Бір ғана ойды білдіретін, бір ғана іс-әрекеті бар сөйлем
Жалаң сөйлем
Бастауыш пен баяндауыштан тұратын сөйлем
Жайылма сөйлем
Тұрлаусыз мүшелер араласқан сөйлем
|
Бірнеше жай сөйлемнен тұратын сөйлем
|
Хабарлы сөйлем
Баяндап, суреттеп айтылатын сөйлем (.)
Сұраулы сөйлем
Жауап алу мақсатымен айтылатын сөйлем (?)
Лепті сөйлем
Көңіл-күйге байланысты ерекше айтылатын сөйлем (!)
|
Сөйлем құрамында тұрып, бірақ басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейтін сөздер оқшау сөздер деп аталады.
Қаратпа сөздер
Тыңдаушының назарын өзіне аудару үшін қолданылады.
Қыстырма сөздер
Сөйлеушінің айтылған пікіріне әр түрлі көзқарасын білдіреді.
Мысал:_Жалаң_сөйлем'>Одағай сөздер
Айтушының көңіл-күйін білдіру үшін қолданылады.
|
Мысал:
Жалаң сөйлем
Жаңбыр жауды, Жер көгерді.
Малдар төлдеді. Ақ молайды.
Жайылма сөйлем
Астана – әдемі қала.
Біздер саяхатқа барамыз.
|
Мысал:
Құрмалас сөйлем
Түскен жапырақтарды жинадық та, екеуміз ауланы сыпырдық.
|
Мысал:
Хабарлы сөйлем
Бүгін күн суытқалы тұр. Терезелерге қырау түсіпті.
Сұраулы сөйлем
- Бұл кім, Беренбісің? - Иә, әке!
- Қайдан келесің? – Ауылдан,әке.
Лепті сөйлем
Па! Жаңбырдың құюын-ай!
Қап, ұмытып кеткенімді қарашы!
|
Мысал:
Қаратпа сөздер:
Менің ойлаған ойымның үстінен түстің,Ботагөз.
Қыстырма сөздер:
Бәсе,солай болады деп айтып едім ғой.
Одағай сөздер:
Қап, барлық еңбектері далаға кетеді-ау!
|
