Реферат Тақырыбы: Географиялық зерттеу әдістері Орындаған: Муслим Нариман Тексерген: Қасымжанов Ержан Ахманович
жүктеу/скачать 19.1 Kb.
|
|
Реферат Тақырыбы: Географиялық зерттеу әдістері Орындаған: Муслим Нариман Тексерген: Қасымжанов Ержан Ахманович Географиялық білімнің манызы . География - адамзат тарихындагы коне кылымдардын бiрi . Ол узак уакыт жана жерлерді зерттеп , ел мен елдiн . байланысын кенейтуге сонын негiзiнде табигат пен ашуға , оны жүйелеуге кызмет етті . Бұл тұрғы улы саяхатшылар мен географтардын экспепция корытыншылары жайлы жан жайып рома толы енбектерi кешке мәлім . Сонгы кезендерде географиянын мiндетi onrepin . жана багып не болы когамнын паму занлылыктарын Қазіргі заманғы географиялык бiлiм бiлiм - адамзаттын жалпы мадениетiнiн негізгі элементтерiнiн бiрi . Ол казiргi замангы еркениет кунлыктарынын калыптас негiзiн курайтын ягни географиялык тулганын географиялык Жан - жакты дуниетанымы . мәдениетті тырады . дамыган мадениетінін белгiсi ретінде онын Жер шары , өз елi . eзi емip суретін кумак туралы гылымга негiзделген бiлiмiнiн болуын , бул бiлiмнiн ойша елестетуге болатын карта турiндегi жинакталган бейнесiнiн калыптасуын атауга болады . Мектеп гео графиясы осы бiлiктiлiктердi үйретiп шыгуы кажет . Географиянын негізгі зерттеу әдісі кенiстiк талпау География когамнын габин нысандар мен кубылыстардын кенiстiк ерек шеліктерін зерттейтiн бiргутас іргелі гылым ретінде баска гылым салаларымен тыгыз байланысты . болып табылады . Кенiстiк - әлемнiн ен басты сипаттамасынын бiрi . Сол себепті география гылымы букіл даму тарихында кенiстiктiн табигат пен когам за муындагы . адам әрекетін аныктаудагы ролін танып - білуде жане түсіндіруде Географиянын гылым ретіндегі ерекшелігі жаратылыстану және когам тык гылымдармен тогысуы , осы аркылы ол кептеген гылым салаларымен байла нысады . Географиянын акпаратын баска гылымдар баска гылымдар да пайдалы окулык География (гр. γεωγραφία, «жерді сипаттау» деген мағына береді: гр. γαία — «Жер» және гр. γράφειν — «сипаттап жазу», «суреттеу»[1]) — жер беті табиғаты туралы, халықтар мен олардың шаруашылық іс-әрекеттерін зерттейтін ғылым: Жердің географиялық қабығын зерттейтін ғылымдар кешені. Географиялық ғылымдардың зерттеу нысандары: геосфера (биосфера, атмосфера, литосфера, гидросфера және жер қабаты) және геожүйелерді (ландшафтты, табиғи аймақтарды, биогеоценозды т.б.)[2] Белгілі бір территорияның аймақтың, нысанның, құбылыстың немесе процестің уақыт пен кеңістікке байланысты ерекшеліктері туралы білім жиынтығы (мысалы, мұхиттар мен құрлықтар географиясы, Қазақстан географиясы, дала географиясы, әлеуметтік география, тарихи география).[3][4] Жер шарының картасы. Географияның зерттеу нысаны - әр түрлі дәрежедегі географиялық орта компоненттерінің орналасуы мен өзара әрекеттесу заңдары мен заңдылықтары болып табылады. Зертеу нысанының күрделілігіне және кеңдігіне байланысты география пәні ортақ географиялық ғылымдар жүйесін құрайтын бірнеше мамандандырылған (салалық) ғылым түрлеріне бөлінеді. Олардың ішінде ерекше аталатындар: жаратылыстану география ғылымдары (физикалық география, жердің географикалық қабықтарын тану ғылымы, тoпырақтану, климатология, гляциология, гидрология, океанология, палеография) және қоғамдық географиялық ғылымдар (әлеуметтік-экономикалық география, тарихи география). Кейде географиялық картографияны да жеке ғылым ретінде бөліп айтады.[5] Географиялық зерттеулердің басты міндеті — табиғат ресурстары мен жағдайларын жан-жақты зерттеу, оларды тиімді пайдаланудың, өндіргіш күштерді орналастыру мен дамытудың, табиғатты қорғаудың және қалпына келтірудің ғылыми негіздерін жасау География — өте ежелгі ілім. Сонау тас дәуірінің адамдары өздерін қоршаған орта элементтерінің екінші бір жермен ұқсамайтындығын, ондағы табиғи құбылыстардың әр түрлі екендігін байқап отырған. Көрген-білген жерлерін, көкжиектің өзі басып көрмеген арғы жағын ой өрісімен жалғастыра білген. Өз ортасын зерттеп, танып-біліп, салыстырып, тасқа, ағаштың қабығына, жерге сызып белгі салып отырған[7]. Географиялық алғашқы мағлұматтар Шығыстың жазба деректерінде кездеседі. Теңізде жүзу мен сауданың дамуы құрлық беті мен теңіз жағалауын сипаттап жазуды керек етті. Б.з.б. 6 ғасырда географияда екі бағыт: жалпы жертану (негізін Аристотель қалады) және елтану (Геродот) айқындала бастады. Содан бері География өзінің дамуында бірнеше сатыдан өтті. Географияның эллиндік дәуірдегі дамуыӨңдеу Эллиндік дәуірінде Эратосфен өзінің «География» атты еңбегінде табиғатты зерттеулердің барлық бағыттарын біріктірмек болды[8].[9] Б.з.б. 1—2 ғасырдағы күрделі географиялық еңбектерге Страбонның «Географиясы» (ел тануы), Птолемейдің «География жөніндегі нұсқауы» (географиялық координаттары көрсетілген елді мекендер тізімі) жатады. Орта ғасырларда география Қытайда, Парсыда, Орталық Азияда және Араб елдерінде жақсы дамиды. Ұлы географиялық ашылуларӨңдеу Толық мақаласы: Ұлы географиялық ашылулар ХVI ғасырдан бастап география аса маңызды ғылымға айналып, жеке салаларға бөліне бастады. Осы кезеңдерге географияның ерекше ғылыми тілі картография қалыптасты. Ұлы географиялық ашылулардың ғылыми қорытындылары голланд ғалымы Бернхардус Варениустың “«Жалпы география»” атты еңбегінде (1650 ж.) жинақталды. Экспедициялар кезеңі Өңдеу XVII — XVIII ғасырларда түрлі елдердің табиғат жағдайларын зерттеуге және оларда өтіп жатқан табиғи процестерді түсіндіруге қызығушылық арта түсті (Г. Лейбниц, Ж. Бюффон, М. В. Ломоносов). Ресейде экономикалық географияның қалыптасуына И. К. Кирилов, В. Н. Татищев, М. В. Ломоносов зор үлес қосты. Жаратылыстану ғылымының XVIII — XIX ғасырлардың I жартысындағы аса көрнекті жетістіктері бұрынғы натурфилософиялық жорамалдардан бас тартуға, "табиғаттағы процестердің бәрінің өзіне тән себептері бар" деген ғылыми тұжырым жасауға мүмкіндік берді. Бұл кезеңде география жөнінде екі түрлі пікір туды: XIX ғасырда неміс саяхатшысы А. Гумбольдт өзінің “Космос” (1845—1862) атты еңбегінде "Физикалық географияның міндеті — табиғат құбылыстарының жалпы заңдарын және олардың ішкі өзара байланыстарын зерттеу", — десе,[10] неміс географы Карл Риттер өзінің “«Dіe Erdkunde іm Verhalt-nіs zur Natus und zur Geoschhіchte des Menschen»” (1822 — 1859) еңбегінде "Географияның басты міндеті — табиғаттың адамға тигізер әсерін зерттеу ғана", — деп түсіндірді. XIX ғасырдың соңы - XX ғасырдың басындағы ғылыми экспедициялар мен теориялық ашылуларӨңдеу XIX ғасырдың аяғында Ресейде B.В. Докучаев комплексті физгеографиялық зерттеулердің негізін қалап, бұл зерттеулердің міндетін халық шаруашылығы мәселелерін шешумен байланыстырды.[11] География өзара байланыстылықты тануға А. И. Воейков зор үлес қосты. XX ғасырдың басында Л. С. Бергтің, А. А. Борзовтың т. б. еңбектерінде ландшафт туралы ұғым қалыптастырылды. Географиялық ғылыми зерттеулердің дамуына Орыс географиялық қоғамы (1845) үлкен еңбек сіңірді. 19 ғасырдағы және 20 ғасырдың басындағы экспедициялар Азияның бұрыннан беймәлім ішкі аймақтарын (П. П. Семенов-Тян- Шанский, Н. М. Пржевальский, Г. Н. Потанин), Жаңа Гвинеяны (Н. Н. Миклухо-Маклай) зерттеді, Антарктиданы (Ф. Ф. Беллинсгаузен, М. П. Лазарев) ашты. География өзінің одан әрі даму сатысында (XVIII ғ.) геологияға, XIX ғасырдың I жартысында экономикалық (алғашында “статистикалық”) және физикалық географияларға жіктелді. Географияның зерттеу объектілері мен тәсілдері күрделене түсіп, XX ғасырдың басында география ғылымдарының жүйесін қалыптастырды. Бүгінгі таңда Жер шарында ашылмаған жер жоқ деуге де болады, бірақ онымен географиялық ашулар тоқтады деген ұғым тумау керек. Жаңа географиялық зерттеулерде ғылым мен техниканың соңғы жетістіктері: ғарыштық және аэро кескіндеулер, геофизикалық зерттеулер, ақпаратты компьютерлік өңдеу және т.б.пайдаланылады. Қазіргі заманғы география ғылымы табиғи ортаны қорғау мен табиғат қорларын тиімді пайдалану, мұхит табиғатын жаңа құралдар мен әдістер көмегімен танып-білу, адамзат пен табиғат арасындағы байланыс, табиғат апаттарын болжау және оларды болдырмау бағытында зерттеулер жүргізуде. Кай кырынан зерттей тiнiн мен кандай ерекшеліктерін зерттегiн келетiнi бiр – бiрiмен байланысты болады . Осы екi мәселе аныкталган сон сенiн зерт теу панiн айкындалады . Мысалы , « зерттеу Дані N келiнiн физикалык – географиялык жагдайлары ≫ деп аныкталуы мумкін . Зерттеудің мақсаты мен міндеттерін Зерттеу максаты , әдетте , біреу бола ды , онда накты нәтиже мен оган жетуге катыс ты зерттеушiнiн әрекеті көрсетіледі . Мыса лы , зерттеу максаты – N келiнiн табигат ерекшелiктерiне катысты адебиеттерге шолу жасау және жергiлiктi жерден жинактаган деректерді талдау негiзiнде келдiн физика лык – географиялык жагдайларын сипаттау ≫ деп аныкталуы мумкін . Накты нәтижеге жету үшін қандай мiндеттер орындалуы тиіс екендiгi ретi бойынша көрсетіледі . Зерттеудiн мiндеттерi курылымдалуы жагынан максатка уксас , бірак онын жеке белiктерi түрiнде бірнеше тармактарга бөлінеді . ratka Зерттеу тақырыбын айқындау Зерттеу такырыбы зерттеу пәні мен максатына сәйкестендіріледі . Жоғарыда аталган мысалдар негі зiнде зерттеу жобасынын такырыбын N келiнiн физикалык – гео графиялык сипаттамасы деп атауымызга болады . Такырыпты айкындауда окушынын жас ерекшелігі мен зерттеу мүмкіндіктері . кұрал – жабдыктардын болуы және т.б. накты жағдайға сәйкестілігі ескерiледi . Мысалы , мектеп жагдайында N келiнiн палеогеогра фиялык сипаттамасы такырыбында зерттеу жүргізу мүмкін емес . Өйткенi бул жоба белгілі бір уакыт аралыгында . окушынын шеруi киын арнайы зерттеу әдістерін колдануды кажет етед Сонымен , зерттеу такырыбын тандау – аса жауапкершілікті талап ететін және мугалiмнiн жетекшiлiгiмен жүргiзiлетiн кезен . Тандаган такырып бойынша зерттеулер жүргізу барысында , ен алдымен , жұмыс жоспарын жасау керек . Жоспарлау кезенінде зерттеу кезендерi мен орындалатын жұмыстар , такырыпка сәйкес әдебиеттер мен зерт теу әдiстерi тандалып , колданылатын курал – жабдык аныкталады . Зерттеудiн келесі кезенінде әдебиеттерге шолу жасалып , деректер жинакталады . Одан кейінгі кезен деректердi ендеу мен талдау , ко рытындылар жасауды камтиды . Мектеп жагдайында орындалатын зерттеу жобасын ресiмдеу мен зерттеу нәтижелерiн усынудын өзіндік жалпы талаптары бар . жүктеу/скачать 19.1 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|