Реферат «Операциялық жүйе»

«Операциялық жүйе»

Орындаған: ВТКС-33

Тобынын студенті: Ибраев Ахмет

Нұр-Сұлтан 2019

КІРІСПЕ
Операциялық жүйе (ОЖ) компьютердің барлык құрылғыларының жұмысын және бағдарламалық жасақтауды басқару үшін қажет. Операциялық жүйе - компьютер косылғанда бірге жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы бағдарлама. ОЖ колданушымен сұхбат ұйымдастырады, орындауға басқа бағдарламаларды іске қосады, компьютердің ресурстарын (жедел жад, дискідегі орынды, т.б.) бөледі.

Дербес компьютерлер үшін ОЖ-лер бірнеше параметрлер бойынша ерекшеленеді: бір есепті және көп есепті; бір қолданушылық және көп колданушылық болып жіктеледі.

Операциялық жүйелердің қазіргі кездегі атқаратын ролі жоғары болуы және оның заманға сай өзгеріп отыруы курстық жұмыстың өзекті мәселесі болып отыр.

Курстық жұмыстың мақсаты: Операциялық жүйе туралы түсінік беру, олардың даму тарихы мен компьютерге орнату жолдарын, оларды баптау әдістерін көрсету.

Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылды:

- операциялық жүйе туралы мағлұмат жинастыру;

- олардың түрлерін анықтау;

- операциялық жүйенің құрылымына шолу жасау;

- компьютерге орнату әдістерін көріп, танысу

Microsoft компаниясы IBM дербес компьютерлеріне арналған графикалық қабықшаларды жасауды 1981 ж. бастады. Жұмыстың бірінші этапы 1983 жылдың сәуір айында Interface Manager программасымен аяқталды. Бірақ, өкінішке орай, бұл программа да қабылданбады. Тек 1985 жылдың маусым айында ғана Interface Manager программасы Windows 1.0. атауымен жарық көрді. Бұл вариант та алдыңғылар сияқты үндес таппады, бірақ бұл бағытта жұмыс жалғаса берді.

1987 жылдың қазан айында Windows 2.0. версиясы жарық көріп, үндес тапты. Жартыжылдың ішінде осы программаның бірінші миллион көшірмесі сатылды. Windows 2.0. үшін Microsoft Excel кестелік процессоры және бірқатар мәтіндік процессорлар, солардың ішінді Word 1.0. программасы жасалынды.

1990 ж. мамыр айында Windows 3.0. жарық көрді. Бұл версия қолданушылардың арасында тез үндес тапты. Windows 3.0.-да толық графикалық интерфейс қана болмай, сонымен қатар ол көпмәселелік режимін қолдады. Windows жүйесінің ең маңызды жақсы жағы – сырт құрылғылармен жұмысты үйлестіру: бұл жүйе қосымшаларға типті интерфейсті ұсына отырып, сырт құрылғылардың жұмысын ұйымдастырады. Компьютерді тышқанның көмегімен басқаруға мүмкіндік беретін, программалар диспетчері де (Program Manager) пайда болды.

Бірақ та Windows 3.0. жұмысының сенімділігі жоғары болған жоқ. Бұл кемсіздік 1992 ж. сәуір айында шыққан Windows 3.1. версиясында жойылды.

Сонымен, 1993 ж. қазан айында пайда болған, 3.11. жұмыс топтарына арналған Windows-тың версиясы, жергілікті желілерді күтетін программалық қамтамасыздандыруды орнатумен байланысқан, кіші кәсіпорындардың мәселесін шешті.

1995 ж. қыркүйек айында шыққан Microsoft Windows 95 операциялық жүйесі IBM PC компьютерлік платформасына арналған тұңғыш графикалық операциялық жүйе болды. Windows 95 жақсы жақтарының маңыздылығы, оның компьютерлік әлемдегі триумфты бастамасы болды. Бірақ бұл жүйені пайдаланған кезде, оның көптеген кемшіліктері шыға бастады, біріншіден жұмыс деңгейінің сенімділігі жоғары емес. Олардың көбісі Windows 95-тің OSR 2 атты модификациясында жойылды.

1998 ж. шыққан Windows 98 операциялық жүйесі маңызды деңгейде болашаққа бағғытталды. Оған, бұған дейін бөлек бөлек қойлыған, стандартты программалар комплектіне кіретін программалар өнімдері енгізілді. Маңызды деңгейде коммуникациялық мүмкіндіктер күшейді. Windows 95 пен Windows 98-дің бірдей тұжырымдамасына қатысты, олар орындалатын функцияларымен бір-біріне өте жақын және қолданушы жұмысына өте ұқсас интерфейстерді ұсынады.

2000 жылдың аяғында Windows 2000 ізбасары Windows Whistler деген кодты атауы бар операциялық жүйе кең тарады. Алдымен жетілдірушілер жаңа операциялық жүйенің желілік жұмысқа ғана бағдарын емес, сонымен қатар оның ішкі құрылғыларының жаңашылдығын көрсету үшін, оған Windows NET1.0 деген атауды беруге жоспарлаған. 2001 ж. жазына қарсы бұрынғы Whistler Windows XP деген атау алды. XP – ағылшын тілінен аударғанда тәжірибе, сынау дегенді білдіретін experience деген сөздің қысқартылған түрі.

Оның негізгі басқару құрылғылары – графикалық манипулятор және перне тақта. Бұл жүйе жеке компьютерді басқаруға арналған, бірақ шағын жергілікті компьютер желісін құруға арналған керекті құралдары және де компьютердің ауқымды желіге қосылуға арналған құрылғылары да бар.

Windows қасиеттері

көпмәселелік;

объектілі-бағдарлы үйлесімділік;

қолданушы графикалық интерфейс;

компьютерге жаңа құрылғылардың қарапайым қосылуы.

Көпмәселелік – бірнеше қосымшалардың жұмысын және қосылуын қамтамасыз етеді.

Объектілі-бағдарлы үйлесімділік – операциялық жүйенің элементтерін объект ретінде қарастыруға мүмкіндік береді. Объет онымен орындалатын операциялармен де мінезделеді.

Қолданушы графикалық интерфейс – объектілермен орындалатын жұмысты бірыңғайлатады және көрнекі жасайды.

Жүйелік бағдарламалар. Компьютерде программалардың жұмысын қамтамасыз ететін, компьютердің барлық құрылғыларын бір жүйеге байланыстыратын программалар жүйелік программалар деп аталады. Жүйелік программалар – ақпаратпен ыңғайлы жұмыс істеу үшін қосымша жұмыстар атқарады: компьютердің жұмысын тексереді, компьютер туралы анықтама береді, ақпаратты өшіріп, сақтап және көшірмесін дайындауға мүмкіндік береді.

Жүйелік программалар үш топқа бөлінеді: ОЖ, драйвер, утилиттер. Утилиттер көшірмелік, тығыздаушы, антивирустық болып бөлінеді.

ОЖ – компьютер іске қосылғанда шақырылады, компьютер жұмысын басқарады, құрылғыларын, аспаптарын тексереді-тестілейді; жедел жад пен дискідегі орынды бақылайды, қолданбалы программаларды орындайды. Операциялық жүйе компьютер іске қосылғанда жүктеледі. Кең тараған ОЖ-лер ретінде MS DOS, Windows жүйелерін атауға болады. DOS операциялық жүйесі 1981 жылы IВМ PC компьютерлерімен бірге шығып, ол әрбір компьютерге орналастырылған болатын. DOS – дискілік операциялық жүйе дегенді, ал MS – операциялық жүйені жасаған Microsoft фирмасы атын білдіреді. Магниттік дискідегі, не басқа информация сақтауға арналған компьютерлік жабдықтағы ақпарат сақталатын атауы бар орынды файл деп атайды. Файл атауы файл аты мен файл кеңейтілуінен тұрады. Файл аты 8 (256), ал файл кеңейтілуі 3 таңбадан аспауы керек. Келесідей файл кеңейтілулерін қарастырайық.

com, exe – орындалатын программалар

bat – командалық файл

pic, pcx, bmp – бейнелік файлдар

doc, rtf, txt – мәтіндік файлдар

xls – кестелік файл

mdb – МҚ файлы

ppt – презентациялық файл және т.б.

Компьютермен жұмыс істеуде MS DOS операциялық жүйесінің көптеген кемшіліктері болды:

-әр жолы жүйемен тек бір мақсатты шешу ғана мүмкін;

-күрделі программалармен жұмыс істеу мүмкін емес;

-командалар тек пернетақтадан енгізіліп орындалады және олардың аты мен орындалатын әрекет қандай команда арқылы берілетінін білу керек;

-жұмыс көзбен көру түрінде орындалмайды, көрнекі емес, программалар пайдаланатын сұхбаттық ішкі терезелері жоқ және т.б.

1985 жылы Microsoft Windows фирмасы алғашқы рет MS DOS қуатынан жүздеген есе артық Microsoft Windows 1.0 атаулы жүйелік программаны, ал одан кейінгі жылдары түрлі нұсқаны дайындап шығарды. MS Windows мүмкіндігі мол және пайдаланудың терезелік, визуальды принципіне негізделген. Соңғы шыққан Windows 95, 98, 2000, XP, ME, Vista сияқты жеке операциялық жүйелер. Windows – көп есептік операциялық жүйе. Көп есепті операциялық жүйе бірнеше программамен бір мезгілде жұмыс істеуге мүмкіндік береді.

Windows жүйесінің MS DOS-қа қарағанда артықшылықтары:

-қолданбалы программаларды іске қосу, олармен жұмыс істеу тәсілдері ықшамды;

-программаның жұмыс істеуі кезінде оны уақытша тоқтатып, ретімен басқа бірнеше қолданбалы программаларды да іске қосуға болады;

-қосымша программаларда түрлі форматты суреттерді салу, графиктерді сызу және оларды бір бетке енгізу тәсілдері қиын емес және т.б.

Windows экранының негізгі бөлігін Жұмыс үстелі алып жатады. Онда қапшықтың, дисктің, программаның және т.б объектілердің белгішелері орналасқан. Егер белгішеде _{белгісі болса} , онда ол жарлық деп аталады. Жарлық – жұмыс үстелінде емес, қандайда бір бумадағы объектіге сілтеме.

Windows-та командалардың көптеген бөлігін тышқанның көмегімен орындауға болады. Тышқанмен тышқан сілтемесі деп аталатын белсенді басқару элементі байланысқан (бағыттама белгісі).

Файл объектісі

Windows ортасында кез-келген файл, онда сақталынатын ақпараттың негізін көрсететін атауы бар объект ретінде қабылданады. Windows ортасында MS DOS ортасына қарағанда файлдың атауы ұзын бола алады және ол сандардан, қазақ, орыс, латын әріптерінен, әр-түрлі символдардан құрылуы мүмкін. Контексті менюді шақырып, «Свойства» командасын таңдап, файлдың жалпы қасиеттерімен танысуға болады.
Бума объектісі

Windows –тың файлдық жүйесінің келесі негізгі объектісі – бума. Windows бумасы, іс жүргізудегі құжат сақтайтын кәдімгі бума қызметін атқарады: ол құжаттарды ретімен сақтайды.

Бумаға, файлға сияқты атау беріледі. Буманың қасиетімен де файлдың қасиетімен сияқты контексті менюді шақырып «Свойства» командасын таңдап, танысуға болады.
Объектілердің белгілері және жарлықтары.

Белгі объектінің графикалық бейнесі болып табылады. Белгімен орындалатын мәселе, іс жүзінде объектімен орындалады.

Windows ортасында негізгі түсініктердің бірі – жарлық. Бұл сол жақ бұрышында қара бағыттамасы бар бейне.

Жарлық – бұл кез-келген бір объектінің сілтемесі, сол объектінің орнын көрсететін екінші бейне. Объект пен оның жарлығы әр түрлі жерде орналасады.

Жарлық өлшемі 1 КБайт файлда сақталынады. Оның жеңіл құрып, жоюға болады. Бұндай әрекет онымен байланысқан файлға ешқандай кедергі жасамайды.

Жарлықпен орындалатын әрекеттер, файлмен орындалатын әрекеттермен іспеттес (аналогичны).

Терезелер – графикалық интерфейстің объектілері.

Қолданушының жаңа графикалық интерфейсінің негігізін, жақсы ұйымдастырылған және ойластырылған терезелер және басқа графикалық объектілер жүйесі ұсынады.

Windows-тың жалпы тұжырымдамасы, жаңа қосымшаны қосқан кезде, бәрін жаңадан меңгермеу үшін, жұмыс тәсілдерін және элементтерін барынша қалыптаудан тұрады. Сондықтан терезелер структурасы барынша бірыңғайлатылған және қолданушы интерфейсі бірқалыпты.

Жақын уақытқа дейін компьютер әлемінде берілгендер алмасуын, жедел жады және сырт құрылғылар арасында берілгендерді енгізу және шығару процесстері ретінде түсінген. Windows тұжырымдамасының пайда болғанынан бастап, берілгендер алмасуын берілгендердің бір объектілерден келесілерге өтуі ретінде түсіне бастады.

Мұндай объектілер – қосымшалар, бумалар, құжаттар, ал көшірілетін берілгендер – құжат үзінділері, құжаттар, файлдар, бумалар және т.б. болып табылады.

Сонымен, файлды немесе буманы көшіру нәтижесінде, олардың көшірмелері пайда болады, ал қосымшалар арасында берілгендермен алмасу нәтижесінде әртүрлі қосымшаларда қалыптасқан, үзінділерден жиналған құжаттар құрылады.

1.1 - сурет. Жұмыс үстелі

Желілік орта – локальдік желіге қосылған компьютердің дискісінің мазмұнын қарау үшін және онда әртүрлі операциялар жасау үшін қолданылатын арнайы папка.

Тапсырмалар тақтасы - қосымшаларды іске қосу үшін және бір қосымшадан екінші қосымшаға ауысу үшін қолданылады. Тапсырмалар тақтасында Пуск батырмасы, екпінді қосымшалардың батырмасы және индикаторлар орналасады.

Windows-қа қандайда бір команданы орындау үшін, қосымша информация керек болған жағдайда Сұхбат терезе ашылады.

Жанама меню – объектіні басқару жөніндегі негізгі командалардан тұрады. Жанама мәзірді шақыру үшін объектінің үстінен тышқанның оң жақ батырмасын басу қажет. Мысалы, тапсырмалар тақтасының үстінен тышқанның оң жақ батырмасын басса, екпінді қосымшалардың терезелерін басқаратын командалардан тұратын жанама мәзір ашылады. Жанама мәзірінің командалары да сол жақ батырма арқылы таңдалынады.

Қоржын/Корзина – барлық жойылған файлдар мен папкалардың тізімі көрсетілген арнайы папка. Жойылған бумалар мен файлдарды қалпына келтіру үшін: алдымен оны белгілеп, одан кейін Файл мәзірінен Восстановить командасын таңдау қажет. Ал бумалар мен файлдарды қоржыннан жою үшін: белгілеп, Delete пернесін немесе батырмасын басу жеткілікті. Қоржындағы барлық бумалар мен файлдарды жою үшін Файл мәзірінен Очистить корзину командасын таңдау керек.

Windows ож-нің негізгі элементі – терезе. Экранда көрінетін терезелер негізгі, сұхбаттық және мәліметтік болып үш түрге бөлінеді.

Windows терезесі –Windows-тың әртүрлі программалары орындалатын экранның төртбұрышты аумағы. Әр программаның өзінің терезесі болады. Барлық терезенің құрамы және құрылымы бірдей болады.

Терезенің құрамына келесі элементтер кіреді:

1 – тақырып қатары – программаның аты және терезенің аты көрсетілген терезенің жоғарғы жолы;

2 – терезені жинап қою батырмасы;

3 – терезені қалпына келтіру батырмасы (бұл батырманың болуы терезенің қалпынан тәуелді);

4 – терезені жабу батырмасы;

5 – жүйелік меню батырмасы– терезенің жүйелік менюын ашады;

6 – менюлар қатары – терезені басқару менюларынан тұрады;

8 – айналдыру сызығы – терезенің мазмұнын қарауға мүмкіндік береді;

9 – жұмыс өрісі – объектіні (текст, сурет, белгіше және т.б.) орналастыруға және олармен жұмыс істеуге арналған жазықтық;

10 – қалып-күй – қалыптың индикаторлары орналасқан төменгі жолақ;

11 – терезенің жақтаулары

Терезе экран бетінде үш түрде болады:

Терезені жабу: Қосымшамен (программа) жұмысты аяқтау үшін, терезені жабу қажет. Екпінді терезені келесі әдістердің бірімен жабуға болады:

терезені жабу батырмасын басу ;

пернеліктен Alt+F4 пернелер тобын басу;

Файл менюінен Выход командасын таңдау;

терезенің жүйелік менюынан Закрыть командасын таңдау (жүйелік меню батырмасын сырт еткізу).

Windows-тың тағы бір ерекшелігі – Windows ортасында жұмыс істейтін түрлі қосымшалардың өзара әрекеттестігі. Мысалы, алмастыру буфері арқылы не өз терезесін пайдаланып бір қосымшаның берілгендерін екіншісіне ауыстыруға болады.

Кез келген ОЖ үшін файлдық жүйенің орындайтын іс-әрекеттері:

файл құру және оған ат беру;

каталог (бума) құру және оған ат беру;

файлдарды бір дискідегі каталогтардың бірінен екіншісіне не бір дискіден екіншісіне көшіру, іздеу;

файлды не каталогты жою;

автоматты түрде файлдың көшірмесін сақтап қою және т.б.

Windows ож-де файлдың атауы ең көп дегенде 255 символдан, кеңейтілуі 3 символдан тұрады. Атауы мен заты нүкте арқылы ажыратылады. Мысалы: Договор аренды.doc

Файлдың атауында келесі символдарды қолдануға болмайды: * ? \ / | : < > "

барлық қолданбалы және жүйелік программалардың жұмыстарын қолдап, олардың бір – бірімен және аппараттық жабдықтармен байланыстарын қамтамасыз ету;

әрбір адамға ЭЕМ –ді жалпы басқару мүмкіндігін беру.

ОЖ негізгі мақсаты – программалардың бір – бірімен және сыртқы құрылғылары мен әрекеттігін қамтамасыз ету, ЭЕМ –нің жадын бөлу, жұмыс кезінде туындайтын әртүрлі оқиғаларды анықтау, жұмыс нәтижелерін қағзға, экранға шығару жолдарын ұйымдастыру, мәліметтерді сыртқы ортадан алу және беру т.б. ОЖ –нің негізгі ядросы машина іске қосылған сәттен бастап ЭЕМ –нің жадында болады. Машинаны жалпы басқару үшін ОЖ –нің командалық тілі пайдаланады, оның көмегімен адам дискіні белгілеу, мәліметтерді көшіру, кез келген әртүрлі әрекеттерді орындайды.

Microsoft корпорациясының ОЖ даярлау жолындағы келесі елеуліқадамы болып ондағы графикалық интерфейс қондырма программа күінде емес, сол жүйенің ажырамас бөлігі болатын операциялық жүйені даярлау болып саналады . Осылайша Windows 95, Windows 98, және Windows NT операциялық жүйелері пайда болды. Қазіргі операциялық жүйелердің адамға беретін жеңілдіктері MS DOS  жүйесінің мүмкіндіктеріне қарағанда өте жоғары, ал графиктік интерфейс солардың тек бір қыры ғана.

Бұдан былай Windows жүйесі деген сөзді Windows 3.1х (кез-келген сан) және Windows 95 операциялық жүйелері деп ұққан жөн.

Компьютердің жалпы құрылымында операциялық жүенің орналасуын келесі 1-суретте көрсетелік. Астында екі немесе оданда көп деңгейден тұратын аппаратты қамсыздандыру орналасқан.Ең төменгі деңгейде интегралды микро схемалардан,электронда-сәулелі трубкалардан, қоректену көздеріне тұратын   физикалық жабдығы бар.  Жоғарыда микроархитектуралық дейгей орналасқан. Осы деңгейде орталық процессордың ішкі регистрлеры, арифметика-логикалық жабдықтар орналасқан.
Операциялық жүйенің орындайтын негізгі функциялары

1. пайдаланушыдан қабылдайтын командалар және олардың өңдеуі.

дербес компьютерлердің аппараттық бөлігінің қосымшасы.Ол мәселелік программаларды сыртқы құрылғылармен байланыстыруды қамтамасыз етеді. Ал пайдаланушыға команда арқылы дербес компьютерлердің жұмысын басқаруға мүмкіндік береді.

Операциялық жүйемен қатынасу қызметін алу үшін программаларға қажет интерфейсті операциялық орта дейміз (енгізу-шығару операциясын орындау, жадының участкесін алу немесе босату).

Әр бір программалау жүйесі өзіне сәйкес операциялық жүйеде жұмыс жасайды. Операциялық жүйені қызметтеу үшін арнайы жүйелік программалар утилит дейміз.

Операциялық жүйені жіктеу. Операциялық жүйелер біріншіден жалпы және арнайы тағайындалады. Есептерді өңдеу режимінде операциялық жүйе бір программалы және мультипрограммалы режимдерге бөлінеді.

Бірсанашықтық есептеу жүйесінде бірнеше программаның бір уақытта орындалып жатқандай көріністі біз мультипрограммалық есептеуді ұйымастыру тәсілі деп атаймыз.

Операциялық жүйе- дербес компьютерлердің ақпараттық бөлігін және мәселелік программаларды басқаруды қамтамасыз ететін және пайдаланушы мен өзара байланысты қамтамасыз ететін программалық құралдардың жиынтығы. 

Операциялық жүйе ДЭЕМ-нің программалық құралдарының ажырамас бөлігі болып саналады. Әрбір адамға ЭЕМ-нің барлық құрылғыларын басқару мүмкіндігін беретін, сол себепті басқа программаларды аппаратурамен байланыс жасаудан босататын, компьютерде жұмыс істегісі келетін әрбір адамға өте қажет операциялық жүйенің, яғна системаның алатын орны ерекше болып есептеледі.

Операциялық жүйе екі негізгі қызметті орындайды:

барлық қолданбалы және жүйелік программалардың жұмыстарын қолдап, олардың бір – бірімен және аппараттық жабдықтармен байланыстарын қамтамасыз ету;

әрбір адамға ЭЕМ –ді жалпы басқару мүмкіндігін беру.

ОЖ негізгі мақсаты – программалардың бір – бірімен және сыртқы құрылғылары мен әрекеттігін қамтамасыз ету, ЭЕМ –нің жадын бөлу, жұмыс кезінде туындайтын әртүрлі оқиғаларды анықтау, жұмыс нәтижелерін қағзға, экранға шығару жолдарын ұйымдастыру, мәліметтерді сыртқы ортадан алу және беру т.б. ОЖ –нің негізгі ядросы машина іске қосылған сәттен бастап ЭЕМ –нің жадында болады. Машинаны жалпы басқару үшін ОЖ –нің командалық тілі пайдаланады, оның көмегімен адам дискіні белгілеу, мәліметтерді көшіру, кез келген әртүрлі әрекеттерді орындайды.

Microsoft корпорациясының ОЖ даярлау жолындағы келесі елеуліқадамы болып ондағы графикалық интерфейс қондырма программа күінде емес, сол жүйенің ажырамас бөлігі болатын операциялық жүйені даярлау болып саналады . Осылайша Windows 95, Windows 98, және Windows NT операциялық жүйелері пайда болды. Қазіргі операциялық жүйелердің адамға беретін жеңілдіктері MS DOS  жүйесінің мүмкіндіктеріне қарағанда өте жоғары, ал графиктік интерфейс солардың тек бір қыры ғана.

Бұдан былай Windows жүйесі деген сөзді Windows 3.1х (кез-келген сан) және Windows 95 операциялық жүйелері деп ұққан жөн.

Windows ХР жүйесін алдыңғы Windows болжамымен бірге құрған кезде автоматты түрде операциялық жүйесінің жаңаруы Windows ХР деңгейіне дейін өтеді. Бұл жағдайда компьютердегі файлдар, қосымшалар, құру параметрлері және де басқа мәліметтер сақталады. Windows ХР қайта орнатуы тек қана операциялық жүйенің тұрақсыз жұмыс істеуі барысында қолданылады. Windows ХР қайта орнату реті сәйкес бөлімінде көрсетілген.

2.1 - сурет

FAT32 жүйесі жад ресурстарын талап етпейді және жұмысты тез орындайтының атап кетейін. Компьютер компакт - дискіден еңгізіліп болған соң экранға Бағдарлама жабдықтың конфигурациясын тексеріп жатыр деген мәлімет шығады. Бұл тексеру пайдаланушы көмегінен тыс автоматты түрде өтеді. Бұдан кейін құру шебері қажетті файлдың бастапқы көшіруіне кіріседі (2.2-сурет).

2.2-сурет

2.3-сурет

2.4-сурет

2.5-сурет

Enter пернесін басу барысында жүйе мәзір орналасқан бөлімінде құрылады. Бөлімді жою үшін мәзірді орнатып, D пернесін басу қажет. Белгіленбеген қатты диск облысында (егер ондай облыс бар болса) жаңа бөлім құру үшін С пернесін басу керек. 2.5-суретте мысал түрінде көрсетілген қатты диск түгелдей белгіленген. Егер процессорда белгіленбеген облыс бар болса, онда ол 5-суреттің тізімінде көрсетілгендей мөлшер нұсқауы (мысалы, Белгіленбеген облыс 20015 Гб) берілген соңғы поцизияда орналасады. Жаңа бөлімді экран бетінде пайда болған нұсқау сәйкесінше қажетті әрекеттерді орындай отырып дискімен жұмыс істеу шебері құрайды.

Қажетті бөлімді таңдағаннан кейін және Enter пернесін басқаннан кейін 2.6-суретте көрсетілгендей терезе ашылады.

2.6-сурет

2.7-сурет

Көшіру процесі бірнеше уақытқа созылуы мүмкін. Бұл кезде терезенің төменгі оң жағында көшіріліп жатқан файлдар аттары көрсетіледі. Көшіріліп болғаннан кейін компьютерді қайта еңгізу керек. Экран бетінде пайда болған қайта еңгізудің екі түрінің бірін таңдау терезесі ашылады: тездетілген (Enter пернесін басу арқылы) немесе автоматты түрде (компьютер 15 секундтан кейін еңгізіледі).

2.8-сурет

2.9-сурет

2.10-сурет

2.10-сурет

бүтін және бөлшекті сандар бөлімін бөлетін символдар;

бөлшекті сандар бөлімінде көрсетілген белгі саны;

бүтін сандар бөлімінде дәрежені бөлетін символдар: мысалы, 1 000 000 немесе 1.000.000 деп жазуға болады (соңғы жағдайда мұндай символ нүкте болады);

санды құрайтын цифрлерді топтау тәсілі (мысалы, 1 000 немесе 1000 деп жазуға болады);

кері сандар белгісі (әдетте — «алу» белгісі);

кері сандар суреттеу форматы;

абсолютті мәндері бірден кіші нөлдерін сандарда суреттеу;

тізім элементтерін бөлу символы;

өлшеу бірлік жүйесі.

Үлгі облысының сәйкес жолында құрылған параметрлерінде дұрыс және кері сандар мысалы көрсетілген.

Ақша бірлігі қосымшасында валюта форматын күйге келтіреді. Бүтін және бөлшек бөлімін бөлу, бөлшек белгілерінің саны, дәреже топтарын бөлу және топтағы цифрлер саны мәнің сәйкес ашылған тізімнен таңдайды немесе пернатақтадан еңгізеді. Жолда дұрыс және кері ақша сомасының форматын дұрыс және кері сомның суреттеуі сәйкесінше көрсетеді (мысалы, 15,5 р. немесе р. 15,5). Ақша бірлігінің белгілеуі жолында атауын немесе ақша бірлігінің символын көрсетеді (мысалы, Ресей үшін руб. немесе RLJR деп көрсетеді). Үлгі облысының сәйкес жолында орнатылған параметрлерінде ақша сомасының суреттеу мысалы берілген. Уақыт қосымшасында жүйелік уақыт көрсетілуін күйге келтіреді.

Уақыт форматы жолында керекті көрсету форматын көрсетеді: мысалы, «сағат:минут:секунд» (15:53:25) немесе «секунд:минут:сағат» (25:53:15) — екі жағдайда да «он бес сағат елу үш минут жиырма бес секунд » көрсетілген. Ағымдағы жол мәнің ашылған тізімнен таңдайды немесе пернетақтадан еңгізеді (келесі мәндерді қабылдау: h — сағат, m — минут, s — секунд). Уақыт компонентінің бөлгіші жолында секунд, минут және сағатты бөлетін символ көрсетіледі. Керек жағдайда сәйкес жолда таңғы және кешкі уақыт көрсетілуін көрсетуге болады. Әдетте түске дейінгі уақытты AM, ал түстен кейін РМ – аббревиатурасымен белгіленеді, бірақта пернетақтадан кез-келген мәнді еңгізуге болады. Үлгі облысында орнатылған параметлеріндегі жүйелік уақыт суреттеу мысалы көрсетілген. Жүйелік мезгіл суреттеуін мезгіл қосымшасында орнатады. Сәйкес жолдарында толық және қысқа мезгіл форматын және де оның компоненттерінің бөлгішін (күн, ай және жыл) көрсетеді. Қажетті параметрлерді орнатқан соң Қолдану, содан ОК батырмасын басу қажет. Тілдер және аймақтық стандарттар терезесіне қайта оралайық (2.9-суретті қара). Осы терезенің төменгі жағындағы аймақтық параметрлер қосымшасы жолында Интернеттен жергілікті мәлімет алу үшін елді орнату қажет. Ағымдағы жол мәнің тек қана жоғарғы жағындағы терезе мәнінен ажыратылу үшін ауыстыру қажет. Мысалы, пайдаланушы Ресейде тұрса, бірақта Белорусь жаңалықтарын алып тұрғысы келсе, онда орналастыру жолында Белорусь мәнің таңдау қажет. Ағымдағы жол мәні тек қана кейбір жаңалықтар жабдықтаушылармен (мысалы, MSN) ғана назарға алынуын еске салған жөн. Аймақтық параметрлерін суреттегеннен кейін тілдер еңгізу параметрлерін (керек жағдайда өзгерту) тексеру қажет. Бұл параметрлерге терезенің төменгі облысы арналған (9-сурет). Демек, тілдің еңгізу параметрлерін орнату үшін терезенің сәйкес бөлігінде орналасқан күйге келтіру

батырмасын басу керек. Мұның нәтижесінде тілдер және мәтін еңгізу қызметі терезесі ашылады (2.11-сурет).

2.11-сурет

2.12-сурет

2.13-сурет

2.14 - сурет

2.15-сурет

2.16-сурет

2.17-сурет

Шебер уақыт, мезгіл және сағат белдеуін еңгізуді ұсынады (2.18-сурет).

2.18-сурет

2.19-сурет

2.20-сурет

1. 
   Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Информатика және компьютерлік техника/ Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5
   
2. 
   ↑ MS Windows source code escapes onto Internet (Ағылшынша). Theregister.co.uk (13 ақпан 2004). 
   
3. 
    Microsoft Launches Windows Vista and the 2007 Office System to Consumers. PressCentre. Microsoft New Zealand (30 қаңтар 2007). 
   
4. 
    http://baurzhan.info/2009/06/28/linux-бастауыштар-үшін-бөлім-1-негіздер-мен/
   
5. 
    How 16-Bit and 32-Bit Programs Multitask in Windows 95. support.microsoft.com (15 қараша 2006). Тексерілді, 9 сәуір 2010.
   
6. 
   ↑ Windows 95 Architecture Components  (ағыл.). technet.microsoft.com. Тексерілді, 9 сәуір 2010.
   
7. 
   ↑ Windows 'Prettified' Filenames
   
8. 
   ↑ "You cannot use virtual device driver (.vxd) files common to Windows 98 or Windows 95 drivers with Windows 2000."
   
9. 
   ↑ Availability of Universal Serial Bus Support in Windows 95
   
10. 
    ↑ Enhanced Keyboards and Windows