Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің титулдық парағы

КЕЛІСІЛГЕН

ОҮЖжӘҚБ бастығы ____________ Варакута А.А. 20 _ж. «_____»_______

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

20__ж. «___»______________ №____ хаттама


1 Пәннің мақсаты - өмір жағдайлары мен халық денсаулығы арасындағы себеп-салдарлық қатынасын зерттеу мақсатымен халықты сауықтырудың алғы шарттарын және оның медициналық шараларын әзірлеу және енгізу тұрады.

Пәннің міндеттері – әлеуметтік медицинаның жаңа технологияларын жасауға мүмкіндік туғыздыратын педагогтардың, экономисттердің, психологтардың, әлеуметтанушылардың, құқықтанушылар мен басқа мамандардың күш салулары арқылы әлеуметтік феномен ретінде, қоғамдық денсаулық жайлы әлеуметтік сфераның болашақ жұмыскерлерін біліммен қаруландыру.

Осы пәнді оқыту нәтижесінде студенттерде келесі құзырлықтарды қалыптастыру:

• 
  белгілі қоғамдық-саяси және экономикалық жағдайында денсаулыққа әсер ететін әлеуметтік және биологиялық факторларының кешендік әрекеттері;
  
• 
  адамдардың мекен ету ортасының әлеуметтік факторларымен және халықтың денсаулық жағдайларының арасындағы себеп-салдарлық қатынасы (отбасы, тұрмыс, жұмыс, денсаулық сақтау, білім беру, сақтандыру және т.б.);
  
• 
  әлеуметтік медицинаның жаңа технологияларын жасау, яғни халықтың қоғамдық денсаулығын сақтау мен нығайтудың жаңа тәсілдері мен әдістері.
  

2 Пререквизиттер

Осы пәндерді: «Мамандыққа кіріспе», «Жалпы және әлеуметтік педагогика» «Жалпы және әлеуметтік психология» оқу кезінде алынған білім, шеберлік және игерілген дағдылар керек.
3 Постреквизиттер

Пәнді оқыту барысында игерілген білім, шеберлік пен дағды келесі пәндерді меңгеруге қажетті: «Халықпен медициналық-әлеуметтік жұмыс негізі», «Әлеуметтік-медициналық реабилитация және терапия».

4.1 Пәннің тақырыптық жоспары

Клиникалық және әлеуметтік медицина. Әлеуметтік медицинаның технологиялары. Жеке дара мен қоғамдық денсаулықтың көрсеткіштері. Аурулардың, жарақаттар мен өлім себептерінің классификациясы. Халық денсаулығын қорғау ісінде денсаулық қорғауды Дүниежүзілік ұйымдастырудың стратегиясы.

Тұқымқуалаушылық. Денсаулыққа себепші, әлеуметтік факторлар. Генетикалық қор және қиратушы факторлар. Хромосомдық және гендық тұқымқуалаушылық аурулары. Медициналы-генетикалық кеңес берудің негізгі міндеттері. Тіршілік әрекеті мен әлеуметтік жеткіліксіздігінің шектеулі түсінігі.

Тұрмыс қалпының әлеуметтік-экономикалық факторлары (еңбек шарты, тұрғын-үй шарты, материалдық әл-ауқаттылық және т.б.); экологиялық және табиғи-ауа райы жағдайы мен сыртқы орта факторлары (лас мекен ету ортасы, орташа жылдық температура, күн радиациясының деңгейі және т.б.); әлеуметтік – биологиялық жағдайлар мен факторлар (ата-ананың жасы, жыныс, антенаталды кезең ағымы және т.б.); ұйымдастырушылық немесе медициналық жағдай (медициналық көмек көрсетуді ұйымдастырылуы және деңгейі).

Рационалды емес қоректену (артық мөлшерлі қаныққан май мен тұз, дәрумендердің жетіспеушілігі және т.б.); төмен қозғалу белсенділігі (тұрмыс қалпының аз қозғалысы); алкогольді ішу, темекі тарту, есірткі қолдану; әдепсіз жыныс байланыстар және солармен байланысты аурулар.

Қалалық және ауылдық тұрғындарға медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру; балалар мен әйелдерге; өнеркәсіп кәсіпорындарының жұмысшыларына; жедел медициналық көмек көрсету; жалпы тәжірибе дәрігерінің қызмет қағидаттар бойынша медициналық көмек көрсету (жанұялық дәрігер); дәрімен қамтамасыздандырылуы.

Қазақстанда денсаулық қорғау жүйелерін ұйымдастыру қағидаттары; денсаулық қорғау мүшелерінің қызметінің әлеуметтік-медициналық алдын алушылық бағыты; денсаулық сақтау жайлы заңнама; Қазақстан Республикасының халқының әлеуметтік қорғау мен денсаулық сақтау министрлігінің ведомстволық құжаттары.

Халықтың санитарлы-эпидемиологиялық берекелігі. Санитарлық заңнама. Санитарлы-эпидемиологиялық қызметтің міндеттері, қызметтері, құрылымы, Қазақстандағы санитарлы-эпидемиологиялық қызметінің басты даму бағыттары мен жетілдірілуі.

Негізгі жұқпалы аурулар және ауруларға әлеуметтік-медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру. Туберкулез; ВИЧ-инфекция және СПИД; Жыныстық жолмен берілетін, аурулар; вирустық гепатиттер; тыныс мүшелерінің аурулары.

Остеохондроз; остеопороз; гипертониялық ауру, ми бұзылуы; варикоздық ауру; тромбофлебит; қант диабеті; онкологиялық ауру.

Мүгедектерге медициналық-әлеуметтік көмек; мүмкіндігі шектеулі балаларға медициналық-әлеуметтік көмек, девиантты мінез-құлықты жасөспірімдер мен балаларға медициналық-әлеуметтік көмек.

Жан ауыратын жағдайларда, қатты улануларда, жарақаттарда, сынуларды, күюлер мен үсіктерде, терминалдық жағдайларда шұғыл көмек көрсету. Ауруды тексерудің әдістері; ауруларды күту тәсілдері мен әдістері; жұқпалы ауруларға ағзаның төзімділігін арттыру әдістері; жұқпалы, паразиттік пен саңырауқұлақтық аурулары кезінде шұғыл көмек көрсету.

Әдеп пен деонтология. Әлеуметтік жұмыс қызметіндегі психотерапия әдістері. Өлі туған балаларды сақтаудағы қазіргі медицинаның мәселелері мен ем қонбайтын немесе қарттылықтың өмірден ерікті күтімінің медициналық мәселелері – эвтаназия. Белсенді эвтаназияның жазылмайтын себептері. Мүшелер мен талшықтарды ауыстырудағы медициналық-әлеуметтік мәселелері.

Қазақстанда аналық пен баланы қорғауды ұйымдастырудағы әлеуметтік жұмыс бойынша маманның қызметтері. Аналық пен баланы қорғау жүйесін басқару. Отбасыны жоспарлаудың әлеуметтік-медициналық қызметін ұйымдастыру.

Жасөспірімдердің денсаулығын нығайтудағы білім берудің рөлі. Ересек халықтың денсаулығын нығайтудағы білім берудің рөлі. Қазақстанда медициналық білімді насихаттауды ұйымдастыру.

Әлеуметтік-медициналық көмек мекемесінің қызметінің құқықтық қамтамасыз етілуі. Медициналық сақтандыру және ақылы медициналық көмек. Әлеуметтік жұмысты ұйымдастыру.

1. 
   Қоғамдық және жеке дара денсаулық түсінігі.
   
2. 
   Аурулардың, жарақаттар мен өлім себептерінің классификациясы.
   
3. 
   Әлеуметтік медицина технологиялары.
   

1. 
   Денсаулыққа себепкер, әлеуметтік факторлар.
   
2. 
   Генетикалық қор және қиратушы факторлар.
   
3. 
   Хромосомдық және гендік тұқымқуалаушылық аурулар.
   
4. 
   Медициналық-генетикалық кеңес берудің негізгі міндеттері.
   

Тұрмыс қалпының әлеуметтік-экономикалық факторлары (еңбек шарты, тұрғын-үй шарты, материалдық әл-ауқаттылық және т.б.);

1. 
   Экологиялық және табиғи-ауа райы жағдайы мен сыртқы орта факторлары (лас мекен ету ортасы, орташа жылдық температура, күн радиациясының деңгейі және т.б.);
   
2. 
   Әлеуметтік – биологиялық жағдайлар мен факторлар (ата-ананың жасы, жыныс, антенаталды кезең ағымы және т.б.);
   
3. 
   Ұйымдастырушылық немесе медициналық жағдай (медициналық көмек көрсетуді ұйымдастырылуы және деңгейі).
   

1. Төмен қозғалу белсенділігі (тұрмыс қалпының аз қозғалысы);

2. Рационалды емес қоректену (артық мөлшерлі қаныққан май мен тұз, дәрумендердің жетіспеушілігі және т.б.);

3. Алкоголді, темекі тарту, есірткі қолдануды теріс пайдалану;

4 . Әдепсіз жыныс байланыстар мен солармен байланысқан аурулар.

5 тақырып. Халықтың жеке топтарына медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру

Қалалық пен ауылдық халыққа медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру; өнеркәсіп кәсіпорындарының жұмысшыларына; жедел медициналық көмек көрсету; дәрімен қамтамасыздандырылуы.

1. 
   Қалалық халыққа медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру;
   
2. 
   Ауылдық халыққа медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру;
   
3. 
   Балалар мен әйелдерге;
   
4. 
   Өнеркәсіп кәсіпорындарының жұмысшыларына;
   
5. 
   Жалпы тәжірибе дәрігерінің қызмет қағидаттар бойынша медициналық көмек көрсету (жанұялық дәрігер);
   
6. 
   жедел медициналық көмек көрсету;
   

1. Қазақстанда денсаулық қорғау жүйелерін ұйымдастыру қағидаттары;

2. Денсаулық қорғау мүшелерінің қызметінің әлеуметтік-медициналық алдын алушылық бағыты;

3. Денсаулық сақтау жайлы заңнама;

4. Қазақстан Республикасының халқының әлеуметтік қорғау мен денсаулық сақтау министрлігінің ведомстволық құжаттары.

7 тақырып. Халықтың санитарлы-эпидемиологиялық берекелігі. Санитарлық заңнама.

1. Халықтың санитарлы-эпидемиологиялық берекелігі.

2. Санитарлық заңнама.

3. Санитарлы-эпидемиологиялық қызметтің міндеттері, қызметтері, құрылымы.

4. Қазақстандағы санитарлы-эпидемиологиялық қызметінің басты даму бағыттары мен жетілдірілуі.

8 тақырып. Негізгі жұқпалы аурулар және ауруларға әлеуметтік-медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру.

1. Негізгі жұқпалы аурулар және ауруларға әлеуметтік-медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру.

2. Туберкулез;

3. ВИЧ-инфекция және СПИД;

4. Жыныстық жолмен берілетін, аурулар;

5. Врустық гепатиттер;

1. Остеохондроз; остеопороз;

2. Гипертониялық ауру,

3. Ми бұзылуы;

4. Варикоздық ауру; тромбофлебит;

5. Қант диабеті;

6. Онкологиялық ауру.

10 тақырып. Мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға медициналық-әлеуметтік көмек көрсету

1. Мүгедектерге медициналық-әлеуметтік көмек;

2. Мүмкіндігі шектеулі балаларға медициналық-әлеуметтік көмек,

3. Девиантты мінез-құлықты жасөспірімдер мен балаларға медициналық-әлеуметтік көмек.

1. Жан ауыратын жағдайларда, қатты улануларда шұғыл көмек көрсету,

2. Жарақаттарда, сынуларды, күюлер мен үсіктерде, терминалдық жағдайларда шұғыл көмек көрсету.

3. Ауруды тексерудің әдістері;

4. Ауруларды күту тәсілдері мен әдістері;

5. Жұқпалы ауруларға ағзаның төзімділігін арттыру әдістері;

6. Жұқпалы, паразиттік пен саңырауқұлақтық аурулары кезінде шұғыл көмек.

12 тақырып. Әлеуметтік- медициналық әдеп

1. Әдеп пен деонтология. Әлеуметтік жұмыс қызметіндегі психотерапия әдістері.

2. Өлі туған балаларды сақтаудағы қазіргі медицинаның мәселелері мен ем қонбайтын немесе қарттылықтың өмірден ерікті күтімінің медициналық мәселелері – эвтаназия.

3. Белсенді эвтаназияның жазылмайтын себептері.

4. Мүшелер мен талшықтарды ауыстырудағы медициналық-әлеуметтік мәселелері.

13 тақырып. Аналық пен баланы қорғауды ұйымдастыру

1. Қазақстанда аналық пен баланы қорғауды ұйымдастырудағы әлеуметтік жұмыс бойынша маманның қызметтері.

2. Аналық пен баланы қорғау жүйесін басқару.

3. Отбасыны жоспарлаудың әлеуметтік-медициналық қызметін ұйымдастыру.

1. Жасөспірімдердің денсаулығын нығайтудағы білім берудің рөлі.

2. Ересек халықтың денсаулығын нығайтудағы білім берудің рөлі.

3. Қазақстанда медициналық білімді насихаттауды ұйымдастыру.

1. Әлеуметтік-медициналық көмек мекемесінің қызметінің құқықтық қамтамасыз етілуі.

2. Медициналық сақтандыру және ақылы медициналық көмек.

3. Әлеуметтік жұмысты ұйымдастыру.

4.4.1 СӨЖ түрлерінің тізбесі

1. 
   Қазіргі жағдайда рационалды тамақтанудың негізгі қағидалары.
   
2. 
   Витаминдер, тіршілік әрекеті үшін оның мәні.
   
3. 
   Денсаулықты қолдаудағы бұлшық ет белсенділігінің рөлі.
   
4. 
   Еңбек оңтайлы ұйымдастыру қағидаттары.
   
5. 
   Отбасыны жоспарлау.
   
6. 
   Онкологикалық аурулар және оларды алдын алу.
   
7. 
   Әлеуметтік-биологикалық жұқпалы ауру - туберкулез.
   
8. 
   Нашақорлық қазіргі кездің әлеуметтік мәселесі ретінде.
   
9. 
   СПИДтің диагностикасы, емі мен алдын алуы.
   
10. 
    Қазіргі кездің адамының денсаулығының жетекші факторлары жайлы.
    
11. 
    Ағзаны сауықтырудың дәрілік емес тәсілдері.
    
12. 
    Сақтау қағидаттары, денсаулықты нығайту мен ұзақ жасаушылық.
    
13. 
    Сау тұрмыс қалпының тұжырымдамасы
    

1. Денсаулық – адамзаттың ғаламдық мәселесі.

2. Денсаулықты сақтаудағы ағзаның адаптивтік және қорғаныс механизмдерінің мәні.

3. Акмеология ғылымы – кемелдік жастағы кәсібишілдік пен денсаулықты нығайту әдістер туралы.

4. Репродуктивті денсаулықты сақтаудың валеологиялық аспекттері.

5. Қарттық – ағзаның даму кезеңі. Қартаю үдерісің жылдамдатуға әсер етші, факторлар.

6. Философияда, әлеуметтануда, психология мен пендагогикадағы «тұрмыс қалпы» түсінігі

10. Жыныстық мәдениеті. Жыныстың жүріс-тұрысының қалпы.

11. Дененің артық салмақ мәселесі: себептері, түзету, алдын ала сақтандыру.
5 Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Негізгі:

1. 
   Е.Н. Назарова, Ю.Д. Жилов. Основы социальной медицины. М.: 2010
   
2. 
   Белов В.И., Михайлович Ф.Ф. Валеология; здоровье, молодость, красота, долголетие. Москва "Недра Коммюникейшенс Лтд", 2000.
   
3. 
   Куинджи Н.Н. Валеология. Пути формирования здоровья школьников. М., 2000.
   
4. 
   Лисицын Ю.П. Социальная гигиена и организация здравоохранения М.: Медицина, 1999.
   
5. 
   Марков В.В. Основы здорового образа жизни и профилактика болезней. М.: Академия, 2001.
   
6. 
   Москвина Л. Энциклопедия психологических тестов. М, 2001.
   
7. 
   Приходько Н.Г., Лукьяненко М.В. Валеология, Курс лекций. Алматы, 2002.6.Тель Л.З. Валеология человека - философия жизни. Астана. 2009.
   
8. 
   Токарев В.А., Таткеев Т.А. Проблемы формирова­ния, укрепления и сохранения здоровья. Караганда, 2001.
   
9. 
   Чумаков Б.Н. Валеология. Избранные лекции. М., 2009.
   
10. 
    Амосов Н.М. Раздумья о здоровье, М.,2000.
    
11. 
    Абдиров Ч.А., Агаджанян Н.А., Северин А.Е. Экология и здоровье человека. Нукус. 2000.
    
12. 
    Аланасенко Г.Л., Попова Л.А. Медицинская валео­логия. Р/Дону, Киев, 2000.
    

13. 
    Белов В.И. Энциклопедия здоровья. Молодость до 100 лет. М.: Химия, 1993.
    
14. 
    Виленский М.Л., Горшков А.Г. Основы здорового образа жизни студентов. М.,1985.
    
15. 
    Дубровский В.Й. Здоровый образ жизни. М.; Меди­цина. 1998.
    
16. 
    Климова В.И. Человек и его здоровье. М., Знание, 1990
    
17. 
    Руководство по социальной гигиене и организации здравоохранения в 2-х томах (под ред. Ю.П.Лисицына). М., Медицина. 1987.
    
18. 
    Сердюковская Г.Н., Сухарев А.Г. Гигиена детей и подростков. М., 1986.
    
19. 
    Шаталова Г.С. Азбука здоровья и долголетия. М.: Энергоатомиздат. 1995.
    
20. 
    Шувалова Е.П. Инфекционные болезни. М.: Медицина.1990.
    

Мамандықтың оқу жұмыс бағдарламасынан көшірме

Форма Ф СО ПГУ 7.18.3/32