Пән тақырыптарының мазмұны Кіріспе. Генетика пәні және оның міндеті

1. 
   Кіріспе. Генетика пәні және оның міндеті.
   

Генетика- тұқымқуалаушылық және өзгергіштік жөніндегі ғылым. Генетиканы оқудың тәсілдері.

Генетиканың басқа ғылымдармен байланысы

Бақылау сұрақтары:

1. 
   “Генетика” термині нені маңыздайды және осы ғылым нені зерттейді?
   
2. 
   Негізгі генетикалық зерттеу әдісін айт және оның негізі неде?
   
3. 
   Генеологиялық зертеу жүргізу үшін нені білу керек?
   
4. 
   Биометрия дегеніміз не?
   
5. 
   Негізгі генетикалық символиканы айт.
   
6. 
   Қазіргі генетиканың негізгі бағыттарын айт.
   

1. Эфроимсон В.П. Генетика этики / В.П. Эфроимсон.- М.:Тайдекс., 2004.

2. Жоғары оқу орыныының студенттеріне арналған.- Алматы.- 2009.- 124 б.

3. Стамбеков С.Ж., Короткевич О.С., Петухов В.Л. Генетика. Новосібір, Ғалым 2006

1. 
   Петросова Р.А. Основы гентики/ Р.А. Петросова 2-басылым. Стер.- М.: Дрофа, 2005-94 б.- (Мектеп курсындағы тақырыптар. Биология).
   

2. 
   Тұқымқуалаушылық және өзгергіштік. Тұқымқулаушылық және әр түрлі көбею кезіндегі өміршеңдік.
   

1. 
   Клеткалық цикл дегеніміз не?
   
2. 
   ДНК редупликациясы клеткалық циклдің қай стадиясында өтеді?
   
3. 
   Хромосомаларда бөлінудің қай фазасында зерттеу ынғайлы?
   
4. 
   Мейоздыңбірінші бөлінуі екіншісінен және митоздан айырмашалаға неде?
   
5. 
   Мейоздың профаза І-не не тән?
   
6. 
   Мейоз І-ден кейін ДНҚ-нің түзілуі және екеселенуі мүмкін бе?
   

1Эфроимсон В.П. Генетика этики / В.П. Эфроимсон.- М.:Тайдекс., 2004.

2.Стамбеков С.Ж., Короткевич О.С., Петухов В.Л. Генетика. Новосібір, Ғалым 2006

Қосымша:

1.Петросова Р.А. Основы гентики/ Р.А. Петросова 2-басылым. Стер.- М.: Дрофа, 2005-94 б.- (Мектеп курсындағы тақырыптар. Биология).

3. 
   Жыныстық көбеюдің цитологиялық негізі. Кариотиптің түрлік өзінетәнділігі. Тұқымқалаушылықтың материалдық негізі.
   

Мал жасушасының құрылысы және генетикалық құрылымы. Хромосомдар: морфологиялық құрылысы, химиялық құрамы және құрылымдық ұйымдастырылуы.

Теломер, хромонем, хромотид, полухроматид, хромомер және хромосомның ядро түзетін аудандары туралы түсінік. .

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Қай фазада хроматидтар бөлініп жеке хромосома болады?
   
1. 
   Гаметогенез қандай зоналардан тұрады?
   
2. 
   Гамеогенездің қай зонасында митоз және мейоз бөлінулер өтеді.
   
3. 
   Кариотип дегеніміз не?
   
4. 
   Ұрықтанудың генетикалық маңызы неде?
   
5. 
   Хромосома қандай заттардан тұрады және олардың маңызы неде?
   

1.Эфроимсон В.П. Генетика этики / В.П. Эфроимсон.- М.:Тайдекс., 2004.

1. 
   Стамбеков С.Ж., Короткевич О.С., Петухов В.Л. Генетика. Новосібір, Ғалым 2006
   

1. 
   Петросова Р.А. Основы гентики/ Р.А. Петросова 2-басылым. Стер.- М.: Дрофа, 2005-94 б.- (Мектеп курсындағы тақырыптар. Биология).
   

4. 
   Жыныстық көбеюдің цитологиялық негізі. Жыныстық көбеюдің ретсіз түрлері.
   

Овогенездің кезеңдері, ерекшеліктері.

Спермотогенездің кезеңдері, ерекшеліктері.

Бақылау сұрақтары:

1.Шешесінен баблаларына қан құю мүмкін бе? Жауабынды түсіндір.

2.Гетерозис құбылысының негізі неде? Жануарлар мен өсімдіктердің селекциясында маңызы қандай?

3.Инбридингтің пайдасы және зияндылығы неде?

4.Селекцияға комбинативтік өзгергіштіктің маңызы неде?

5.Инбридтік депрессия дегеніміз не және ол қалай іске асады?

1. 
   Сандық белгілердін өзгергіштігін қандай әдіспен зерттейді?
   
2. 
   Өзгергіштіктің негізгі көрсеткіштерін айт.
   
3. 
   Ішінара іріктелген жиынтықтың орташа арифметикалық мөлшерін не үшін анықтайды?
   
4. 
   Белгілердің арасындағы байланыс бағыты және дәрежесі бойынша қандай бола алады?
   
5. 
   Селекцияға материал болып не жатады
   

1.Алтухов Ю.П. Генетические процессы в популяциях: «Биология» және «Генетика» мамандығы бағытындағы ЖОО студенттеріне арналған / Ю.П. Алтухов жауапты ред. Л.А. Животовский.- 3-і басылым, қайта өңделіп толықтырылған-М.: Академкнига, 2003.

2.Стамбеков С.Ж., Короткевич О.С., Петухов В.Л. Генетика. Новосібір, Ғалым 2006

5. 
   Белгілердің тұқымқулауының заңдылығы және тұқымқулаушылықтың талаптары. Гибридологиялық тәсіл. Шағылыстыру, телу кезіндегі тұқымқуалаушылық және оның өзгергіштігі.
   

Г.Менделдің тәжірибесі- шағылыстырудың генетикалық символикасы. Гибридологиялық талдау.

Моногибридтік шағылыстыру.

Менделдің бірінші, екінші, үшінші заңдары.

1. 
   ДНҚ мен РНҚ-нің құрылымының айырмашылығы неде?
   
2. 
   Өз функцияларын атқаруға ДНҚ-нің қандай құрылым ерекшеліктері себеп?
   
3. 
   ДНҚ молекуласының моделінің негізгі көрсеткіштерің айтыныз?
   
4. 
   ДНҚ молекуласының химиялық құрылымы жөнінде Чаргоффтың заңдылығы нені көрсетеді?
   

1.Эфроимсон В.П. Генетика этики / В.П. Эфроимсон.- М.:Тайдекс., 2004.

2. 
   Алтухов Ю.П. Генетические процессы в популяциях: «Биология» және «Генетика» мамандығы бағытындағы ЖОО студенттеріне арналған / Ю.П. Алтухов жауапты ред. Л.А. Животовский.- 3-і басылым, қайта өңделіп толықтырылған-М.: Академкнига, 2003.
   

6. 
   Тұқымқуалаушылықтың молекулалық және химиялық негізі.
   

1. 
   Генетикалық карталарды құру принципі неде?
   
2. 
   Тәуелсіз және тіркес тұқым қуалаған кезде гендердің олколизациялануының ерекшеліктері неде?
   
3. 
   Жыныс дегеніміз не?
   
4. 
   Жыныспен тіркескен белгілердің қым-қиғаш тұқым қуалауын қалай түсіндіруге болады?
   
5. 
   Жыныстық дамуының бұзылуына не себеп?
   
6. 
   Адамда өте сирек кездесетін ихтиозис ауытқуы болады. Осы ауытқу кездесетін шежіреде ихтиозис тек қана еркектерге тән. Әйелдерде бұл ауру кездеспейді және олар балаларына тұқым қуаламайды. Ихтиозис қалай тұқым қуалайды?
   

1Эфроимсон В.П. Генетика этики / В.П. Эфроимсон.- М.:Тайдекс., 2004.

2.Стамбеков С.Ж., Короткевич О.С., Петухов В.Л. Генетика. Новосібір, Ғалым 2006

Қосымша:

1.Петросова Р.А. Основы гентики/ Р.А. Петросова 2-басылым. Стер.- М.: Дрофа, 2005-94 б.- (Мектеп курсындағы тақырыптар. Биология).

7. 
   Генетикалық код. Ақуыз түзуге генетикалық бақылау.
   

Транскрипция. Жакиба-Мано моделі.

1. 
   Қендай механизмдер арқылы ағза әртүрлі белоктарды аминқышқылдардың негізін өзгертпей түзеді?
   

2. 
   ДНҚ-ның редупликациясы неге жартылай консервативті деп атайды?
   
3. 
   Редупликация, транскрипция және трансляция процестеріне не принципиальді келеді?
   

1Эфроимсон В.П. Генетика этики / В.П. Эфроимсон.- М.:Тайдекс., 2004.

2.Стамбеков С.Ж., Короткевич О.С., Петухов В.Л. Генетика. Новосібір, Ғалым 2006

Қосымша:

1.Петросова Р.А. Основы гентики/ Р.А. Петросова 2-басылым. Стер.- М.: Дрофа, 2005-94 б.- (Мектеп курсындағы тақырыптар. Биология).

8. 
   Өзгергіштік, оның себебі және оқу тәсілі. Өзгергіштік түрлері және олардың пайда болу себептері.
   

Модификациялық өзгергіштік және реакция межесі. Мутациялық өзгергіштік. Мутация түрлері. Мутацияның пайда болу себептері.

1. 
   Морганның хромосомалық теориясының негізгі қағидаларын келтіріндер.
   
2. 
   Мейозда тұқым куалайтын өзгергіштікке не себеп?
   
3. 
   Кроссинговердің жиілігі неге байланысты?
   
4. 
   Екі белгі бойынша будандастыру кезінде кроссинговер жиілілігі 25 процент болса, олардың А және В гендерінің арасындағы қашықтық қандай?
   

Эфроимсон В.П. Генетика этики / В.П. Эфроимсон.- М.:Тайдекс., 2004.

1. 
   Стамбеков С.Ж., Короткевич О.С., Петухов В.Л. Генетика. Новосібір, Ғалым 2006
   

4. 
   Петросова Р.А. Основы гентики/ Р.А. Петросова 2-басылым. Стер.- М.: Дрофа, 2005-94 б.- (Мектеп курсындағы тақырыптар. Биология).
   

9. 
   Жыныс генетикасы. Жыныстың баланстық теориясы және хромосомдық механизмі.
   

Жынысты хромосомдық анықтау. Тұқымқуалаушылықтың хромосомдық теориясы- Белгілердің тіркесіп тұқымқуалауы.

Толық және толық емес тіркесулер. Кроссинговер, оның генетикалық және цитологиялық дәлелденулері.

Бақылау сұрақтары:

1. Сандық белгілердін өзгергіштігін қандай әдіспен зерттейді?

5. 
   Өзгергіштіктің негізгі көрсеткіштерін айт.
   
6. 
   Ішінара іріктелген жиынтықтың орташа арифметикалық мөлшерін не үшін анықтайды?
   
7. 
   Белгілердің арасындағы байланыс бағыты және дәрежесі бойынша қандай бола алады?
   
8. 
   Табиғи сұрыптауға қандай өзгергіштік материал келтіріледі?
   
9. 
   Неліктен мутациялардың көбі фенотипте көрінбейді?
   
10. 
    Қандай буданадстыру кезінде мутациялардың көбі фенотипте іске асуының қауіптылығы жоғарлайды?
    

1. 
   Стамбеков С.Ж., Короткевич О.С., Петухов В.Л. Генетика. Новосібір, Ғалым 2006
   

2.Петросова Р.А. Основы гентики/ Р.А. Петросова 2-басылым. Стер.- М.: Дрофа, 2005-94 б.- (Мектеп курсындағы тақырыптар. Биология).

10. 
    Онтогенездің генетикалық негіздері. Экспрессивтілік және пенетранттылық. Онтогенез түсінігі.
    

Гендердің құрылысы мен қызметтері.

Гендер және морфогенез. Цитоплазмалық тұқым қуалау.

Экспрессивтілік және пенетранттылық.

1.Табиғи сұрыптауға қандай өзгергіштік материал келтіріледі?

2.Онтогенезді басқаруға басады ма? Жауабынды түсіндір?

3.Панмиксиялық популяцияның генетикалық құрылымы қалай мінездемеленеді ?

4. Табиғатта панмиксиялық популяциялар тікелей болуы міүмкін бе?Жауабынды түсіндір.

5. Инбридинг дегеніміз не? және ол популяцияның генетикалық құрылымына қалай әсер етеді ?

7.Табынның генетикалық құрылымына асыл тұқымды малдарды сатып алу қалай әсер етеді?

8. Генетика мен селекцияның байланысы неде?

1Эфроимсон В.П. Генетика этики / В.П. Эфроимсон.- М.:Тайдекс., 2004.

2.Стамбеков С.Ж., Короткевич О.С., Петухов В.Л. Генетика. Новосібір, Ғалым 2006

Қосымша:

1.Петросова Р.А. Основы гентики/ Р.А. Петросова 2-басылым. Стер.- М.: Дрофа, 2005-94 б.- (Мектеп курсындағы тақырыптар. Биология).

11. 
    Популяцияның гентикасы жәнеэволюцияның генетикалық негізі. Популяцияның генетикалық құрылымы. Генетикалық гомеостаз.
    

Популяциялардағы генетикалық эволюцияның негізгі ықпалдары. Генетикалық жүк.

Гендер дрейфі. Генетикалық гомеостаз. .

Бақылау сұрақтары:

1.Неліктен мутациялардың көбі фенотипте көрінбейді?

2. Қандай буданадстыру кезінде мутациялардың көбі фенотипте іске асуының қауіптылығы жоғарлайды?

3. Қандай факторлар тұқым қуалайтын өзгергіштікке себеп юолады? Тұрмыста қандай мутагендік факторларға ұшырауға болады?

4. Модификациялық өзгергіштікті қамтамасыз етуде генотиптің маңызы қандай

5.Ағзаның жеке дамуы немен анықталады?

6.Жакоб пен Мано ашқан гендердің активтілігінің реттелуі қай деңгейде өтеді?

7. Оперонға не кіреді?

8.Онтогенезде реакция нормасының диапазоны нені көрсетеді?
Қолданылатын әдебиеттер тізімі

1Эфроимсон В.П. Генетика этики / В.П. Эфроимсон.- М.:Тайдекс., 2004.

2.Стамбеков С.Ж., Короткевич О.С., Петухов В.Л. Генетика. Новосібір, Ғалым 2006

Қолданылатын әдебиеттер тізімі

Негізгі:

1. Эфроимсон В.П. Генетика этики / В.П. Эфроимсон.- М.:Тайдекс., 2004.

2. 
   Алтухов Ю.П. Генетические процессы в популяциях: «Биология» және «Генетика» мамандығы бағытындағы ЖОО студенттеріне арналған / Ю.П. Алтухов жауапты ред. Л.А. Животовский.- 3-і басылым, қайта өңделіп толықтырылған-М.: Академкнига, 2003.
   
3. 
   К.Х. Нуржанова, Н.Б. Бурмбаева. Биометрия. Жоғары оқу орыныының студенттеріне арналған.- Алматы.- 2009.- 124 б.
   
4. 
   Стамбеков С.Ж., Короткевич О.С., Петухов В.Л. Генетика. Новосібір, Ғалым 2006
   

5. 
   Бексеитов Т.К. Биометрия негіздері. «Зоотехния» мамандығындағы студенттерге арналған оқу құралы - Павлодар,2006- 82 б.
   
6. 
   Петросова Р.А. Основы гентики/ Р.А. Петросова 2-басылым. Стер.- М.: Дрофа, 2005-94 б.- (Мектеп курсындағы тақырыптар. Биология).