ОҚУ Әдістемелік кешен «Сурет І,ІІ,ііі» 5В0120000 – «Кәсіптік білім» мамандығына

1. Гипс бастың композициясы мен конструкциясын анықтау

3. Қойылымды арнайы көлемдегі қағаз бетіне үйлестіре салу, яғни, композициясын орнықтыру

Антикалық мүсін көшірмесін бейнелеуді тәжірибеге алу, өнерге оқып жүрген оқушылар үшін өте тиімді. Біріншіден – ол кеңістікте қозғалмайды және статикалық қалпын сақтайды. Екіншіден – мүсін көшірмесі гипс материалынан жасалғандықтан бірыңғай ақ түсті.

Суреттің екінші кезеңінде модельдің конструкциялық құрылысы үлкен формадан басталып оған жеке бөлшектерді үйлестіре орналастыру келеді. Сурет салу кезінде бастың әр бөлігін бір-бірімен салыстыру әдісін қолданған жақсы нәтиже береді. Тапсырманы орындау кезеңдерінде студенттер өткен тақырыптардағы қойылған оқу талаптарын сабақтастырып жұмыс жүргізуді дағдыға айналдыра берулері керек. Суретті салудың бастапқы сәтінен бастап жұмыс сатыларының әр кезеңдерінің аяғына дейін көркем бейне студенттің жадында сақталған болса, онда ол алға қойған міндетті орындау мүмкіншілігіне және ол формадағы кемшіліктерді көру қабілетіне ие болады.
Ұсынылатын әдебиеттер:

Негізгі әдебиеттер:

1. 
   Школа изобразительного искусства в 3-х книгах. М., 1989.
   

1. Төлебиев Ә. Сурет сала білесің бе? Алматы, «Өнер», 1990.

1. 
   Әр түрлі формадағы жапыратқарды бейнелеу.
   
2. 
   Шыбықтар мен бұталардың негізігі жарық көлеңкелерін көрсете отырып бейнелеу.
   

СОӨЖ сабақтарының соңында СӨЖ тапстырмаларын бағалау.

Суретші- шәкірт табиғ,аттағы әр түрлі ағаштардың жапырақтардың, шыбықтардың, бұтақтардың долбарларын карандашпен өздерінің альбомдарында бейнелеу. Сурет салу кезінде олардың ерекшеліктерінің көңіл бөле отырып бейнлеу ұсынылады.

7. 
   Ростовцев Н.Н. Академический рисунок: курс лекции. М., 1973;
   
8. 
   Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
   
9. 
   Школа изобразительного искусства. В 10 вып. М., 1965.
   

5. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;
   
6. 
   Өтепбаев Н.Н. Долбар және суреттеме. Семей, 2009.
   

1. 
   жеміс-жидектерді жекелеп салу /мысалы, алма, алмұрт, шабдалы т.б/
   
2. 
   Әр түрлі жеміс жидектердің суретін салу.
   

СОӨЖ сабақтарының соңында СӨЖ тапстырмаларын бағалау.

Суретші- шәкірт табиғаттағы әр түрлі жеміс-жидектердің долбарларын карандашпен және т.б гарфикалық матераилдармен өздерінің альбомдарында бейнелеу. Сурет салу кезінде олардың ерекшеліктерінің көңіл бөле отырып бейнлеу ұсынылады.

10. 
    Ростовцев Н.Н. Академический рисунок: курс лекции. М., 1973;
    
11. 
    Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
    
12. 
    Школа изобразительного искусства. В 10 вып. М., 1965.
    

7. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;
   
8. 
   Өтепбаев Н.Н. Долбар және суреттеме. Семей, 2009.
   

1. 
   Үй тұрмысы заттарының конструкциялық долбарын карандашпен орындау.
   
2. 
   Үй тұрмысы заттарын графиканың басқа материалдарымен суреттерін салу.
   

СОӨЖ сабақтарының соңында СӨЖ тапстырмаларын бағалау.

Суретші- шәкірт Үй тұрмысы заттарының долбарларын карандашпен өздерінің альбомдарында бейнелеу және орындау кезінде конструкциялық құрылысына көңіл бөлу. Орындау кезінде заттарды тұрғызуға арналған көмекші сызықтарды өшірмей қалдыру ұсынылады. Заттардың формасын жарық көлеңке, жылт, рефлекс сияқты бейнелеу аспаптарын пайдалана отырып сурет салу.

1. 
   Ростовцев Н.Н. Академический рисунок: курс лекции. М., 1973;
   
2. 
   Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
   
3. 
   Школа изобразительного искусства. В 10 вып. М., 1965.
   

4. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;
   
5. 
   Өтепбаев Н.Н. Долбар және суреттеме. Семей, 2009.
   

3. 
   Үй тұрмысы заттары/ ыдыстары/ жекелеген конструкциялық долбарын карандашпен орындау.
   
4. 
   Үй тұрмысы заттары ыдыстардан құралған гатюрморттты карандашпен немесе графиканың басқа материалдарымен суреттерін салу.
   

СОӨЖ сабақтарының соңында СӨЖ тапстырмаларын бағалау.

Суретші- шәкірт үй тұрмысы заттарының /ыдыс/ долбарларын карандашпен өздерінің альбомдарында бейнелеу және орындау кезінде конструкциялық құрылысына көңіл бөлу. Орындау кезінде заттарды тұрғызуға арналған көмекші сызықтарды өшірмей қалдыру ұсынылады. Заттардың формасын жарық көлеңке, жылт, рефлекс сияқты бейнелеу аспаптарын пайдалана отырып сурет салу.

6. 
   Ростовцев Н.Н. Академический рисунок: курс лекции. М., 1973;
   
7. 
   Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
   
8. 
   Школа изобразительного искусства. В 10 вып. М., 1965.
   

9. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;
   
10. 
    Өтепбаев Н.Н. Долбар және суреттеме. Семей, 2009.
    

2 семестр

1. 
   Ағаш өңдеуге арналған құралдар жекелеген конструкциялық суреттері.
   
2. 
   Ағаш өңдеуге арналған құралдардан құралған натюрмортты қысқа мерзімді суретін орындау.
   

СОӨЖ сабақтарының соңында СӨЖ тапстырмаларын бағалау.

Суретші - шәкірт ағаш өңдеуге арналған құралдар долбарларын карандашпен өздерінің альбомдарында бейнелеу және орындау кезінде конструкциялық құрылысына көңіл бөлу. Орындау кезінде заттарды тұрғызуға арналған көмекші сызықтарды өшірмей қалдыру ұсынылады. Заттардың формасын жарық көлеңке, жылт, рефлекс сияқты бейнелеу аспаптарын пайдалана отырып сурет салу.

11. 
    Ростовцев Н.Н. Академический рисунок: курс лекции. М., 1973;
    
12. 
    Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
    
13. 
    Школа изобразительного искусства. В 10 вып. М., 1965.
    

14. 
    Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;
    
15. 
    Өтепбаев Н.Н. Долбар және суреттеме. Семей, 2009.
    

1. 
   Натюрморттың конструкциялық суретін орындау.
   
2. 
   Натюрморттың реңдік, түстік қатынастарын сақтай отырып орындау.
   

СОӨЖ сабақтарының соңында СӨЖ тапстырмаларын бағалау.

Суретші - шәкірт әр түрлі формадағы заттардан құралған натюрморттың долбарларын карандашпен өздерінің альбомдарында бейнелеу және орындау кезінде конструкциялық құрылысына көңіл бөлу. Орындау кезінде заттарды тұрғызуға арналған көмекші сызықтарды өшірмей қалдыру ұсынылады. Заттардың формасын жарық көлеңке, жылт, рефлекс сияқты бейнелеу аспаптарын пайдалана отырып сурет салу.

1. 
   Ростовцев Н.Н. Академический рисунок: курс лекции. М., 1973;
   
2. 
   Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
   
3. 
   Школа изобразительного искусства. В 10 вып. М., 1965.
   

4. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;
   
5. 
   Өтепбаев Н.Н. Долбар және суреттеме. Семей, 2009.
   

4. 
   Тақырып Әр түрлі формадағы заттардан жеміс жидектерден құралған натюрморт
   

Жеміс-жидектен құралған натюрморттың конструкциялық суретін және жарық көлеңкені пайдалана отырып көлемін көрсету.

1. 
   Әр түрлі жеміс жидектерден құралған натюрморттың конструкциялық сурет.
   
2. 
   Натюрморттың реңдік суреті.
   

Суретші - шәкірт әр түрлі формадағы заттардан жеміс жидектерден құралған натюрморттың долбарларын карандашпен өздерінің альбомдарында бейнелеу және орындау кезінде конструкциялық құрылысына көңіл бөлу. Орындау кезінде заттарды тұрғызуға арналған көмекші сызықтарды өшірмей қалдыру ұсынылады. Заттардың формасын жарық көлеңке, жылт, рефлекс сияқты бейнелеу аспаптарын пайдалана отырып сурет салу.

1. 
   Ростовцев Н.Н. Академический рисунок: курс лекции. М., 1973;
   
2. 
   Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
   
3. 
   Школа изобразительного искусства. В 10 вып. М., 1965.
   

4. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;
   
5. 
   Өтепбаев Н.Н. Долбар және суреттеме. Семей, 2009.
   

Адам басының әр түрлі кейіптегі нұсқаларының долбар суреттерін күнделікті орындауды әдетке айналдыру әрекеттері.

Әр сабаққа 5-6 долбар орындап СОӨЖ сабақтарының соңында оқытушыға көрсету. Егде тартқан адам басының әр түрлі кейіпінің долбарлары. Демалыстағы немесе еңбек үйіндегі адам фигурасының долбарларын орындау.

Әр түрлі ракурстағы адам басының долбар суреттерін карандашпен альбомдрына немесе А4,А3 форматқа орындау. Орындау кезінде әр түрлі ракурстаңғы бастарды конструкциялық тұрғыдан сауатты және реңдік шешімін көрсету.

СОӨЖ сабақтарының соңында тапсырманы бағалау.

1. 
   Ростовцев Н.Н. Академический рисунок: курс лекции. М., 1973;
   
2. 
   Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
   
3. 
   Школа изобразительного искусства. В 10 вып. М., 1965.
   

4. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;
   
5. 
   Өтепбаев Н.Н. Долбар және суреттеме. Семей, 2009.
   

Адам тұлғасының әр түрлі кейіптегі нұсқаларының долбар суреттерін күнделікті орындауды әдетке айналдыру әрекеттері.

Әр сабаққа 5-6 долбар орындап СОӨЖ сабақтарының соңында оқытушыға көрсету. Демалыстағы немесе еңбек үйіндегі адам фигурасының долбарларын орындау.

Әр түрлі ракурстағы адам тұлғасының долбар суреттерін карандашпен альбомдрына немесе А4,А3 форматқа орындау. Орындау кезінде әр түрлі ракурстағы адам тұлғасының суретін конструкциялық тұрғыдан сауатты және реңдік шешімін дұрыс көрсету.

СОӨЖ сабақтарының соңында тапсырманы бағалау.

1. 
   Ростовцев Н.Н. Академический рисунок: курс лекции. М., 1973;
   
2. 
   Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
   
3. 
   Школа изобразительного искусства. В 10 вып. М., 1965.
   

4. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;
   

Формалары әр түрлі техникалық машиналардың суреттемелерін әдістемелік тәсілмен бейнелеуді үйрену.

Тапсырмалар А4 форматта орындалады. Сурет материалдарын қолдану студенттің өз еркінде.

СӨЖ тапсырмаларын орындағанда студент техникалық машиналардың жасалу конструкциясын мейлінше дәл беруге ұмтылуы керек.

Әдістемелік ұсыныстар:

Әр түрлі графикалық материалдармен көлік машиналарының конструкциялық суреттемелерін орындау. Жұмыс студенттің альбомында немесе А4 форматта орындалады. Орныда кезінде графикалық материалдарға шектеу жоқ.

СОӨЖ сабақтарының соңында СӨЖ тапсырмасын бағалау.

1. 
   Ростовцев Н.Н. Академический рисунок: курс лекции. М., 1973;
   
2. 
   Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
   
3. 
   Школа изобразительного искусства. В 10 вып. М., 1965.
   

4. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;
   

Адам басының суретін салуды меңгеру үшін оның бөлшектері, көзді, құлақты, мұрынды, ерінді жеке-жеке бейнелеп конструкциялық формасын анықтауды жалғастыру.

Суреттемелер мен долбарлар А4 форматта орындалады (материалы қарындаш). Студент өз бетімен адам басының елеулі бөліктерінің суреттерін салуды әдетке айналдырғаны жөн.

СОӨЖ сабақтарының соңында СӨЖ-ді талдап бағалау.

Долбар шапшаң орындалады және көбінесе көлемі шағын қағаз парақтарында жасалады. Долбарлар мен суреттемелер кез келген ақ немесе түстелген қағаздарда әр түрлі материалдардың көмегімен орындала береді. Студент өмірдің әр алуан құбылыстарын бақылап бейнелеу арқылы өзінің көркемдік ой өрісін кеңейтеді. СӨЖ тапсырмаларын орындағанда студент бейнелеу өнері шеберлерінің шыңына жеткізе салған суреттемелері мен долбар суреттеріне мән беріп, ондағы құнды деген тәсілдерін үйренуге ұмтылуы керек.

СӨЖ тапсырмаларын орындағанда объектілердің формасын нақты бейнелеп олардың ең құнды деген ерекшеліктерін тауып көрсетуге қол жеткізу керек. Суреттемелер мен долбарлар жаттығу, еске сақтау, түрлі құбылыстарды тану құралы. Жұмыстарды еркін аз уақыт аралығында орындауға дағдылану қажет. Ең бастысы СӨЖ тақырыптары аудиторияда өтетін сабақ тақырыптарының сабақтастың жалғасы іспеттес болуға тиіс.
Ұсынылатын әдебиеттер:

Негізгі әдебиеттер:

1. 
   Ростовцев Н.Н. Академический рисунок. М., 1995 /117-145/;
   
2. 
   Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
   
3. 
   Беда Г.В. Основы изобразительной грамоты: Рисунок, живопись, композиция. 2-изд. М.,1981;
   

4. 
   Радлов Н.Э. Рисование с натуры. 3-изд. Л., 1978;
   
5. 
   Школа изобразительного искусства в 3-х книгах. М., 1989.
   

1. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет салу процесінде әдістемелік тәсілдерді меңгеруді қалыптастыру «Тенгри», 2000 /8-11/;
   
2. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;
   
3. 
   Өтепбаев Н.Н. Долбар және суреттеме. Семей, 2009 /25-31/, /42-55/;
   
4. 
   Королева В.А. Учебный рисунок. М., ИЗО, 1981;
   
5. 
   Вышнепольский И.С. Техническое черчение. М., «Высшая школа», 1981.
   

Өз бетімен интерьердің әр түрлі көріністерін, фрагменттерін перспектива заңдылықтарымен бейнелеуді үйрену.

Тапсырма тақырыптары әр түрлі өлшемді қағаз беттерде орындала беруі мүмкін.

1. 
   Интерьер суреттерінде перспектива заңдарын қолдану міндетті шарт болуға тиіс.
   
2. 
   Суретте әр түрлі объектілердің сәйкестілігін беру міндетті талап.
   

А3 форматта фронтальды, бұрыштық интерьердің әр түрлі көріністерін перспективаны сақтай отырып бейнелеу. Фронтальды интерьердің көрінісінде интерьер ішіндегі заттарды интерьердегі перспективаға сай орындау ұсынылады. Орындау кезінде преспектива заңдылықтарын қатаң сақтау қажет.

Студенттер өз бетімен іріктеп алған жұмыстарын оқытушыға көрсетіп талқыға салады.

1. 
   Фаворский В.А. О рисунке. О композиции. Фрунзе. Кыргызстан, 1966.
   

1. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001.
   

Күнделікті тұрмыстағы адамның бас кейіптері мен қимылдарының долбарларын салуды үйрену.

Тапсырма студенттің өз еркіне орай әр түрлі материалдарда орындалады.

1. 
   Адам басының әр түрлі кейіпін және ерекшелігін көрсететін долбарлар.
   
2. 
   Күнделікті өмірдегі адам қимыл-әрекеттерінің көрікті де қызықты қимылдарын долбарлау (еңбек үстінде, базарда, дүкенде, аялдамада т.б.).
   

Студент жинақталған жұмыстарына өз бетімен сынақ жүргізеді, оқу сабағының соңында оқытушыға көрсетіп баға алады.

Ұсынылатын негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі сабақ жоспарларында берілген.

Долбар – заттағы, құбылыстағы немесе адам іс-әрекетіндегі ең сипатты нәрсені сараң да қысқа мерзімде бейнелеп беретін бейнелеу өнерінің түрі.

Заттың немесе адамның өзіне қарап жасалған долбар, уақыты жағынан салыстырмалы түрде (10-15 мин.) әйтпесе (20-30 мин.) алады. Оларды тіпті көз-қағым уақыт аралығында салуға да болады.

Долбар ең басты нәрсені тез ұстап қалуға үйретеді, суретшінің көз қаперін дамытады.

Долбар сан алуан формаларды тұтас көруге, әрі тұтас қабылдауға мүмкіндік жасайтын өнер саласының түрі. Оқу бағдарламасында жоспарланған академиялық сурет тапсырмаларын сапалы жүргізу үшін долбар және суреттемелердің пайдасы өлшеусіз. Жылдам әрі сапалы долбар сала алатын студент аудиториялық тапсырмаларды орындау процесінде өзін еркін сезінеді. Долбар күнделікті жаттығуды қажет ететін бейнелеу өнерінің түрі, ол сурет салушының бейімділігі мен икемділігін, шеберлігі мен көрегендігін тәрбиелейтін бірден-бір оқу құралы.
7 Тақырып: Еңбек үстіндегі адам финурасының долбарлары

Сабақ мақсаты:

Еңбек үстіндегі адам тұлғасының әр түрлі кейіптегі нұсқаларының долбар суреттерін күнделікті орындауды әдетке айналдыру әрекеттері.

Әр сабаққа 5-6 долбар орындап СОӨЖ сабақтарының соңында оқытушыға көрсету. Ееңбек үстіндегі адам фигурасының долбарларын орындау.

Әр түрлі ракурстағы Еңбек үстіндегі адам тұлғасының долбар суреттерін карандашпен альбомдрына немесе А4,А3 форматқа орындау. Орындау кезінде әр түрлі ракурстағы еңбек үстіндегі адам тұлғасының суретін конструкциялық тұрғыдан сауатты және реңдік шешімін дұрыс көрсету.

СОӨЖ сабақтарының соңында тапсырманы бағалау.

5. 
   Ростовцев Н.Н. Академический рисунок: курс лекции. М., 1973;
   
6. 
   Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
   
7. 
   Школа изобразительного искусства. В 10 вып. М., 1965.
   

8. 
   Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;
   

Аңдар, үй жануарлары және құстардың нұсқаларының долбар суреттерін орындау. Болашақ суретші-ұстазға және шығармашылықпен айналысуда қажет, сол мақсаттта осы тақырып қарастырылып отыр.

1. 
   Аңдар үй жануарлары және құстарды бейнелеудің конструкциялқ тәсілін көрсету..
   
2. 
   Аңдар мен жануарлардың және құстарды әртүрлі графикалық материалдармен долбар суреттері.
   

Аңдар мен жануарлардың және құстарды әртүрлі графикалық материалдармен долбар суреттер альбомдрына немесе А4,А3 форматқа орындау. Орындау кезінде аңдар мен жануарлардың және құстарды суретін конструкциялық тұрғыдан сауатты және реңдік шешімін дұрыс көрсету.

СОӨЖ сабақтарының соңында тапсырманы бағалау.

9. 
   Ростовцев Н.Н. Академический рисунок: курс лекции. М., 1973;
   
10. 
    Ростовцев Н.Н. Учебный рисунок. М., 1985;
    
11. 
    Школа изобразительного искусства. В 10 вып. М., 1965.
    

12. 
    Өтепбаев Н.Н. Сурет бейнелеу өнерінің негізі. Тенгри баспасы, 2001;