Туровский И.С. Обработка осадков сточных вод.М.: Стройиздат, 1988

4.2.8. Туровский И.С. Обработка осадков сточных вод.М.: Стройиздат, 1988.

1) Атмосфералық ауаны қорғау шаралары.

2) Топырақ ресурстарын қорғау шаралары.

3) Су ресурстарын қорғау шаралары.

Ақаба немесе шайынды, ағынды су деп бұрын өндірісте, тұрмыста немесе ауыл шаруашылығында пайдаланылған, сондай-ақ қандай да бір лас аймақ, оның ішінде елді мекен арқылы өткен су. Былайша айтқанда адамның тұрмыста және өндірістік іс-әрекетінде пайдаланылғаннан кейін шыққан су.

Ақаба су гетерогенді күрделі жүйе болып саналады, оның құрамында болатын органикалық және минералды түрде кездеседі. Құрамы мен пайда болған түріне байланысты ақаба сулар үш негізгі категорияға шаруашылық-тұрмыстық, өндірістік және атмосфералық болып бөлінеді.

Ақаба судың шаруашылық-тұрмыстық ластағыш түріне байланысты зәрнәжістік ластанған және шаруашылық ластанған болып ажыратылады.

Негізінде минералды заттектермен қатар олардың құрамында органикалық заттектер, бактериялар, микроорганизмдер болады. Өндірістік ақаба сулардың құрамы технологиялық процестер мен қолданылатын материалдар түріне және шикізаттың химиялық қасиеттеріне тәуелді. Өндірістік ақаба су ластанған және нормативтік таза болып ажыратылады. Атмосфералық ақаба су нөсер және қар суы болып бөлінеді.

Табиғатты, қоршаған ортаны ластанудан қорғау мен табиғи ресурс ретінде тиімді пайдалану мақсатында қайтарылып қолдану үшін ақаба су құрамындағы ластағыш заттардың түрі мен мөлшеріне қарай әртүрлі әдіспен тазаланылады. Бұларға механикалық.

Механикалық әдісте ақаба судағы ірі және ұсақ түйірлі тез тұнатын бөлшектерді өздігімен тұндырып немесе оларды және қалқып шығатын заттектерді тұңдырғыш, сүзгіш, құмұстағыш арқылы өткізіп, немесе әртүрлі конструкциялық техника құралдарын қолданып, ал беттік ластағыштарды-мұнайұстағыш, май мен смолааулағыш жабдықтармен материалдарды пайдалану арқылы жояды.

Химиялық әдісте ластағыштардың физикалық-химиялық қасиеттерін ескере отырып, оларды химиялық агенттерді қолдану арқылы жояды. Химиялық тазалауда қолданылатын негізгі әдістерге нейтралдау, тотықтыру және тотықсыздандыру жолдары жатады.

Нейтралдау процесін құрамындағы қышқылы немесе сілтісі бар ақаба суының рН мағынасын 6,5-8,5 аралыққа келтіру мақсатында қолданылады. Нейтралдау үшін қышқылды ақаба суымен сілтілі ақаба суын араластыруға, реагенттер қосуға, ақаба суын нейтралдау қасиеті бар сүзгіш материалдар арқылы жіберуге болады. Сүзгіш материал ретінде әк, мрамор және доломит қолданылады. Бұл әдіспен әдетте, құрамындағы әр түрлі минералды қышқылдары бар ақаба сулары тазартады. Сілтілі суларды нейтралдау мақсатында құрамындағы СО, SО,NО оксидтері бар түтінді газдарды жіберу әдісі меңгерілуде бұл жағдайдың қолайлығы екінші жағынан тастандылардың құрамындағы зиянды заттардан құтылу мәселесіде шешіледі.

Тотықтандыру процесі ақаба суындағы улы қоспаларды басқа жолмен шығару қолайсыз немесе мүмкін емес болғанда ғана қолданылады. Ақаба суды тазалауүшін тотықтырғыш ретінде газ тәрізді немесе сұйытылған хлор, ауа оттегі, озон, сутек тотығы, калий перменганаты және басқа реагенттер пайдаланылады.
Озондау ақаба суын мұнай өнімдерін , фенолдан, күкіртті сутектен, цианидтерден және басқа да қоспалардан тазалауға қолданылады. Күшті тотықтырғыш болғандықтан озонның сулы ерітінділердегі органикалық заттектерді және басқа қоспаларды ыдырататын қабілеті өте жоғары. Сонымен, бірге суды озондағанда оған жағымсыз иісі, дәмі, бояуы жоғалып, залалсызданады. Хлорлау әдісімен салыстырғанда озондау әдісінің артықшылығы бар, біріншіден озонды тікелей су тазалайтын жерде озонаторларды орнатып, ауа оттегінен электр тоғын ажырату процесін пайдалану арқылы алуға болады. Екіншіден, хлорлау бірқатар жағдайларда ауыз суда зиянды заттектердің соның ішінде мутагендер мен канцерогендер түзілуіне апрып соғуы мүмкін, сондықтан оның орнына озондау әдісінің қолданылғаны қолайлы.
Бақылау сұрақтары:

1) Ауаны таза ұстаудың шаралары.

2) Ластанған судың механикалық жолмен тазарту әдісі

3) Ластанған суларды химиялық жолмен тазарту әдісі.

4) Ластанған суларды тазартудың биологиялық әдісі.

5) Топырақты тұзданудан сақтау.

6) Жерді құмға айналудан сақтау.

7) Жерді батпақтанудан қорғау.

8) Топырақтағы қоректік заттарды сақтау.

9) Топырақты уланудан қорғау.

10) Топырақты қалпына келтіру (рекультивация).

Әдебиеттер

4.1.2. Оспанова Г.С.Бозшатаева Г.Т. Экология. Алматы: Экономика,2002.-403 б.

4.1.5.Калыгин В.Г. Промышленная экология.– М.: Изд-во МНЭПУ, 2000. -239 с.

4.1.6. Инженерная экология /Под ред.В.Т.Медведева.-М.: Гардарики, 2002.-687с.

4.2.4. Родионов А.И., Клушин В.Н., Торочешников Н.С. Техника защиты окружающей среды.М.:Химия, 1989.

4.2.5.Наркевич И.П. Классификация промышленных отходов //Хим.пром.1980.-№4.С.51-54.

4.2.6. Наркевич И.П.,Печковский В.В. Утилизация осадков сточных вод.Л.: Стройиздат, 1989.

4.2.7. Краснобородько И.Г. Деструктивная очистка сточных вод от красителей. Л.:Химия, 1988.

4.2.8. Туровский И.С. Обработка осадков сточных вод.М.: Стройиздат, 1988.

1) Қазақстан минералдық ресурстары.

2) Қазақстанның мұнай мен табиғи газ ресурстары.

3) Қазақстанның қазба байлықтары. Жіктелуі. Тиімді пайдалану.

Қазақстан минералдық ресурстарға өте бай. Қазақстан дүние жүзінің 186 елінің ішінде вольфрам, қорғасын және барийдің қоры бойынша бірінші орында, хромит, күміс және цинк бойынша екінші, марганец және молибден – үшінші, мыс – төртінші, уран – бесінші, алтын – алтыншы, темір кені – жетінші, қалайы мен никель – сегізінші, көмір мен табиғи газ – тоғызыншы, мұнай бойынша – он үшінші орында. Қазақстан жерінде хромиттің әлемдік қорығының үштен бір, уран мен марганецтің төрттен бір, темір кенінің оннан бір бөлігі орналасқан. Қазақстанда барланған тас көмір және қоңыр көмірдің қоры 200 млрд.тоннадан астам. Көмір бассейіндеріне Қарағанды, Екібастұз, Майкөбен, Обаған, Жіліншік Теңіз-Қорғалжың, Шу, Іле (Қалжат), Төменгі Іле (Оңтүстік-Балқаш) және Орал-Каспий (Жайық-Жем) жатады.

Әдебиеттер

4.1.2. Оспанова Г.С.Бозшатаева Г.Т. Экология. Алматы: Экономика,2002.-403 б.

4.1.5.Сағындыков. Экономика және экология.– Алматы: Экономика, 2000. -239 с.

1) Қазақстандағы радиациялық жағдай.

2) Радиоактивтік ластанулар.

3) Радиоактивті қалдықтар.

Қазіргі кезеңнің өзекті мәселерінің бірі - радиациялық ластану болып қалып отыр. Радиоактивті ластанумен куресу тек алдын алуц сипатында ғана болады. Себебі табиғи ортаның мұндай ластануын нейтралдайтын биологиялық ыдырату әдістері де, басқа да механизмдері де жоқ. Қоректік тізбек бойынша тарала отырып (өсімдіктерден жануарларға) радиактивті заттар азық-түлік өнімдерімен бірге адам ағзасына түсіп, адам деңсаулығына зиянды мөлшерге дейін жиналуы мүмкін.

Қазақстан территориясында құатты ядролық сынақтардың ең көп мөлшері жасалды. Семей полигонда 1949-дан 1989 жылға дейін 470 ядролық жарылыс, оның 90-ы ауада, 354-і жер астында және 26-ы жер бетінде жүргізілген. Олар Қазақстан территориясының біраз ьөлігінің радиациялық ластануына әкелді. Шығыс Қазақстан тұрғындары Хиросима-Нагасаки мен Чернобыльдан кейінгі ең үлкен иондаушы сәулелену дозасын алған. Радиациялық әсерге байланысты туған аурулар туралы мәліметтер 1989 жылға дейін құпия сақталып келді. Ресми емес көздердің мәліметтеріне сүйенсек лейкемиядан қайтыс болғандар саны ондаған мың адамды құрайды.

Қазақстан территориясында радиациялық ластану себептеріне мыналар жатады: Семей ядролық полигонында жасалған жарылыстардың салдары, радиоактивті материалдарды пайдаланатын атомдық өнеркәсіп орындары, ғаламдық жауындар, халық шаруашылық мәселелерін шешу мақсатында жасалған жер асты ядролық жарылыстар, табиғи радиоактивтілік, радиоактивті қалдықтар.
Бақылау сұрақтары:

1) Радиоактивтік ластану.

2) Семей ядролық полигоны.

3) Халық шаруашылық мәселелерін шешу мақсатында жасалған жер асты ядролық жарылыстар.

4) Радиоактивті материалдарды пайдаланатын атомдық кәсіпорындар.

5) Ғаламдық жауындар.

6) Табиғи радиоактивтік фон.

7) Радиоактивті қалдықтар. олардан қорғау.

8) Урбоэкология және құрылыс.
Әдебиеттер

4.1.2. Оспанова Г.С.Бозшатаева Г.Т. Экология. Алматы: Экономика,2002.-403 б.

4.1.5.Калыгин В.Г. Промышленная экология.– М.: Изд-во МНЭПУ, 2000. -239 с.

4.1.6. Инженерная экология /Под ред.В.Т.Медведева.-М.: Гардарики, 2002.-687с.

4.2.4. Родионов А.И., Клушин В.Н., Торочешников Н.С. Техника защиты окружающей среды.М.:Химия, 1989.

4.2.5.Наркевич И.П. Классификация промышленных отходов //Хим.пром.1980.-№4.С.51-54.

Лабораториялық сабақта кейбір күрделі сұрақтарды оқып білу және студенттердің өздік жұмысының ќорытындысы болып табылады. Практикалыќ сабаќта студенттер көкейкесті мәселелерді дұрыс жеткізе алуға және өз ойларын, пікірлерін ортаға салып, емін еркін айта алады. осының бәрі ќазіргі уаќыт талабына сай жаќсы маман болуда зор үлес ќосады.

1) Ресурстар туралы түсінік.

2) Табиғи ресурстарыдың жіктелуі.

3) Табиғи ресурстарының сарқылу мәселелері.

4) Қалпына келетін және қалпына келмейтін ресурстар.
Әдебиеттер

4.1.2. Оспанова Г.С.Бозшатаева Г.Т. Экология. Алматы: Экономика,2002.-403 б.

4.1.5.Сағындыков. Экономика және экология.– Алматы: Экономика, 2000. -239 с.

Жатқанбаев Ж.Ж. Экология негіздері. Алматы. 2003, 27-41 б.

Панин С.М. Экология Казахстана. Учебник. Семей, 2005
№ 2 Лабораториялық-практикалық жұмыс
Тақырыбы: Табиғи ортаны қорғау заңдары

Сабақтың мақсаты: ҚР табиғи ортаны қорғау заңдарымен танысу. Қазақстан Республикасындағы табиғатты қорғау іс-әрекетінің заң шығарушы және нормативтік-құқықтық базасымен танысып оны меңгеру.

Бақылау сұрақтары

1) Атмосфераны қорғау заңы.

2) Гидросфераны қорғау заңы.

3) Литосфераны қорғау заңы.

4) Өсімдіктер, жануарлар дүниесін қорғау заңы.

Қазақстан Республикасындағы табиғатты қорғау туралы нормативтік-құқықтық базасы.

№ 3 Лабораториялық-практикалық жұмыс

Тақырыбы: Зиянды заттардың ауа бассейініне шектеулі рұқсат етілген шығарулары (ШРЕШ)

Мақсаты: Зиянды заттардың ауа бассейініне шектеулі рұқсат етілген шығаруларын (ШРЕШ) есебімен танысу.
Бақылау сұрақтары:

1) Шектеулі рұқсат етілген шығарулары туралы түсінік.

2) Зиянды заттардың ауа бассейініне шектеулі рұқсат етілген шығаруларын (ШРЕШ) есебі.

3) Есеп беру.

4.1.2. Охрана окружающей среды: Учебное пособие / Под. ред. С.В. Белова. – М.: Высшая школа, 1991.-319 с.

4.1.5. ОНД-86. Методика расчета концентраций в атмосферном воздухе вредных веществ, содержащихся в выбросах предприятий. – Л.:Гидрометеоиздат, 1987.-94с.

4.2.9. Сарсембенова О.Ж.Өнеркәсіптік экология. Әдістемелік нұсқау.Семей.

4.2.10.Охрана окружающей среды: Справочник. Сост. Л.П.Шариков. – Л.:Судостроение,1978.-382с.
№4 Лабораториялық-практикалық жұмыс

Тақырыбы: Зиянды заттардың су бассейініне шектеулі рұқсат етілген қалдықтары (ШРЕҚ)

Су объектілеріне пайдаланылған қалдық сулар арқылы түсетін заттардың шектеулі рұқсат етілген қалдықтарының (ШРЕҚ)ПДС-ін анықтау

Бақылау сұрақтары:

1) Шектеулі рұқсат етілген қалдықтары туралы түсінік.

2) Су объектілеріне жіберілетін заттардың шектеулі рұқсат етілген қалдықтары.

3) Есеп беру.
Әдебиеттер

4.2.1. Яковлев С.В., Карелин Я.А., Ласнов Ю.М., Воронов Ю.В. Очистка производственных сточных вод. – М.:Стройиздат. 1985.-460с.

4.1.2. Охрана окружающей среды: Учебное пособие / Под. ред. С.В. Белова. – М.: Высшая школа, 1991.-319 с.

4.1.5. ОНД-86. Методика расчета концентраций в атмосферном воздухе вредных веществ, содержащихся в выбросах предприятий. – Л.:Гидрометеоиздат, 1987.-94с.

4.2.9. Сарсембенова О.Ж.Өнеркәсіптік экология. Әдістемелік нұсқау.Семей.

4.2.10.Охрана окружающей среды: Справочник. Сост. Л.П.Шариков. – Л.:Судостроение,1978.-382с.

2.Өндірістер мен өндірістік кешендердің қызметіне табиғат жағдайларының әсер етуі.

3. Өнеркәсіптік ластанудың классификациясы.

4. қоршаған ортаның ластануларының негізгі көрсеткіштер.

5. Энергетиканың түрлері.

6.Өнеркәсіптің атмосфераның ластануы.

7. Газ және шаң түріндегі шығырылымдардың тазарту.

8.Санитарлық қорғаныш аймақтары.

9. Жер бетіндегі көліктердің, әуе және ғарыштық қатынас құралдарының табиғи орталарға әсері

10. Су пайдаланушылықты классификациялау.

11.Жер беті және жерасты суларын ластаушы көздер.

12.Суларды тазарту тәсілдері.

13. Атмосфералық ауаны қорғау шаралары.

14. Су ресурстарын қорғау шаралары.

15. Топырақ ресурстарын қорғау шаралары.

16. Қазба байлықтарды пайдаланушылардың классификациясы.

17.Қазба байлықтарды өндірудің қоршаған ортаға әсері.

18. Радиоактивті ластану. Радиоактивтік ластанулар және радиоактивті қалдықтарды залалсыздандыру.

19.Урбоэкология және құрылыс. Ілеспе және қосалқы өнімдерді, қайтара пайдаланатын материалдарды ұқсату.

20. Өнеркәсіп мекемелеріндегі табиғат қорғау қызметі.

21. Өнеркәсіп мекемелерінің экологиялық паспорты.

22.Экологиялық қауіпсіздікті және ресурстарды үнемдеуші технологияларды қамтамасыз етуге арналған процестер мен жабдықтар.

23.Қазақстан Республикасының табиғи ресурстары. Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарының өндіріс көздерін дамытудағы маңызы.

24.Ғылыми-технологиялық прогресс.Ғылыми-техникалық прогресстің екі жақты сипаты.

25.Табиғи жүйелердің ресурстары.Ресурстарды пайдаланудың аумақтылығын анықтайтын негізгі факторлар.

26. Табиғи ресурстардың топтамасы (классификациясы).Қоршаған орта ресурстарымен болатын қарым-қатынастардың ерекшеліктері.

27.Гидросфера (су қабаты) ресурстарын пайдалану мүмкіндіктері.

28. Литосфера (жер қабаты) ресурстарын пайдалану мүмкіндіктері.

29.Атмосфера (ауа қабаты) ресурстары және күн сәулелері.

30.Су ресурстары. Олардың экологиялық жағдайы.

31. Жер ресурстары. Олардың экологиялық жағдайы.

32.Атмосфералық ауа. Олардың экологиялық жағдайы.

33.Шу, тербеліс және электромагниттік әсерлер. Олардың зардаптары.

34.Табиғи ортаның түрлі өте қауіпті ластаушы заттармен ластануы.

35.Қоршаған ортаның негізгі ластаушылары.Өндіріс көздері.

36.Отынды-энергетикалық комплекс.Металлургиялық өндіріс.

37. Химиялық және мұнай-химиялық комплекс.Жол-транспорттық комплекс.

38. Атомдық электростанциялар.

39.Пайдалы қазбалар өндірісі.Машина жасау.

40.Ауылшаруашылық өндірісі. Комуналдық-тұрмыстық шаруашылық.

41.Техногендік авариялар, апаттар – олардың экологиялық зардаптары.

42.Ластаушы заттар топтамасы: газ тәріздес, сұйық және қатты түрлері.Таралу көздері.

43.Қазақстанның өнеркәсіптік региондары. Олардың экологиялық жағдайы.

44.Халық денсаулығының жай-күні мен мекен ортасының өзгерістерін бағалаудың критерийлері.

45.Табиғи ортаның өзгерістерінен болатын зардаптарды бағалау.

46.Өндіріс көздерінің экологиялық критерийлері және қоршаған ортаның анықтаушылық (айқындаушылық) маңызы.

47.Шикізатты қазып шығарып алудың жаңа әдіс-амалдары және жаңа энергия түрлері.

48.Кері әсерлер денгейін төмендетудің негізгі бағыттары.

49.Қалдықсыз өндіріс концепциялары. Қалдықсыз және жартылай қалдықсыз технологиялардың негізгі бағыттары.

50. Қалдық, шайынды сулар бөлініп шықпайтын өндіріс көздері. Өндірістік шайынды суларды тазалау.

51.Өндіріс көздерінің ластаушы газ тәрізде, сүйық, қатты заттар түрлерінің мөлшерін азайту, жою шаралары, сонымен қатар автотранспорттан бөлінетін зиянды заттарды төмендету жолдары.

52.Рекультивациялық жолдар (тау-техникалық және биологиялық рекультивация).

53.Экологизация принциптері. Өндіріс көздерін экологизациялаудың негізгі бағыттары мен міндеттері.

54. Өндірістік технологиялардың экологиялық жағдайын сараптау түрғысынан қарастыратын принциптер.

55. Өндіріс көздерін жақсартатын ресурстарды пайдалану арқылы экологизациялау.

56. Ресурстарды пайдалануды қалыпты деңгейлерге келтіру (оптималдау).

57.Қоршаған ортаны комплексті сараптау. Қоршаған табиғи орта мониторингісі. 58.Табиғи ортаның ластануының мониторингісі, табиғи ресурстардың мониторингісі. Қоршаған орта мониторингісінің ғылыми негіздері.

59.Қоршаған ортамен болатын қарым-қатынастарды стандарттау және құжаттау.

60.Қоршаған ортаны қорғау аймағындағы білім мен зерттеулердің ұйымдастыру, оларды біріктіру, белгілеу және бағыттау жағдайларын жақсартатын өзекті деген мәселелерді шешу.

61.Қоршаған табиғи ортаны қорғаудың құқықтық негіздері. Қоршаған ортаны қорғаудың міндеттері мен маңызы.

62.Жер қойнауын, жер қабатын, атмосфералық ауаны және су жүйелерін қорғайтын заңдар мен заңдылықтар.

63.Мұхит, теңіз суларын ластану деңгейлеріне бақылау жүргізу.

64.Өсімдіктер мен жануарлар дүниесін қорғау жолдары. Қоршаған ортаны қорғаудың халықаралық құқықтық негіздері

Студенттердің білімін тексеруге арналған тестілік емтихан сұрақтары
@@@
$$$

1. 
   Сүйық қалдық көзi ретiнде ПДВ қай формуламен есептеледi?
   

2

2. 
   Планета климаты атмосфераныү қай қабатында қалыптасады ?
   

2. 
   тропосфера ;
   
3. 
   мезосфера ;
   
4. 
   экзосфера ;
   
5. 
   стратосфера;
   

1. f<100

3. 
   f =30
   
4. 
   f =50
   

4. 
   Эксплуатацияға қандай катализаторлар тиiмдi және түрақты ?
   

2. рутений енгiзiлетiн

3. хром енгiзiлетiн

4. мыс енгiзiлетiн

5. 
   темiр енгiзiлетiн
   

1. 
   6 мг/л жоүары
   
2. 
   4 мг/л төмен емес
   
3. 
   2 мг/л төмен емес
   
4. 
   4 мг/л теү
   
5. 
   1 мг/л теү
   

1. 
   көмiрқышқыл газы
   
2. 
   азот тотығы
   
3. 
   шаү
   
4. 
   су
   
5. 
   бу
   

1.

2.
3.

4.

8. 
   Аз зиянды (токсикалық) заттарда қандай ПДК р.з. болады ?
   

2. 
   100 мг/м3
   
3. 
   1-10 мг/м3
   
4. 
   0,5 мг/м3
   
5. 
   0,07 мг/м3
   

1.

2.

3.

4.

5.

1. 
   3 мг/л жоғары емес
   
2. 
   6 мг/л жоғары емес
   
3. 
   10 мг/л жоғары емес
   
4. 
   20 мг/л жоғары
   
5. 
   50 мг/л жоғары
   

1. 
   10-40 мкм
   
2. 
   1-10 мкм
   
3. 
   40-140 мкм
   

5. 30-40 мкм

12. Газдарды термиалық (күйдiру) әдiспен тазартқанда не пайда болады ?

1. 
   су, күкiртсутек, азот оксидi
   
2. 
   су, көмiртегi оксидi, азот оксидi
   
3. 
   су, , көмiртегi оксидi, азот
   

5. су, көмiртегi оксидi, күкiрт қышқылы

13. 
    Ағын сулардыү қандай жасанды тазалаушы қүралдарын бiлесiз ?
    

2. 
   суғарылатын алаү
   
3. 
   биофильтр
   
4. 
   биофильтр алаүы
   

14. Биологиалық тазартудан кейiн ағынды су көздерiне хлордыү қандай мөлшерғi болуы керек ?

1. 
   3 г/м3
   
2. 
   5 г/м3
   
3. 
   10 г/м3
   
4. 
   20 г/м3
   
5. 
   8 г/м3
   

1. 
   50=0,05-100мкм
   
2. 
   50=0,01-10 мкм
   
3. 
   50=5 мкм
   

5. 50=0,03-40 мкм

16. 
    Эклологиялық сараптанлау жүргiзiлетiн тәртiп қандай МЕСТ-пен қарастырылады ?
    

2. 
   ГОСТ17.2.3.02-78
   
3. 
   ГОСТ17.0.0.04-90
   
4. 
   қүрылыс нормалар мен ережелер
   
5. 
   радияциялық қауiпсiздiк нормасы
   

1.

2.
3.
4.
5.

18. 
    Жоғары қауiптi заттар қандай ПДК р.з. ие болады?
    

2. 
   1-10 мг/м3
   
3. 
   10-100 мг/м3
   
4. 
   150 мг/м3
   
5. 
   200 мг/м3
   

1. 
   Ц немесе ЦН
   
2. 
   СК-ЦН
   
3. 
   БЦ
   
4. 
   ССК
   
5. 
   сүзгi
   

1. 
   0,25 мг/л
   
2. 
   0,5 мг/л
   
3. 
   0,75мг/л
   
4. 
   60 мг/л
   
5. 
   150 мг/л
   

1. М_i =g_i •n

2. М_i =g_i •Q

3. М_i =C_i • V₁

4. M=50

5. M=100

22. 
    СН-245-71 байланысты ғимаратқа кiретiн ауаныү қүрамындағы зиянды заттардыү концентрациясы қандай мөлшерден аспау керек?
    

2. 
   0,3 ПДК р.з
   
3. 
   ПДК р.з
   
4. 
   100 ПДК р.з
   
5. 
   200 ПДК р.з
   

1

2
3
4
5
24. Батареялық қүбырлар (циклондар ) қандай маркаға ие болады ?

1. 
   БЦ
   
2. 
   СК-ЦН
   
3. 
   ЦН және Ц
   
4. 
   ССК
   
5. 
   СК-С
   

1. 
   0,25мг/л
   
2. 
   0,5 мг/л
   
3. 
   0,75 мг/л
   
4. 
   50 мг/л
   
5. 
   100 мг/л
   

1.

2.

3.

4.

5.

1.

2.
3.
4.
5.

28. 
    өндiрiстiү экологиялық пасортыныү МЕСТ-i қандай ?
    

2. 
   ГОСТ 17.2.3.02-78
   
3. 
   ГОСТ 17.0.0.04.00
   
4. 
   санитарлық нормалар
   
5. 
   қүрлыс нормалар мен ережелер
   

1. 
   көбiктi аппарат
   
2. 
   скрубберлер
   
3. 
   ротоклондар
   
4. 
   гидроциклондар
   
5. 
   сүзгiлер
   

1. 
   иә
   
2. 
   жоқ
   
3. 
   көп мөлшерде
   
4. 
   өте көп мөлшерде
   
5. 
   орташа мөлшерде
   

1.

2.

3.

5.

32. Мына h бiрлiгi ненi бiлдiредi ?

1.шыққан газды ауалы қоспасыныү көлемi

2. жергiлiктi рельефтi ескеретiн коэффициентi

3.ауадағы зиянды заттардыү түсу жылдамдығын ескеретiн коэффициентi

4. 
   запас коэффициентi
   
5. 
   биiктiктi корсететiн коэффициент
   

1. 
   көмiртегi оксидi
   
2. 
   күкiрт оксидi
   
3. 
   ванадий оксидi
   
4. 
   мыс оксидi
   
5. 
   темiр оксидi
   

1. 
   БЦ
   
2. 
   СК-ЦН
   
3. 
   ЦН және Ц
   
4. 
   сүзгiлер
   
5. 
   СФФ
   

1. 
   ПДК-ДАН жоғары
   
2. 
   <= ПДК
   
3. 
   40 ПДК -ға теү
   
4. 
   100 ПДК-ға теү
   
5. 
   200 ПДК-ға теү
   

1.

2.
3.
4.
5.

37. 
    Зиянды заттар неше қауiптi класқа классификацияланады ?
    

2. 
   4 класс
   
3. 
   3 класс
   
4. 
   8 класс
   
5. 
   10 класс
   

1. 
   СН-245-71
   
2. 
   ОНД-1-84
   
3. 
   ГОСТ 17 0.0.04.90
   
4. 
   радияциялық қауiпсiздiк нормасы
   
5. 
   электротехникалық қондырғылардыү қүрылыс ережелерi
   

1. 
   көбiктi аппарат
   
2. 
   Вентури скрубберi
   
3. 
   ортадан тепкiш скруббер
   
4. 
   гидроциклондар
   
5. 
   реакторлар, сүзгiлер
   

1. РН 5,5-6,5

2. РН 6,5-7,5

3. РН 3,3-3,5

4. РН 6,5-8,5

5. РН 10

1. мг/м³

2. г/с

3. м³/с

5. см.

1.

2.
3.

4. ВДК_р.з =0,5 Лк_i00

43. Жер қабатыныү қай затпен ластануы "әлемдiк апат" әкеледi?

1. көмiр қышқыл газы

2. шаү

4. алюминий оксидi

5. су

44. Газ тектес қоспаларды тазарту үшiн қандай аппараттар қолданады?

2. скрубберлер

3. адсорберлер

4. гидроциклон

5. сүзгiлер.

45. Жүмыста қандай катализаторлар аз эффективтi және түрақсыз?

1. Рутений бар катализатор

2. Ванадий бар катализатор

3. Паладий бар катализатор

4. Платина бар катализатор

5. Алтыны бар катализатор

46. Атмосфераныү ластану индексiнiү қандай мөлшерiнде атмосфера "лас"?

1. 1-2,5

2. 4 және одан үлкен

3. 6

4. 3,1-3,2

47. Атмосферадағы ластанудыү горизонтальды араласыуы немен анықталады?

1. Желдiү жылдамдығы

2. Ауаныү температурасы

3. Ластаушы бөлшектердiү массасы

4. Ауаныү дымқылдығы

5. Ылғалдықпен

48. ПДВ-ү суық шығару көздерi қай формуламен есептеледi?

1.

2

49. Газ қоспасын тазалау үшiн қандай аппараттар қолданады?

1. Циклондар

2. Скрубберлер

3. Каталитикалық реакторлар

4. Сүзгiлер

5. Гидроциклон

50. Эксплуатация кезiнде қандай катализаторлар эффкетiлi және стабильдi түрақты болады?

1. Мырыш пен мыс қосындысы

2. Платинанын қосындысы

3. Ванадий мен хромныү қосындысы

4. Алюминий қосындысы

5. Мыс қосындысы

51. Шығарулардыү температуралық жағдайын қай формула арқылы анықтауға болады?

1.

2.

3.

4.

5.

52. Жерден қай қашықтықта азондық қабат басталады?

1. 20 км-де

2. 25 км-де

3. 40 км-де

4. 1100 км-де

5. 8000 км-де

53. Атмосфераныү қай қабатын радиотолқындарды беру үшiн қолданады?

1. Стратосфера

2. Магнитосфера

3. Иносфера

4. Тропосфера

5. Экзосфера

54. Шаүды тазалайтын еү қарапайым аппаратты атаүдар

1. Циклондар

2. Көбiктi аппарат

3. Шаүды түндырып қалатын камера

4. Гидроциклон

5. Сүзгi

55. Ағынды суды майлы тағамдардан қай әдiспен тазалауға болады?

1. нейтралдау

2. собциялау

3. флотациялау

4. шайқау

5. араластыру.

56. Атмосфераны ластайтын қандай озондық қабаты жоюы мүмкiн?

1. күкiрт оксидi

2. ауыр металлдар

3. азот оксидi

4. алюминий оксидi

5. темiр оксидi

57. f-ү қандай мөлшерiнде шығару қыздырылған?

1. f = 100

2. f < 100

3. f > 100

4. f = 500

5. f = 200

58. СН-245-71 бойынша зиянды заттардыү концентрациясы 200 мыү нан кем кем адам түратын жергiлiктi аймақта қандай болуы керек?

1.

2.

3.
4.

5.

59. Атмосфераныү қандай қабатында атомарлы оттегi болады?

1. магнитосфера

2. тропосфера

3. стратосфера

4. экзосфнра

5. иономфера

60. Техникалық фабрикатты НВП дезодорация үшiн қандай жүйе көбiнесе тиiмдi?

1. вакуумды котел (қазан), барометикалық конденсатор, термокаталити калық реактор

2. вакуумды котел, барометикалық конденсатор, ротоклон

3. вакуумды котел, барометикалық конденсатор, кальций гипохлоитi абсорбер

4. ротоклон

5. гидроциклон

61. - өлшемi ненi көрсетедi?

1. атмосфеража қоспалардыү таралуы ескеретiн түзету

2. ластану көздерiнен жылдық шығаруыныү келтiрiлген массасы

3. әртүрлi территориясыныү үстiндегi атмосфералық ауаныү ластануыныү қатысты қауiптiлiгiнiү көрсеткiшi

4. запас коэффициентi

5. биiктiктi көрсететiн коэффициент

62. Зиянды заттар суммациясы эффектiсi кезiнде қандай шарт орындалуы керек?

1.

2.

3.

4.

5.

63. Атмосфераныү қай қабатын радиотолқындар жiберу үшiн қолданады?

1. Стратосфера

2. Магнитосфера

3. Иносфера

4. Тропосфера

5. Экзосфера

64. Ағынды суларды тазартатын қандай нақты тазартушы қондырғыларды бiлесiү?

1. метанотек

2. биологиялық тоған

3. аэротенк

4. гидроциклон

5. торлар.

65. Кептiру камерасыныү ауасын сүт шанынан тазарту үшiн қандай жүйуенi қолданған тиiмдi?

1. шаү түндыру камерасы, циклондар

2. циклондар, жендiк сүзгi камерасы

3. циклондар, көбiк аппараты

4. скрубберлер

5. гидроциклон

66. СН-245-71 арқылы ауадағы зиянды заттар қонцентрациясы өндiрiс аудандарында қандай болуы керек?

1.

2.

3.

5.

1. м³/с

2. мг/м³

3. т/ж

5. см.

1. ластаушы бөлшектiү массасымен

2. ауа температурасымен

3. желдiү жылдамдығымен

4. ауанын дымқылдығымен

5. ылғалдықпен.

69. Ластанған суды тазартатын қандай табиғи тазартқыш жабдықты бiлесiз?

1.аэротенкi

2. биофильтр

3. фильтрация алаүы

4. скрубберлер

5. гидроциклон

70. Жем үнтағы өндiрiсiндегi ауаны сүйек шаүынан тазартудағы еү эффективтi жүйе қандай?

1. топтық циклондар, цилиндрлi көбiк аппараты, тiк бүрышты көбiк аппарат типi.

2. топтық циклондар, жендiк сүзгiлер

3. шаү түндыру камерасы, циклондар, термокаталитикалық реактор

4. скрубберлер, гидроциклондар

5. гидроциклондар

71. Қандай заттар атмосферада фотохимиялық смогты шақырады?

1. күкiрт оксидi

2. азот оксидi

3. көмiртегi оксидi

4. темiр оксидi

5. мыс оксидi

72. СН-245-71 бойынша зиянды заттардыү концентрациясы 200 мыү нан кем кем адам түратын жергiлiктi аймақта қандай болуы керек?

1.

2.

3.

5.

73. Түтiндi факелдiү қай зонасында зиянды заттардыү констрациясы масимумға жетедi?

1. үйымдастырылмаған ластану зонасы

2. жайылған факел зонасы

3. түтiндеу зонасы

4. ластанудыү төмен дәрежелi зонасы

5. 2 км қашықтықта

74. Ағын сулардыү қандай табиғи тазалаушы қүралдарын бiлесiз?

1. сағаралатын алаү

2. метанотек

3. биофильтр

4. гидроциклон

5. торлар

75. НВП- утилизация үшiн қандайәдiс қолданған жөн?

1. адсорбциялық

2. термокаталитикалық

3. абсорбциялық

4. шайқау

5. араластыру арқылы.

76. Қыздырылған шығарулардыү көздерi үшiн ПДВ қандай формуламен есептеледi?

1

2
3
4
5

77. ПДВ қандай бiрлiкпен өлшенедi?

1. мг/м³

2. г/с

4. тонна

78. Қандай ПДК_р.з. орташа қауiптi заттарға ие болады?

1. 1 мг/м³

2. 1-10 мг/м³

3. 10-100 мг/м³

4. 200 мг/м³

5. 350 мг/м³

79. Қалалық коллекторға лақтыратын суларда өлшенген заттардыү қандай мөлшерi болуы керек?

1. 200 мг/л артық болмауы керек

2. 350 мг/л артық болмауы керек

3. 500 мг/л артық болмауы керек

4. 1000 мг/л артық болмауы керек

5. 900 мг/л артық болмауы керек

80. Газ тазалаудыү адсорбцинды әдiсi неге негiзделген?

1. Газ қоспасыныү ерiген заттармен немесе ерiткiшпен бiрлесуi

2. Газ қоспасыныү денелер арқылы сiүiрiлуi

3. Газ қоспасыныү тотықсыздандырғыш заттармен бiрлесуi

4. Араластыру арқылы

5. Булап тазарту

81. Ластанушы заттардыү атмосфераға шығу есебiне қандай инструкция қолданады?

1. ГОСТ 17.0.0.04-90

2. СНиП 11-89-90

3. ОНД-1-84

4. СНиП

82. Шығарулардыү температуралық жағдайын қай формула арқылы анықтауға болады?

1.

2.

3.

4.

5.

83. Атмосфераныү ластану индексiнiү қандай мөлшерiнде атмосфера -"өте ластанған"?

1. 4 және оданда көп.

2. 6

4. 2

84. Қалалардағы коллекторларға кетен лас сулардыү қүрамындағы май саны қандай болуы керек?

1. 10 мг/л -ден артық болмауы керек

2. 50 мг/л -ден артық болмауы керек

3. 100 мг/л -ден артық болмауы керек

4. 200 мг/л -ден кем болмауы керек

5. 300 мг/л теү

85. Газдарды тазартудыү каталитикалық әдiсi неге негiзделген?

1. Газ қоспасыныү ерiген заттармен немесе ерiткiшпен бiрлесуi

2. Газ қоспасыныү денелер арқылы сiүiрiлуi

3. Газ қоспасыныү тотықсыздандырғыштармен өзара әрекеттесуiмен

4. Булап тазарту

5. Араластыру арқылы

86. Отын жанған кездегi зиянды заттардыү массалық шығарылуы қай формуламен есептеледi?

1. M_i=g_i*n

2. M_i=g_i*Q

3. M_i=C_i*V_i

4. M_i=g_i*h

5. M_i=g_i*K

87. Атмосфераныү қай қабатында "озондық қабат" орналасқан?

1. Стратосфера

2. Мезосфера

3. Тропосфера

4. Гидросфера

5. Озоносфера

88. өте қауiптi заттарға қандай заттар жатады?

1. ПДК_р.з.1мг/м³

2. ПДК_р.з 1мг/м³

3. ПДК_р.з 1-ден 10 мг/м³-ге дейiн

4. ПДК_р.з 15мг/м³

5. ПДК_р.з.15мг/м³

89. Қысқа уақытта 1 категориялы түрғын сумен араласқанда кейiнгi ерiтiлген оттегiнiү концентрациясы қандай болу керек?

1. 4 мг/л төмен емес

2. 6 мг/л төмен емес

3. 8 мг/л төмен емес

4. 5 мг/л төмен емес

5. 7 мг/л төмен емес

90. Газдарды тазартудыү абсорбциондық әдiсi неге негiзделген?

1. Газ қоспаларыныү ерiтiлген затпен немесе ерiткiшпен өзара әрекеттесуiне

2. Газ қоспаларыныү поралық денелер арқылы сiүiрiлуi

3. Газ қоспаларыныү тотықсыздандырғыштармен өзара әрекеттесуiне

4. Булап тазарту

5. Араластыру арқылы

91. Зиянды заттардыү массалық шығуы қандай бiрлiктерде өлшенедi?

1. усл.т/т

2. мг/м³

3. г/с

4. мг/л

92. Қай зат атмосферада фотохимиялық смогты шақырады?

1. күкiрт оксидi

2. азот оксидi

3. көмiртегi оксидi

4. күкiрт қышқылы

5. азот қышқылы

93. Жылытылған шығару көзi үшiн ПДВ қандай формуламен есептеледi?

1.

2.

94. Қысқы уақытта ластанған су II категориялы түрғын сумен араласақаннан кенйiнгi ерiтiлген оттегiнiү концентрациясы қандай болу керек?

1. 4 мг/л төмен емес

2. 6 мг/л төмен емес

3. 8 мг/л төмен емес

4. 5 мг/л төмен емес

5. 7 мг/л төмен емес

95. Газдарды термиялық әдiспен тазартқанда не пайда болады?

1. су, күкiртсутек, азот оксидi

2. су, көмiртегi оксидi СО, азот оксидi

3. су, көмiртегi оксидi СО₂, азот

4. су, күкiртсутек, азот

5. су, сутек, азот

96. . - өлшемi ненi көрсетедi?

1. атмосфеража қоспалардыү таралуы ескеретiн түзету

2. ластану көздерiнен жылдық шығаруыныү келтiрiлген массасы

3. әртүрлi территориясыныү үстiндегi атмосфералық ауаныү ластануыныү қатысты қауiптiлiгiнiү көрсеткiшi

4. запас коэффициентi

5. биiктiктi көрсететiн коэффициент

97. Атмосферадағы қоспалардыү ыдырау есепке алатын түзету қандай өлшемге (параметрге) тәуелдi болады?

1. қоспалардыү салыстырмалы түрдегi қауiптiлiгiнiү көрсеткiшiне

2. бөлшектердiү отыру жылдамдығына

3. атмосфералық ауаныү ластануын әр түлi территориялар үстiндегi саластырмалы көрсеткiшiне

4. а + б

98. Шығарулардыү температуралық жағдайын қай формула арқылы анықтауға болады?

1.

2.

3.

4.

5.

99. Жазғы уақытта 1 категориялы түрғын сумен араласқанда кейiнгi ерiтiлген оттегiнiү концентрациясы қандай болу керек?

1. 4 мг/л төмен емес

2. 8 мг/л төмен емес

3. 6 мг/л жоғары

4. 5 мг/л төмен емес

5. 7 мг/л төмен емес

100. Жүмыста қандай катализаторлар эффективтiлдi және стабильдi түрақты?

1. Рутений бар катализатор

2. Ванадий бар катализатор

3. Паладий бар катализатор

4. Платина бар катализатор

5. Алтыны бар катализатор

101. Қандай МЕСТ өндiрiстiү экологиялық паспортында?

1. ОНД-1-84

2. СНиП 11-89-90

3. ГОСТ 17.0.0.04-90

4. СНиП

102. Жылдық шығарудыү келтiрiлген массасынын өлшем бiрлiгi қандай?

1. мг/м³

2. усл.т/т

3. г/с

4. мг/л

103. Қандай жағдайда газды ауа шығаруларды тазалау керек?

1. С_мах.ПДК_м.р -С_ф

2. С_мах ПДК_р.з -С_ф

3. М_i=С_i*V_i

4. М_i=С_i*F_i

5. М_i=K_i*V_i

104. Азықтық үн өндiрiсiнде ауаны сүйек шаүынан тазалау үшiн қандай жүе неғүрлым тәсiлдi?

1. топтық циклондар, 6 цилиндрлi көбiк аппарат, тiк бүрышты қобiк аппарат типi

2. топтық циклондар

3. шаү түндыру камерасы, циклондар, термокаталитикалық реакторлар

4. реакторлар

5. 6 цилиндрлi көбiк аппарат

105. Ағын суларды май өнiмдерiнен тазалау әдiсiн ата:

1. озондау

2. нейтралдау

3. коагуляция

4. дистиляция

5. декоагуляция

106. Атмосфераны ластайтын қандай зат озондық қабатты бүзуы мүмкiн?

1. күкiрт оксидi

2. ауыр металдар

3. азот оксидi

4. азот қышқылы

5. күкiрт қышқылы

107. Атмосфераныү ластану индексi қай формуламен анықталады?

1.

2.

4.

5.

108. Техникалық фабрикатты НВП дезодорация үшiн қандай жүйе көбiнесе тиiмдi?

1. вакуумды котел, барометикалық конденсатор, ротоклон

2. вакуумды котел (қазан), барометикалық конденсатор, термокаталити калық реактор

3. вакуумды котел, барометикалық конденсатор, кальций гипохлоитi абсорбер

4. ротоклон

5. гидроциклон

109. Ағынды суларды май өнiмдерiнен тазартатын әдiстi ата.

1. адсорбция

2. тотығу

3. флотация

4. абсорбция

5. тотықсыздану

110. Механикалық тазалаудан кейiн ағынды судағы хлор мөлшерi қандай болуы керек?

1. 15 г/м³

2. 5 г/м³

3. 10 г/м³.

4. 25 г/м³

5. 13 г/м³

111. Атмосфераныү жерге жақын қабатыынқандай ластанған заты "парник эффектiсiн" тудырады?

1. көмiрқышқыл газы

2. азот оксидi

3. шаү

4. күкiрт оксидi

112. Жылдық шығыарудыү келтiрiлген массасыныү өлшем бiрлiгi қандай?

1. мг/м³

2. усл.т/т

3. г/с

4. мг/л

113. Мүмкiн болатын зиянды заттардыү массалық шығарылуы қандай формула бойынша есептейдi?

1. M_i=g_i*n

2. M_i=g_i*Q

3. M_i=C_i*V_i

4. M_i=g_i*h

5. M_i=g_i*K

114. Техникалық фабрикатты НВП дезодорация үшiн қандай жүйе көбiнесе тиiмдi?

1. вакуумды котел (қазан), барометикалық конденсатор, термокаталити калық реактор

2. вакуумды котел, барометикалық конденсатор, ротоклон

3. вакуумды котел, барометикалық конденсатор, кальций гипохлоитi абсорбер

4. ротоклон

5. гидроциклон

115. Ағынды суды майлы тағамдардан қай әдiспен тазалауға болады?

1. электродиализ

2. нейтралдау

3. электрофлотация

4. диссоциация

5. коагуляция

116. Планета климаты атмосфераныү қай қабатында қалыптасады?

1. ионосфера

2. тропосфера

3. мезосфера

4. гидросфера

5. дүрыс жауап жоқ

117. Зиянды заттар суммациясы эффектiсi кезiнде қандай шарт орындалуы керек?

1.

2.

3.

4.

5.

118. ХПК дегенiмiз не?

1. 1л табиғи су көзiндегi органикалық заттардыү химиялық тотығуына қажеттi оттегiнiү (мг/л) мөлшерi

2. 1л табиғи судағы аэробты микроорганизмдердiү iс-әрекетiне байланысты органикалық заттардыү биохимиялық тотығуына шығындалатын оттегiнiү (мг/л) мөлшерi

3. 1л табиғи судағы анаэробты микроорганизмдердiү iс-әрекетiне байланысты органикалық заттардыү биохимиялық тотығуына шығындалатын оттегiнiү (мг/л) мөлшерi

4. 1л табиғи су көзiндегi бейорганикалық заттардыү химиялық тотығуына қажеттi оттегiнiү (мг/л) мөлшерi

5. 1л жасанды су көзiндегi органикалық заттардыү химиялық тотығуына қажеттi оттегiнiү (мг/л) мөлшерi

119. Қалалық коллекторға лақтырылатын суларда өлшенген заттардыү қандай мөлшерi болуы керек?

1. 350 мг/л артық болмауы керек

2. 500 мг/л артық болмауы керек

3. 200 мг/л артық болмауы керек

4. 350 мг/л кем болмауы керек

5. 250 мг/л кем болмауы керек

120. Ағынды суларды майлы тағамдардан қай әдiспен тазалауға болады?

1. электрокаогуляция

2. сорбциялау

3. адсорбциялау

4. абсорбциялау

5. диссоциация

121. Атмосфераға ластанған заттарды шығару есебiнде қандай инструкцияны қолданады?

1. ГОСТ 17.0.0.04-90

2. СНиП 11-89-90

3. ОНД-1-84

4. СНиП

122. өндiрiс орындарындағы ауада зиянды заттардыү концентрациясы СН-245-71 бойынша қандай болу керек?

1.

2.

3.

4.

5.

123. БПК дегенiмiз не?

1. 1л табиғи судағы аэробты микроорганизмдердiү iс-әрекетiне байланысты органикалық заттардыү биохимиялық тотығуына шығындалатын оттегiнiү (мг/л) мөлшерi

2. 1л табиғи су көзiндегi органикалық заттардыү химиялық тотығуына қажеттi оттегiнiү (мг/л) мөлшерi

3. 1л табиғи судағы анаэробты микроорганизмдердiү iс-әрекетiне байланысты органикалық заттардыү биохимиялық тотығуына шығындалатын оттегiнiү (мг/л) мөлшерi

4. 1л табиғи су көзiндегi бейорганикалық заттардыү химиялық тотығуына қажеттi оттегiнiү (мг/л) мөлшерi

5. 1л жасанды су көзiндегi органикалық заттардыү химиялық тотығуына қажеттi оттегiнiү (мг/л) мөлшерi

124. Биологиялық тазартудан кейiн табиғи су көздерiнде хлордыү қанша мөлшерi болуы керек?

1. 10 г/м³

2. 3 г/м³

3. 5 г/м³

4. 15 г/м³

5. 13 г/м³

125. Табиғи су көздерiн қандай электрохимиялық әдiс арқылы майдан тазартуға болады?

1. электрокаогуляция

2. электродиализ

3. анодты тотығу және катодты тотықсыздану

4. абсорбциялау

5. диссоциация

ӘДЕБИЕТ

1.2. Оспанова Г.С.Бозшатаева Г.Т. Экология. Алматы: Экономика,2002.-403 б.

1.3. Жақбасова А.Ж., Саинова Г.Ә. Экология Алматы, 2003- 290 б.

1.4. Луканин В.Н., Трофименко Ю.В.Промышленно-транспортная экология. - М.:Высшая школа, 2001, - 273 с.

1.5.Калыгин В.Г. Промышленная экология.– М.: Изд-во МНЭПУ, 2000. -239 с.

1.6. Инженерная экология /Под ред.В.Т.Медведева.-М.: Гардарики, 2002.-687с.

1.7. Гарин В.М., Кленова И.А., Колесников В.И. Промышленная экология. Учебник для вузов.-М.:изд.»Маршрут», 2005, 328 с.
2. Қосымша әдебиеттер
2.1. Белов С.В. Охрана окружающей среды.-М.Высшая школа, 1991.

2.2.Мазур И.И., Молдаванов О.И. Курс инженерной экологии.-М.:Высшая школа, 1999.-447 с.

2.3. Родионов А.И., Клушин В.Н., Торочешников Н.С. Техника защиты окружающей среды.М.:Химия, 1989.

2.4.Инструкция по инвентаризации выбросов загрязняющих веществ в атмосферу. ГОСТ 17.2.1.04-77

2.5. Песпамятнов Г.П., Кротов Ю.А. Предельно допустимые концентрации химических веществ в окружающей среде, Л.: Химия, 1985.-453 с

2.6.Наркевич И.П. Классификация промышленных отходов //Хим.пром.1980.-№4.С.51-54.

2.7. Наркевич И.П.,Печковский В.В. Утилизация осадков сточных вод.Л.: Стройиздат, 1989.

2.8. Краснобородько И.Г. Деструктивная очистка сточных вод от красителей. Л.:Химия, 1988.

2.9. Туровский И.С. Обработка осадков сточных вод.М.: Стройиздат, 1988.

2.10. Утилизация твердых отходов: в 2 том.: Пер.с англ./Ред.Д.Вилсон.-М.:Стройиздат, 1982.-т.1-336 с, т.2-348 с.

2.11. Голик В.И., Алборов И.Д. Охрана окружающей среды утилизацией отходов горного производства.М.: Недра, 1995.-126 с.

2.12. Ливчак И.Ф. «Инженеру об охране окружающей среды». М. Стройиздат., 1981.

2.13. ГОСТ 17.1.1.01-77 Охрана природы. Атмосфера. Источники и метеорологические факторы загрязнения, промышленные выбросы.Термины и определения.

2.14. ГОСТ 17.2.1.03-84 Охрана природы. Гидросфера. Использование и охрана вод. Основные термины и определения.

2.15. ГОСТ 25 1 51-82 Водоснабжение.Термины и определения.

2.16.ГОСТ 17.0.0.02-79 (1980) Охрана природы. Метрологическое обеспечение контроля загрязнения атмосферы, поверхностных вод и почвы. Основные положения.

2.17. ГОСТ 17.1.3.13-86 Охрана природы. Гидросфера. Общие требования к охране вод.

2.18. ГОСТ 17.2.3.02-78 Охрана природы. Атмосфера. Правила установления допустимых выбросов вредных веществ промышленными предприятиями.

2.19. ГОСТ 17.0.0.01-76 (с изм.1979) Система стандартов в области охраны природы и улучшения использования природных ресурсов. Основные положения.

2.20.ГОСТ 17.0.0.04-90 (1998) Охрана природы. Экологический паспорт промышленного предприятия. Основные положения.