Реферат Тақырыбы: Басқару шешімінің мәні мен мазмұны Орындаған: Амренова. Д тексерген: Балгинова К. М 2023 жыл

Кіріспе
Адамзаттың бүкіл тарихы мәні бойынша әртүрлі шешімдер мен олардың салдарларының жиынтығын көрсетеді. Бір шешімдер ұзақ уақытқа бірқатар халықтардың тағдырларын анықтаған болса, басқалары аса маңызды болған жоқ, үшіншілерін адам өзі үшін ғана қабылдаған. Барлық жағдайларда шешімдерді әзірлеу мен жүзеге асыру процедураларында әлдебір ұқсастықтар болды. Біртіндеп шешімдерді әзірлеу тәсілдері, әдістері, ал содан кейін технологиялары да жасалынған болатын. Бұнда әсіресе негізгі элементі статегиялық және тактикалық шешім болып табылатын әскери ойындар әзірлеген әскери қызметкерлер алда болған. Шешімдермен математиктер айналысқан. Компаниялардың басшыларының көбі шешімдерді әзірлеу мен іске асыру процедурасына басқару өнері ретінде қарады.

Еңбектің бөлінуі және басқару қызметтерінің қызметтің дербес сферасына бөлінуі шешімдердің дифференциациясына да алып келді – басқарушылық шешімдер бөлініп шықты.

«Басқару шешімдерін әзірлеу» пәнінің мақсаты – студенттерді әртүрлі жағдайда басқарушылық шешімдерді дайындау мен жүзеге асыру саласында теориялық білімдерді алуы және тәжірибе жүзінде дағдылануы.

Пәннің міндеті – басқарушылық мәселелерді терең талдай алатын және нәтижелі басқарушылық шешімдер қабылдай алатын мамандарды дайындау, жаңа басқарушылық ойды, басқарушылық шешімдерді өңдеу және орындауды іске асырудың нақты дағдылары, басқарушылық шешімдер жайлы тәжірбиелік білімдер кешенін құру.

Басқару теориясы мен тәжірибесінің қазіргі заманғы даму кезеңі менеджердің шешетін мәселелерінің едәуір өзгеруімен және күрделінуімен сипатталады. Қабылданатын басқарушылық шешімдердің сапасына қойылатын талаптар елеулі түрде көтерілді, ұйымдардың жұмысындағы күрделі жағдайларға жылдам әсер етудің қажеттілігі туды. Нарықтық экономика жағдайында басқарушылық шешімдердің сапасы мен тиімділігін көтеру мәселелері үлкен динамизм мен сыртқы орта факторларының ұйымға қысым жасау нәтижесінде өзекті болады. Себебі бұл кез бәсекелестіктің шиеленісуімен, ақпаратты өңдеудің күрделілігімен және өндірістік-шаруашылық іс жағдайларының белгісіздігімен, оның көп факторларын алдын ала болжаудың нашарлауымен, тәуекелдің өсуімен, дұрыс емес шешім қабылдауға алып келетін қателердің қымбатауымен сипатталады.

Басқарушылық шешімдер басқару қызметінің нәтижесі болатындықтан «Басқару шешімдерін әзірлеу» пәнінің зерттеу объектісі барлық әлеуметтік сала болады.

«Басқару шешімдерін әзірлеу» оқу құралы студенттерге басқарушылық шешімдерді жасаудың ең тиімді схемаларын таңдауға, сонымен бірге шешімдердің сапасын анықтайтын ең маңызды және елеулі факторларды есепке алуды үйретеді.

Берілген оқу құралын құрастыра отырып, автор жоғарыда аталған бағыттарды іске асыру бойынша университеттің оқу-әдістемелік базасының дамуына ықалын тигізеді деп ойлайды.

«Басқару шешімдерін әзірлеу» пәнінің оқу құралы емтиханға дайындалу кезінде де, пәнмен алғаш танысу кезінде де қажет болады.

Тар мағынада шешімдер – бұл мақсатқа жету үшін әрекеттердің белгілі нұсқасының баламасын таңдау.

Кең мағынада шешімдер міндетті түсінуден, баламаларды тұжырымдаудан, оларды бағалаудан, таңдаудан, таңдалған баламаны іске асырудан тұрады.

А
дамдар қабылдайтын шешімдер алуан түрлі. Олар 1.1-суретке сәйкес түрлі сипаттар бойынша ерекшеленеді.

Басқарушылық шешімдер басқарушылық қызметтерді, соның ішінде қандай да процестерді жоспарлау, ұйымдастыру, үйлестіру мен бақылау бойынша, орындаумен байланысты. Бұл шешімдер бұйрық, іскерлік әңгімелесу, нұсқаулар және т.б. түрде іске асырылады.

Шешім басқарушылық деп аталады, егер де ол әлеуметтік жүйе үшін әзірленсе, іске асырылынса және келесілерге бағытталынған:

- ұйым қызметін стратегиялық жоспарлауға;

- басқарушылық қызметті басқаруға;

- адам ресурстарын басқаруға (білімді, ептілікті, дағдыны белсендендіру);

- өндірістік және қызмет көрсететін қызметті басқаруға;

- компанияны басқару жүйесін қалыптастыруға (басқару әдістемесі, құрылымы, процесі, механизмі және техникалық қамтамасыз ету);

- басқарушылық кеңес беруге;

- ішкі немесе сыртқы коммуникацияларды басқаруға.

«Басқарушылық шешім» термині екі негізгі мәнде қолданылады – процесс ретінде және құбылыс ретінде. Процесс ретінде басқарушылық шешім – бұл жеті негізгі процедураны орындау: ақпараттық дайындық, нұсқаларды әзірлеу, бір нұсқаны таңдау, бекіту, іске асыру, басқарушылық шешімдердің орындалуын бақылау және шешім инициаторын ақпараттандыру.

Басқарушылық шешімдерді дайындау мен іске асыру процесі жауапты болып табылады, отандық және шетелдік ғалымдардың теориялық және әдістемелік жұмыстарын, сонымен қатар жинақталған және жүйелі практикалық тәжірибені қолдануды талап етеді. Басқарушылық шешім – бұл басқарылатын жүйенің қызмет етуінің субъективті заңдарын білу негізінде және оның қызмет етуі туралы ақпаратты талдау негізінде басқару субъектісінің шығармашылық, жігерлі әрекеті. Ол проблеманы шешу бойынша ұжым қызметінің мақсатын, бағдарламасы мен тәсілдерін таңдаудан және бар мақсатты өзгертуден тұрады. Басқарушылық шешім басқару процесінің негізін құрайды. Кәсіпорын немесе ұйым шеңберінде басқарушы шешімдердің барлық типтерін қабылдайды. Сондықтан да басқарушылық шешімдердің инициаторынан технологиялық салаларда да жақсы білімдер талап етіледі

Басқарушылық шешімдердің экономикалық мәні – кез келген басқарушылық шешімді әзірлеу мен іске асыру үшін қаржылық, материалдық және басқа ресурстар қажет етілуінен тұрады. Сондықтан әрбір басқарушылық шешім нақты өзіндік құнға ие. Ол басқарушылық қызметінің нәтижесі болып табылады және компанияға тура немесе жанама табыс әкелуі керек. Басқарушылық шешімдерді әзірлеу мен іске асырудан материалдық пайда мүмкіндігі мен шығындарды салыстыру арқылы бұл жұмысты өткізу орындылығын анықтауға болады.