ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ атындағы
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СБЖ 3 деңгей құжаты
|
ПОӘК
|
ПОӘК.042.18.38.88/01-2013
|
Оқытушыға арналған
«Астрономия» пәнінің оқу-жұмыс бағдарламасы
|
№ 1 баспа
11.09.2013
|
ПӘННІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
5В060400 - «Физика» мамандығы үшін
АСТРОНОМИЯ
ПӘНІНІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ОҚУ - ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей 2013
Алғы сөз
1. ҚҰРАСТЫРЫЛДЫ
Құрастырушы __________ 2013 ж. Ботатаев В.У., Физика кафедрасының аға оқытушысы
2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 «Физика» кафедрасының отырысында
№ _1_ хаттама 2013 ж.
Кафедра меңгерушісі _________ С.С. Маусымбаев
3. МАҚҰЛДАНДЫ
3.1 Физика-математика факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында
№ ____ хаттама ______________2013 ж.
Төрайымы ___________ К.А. Батырова
4. БЕКІТІЛДІ
4.1 Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында құпталып және баспаға ұсынылды
№ _____ хаттама _______________ 2013 ж.
ОӘК төрайымы ____________ Г.К. Искакова
5 Алғаш еңгізілген
Мазмұны
1
|
Қолдану аймағы.
|
|
2
|
Нормативтік сілтеме
|
|
3
|
Жалпы мағлұматтар
|
|
4
|
Пәннің оқытушыға арналған жұмыс оқу бағдарламасы мазмұны
|
|
5
|
Студенттердің өзіндік жұмысы үшін тапсырмалар тізімі
|
|
6
|
Пән бойынша оқу-әдістемелік картасы
|
|
7
|
Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыздандыру картасы
|
|
8
|
Әдебиет
|
|
«Астрономия» пәнінің оқу-әдістемелік кешені 5В060400 - «Физика» мамандығы студенттеріне арналған. Студенттерді курстың мазмұнымен, өзектілігі мен қажеттілігін, курс саясатымен және бұл пәнді оқу барысында алатын білімдері мен дағдылануын таныстыру. Оқу-әдістемелік кешені пәнді оқыту кезінде негізгі нұсқау болып табылады.
2. НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕ
Аталған «Астрономия» пәнінің оқытушыға арналған жұмыс оқу бағдарламасы төмендегі құжаттарға сүйене отырып жасалынып, осы пән бойынша оқу процесін ұйымдастыру талаптарын тағайындайды:
5В060400 –«Физика» мамандығының мемлекеттік жалпы міндетті стандарты, ҚР МЖМБС 3.08.319 – 2006 Қазақстан білім және ғылым министрлігінің бұйрығымен бекітілген.
- СТУ 042-08-РГКП-СГУ-8-2007 университет стандарты «Пәннің оқу-әдістемелік кешендерін әзірлеуге және рәсімдеуге қойылатын жалпы талаптар»
- ДП 042-08.05.09-2013 «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің құрылымы мен мазмұны»
3. ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны: Жұлдыз топтары. Жұлдыз карталары. Эклиптика. Ай мен Күннің бақыланатың қозғалыстары. Күн және Ай тұтылыстары. Күн жүйенің құрамы мен масштаптары. Кеплер заңдары. Күн жүйесіндегі арақашықтар мен өлшемдер. Телескоптар мен радиотелескоптар. Жер тобының планеталары. Күннің жалпы құрылысы мен атмосферасы. Күннің белсенділігі. Жұлдыздар, оларға дейін арақашықтар. Жарқырау және абсолюттік жұлдыз шамасы. Қос жұлдыздар. Айнымалы және стационарлы емес жұлдыздар. Жұлдыздардың эволюциясы. Галактикадағы жұлдыздардың қозғалысы. Жұлдыздардың пайда болуы. Хаббл заңы. Әлемнің эволюциясы.
3.2 Курстын мақсаты: бұл курстің негізгі мақсаты-студенттерді астрономияның негізгі міндеттерімен, аспан денелердің орналасуы мен қозғалуын бақылау және есіптеу тәсілдерімен таныстыру, космонавтика дамуындағы, аспан денелердің қозғалысы мен эволюциясын бейнелеудегі рөлі мен мәні туралы көзқарас беру. Астрономия ғарышта затты жерде болмайтын күйлерінде зерттейді, ол студенттерге әлемнің физикалық суреттемесін кейнейтуге, материя туралы көзғарастарды дамытуға көмектеседі. Студенттер астрономияның ғылым мен техниканың әр турлі облыстарындағы пайданалуымен танысады. Университет бітіргеннің кейін студенттер мектептер мен колледждарда астрономиядан сабақ өткізуге мүмкіндігі болады.
3.3 Курстың міндеті: пәнді оқытудың негізгі міндеті- стеденттерді диалектиқалық-материалистік көзғарасты тұжырымдау; студенттерде астрономияның теориялық негіздері мен негізгі тәсілдері туралы білімді, астрономияның қазіргі жетістіктері мен ғылымның әр турлі облыстарындағы мәні туралы білімдерді тұжырымдау
3.4. Пәнді оқу нәтижесінде студенттер мынаны білуге тиісті:
-
астрономияның ғылым ретіндегі пәні мен әдестерін, ғарыштық кеністіктің қурамы мен қасиеттерін, жұлдыздардың негізгі топтары мен ең жарық жұлдыздарды, планеталарды;
-
арақашықтарды, аспан денелердiң өлшемдерің анықтау тәселдерін, ғарыштағы өлшемдерді және ара қашықтықтарды анықтауға арналған негізгі формулаларды пайдалану амылдарын менгері алу керек;
-
Әлемнің жеке мысандарының және оның тұтас пайда болуының, қазғалысының және дамуының негізгі заңдарын;
-
қозғалмалы жұлдыз картасымен, телескоптармен, қарапайым геодезиялық приборлармен жұмыс жасауды, сфералық астромияның есептерін шығаруды;
-
казіргі адамның көзқарасындағы астрономиялық білімнің рөлін, астрономиялық білімнің қолдамбалы мәнін;
-
студенттердің астрономияның ғылым ретімдегі проблемалары және оларды шешу жолдары тұралы корімсі болу керек;
-
студенттер астрономиялық саймандармен, әдебиет көздерімен, жұлдызды аспан карталар және атластарымен, қажетті есептеулер өткізу дағдыларын алу керек.
3.5. Курстык пререквизиттері:
-
Механика;
-
Электр және магнетизм;
-
Оптика;
-
Атомдық физика;
-
Ядролық физика
3.6 Курстың постреквизиттері:
-
Мектептегі педагогиқалық практика астрономиядан сабақтар беруімен бірге.
Кесте 1 - Жұмыс оқу жоспарының көшірмесі
Курс |
Семестр
|
Кредитер
|
Дәріс
(сағ.)
|
ПС
(сағ.)
|
ЛС
(сағ.)
|
ОБСӨЖ
(сағ.)
|
СӨЖ
(сағ.)
|
Барлығы (сағ.)
|
Қорытынды бақылау формасы
|
3
|
6
|
2
|
15
|
15
|
|
15
|
45
|
90
|
емтихан
|
4 ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ОҚУ - ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
Кесте 2 - Пәннің мазмұны.
Тақырыптын аты
|
Сағат саны
|
1
|
|
Дәріс сабақтары
Модуль I.
|
|
1. Кіріспе. Пәнге кіріспе. Астрономия пәні,негізгі мәселелері, әдістрері мен аспаптары.
|
1
|
2. Сфералық астрономиядан негізгі мағлұматтар. Шоқжүлдыздар. Жұлдыздық карталары. Эклиптика. Эклиптикалык координаттар жүйесі. Сфералық үшбұрыш.
|
2
|
3. Планеталардың көрінерлік және нақты қозғалыстары. Ай және Күннің көрнерлік қозғалыстары. Планеталардың көрінерлік козғалыстары. Кеплер заңдары. Аспан денелерінің массасын,өлшемдерін, пішінін және оларға дейінгі қашықтықты анықтау. Жер радиусын анықтау. Жердің пішіні мен өлшемдері. Аспан денелеріне дейінгі қашықтықты анықтау. Күн жүйесіндегі қашықтықтар мен өлшемдерді анықтау әдістері.
|
3
|
4. Ай және Күн тұтылуы. Ай орбитасы және оның үйыткуы. Айдың айналу периодтары. Күн түтылуы.Ай түтылуы . Күн және түтылуларының негізгі шарттары.
|
1
|
Модуль II.
|
|
5. Практикалық астрономияның негізгі есептері мен құралдары. Практикалық астрономияның есептері. Телескоптар және радиотелескоптар. Астрономиялық труба. Негізгі астрономиялық сиппатамаларды анықтау әдістері.
|
2
|
6. Күн. Күн жуйесі. Күн туралы жалпы мағлуматтар. Күннің спектрі мен химиялық құамы . Күннің жалпы құрамы мен атмосферасы. Күн активтігі. Күн жүесінің құрамы мен масштабтары. Жер тобының планеталары. Кометалар. Метеоритттер.
|
2
|
7 Жұлдыздар Жұлдыздар, оларға дейінгі қашықтық. Қалыптыжұлдыздар. Жұлдыздардың қасиеттерің сараптау әдістері. Жұлдыздардың спектрі мен жарқырауы. Қосарланғаң жұлдыздар. Айнымалы және қалыпты емес жұлдыздар. Жұлдыздар эволюциясы. Жұлдыздардың галактикалар ішінде қозғалысы. Жұлдыздар шоғырлары. Жұлдыздардың пайда болуы.
|
2
|
8 Галактика. Галактикалар турлері, олардың құрылуы және физикалық сипаттамалары. Галактикалардың кеңістіктік таралуы мен эволюциясы. Галактиканың айналуы мен массасы. Галактикалардың кеністіктік үлестірілуі және эволюциясы. Біздің Галактика. Хаббл заңы. Біртекті изотропты Галам моделдері. Ғалам эволюциясы.
|
2
|
Практикалық сабақтар
|
1. Аспан координаталар жүйелері.
|
1
|
2. Уақытты өлшеу жүйелері.
|
1
|
3. Күнттізбелер.
|
1
|
4. Планеталардың қозғалысы.
|
1
|
5. Ғарыштық аппараттардың қозғалысы
|
1
|
6. Күн жүйесіндегі планеталардың массаларын анықтау
|
1
|
7. Күн жүйесіндегі планеталардың өлшемдерін анықтау
|
1
|
8. Үш және одан көп денелер есебі
|
1
|
9. Бақылаулардан тәулік және жылдық параллакстарды анықтау
|
1
|
10. Жердегі нәрсенің азимутын анықтау
|
1
|
11. Тәжерибелік астрономияның есептері
|
1
|
12. Жұлдыз карталарымен жұмыс жасау
|
1
|
13. Тәжерибелік астрофизика
|
1
|
14. Күннің сыртқы қабаттарының температурасын анықтау
|
1
|
15. Жұлдыздардың жарқырауы мен жұлдыз шамасын анықтау
|
1
|
СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ ҮШІН ТАПСЫРМАЛАР
5.1.Эклиптикалық координатолар жуйлері
5.2.Сфералық үш бұруш.
5.3.Жердің жасамды серіктерінің қозғалысы. Ғарыштық аппаратарының қозғалысы.
5.4. Астрономиялық өлшембірлігінің анықталуы.
5.5. Жер айналысының біртек сіздігі. Эфемериттік уақыт
5.6. Жылдағы тұтылыстардың жалпы саны. Сарос.
5.7. Секстант. Меридиандық дөнгелек.
5.8. Астрономиялық сағаттарымен хронометрлер.
5.9. Аспан денелердің химиялық құрамымен тығыздығын анықтау.
5.10. Радиолокациялық әдістер тұралы ұғым.
5.11. Күн белсендігінің циклы.
5.12. Зодиакалды жарық.
5.13. Жұлдыздардың ортасындағы физикалық шартары.
5.14. Ғарыштық сәулелер мен галактикалық корона.
5.15. Кант, Лаплас және Джинс болжамдары.
6. «АСТРОНОМИЯ» ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
Кесте 3 – Пән бойынша оқу-әдістемелік картасы
Тақырыбы
|
Көркемдік құралдар, ОТҚ, плакаттар,
|
Өздік оқуға арналған сұрақтар
|
Бақылау түрі
|
Дәріс сабағы
|
Практикалық сабақ
|
1
|
2
|
4
|
5
|
6
|
Кіріспе. Пәнге кіріспе. Астрономия пәні,негізгі мәселелері, әдістрері мен аспаптары.
|
1. Аспан координаталар жүйелері.
|
плакаттар
|
СӨЖ№1
|
Конспект
Ауызша сұрау
|
Сфералық астрономиядан негізгі мағлұматтар. Шоқжүлдыздар. Жұлдыздық карталары.
|
2. Уақытты өлшеу жүйелері.
|
|
СӨЖ№2
|
Конспект
Ауызша сұрау
|
Сфералық астрономиядан негізгі. Эклиптика. Эклиптикалык координаттар жүйесі. Сфералық үшбұрыш.
|
3. Күнтізбелер
|
плакаттар
|
СӨЖ№3
|
Тест. Конспект
|
Планеталардың көрінерлік және нақты қозғалыстары. Ай және Күннің көрнерлік қозғалыстары. Планеталардың көрінерлік козғалыстары. Кеплер заңдары
|
4. Планеталардың қозғалысы. Жасанды серіктер.
|
|
СӨЖ№4
|
Конспект
Ауызша сұрау
|
Планеталардың көрінерлік және нақты қозғалыстары.. Аспан денелерінің массасын,өлшемдерін, пішінін және оларға дейінгі қашықтықты анықтау.
|
5. Ғарыштық аппараттардың қозғалысы
|
|
СӨЖ№5
|
Конспект
Ауызша сұрау
|
Планеталардың көрінерлік және нақты қозғалыстары. Жердің пішіні мен өлшемдері. Аспан денелеріне дейінгі қашықтықты анықтау. Күн жүйесіндегі қашықтықтар мен өлшемдерді анықтау әдістері.
|
6. Күн жүйесіндегі планеталардың массаларын анықтау
|
|
СӨЖ№6
|
Конспект Бақылау жұмыс
|
Ай және Күн тұтылуы. Ай орбитасы және оның үйыткуы. Айдың айналу периодтары. Күн түтылуы.Ай түтылуы . Күн және түтылуларының негізгі шарттары.
|
7. Күн жүйесіндегі планеталардың өлшемдерін анықтау
|
плакаттар
|
СӨЖ№7
|
Конспект Коллоквиум
|
Практикалық астрономияның негізгі есептері мен құралдары. Практикалық астрономияның есептері. Телескоптар және радиотелескоптар.
|
8. Үш және одан көп денелер есебі
|
плакаттар
|
СӨЖ№8
|
Конспект
Ауызша сұрау
|
Практикалық астрономияның негізгі есептері мен құралдары. Астрономиялық труба. Негізгі астрономиялық сиппатамаларды анықтау әдістері.
|
9. Бақылаулардан тәулік және жылдық параллакстарды анықтау
|
|
СӨЖ№9
|
Конспект
Ауызша сұрау
|
Күн. Күн жуйесі. Күн туралы жалпы мағлуматтар. Күннің спектрі мен химиялық құамы . Күннің жалпы құрамы мен атмосферасы.
|
10. Жердегі нәрсенің азимутын анықтау
|
плакаттар
|
СӨЖ №10
|
Тест.
Конспект
|
Күн. Күн жуйесі. Күн активтігі. Күн жүесінің құрамы мен масштабтары. Жер тобының планеталары. Кометалар. Метеоритттер.
|
11. Тәжерибелік астрономияның есептері
|
плакаттар
|
СӨЖ № 11
|
Конспект
Ауызша сұрау
|
Жұлдыздар. Жұлдыздар, оларға дейінгі қашықтық. Қалыптыжұлдыздар. Жұлдыздардың қасиеттерің сараптау әдістері. Жұлдыздардың спектрі мен жарқырауы. Қосарланғаң жұлдыздар.
|
12. Жұлдыз карталарымен жұмыс жасау
|
плакаттар
|
СӨЖ №12
|
Конспект
Ауызша сұрау
|
Жұлдыздар. Айнымалы және қалыпты емес жұлдыздар. Жұлдыздар эволюциясы. Жұлдыздардың галактикалар ішінде қозғалысы. Жұлдыздар шоғырлары. Жұлдыздардың пайда болуы.
|
13. Тәжерибелік астрофизика
|
плакаттар
|
СӨЖ
№13
|
Тест.
Конспект
|
Галактика. Галактикалар турлері, олардың құрылуы және физикалық сипаттамалары. Галактикалардың кеңістіктік таралуы мен эволюциясы. Галактиканың айналуы мен массасы.
|
14. Күннің сыртқы қабаттарының температурасын анықтау
|
|
СӨЖ №14
|
Конспект Бақылау жұмыс
|
Галактика Галактикалардың кеністіктік үлестірілуі және эволюциясы. Біздің Галактика. Хаббл заңы. Біртекті изотропты Галам моделдері. Ғалам эволюциясы.
|
15. Жұлдыздардың жарқырауы мен жұлдыз шамасын анықтау
|
плакаттар
|
СӨЖ №15
|
Конспект Коллоквиум
| 7. ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ-ДАНДЫРУ КАРТАСЫ
Кесте 4 - Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыздандыру картасы
Оқулықтардың, оқу-әдістемелік құралдардың атаулары | Экзем-пляр саны | Студенттер саны |
пайызы
| 1 | 2 | 3 | 4 |
Кононович Э.В., Мороз В.И. Общий курс астрономии. - М.: УРСС,2001.-544с.
| 1 | 5 | 20 | Монтенбрук О.,Пфлегер Т. Астрономия на персональном компьютере. - СПб.: Питер,2002.-320с. | 1 |
5
| 20 | Жаров В.Е. Сферическая астрономия. - М.: Наука.2002.-256с. | 1 |
5
| 20 | Иванов В.В., Кривов А.В., Денисенков И.А. Парадоксальная Вселенная. – СПб.: Изд-во СПбГУ, 1997. | 1 |
5
| 20 |
Ранцини Ж. Космос. Сверхновый атлас Вселенной./ Пер. с англ. Г. Семеновой. – М.: Эксмо. 2005. -216с.
| 1 |
5
| 20 |
Бакулин П. И., Кононович Э. В., Мороз В. И. Курс общей астрономии.- М.: Наука,1974.-512 с.
| 2 |
5
| 40 |
Хлопов М.Ю. Космомикрофизика. – М., 2003
| 1 |
5
| 20 |
8 ӘДЕБИЕТ
8.1. Негізгі
-
8.1.1 Кононович Э.В., Мороз В.И. Общий курс астрономии. - М.: УРСС,2001.-544с.
-
8.1.2 Монтенбрук О.,Пфлегер Т. Астрономия на персональном компьютере. - СПб.: Питер,2002.-320с.
-
8.1.3 Жаров В.Е. Сферическая астрономия. - М.: Наука.2002.-256с.
-
8.1.4 Иванов В.В., Кривов А.В., Денисенков И.А. Парадоксальная Вселенная. – СПб.: Изд-во СПбГУ, 1997.
-
8.1.5 Ранцини Ж. Космос. Сверхновый атлас Вселенной./ Пер. с англ. Г. Семеновой. – М.: Эксмо. 2005. -216с.
-
8.1.6 Бакулин П. И., Кононович Э. В., Мороз В. И. Курс общей астрономии.- М.: Наука,1974.-512 с.
-
8.1.7 Хлопов М.Ю. Космомикрофизика. – М., 2003
8.2. Қосымша
8.2.1 Бакулин П.И., Кононович Э.И., Мороз В.И. Курс общей астрономии.- М.: Наука, 1983.
8.2.2 Дагаев М.М., Демин В.Г., Климишин И.А., Чаругин В.А. Астрономия. (уч. пос.)- М.: Просвещение, 1983.
8.2.3 Климишин И.А. Астрономия наших дней.-М.: Наука, 1986.
8.2.4 Воронцов-Вельяминов Б.А. Сборник задач и практических
упражнений по астрономии. - М.: Наука, 1972
8.2.5 Шкловский И.С.Звезды. Их рождение, жизнь и смерть.- М.: Наука,1977
8.2.6 Гинзбург В.Л. О физике и астрофизике. – М.: Наука, 1980.
8.2.7 Хойл Ф. Галактики, ядра и квазары.- М.: Мир, 1968.
8.2.8 Гинзбург В.Л. Современная астрофизика.- М.: Наука.1970.
8.2.9 Новиков И.Д. Эволюция Вселенной.- М.: Наука. 1983.
8.2.10 Росси Б. Космические лучи.- М.: Атомиздат
8.2.11 Ысқақов М. Халық календары. - Алматы , 2009
8.2.12 Әбишев Х. Аспан сыры. – Алматы, 2009
8.2.13 Көшеров Т. Электронды есептеуіш машина физика мен астрономияда. – Алматы., 2000
Достарыңызбен бөлісу: |
