Программное обеспечение (ПО)

Компьютерлік жүйелердің сәулеті

Компьютер құрылғылары

• Тақырып 1. Жүйелік блок

• Жүйелік блок

• қоректендіру блогі

• видеокарта

• порттар

• ұлғайту тесіктері

• аналық плата

• процессор

• оперативті жад

• винчестер

• Дискеталарға арналған дискжетек

• СD (DVD) дискжетектері

• Жүйелік блок

• Процессор (CPU = Central Processing Unit) – мәліметтерді өңдеп, компьютердің барлық
• құрылғыларын басқаратын микросхема
• АЛҚ – арифметикалық-логикалық құрылғы БҚ – басқару құрылғысы
• Ішкі жад
• Винчестер (ҚМД = қатқыл магнитті диск).
• Дискжетектер – дисклерден ақпаратты оқуға және жазуға
• арналған құрылғылар.
• Порттар – сыртқы құралғыларды қосуға қажетті шұңғыл тесіктер.

• Жүйелік блок: контроллер

• Контроллер – бұл сыртқы құрылғының жұмысын басқаратын электронды схема:
• видеокарта (монитор)
• желілік карта (желі)
• дискжетек контроллері (дискжетек)

• Жүйелік блок: процессорлар

• Pentium, Pentium-II,
• Pentium-III, Pentium 4
• Celeron (тұрмыста)
• Xeon (серверлерге)
• Pentium M (ноутбуктер үшін)
• Pentium D, Core 2 Duo (2 ядро)
• Core 2 Quad (4 ядро)

• Intel Pentium 4 3.0G 800MHz/1M

• тактілік жиілігі 3 ГГц

• шинаның жиілігі 800 МГц

• кэш-жад
• 1 Мб

• K7, Athlon XP, Duron
• Athlon 64
• Sempron (тұрмыстық компьютерлер мен ноутбуктер үшін)
• Turion (ноутбуктер үшін)
• Opteron (серверлер үшін)
• Athlon 64 X2 (2 ядро)

• Компьютер жады

• Жүйелік блок: жад

• SIMM, DIMM SDRAM, DDR, DDR2, DDR3

• Оперативті жад
• ЖЖҚ = жедел(оперативті) жадтайтын құрылғы
• RAM = random access memory (ерікті таңдау мүмкіндігі)
• 128 Мб-тан жоғары

• Тұрақты жад
• ТЖҚ = тұрақты жадтайтын құрылғы
• ROM = read only memory (тек қана оқу)
• 64 Кб – BIOS микросхемасы (берілген компьютерді баптау)

• Жүйелік блок: жад

• Оперативті жад

• Тұрақты
• жад

• Жүйелік блок: кэш-жад

• Кэш-жад (cache – жасырын қойма, қор) – жылдам әрекет ететін жад, процессор мен ЖЖҚ-ның ортасында орналасады.

• Кемшілігі – процессордың тактілік жиілігі ЖЖҚ-ның тактілік жиілігімен салыстырғанда әлдеқайда жоғары, сондықтан процессор қажетті мәліметтерді кейде «күтіп» қалады.

• кэш-жад

• ЖЖҚ

• ЖЖҚ-дан оқу – әуелі кэштен. Егер қажетті ұяшық кэште орналасқан болса, кэштен алынады (шапшаң).

• баяу

• шапшаң

• Жүйелік блок: кэш-жад

• егер бір ұяшық бірнеше рет қолданылса, компьютердің жұмыс істеу жылдамдығы артады

• егер әртүрлі ұяшықтар қолданылатын болса, жылдамдық азаяды

• Көпсатылы кэштеу:

• процессор

• ядро

• ЖЖҚ

• L1

• L2

• 64 Кб

• 128 Кб…4Мб

• L1 L2-ден жылдам!

• Жүйелік блок: дискжетектер

• иілгіш магниттік дисклерге арналған дискжетек
• айналу жылдамдығы 300 айн/мин
• мәліметтерді оқу-жазу жылдамдығы 63 Кб/сек

• дискжетек CD-RW 52  32  52
• оқу CD-ROM 52-ке дейін (52150 Кб/сек)
• жазу CD-RW 32-ке дейін
• жазу CD-R 52-ке дейін

• 52x

• комбо-жетек
• оқу және жазу CD-ROM, CD-R, CD-RW
• оқу DVD-ROM

• дискжетек DVD-RW
• CD-дің оқу және жазуы 52-ке дейін
• жазу DVD-RW, DVD+RW 8-ке дейін (8  9 150 Кб/сек)
• жазу DVD-R, DVD+R 18-ке дейін

• Жүйелік блок: порттар

• Қоректендіру блогын қосып/өшіру

• PS/2 порттары

• параллель
• порт

• тізбектей жалғасқан порт

• USB порты

• ток көзі 220 В

• сызықты
• кіру тесігі

• RJ-45 желісі

• VGA порты

• Құрамдас орналастырылған құрылғылар (жүйелік тақшада )

• Видеоадаптер
• Дыбыстық карта
• Желілік карта

• бөлек сатып алудың қажеті жоқ
• қарапайым міндеттерді орындау сапасының жоғарылығы

• бөлек сатылатындарға қарағанда сапасы төмен болады (жылдамдығы, түстердің сапасы, қанықтылығы)

• Видеосигналдарға арналған порттар

• VGA порты (аналогтік)

• DVI порты (сандық)

• Видеокарта

• Монитор

• Проектор

• Жүйелік блок: порттар

• Тізбектей жалғасқан порт (COM1, COM2, …) 115 Кбит/с-ке дейін
• жылдамдығы баяу құрылғылар: модем, тышқан

• 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• Параллельді порт (LPT1, Centronics) 2 Мб/с-ке дейін
• принтер

• 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• 1 0 1 1 101 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0

• 1 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• Жүйелік блок: USB порттары

• USB порты (Universal Serial Bus)
• USB 1.1 – 12 Мбит/c-ке дейін, USB 2.0 – 480 Мбит/c-ке дейін
• принтер, сканер, тышқан, …

• жылдамдығы жоғары
• «жүре» қосу
• бір портқа бірнеше бірнеше құрылғыны қосуға болады (хабтар арқылы)

• Жүйелік блок: порттар

• IEEE1394 порты (FireWire) 1600 Мбит/c-ке дейін

• Инфрақызыл порт IrDA (Infrared Data Association) 4 Мб/с-ке
• дейін

• Ноутбукке құрамдас орналастырылады

• сыртқы адаптер (USB)