Реферат «Ұлы Жібек жолының Қазақстандағы жолдары»
жүктеу/скачать 20.31 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Жібек Жолы» деген не, ол кашан пайда болып, жұмыс істей бастады, кай жерден өткен - әркімнің көкейіне алғаш ұялайтын сұрактар міне осы- лар. Жауап кайтару үшін тарихи фактілерге жүгінейік.
|
Реферат «Ұлы Жібек жолының Қазақстандағы жолдары» Орындаған: Қуанышқали Бибінұр Тексерген: Калыбаева А.Ж. 2023-2024 «Жібек Жолы» деген не, ол кашан пайда болып, жұмыс істей бастады, кай жерден өткен - әркімнің көкейіне алғаш ұялайтын сұрактар міне осы- лар. Жауап кайтару үшін тарихи фактілерге жүгінейік. 629 жылы буддалык тауап етуші Сюань-Цзян «Будданын касиетті сүйек- терін көріп, дін ілімін тыңғылықты зерттеу үшін» Қытайдан Үндістанға ат- танды. Ол Қытайды Батыспен жалғастырып жатқан және техника жаңа- лыктарын, діни идеялар мен мәдениет жетістіктерін жеткізуші болған халыкаралык жолмен жүрді.Жібектің бір бөлігі Қытайдан келіп түсетін, баска бөлігі Шығыс Түркістан калалары мен Соғдының өзінде дайындалатын, бұл орайда оны өндірудің өскені сонша, оны өткізу өткір проблемаға айналды. Оны жібекті ең ірі тұтынушы Византияға сатуға парсылардың кедергі жасауы терең- дете түсті. Ал Қазакстан Жібек жолы аукымына кірер карсанда оның оңтүстігі қандай болған еді? Бұрын атап өтілгеніндей, мұнда ежелден өзіндік мәдениет дамып, оның қалыптасуына көшпелі тайпалар мен отырықшы халықтар катысты. Бұл ретте этникалық тұрғыдан алғанда көшпелілер де, отырыкшы тұрғындар да біртектес еді немесе бір үлгідегі этникалык-саяси құрылымдар шеңберінде біріккен болатын. Отырықшы және көшпелі мәдениеттердің өзара әсері мен бір-бірін байытуы дүниежүзілік прогрестің сара жолы болды. Мұндай кірігудің койнауында өркениеттің Қазакстан мен Орта Азия халықтары жасаған көптеген жетістіктері, сондай-ақ оны мекендейтін халыктар этногенезінің бастаулары жатыр. Мәселен, б. з. б. VІ-ІІІ ғасырларда мұнда сақтардың көшпелі және жартылай көшпелі тайпалары мекендеді, олардың жоғары мәдениеті көптеген обалы ескерткіштерді казу арқылы мәлім, олардың арасында Бесшатыр, Есік, Түгіскен, Ұйғарақ бар.Жібек жолы Суябтан шығып, Ыстыккөлдің не солтүстік, не оңтүстік жағасымен жүреді. Оңтүстік бөлігінде керуендер Жоғарғы Барсханнан ірі каладан өткен, ал солтүстік бөлігі аттары бізге дейін жетпеген шағын керу- ен-сарайлардын жұрттарымен белгілі. Содан соң бұл жолдар Бедел асуы жанында тоғысқан да, сол арқылы, не Ташрабат аркылы Жібек жолы Кашғар мен Аксуға апарған. Іле аңғарына баска жолмен де келген ол Құланнан, Аспарадан не Нузкеттен Шудың орта және төменгі ағысындағы қалаларға барған. Ташеткел өткелінен өткен жол Шу-Іле тауларының солтүстік беткейлеріне барып, солтүстік Балқаш өңіріне түскен. Шуды бойлап төмен карай жүрген жол Қаратаудың теріскей бетіндегі қалаларға шығарған. бойымен Арал өңіріне, Маңғыстау аркылы Каспий өңіріне, Солтүстік Кавказға, Кавказ жотасы аркылы Константинопольге жетті. Елшілікті жақсы қабылдаған II Юстиниан Талас жағалауындағы қаған ордасына өз елшілігін аттандырды.Сөйтіп, «түріктердін гректерге» баратын жаңа жолы жұмыс істей бастады.Оның бағытын археологиялык олжалар жақсы көрсетеді, олар әсіресе Кавказ жотасының етектерінде көп, онда Мощевая балка корымы ашылды.Одан жібек бұйымдар, жібек матаға салынған суреттің киындылары, кытай көпесінің кіріс-шығыс жазбалары және VII-Х ғасырлардағы басқа да көптеген шетелдік заттар табылды.Бұл жолдың бойында Сырдарияның үлкен де бай калалары тұрды, олар туралы біраз кейініректе XVI ғасырдағы тарихшы Рузбихан былай деп жаз- ды: «Ходжент (Сырдария) өзені Түркістан бекіністерінің арасынан ағып өтеді. Сейхун өзенінен қазып шығарылған арналардын жағасында сондай аскак көрінетін аса биік замоктар сиякты биік бекіністер ортасынан ағып жаткан өзен жұмактын куаныш-шаттығын айтып тұрғандай». Кейініректе, ІХ-ХII ғасырларда бұл жол «Тянь-Шань» жолына қарағанда азырак пайдаланылатын болды". Бірак XIII-XIV ғасырларда ол кайта жанданады. Құрлықтағы саяси жағдай елшілердің, көпестердің және ба- ска да саяхатшы адамдардың жол тандауын аныктап берді.Ал Қазакстан Жібек жолы аукымына кірер карсанда оның оңтүстігі қандай болған еді? Бұрын атап өтілгеніндей, мұнда ежелден өзіндік мәдениет дамып, оның қалыптасуына көшпелі тайпалар мен отырықшы халықтар катысты. Бұл ретте этникалық тұрғыдан алғанда көшпелілер де, отырыкшы тұрғындар да біртектес еді немесе бір үлгідегі этникалык-саяси құрылымдар шеңберінде біріккен болатын. Отырықшы және көшпелі мәдениеттердің өзара әсері мен бір-бірін байытуы дүниежүзілік прогрестің сара жолы болды. Мұндай кірігудің койнауында өркениеттің Қазакстан мен Орта Азия халықтары жасаған көптеген жетістіктері, сондай-ақ оны мекендейтін халыктар этногенезінің бастаулары жатыр. Мәселен, б. з. б. VІ-ІІІ ғасырларда мұнда сақтардың көшпелі және жартылай көшпелі тайпалары мекендеді, олардың жоғары мәдениеті көптеген обалы ескерткіштерді казу арқылы мәлім, олардың арасында Бесшатыр, Есік, Түгіскен, Ұйғарақ бар. Жібек жолы Суябтан шығып, Ыстыккөлдің не солтүстік, не оңтүстік жағасымен жүреді. Оңтүстік бөлігінде керуендер Жоғарғы Барсханнан ірі каладан өткен, ал солтүстік бөлігі аттары бізге дейін жетпеген шағын керу- ен-сарайлардын жұрттарымен белгілі. Содан соң бұл жолдар Бедел асуы жанында тоғысқан да, сол арқылы, не Ташрабат аркылы Жібек жолы Кашғар мен Аксуға апарған. жүктеу/скачать 20.31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|