«Постмодернизм эстетикасы»

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

050204 - Мәдениеттану мамандығының студенттеріне арналған

ФжМ кафедрасының аға оқытушысы

Уызбаева А.А:

Павлодар

Дәрістерді тыңдау және қабылдау: Студенттердің оқытушының дәрісіне дайындығына енетіндер:

Біріншіден, психологиялық жағынан дайын болу, оның жүйелі орындалуын қадағалау; екіншіден, дәріс алдындағы мақсатты танымдық – тәжірибелік қызмет, соның ішінде:

А) алдынғы өткен материалдарды, жазғандарын еске тұсіру мақсатында қарастыру;

Ә) Алдыњғы сабақпен байланысын анықтау мақсатында берілетін дәрістің материалдарымен бағдарлама және оқулықтар бойынша танысу. Оқулық бірнеше жылда бір рет шығарылатындықтан, бағдарламадағы кейбір сұрақтар оқулықта қарастырылмауы мұмкін. Осындай сәйкессіздіктен кейін студент дәріс барысында осы мәселелерге көңіл аударуы керек.

Б) Дәріс барысында істелінетін негізгі жұмыстардың тұрлерін анықтау (жазу, сызбалар, суреттер және т.б);

Г) Бағдарлама мен оқулықтар да енгізілген өздік жұмысына арналған тапсырмалармен танысу, білімді тереңдетіп, тапсырмаларды орындауға қажетті әдебиеттерді таңдау;

Дәріске алдын–ала дайындықстудентті шығрмашылық жұмысқа және ең бастысы дәрісті тыңдап, оның мазмұнын қабылдай білуге ұйретеді.

Дәріс беруде материалды баяндау, талдау, фактологииялық мазмұндау, мәселе қою әдістері басым. Мұның бәрі студенттердің шығармашылық белсенділіктерін арттыра тұседі.

Студент дәріс мазмұнын толық тұсіну ұшін оның мақсаты мен міндеттерімен таныс болуы қажет. Сонымен қатар, дәрістің мақсаты мен міндеттерін тұсіну студентке баяндалып отырған материалды терең тұсініп, оған сын көзқараспен қарауына мұмкіндік береді.

Сонымен қатар дәріс оқытушы мен студент арасындағы байланыс ретінде психологиялық-педогогикалық талаптарға да сәйкес болу керек. Оның орындалуы студентке ғана қатысты емес, оқытушының баяндауына студенттер беделін арттыра білуіне де байланысты.

Жазу – оқытушының студенттердің материалдарды қаншалықты меңгергендігін бақылауға мұмкіндік береді. Егер дәріс барысында студенттер тыңдап қана қоймай жазып отырса, оқытушы дәрісті оқу кезінде оған көмек көрсетеді (қайталау, баяулау, басты мәселелерге акцент жасау арқылы және т.б.)

Дәрісті жазуға қалай ұйрену керек? Бәрінен бүрын нені және қалай жазу керектігін білу керек. Сабақтыњ кұні, тақырып, мақсаты, сабақтыњ жоспары жазылады. Жоспар тақырыпты игеруге жєне берілген материалмен өздігінше жұмыс істеуді қамтамасыз етеді. Жоспарды жазғаннан кейін оның дәріс барысында оның мағынасы қалай ашылғандығына баса назар аудару керек.

Жазу барысында тақырыптар, тақырыпшалар және сұрақтар арқылы, абзацтарды, нөмірлеп көрсетуді пайдаланып жүйелілікті сақтауға болады.

Дәріс жазудың тұрлері әртұрлі болуы мұмкін. Оны таңдау пәннің ерекшелігіне байланысты. Мысалы: кейбір сабақтарда суреттер, сызбалар жєне т.б. қолданады. Гуманитарлық ғылымдар бойынша жазудың әртүрлісі қолданады. Кең тараған түрі:

Дәрістің негізгі сұрақтары	Негізгі тезистермен, дәлелдер, қортындылар. Негізгі сұрақтар бойынша өз ойлары.

Дәріс материалының мазмұнын келесідегідей тұрде де жазуға болады:

Дәрістің негізгі сұрақтары	Негізгі ережелер, негізгі фактілер, жалпылау, дәріс мазмұнын қорытындылау	Студенттің ескертпесі және оның оқытушыға сұраѓы.

Дәрісті жазғанда онымен әрі қарай жұмыс істеу үшін және өз ойларын жазуға шетінен орын қалдыру қажет. Немесе дәптердіњ келесі беттерін бос қалдыру керек.

Студенттің жан-жақты тұлға болып қалыптасуына, білікті маман болуына, кәсіби және т.б. қызмет тұрлеріне дайындығын арттыруға дәріспен бірге тәжірибе сабақтары да маңызды рөл атқарады.

Дәріс басты ғылыми білімнің негізін салады, студентке оны жалпылама тұрде меңгеруге мұмкіндік береді. Ал, семинар мен тәжірибе сабақтары білімді кеңейтіп, нақтыландыра тұседі, оны толықтай меңгеруіне көмектеседі. Сонымен бірге оқу үрдісінің мұндай түрлері өздік жұмыстарды орындауға үйретеді

Студентің жан-жақты дамыған тұлға, маман ретінде дамуына және оны кәсіби және басқа қызметтерге дайындауда семинар сабақтарының маңызды зор, олар дәрісте басталған сабақтардың логикалық жалғасы. Дәріс ғылыми білімнің негізін қалыптастырады, олар студентке оларды жалпы түрде меңгеруге мүмкіндік береді, семинар және тәжірибе сабақтары бұл білімдерді тереңдетеді, нақтылайды және кеңейтеді, жоғары репродукция және трансформация деңгейінде меңгеруді көмектеседі. Оған қоса, осы оқу процессінің формалары жеке жұмыс жасау және өзін-өзі оқытуды үйретеді. Семинар және тәжірибе сабақтарында жеке жұмыстың өзіндік ерекшелектері бар болғандықтан, оларға тереңірек тоқталайық.

Тақырып 1 Постмодернизм эстетиканың негіздері.

«Деконструкция» стратегия ретінде. Деконструкция шешушіліксіз ретінде. Деконструкция «екілік ым» ретінде – аудару және реконструкция. «Мимесис» концепцияның деконструкциясы. Бинарлық оппозициялардың, логоцентризмнің сынауы. Хат түсінігі, «ақиқатты» түсіндіру.

Ж.Бодрийар өнердің аяғы туралы, «эстетиканың құпия кодының» үзілуі туралы. Симулякрлардың концепциясы. Симулякрлардың үш деңгейі. Өнердің қазіргі заманғы жағдайы симуляцияның қалпы ретінде. Шындықтың орнын ауыстырған гипершындықтың ерекшеліктері. Түпнұсқа туралы ностальгия. Шындық пен елестетудің араласуы. Айналғаштық феномені мен тізбектіліктің аяғы. Қазіргі заманғы өнердің сыни талдауы.

Ж.Делезке сәйкес қайталаудың феномендері және инновациясы. «Ризома», «шизоанализ», «номадология», «сингулярлық» түсініктері. Аңыздық фрейдтік театрды және оның репрезентация жүйесін сынау. «Психоанализ» - «шизоанализ» дилеммасы. «Мүшелері жоқ дене». Капитализм және шизофрения. «Ағаш» мәдениеті және «тамырсабақ» мәдениеті Тізбекті емес байланыстарды іске асыратын шығармашылық пен оқудың жаңа түрін қалыптастыру.

Ж.Лакан эстетикасының психоаналитикалық концепциясы. «Шынайы - Елестетілген – Символикалық» болмыстың алғашқы негізі ретінде. Тілдің концепциясы. Метафора және метонимия.

Америкалық постмодернизмнің ерекшеліктері. Қазіргі заманғы өнердегі «басқа». «Сәулеттің нөлдік деңгейінің»теориясы. Қазіргі заманғы әлемдік тәртіп тоталдық жүйенің концепциясы ретінде. «Постмодернизм және тұтыну қоғамы». Постмодерннің мәдениеті - «субъектінің өлімі», «шизофрения»

«Виртуалдық» терминінің пайда болуы. «Виртуалды әлем» түсінігі екілік мағына ретінде. Интерактивтілік қазіргі виртуалдықтың ерекшелігі ретінде. Көркем объектінің трансформациясы. Виртуалдық артефакт. Теледидар мәдениетінің эстетикасы. Жанрлардың араласуы. «Ыстық мааскульт».

1. 
   Дженкс Ч. Язык архитектуры постмодернизма. М., 1985.
   
2. 
   Деррида Ж. Эссе об имени. М., 1988.
   
3. 
   Зыбайлов Л.К., Шапинский В.А. Постмодернизм. М., 1993.
   
4. 
   Ильин И.П. Постструктурализм. Деконструктивизм. Постмодернизм. М., 1996.
   
5. 
   Ильин И.П. Постмодернизм от истоков до конца столетия: эволюция научного мифа. М., 1996.
   
6. 
   Ильин И.П. Постмодернизм. Словарь терминов. М., 2001.
   
7. 
   Интенциональность и текстуальность. Философская мысль Франции XX века. Томск, 1998.
   
8. 
   Канке В.А. Основные философские направления и концепции науки. Итоги XX столетия. М., 2000.
   
9. 
   Лиотар Ж.-Ф. Состояние постмодерна. М., 1998.
   
10. 
    Маньковская Н.Б. Эстетика постмодернизма. СПб., 2000.
    
11. 
    Маньковская Н.Б. Париж со змеями (Введение в эстетику постмодернизма). М., 1995.
    
12. 
    Постмодерн в философии, науке, культуре. Хрестоматия. Харьков, 2000.
    
13. 
    Силичев Д.А. Постмодернизм: экономика, политика, культура. М., 1998.
    
14. 
    Федорова Л.Ф. Философские основания эстетики постмодернизма. М., 1993.
    
15. 
    Фуко М. Воля к истине: по ту сторону знания, власти и сексуальности. М., 1996.
    
16. 
    Диссеминация/ Ж.Деррида; пер. с франц. Д.Кралечкина. – Екатеринбург: У-Фактория, 2007.- 608с.
    
17. 
    Бодрийар Ж. Америка. СПб., 2000.
    
18. 
    Бодрийар Ж. Символический обмен и смерть. СПб., 2000.
    
19. 
    Делез Ж. Различие и повторение. СПб., 1998.
    
20. 
    ДелезЖ., Гватарри Ф. Капитализм и шизофрения: Анти-Эдип. М., 1990.
    
21. 
    Лакан Ж. Функция и поле речи и языка в психоанализе. — М: Гнозис, 1995.
    
22. 
    Лакан Ж. Инстанция буквы в бессознательном или судьба разума после Фрейда. — М: Русское феноменологическое общество/Логос, 1997.
    
23. 
    Лакан Ж. Семинары. Книга 1: Работы Фрейда по технике психоанализа (1953/54). — М.: Гнозис/Логос, 1998.
    

24. 
    Лакан Ж. Семинары. Книга 2: «Я» в теории Фрейда и в технике психоанализа (1954/55). — М.: Гнозис/Логос, 1999.
    
25. 
    Лакан Ж. Семинары. Книга 5: Образования бессознательного (1957/58). — М.: Гнозис/Логос, 2002.
    
26. 
    Лакан Ж. Семинары. Книга 7: Этика психоанализа (1959/60). — М.: Гнозис/Логос, 2006.
    
27. 
    Лакан Ж. Семинары. Книга 11: Четыре основные понятия психоанализа (1964). — М.: Гнозис/Логос, 2004.
    
28. 
    Лакан Ж. Семинары. Книга 17: Изнанка психоанализа (1969/70). — М.: Гнозис/Логос, 2008.
    
29. 
    Лакан Ж. Имена — Отца. — М: Гнозис/Логос, 2005.
    
30. 
    Беньямин В. Произведение искусства в эпоху его технической воспроизводимости. Избранное эссе. М., 1996.
    
31. 
    Бодрийар Ж. Фрагмент из книги “О соблазнең// Иностранная литература. 1994. № 1.
    
32. 
    Вайнштейн О. Леопарды в храме (Деконструкционизм и культурная традиция)// Вопросы литературы. 1989. № 12.
    
33. 
    Гальцева Р. Борьба с Логосом. Современная философия на журнальных страницах// новый мир. 1994. № 9.
    
34. 
    Генис А. Вавилонская башня. (Искусство настоящего времени)// Иностранная литература. 1996. № 9.
    
35. 
    Гройс Б. Новое в искусстве// Искусство кино. 1992. №3.
    
36. 
    Жак Деррида в Москве. Деконструкция одного путешествия. М., 1993.
    
37. 
    Козина Ж. Музыкальный постмодернизм – химера или реальность?// Советская музыка. 1989. № 9.
    
38. 
    Курицин В. Книга о постмодернизме. Екатиринбург, 1992.
    
39. 
    Малахов В. Парадоксы мультикультуризма// иностранная литература. 1997. № 11.
    
40. 
    Силичев Д.А. Деррида: деконструкция, или философия в стиле постмодерн// Философские науки. 1992. № 3.
    
41. 
    Силичев Д.А. Методологические основы структуралистской эстетики// Вестник МГУ. Сер. 7. Философия. 1988. № 3.
    
42. 
    Якимович А. Утраченная Аркадия и разорванный Орфей. Проблемы постмодернизма// Иностранная литература. 1991. № 8.
    
43. 
    Якимович А. О лучах Просвещения и других световых явлениях (культурная парадигма авангарда и постмодернизма)// Иностранная литература. 1994. №
    
44. 
    Эко У. Заметки на полях «Имени Розы» // Эко У. Имя Розы. СПб., 1997.
    
45. 
    Хабермас Ю. Модерн – незавершенный проект // Вопросы философии. 1992, №4.
    
46. 
    Маньковская Н.Б. «Париж со змеями» (Введение в эстетику постмодернизма). М., 1995.
    
47. 
    Постмодернизм и культура (Материалы «круглого стола») // Вопросы философии, 1993, №3.
    
48. 
    Философия эпохи постмодерна. Антология текстов. Минск. 1996.