Тақырыбы: Стандарттау, метрология және сертификаттау салаларындағы мемлекеттік метрологиялық қадағалау мен метрологиялық бақылау

Дәрістің жоспары:

1 Мемлекеттік метрологиялық қадағалау.

2 Метрологиялық бақылау.

3 Метрологиялық ережелер мен нормалар бұзылғаны үшін жауапкершілік.

Метрологиялық ережелер мен нормалардың сақталуына Мемлекеттік метрологиялық қадағалау және метрологиялық бақылау жүргізіледі.

Мемлекеттік метрологиялық қадағалау және метрологиялық бақылау тексеру түрінде жүзеге асырылады. Тексерулер: жоспарлы (периодтық), жоспардан тыс (кезектен тыс) және қарымта тексеру деген түрлерге бөлінеді.

Мемлекеттік метрологиялық қадағалау кезінде:

- жоспарлы тексерулер кемінде үш жылда бір рет тесерулер жүргізу графигіне сәйкес жүзеге асырылы керек;

- жоспардан тыс тексерулер мемлекеттік басқару органдарының, жеке және заңды тұлғалардың метрологиялық ережелер мен нормалардың бұзылғаны туралы ұсыныстар бойынша жүргізіледі;

- қарымта тексерулер өкімдердің орындалуын бақылау мақсатында жүргізіледі.

Метрологиялық бақылалуды жүзеге асырғанда тексерулерді жүргізу тәртібін мемлекеттік басқару органдарының және заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтері тағайындайды.

Метрологиялық ережелер мен нормалар бұзылғаны үшін жауапкершілік

Бұзушылық табылған кезде жеке және заңды тұлғаларға, ескерту және басқа төмендегі шаралар қолданылуы мүмкін:

- лицензияның күшін уақытша тоқтату;

- аккретитациялау аттестатын алты айға дейін қайта шақырып алу;

- кінәлілерді қылмыстық жауапқа тарту үшін материалдарды сотқа беру.

Заңнаманы бұзушылық үшін төмендегі мөлшерде айып салынады:

- азаматтарға - 5-10 айлық есептік көрсеткішке дейін;

- қызметік тұлғаларға – 50-100 айлық есептік көрсеткішке дейін;

- заңды тұлғаларға – 200 айлық есептік көрсеткішке дейін.

Жоғарыда көрсетілген айыптар бұзушылықтың мына түрлері үшін салынады:

- мемлекеттік санаудан немесе метрологиялық аттестациялаудан өтпеген, сондай-ақ салыстырып тексерілмеген және жөнделмеген өлшеу құралдарын айналымға шығарғаны үшін;

- тиісті рұқсатсыз өлшеу құралын шығару, салыстырып тексеру, жөндеу, сату және жалдауға бергені үшін, сондай ақ стандарттық үлгілерді метрологиялық аттестациялаудан өткізу үшін;

- мемлекеттік қадағалауға жататын, бірақ сол мемлекеттік қадағалаудан өтпеген өлшеулерді орындау әдістемелерін қолданғаны үшін;

- өлшеу құралдарын пайдалану ережелері мен нормаларын бұзғаны үшін;

- стандарттар және техникалық шарттардың талаптарының орындалуын, сертификаттау ережелерінің және метрологиялық ережелердің сақталуын мемлекеттік қадағалауды жүзеге асырушы органдардың ұйғарымдарын орындамағаны үшін.

Өздікбақылауға арналған сұрақтар:

1 Мемлекеттік метрологиялық қадағалауды кім жүргізеді?

2 Метрологиялық бақылауды не үшін жүргізеді?

3 Метрологиялық ережелер мен нормаларды бұзғаны үшін қандай жауапкершілікке тартылады?

4 Заңнаманы бұзғаны үшін қандай айыптар салынады?

5 Қандай бұзушылықтар үшін айыптар салынады?

Ұсынылатын әдебиеттер:

1 Основы стандартизации, метрологии, сертификации и менеджмента качества. Учебное пособие под редак. Тазабекова Алматы.: 2003 г. - 450 с.

2 Ракымжанова М.Т. Стандарттау, сертификаттау және метрология негіздері– Астана, «Фолиант», 2008 ж. – 245 б.

2.1 Курс бойынша өзіндік жұмысты келесі тәртіпте жүргізіп тұруы қажет. Курстың әрбір тақырыбы бойынша ұсынылатын әдебиетті оқып, теориясына көп тоқталмай, оқылатын сұрақтардың мәніне ғана тоқталып, түсініксіз жерлерін белгілеу керек.

Содан кейін материалды мұқиятты түрде игеру қажет, яғни теориялық ережелерді, керекті негізгі мәліметтерді арнайы дәптерге жазып тұрады.

Курсты оқу барысында студент СӨЖО мен СӨЖ реферат немесе үй тапсырмасы түрінде орындайды, оның басты мақсаты өткен тақырыпты толық меңгеру үшін.

Студенттердің өзіндік жұмысы тақырыптарының тізімі:

1 Қоғамдағы стандарттаудың рөлі

2 Стандарттау және өнімнің сапасы

3 Дамыған елдерде стандарттаудың қалыптасуы

4 Стандарттаудың әдістері. Стандарттаудың нысандары

5 Техникалық реттеудің мақсаттары мен принциптері

6 Техникалық реттеу саласындағы Мемлекеттік органдар

7 Ақпараттық орталық және оның функциялары

8 Техникалық регламенттер мен стандарттардың Мемлекеттік қоры

9 Техникалық комитеттерді құру, бекіту және жою тәртібі

10 Техникалық регламенттер

11 Стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттарға қойылатын талаптар

12 Стандарттау жөніндегі жұмыстарды жоспарлау

13 Техникалық реттеу саласында ҚР заңнамасын бұзғаны үшін мемлекеттік органдардың, олардың лауазымды адамдарының жауапкершілігі

14 Мемлекеттік органдар мен олардың функциялары

15 Мемлекеттік бақылауды жүргізетін лауазымды адамдардың функциялары мен құқықтары

16 Сәйкестікті растау саласында Үкіметтің құзыреті

17 Өнімді сертификаттау схемалары (сұлбалары)

18 Сәйкестікті растау саласында ТР органдары

19 Қызметтердің түрлері. Қызметтерді сертификаттау схемалары (сұлбалары)

20 Сынақ зертханасының (орталығының) басшысының функциялары

21 Өлшемдер бірлігін қамтамасыз етудің Мемлекеттік жүйесінің құрылымы

22 Физикалық шамалардың сандық және сапалық сипаттамалары

23 Өлшемдер әдістемелерінің түрлері, оларды жасау және сараптау

24 Эталондарды қолдану және сақтау тәртібі

25 Мемлекеттік метрологиялық қадағалаудың нысандары

26 Менеджмент жүйесі

27 Стандарттау жөніндегі халықаралық және өңірлік ұйымдары

28 Метрология жөніндегі халықаралық және өңірлік ұйымдары

29 Сәйкестікті растау жөніндегі халықаралық және өңірлік ұйымдары

30 Өлшем құралдарын салыстырып-тексеру

2.2 Оқу - әдістемелік әдебиеттердің тізімі:

1 Основы стандартизации, метрологии, сертификации и менеджмента качества. Учебное пособие под редак. Тазабекова Алматы.: 2003 г. - 450 с.

2 Е.М. Лифиц Основы стандартизации, метрологии и сертификации. М.: Юрайт, 2000 г. - 465 с.

3 Стандартизация и управление качеством продукции: Учебник для вузов. Под ред. Проф. В.А.Швандера. - М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2000 г.- 487 с.

4 Жанзақов М.М., Мырзабек К.А. Стандарттау – Қызылорда, «Тұмар», 2007 ж. – 224 б.

5 ҚР СТ 1.0-2000 ҚР МСЖ. Негізгі ережелер

6 ҚР СТ 1.1-2000 ҚР МСЖ. Стандарттау және шектес қызмет түрлері. Терминдер мен анықтамалар

7 ҚР СТ 1.2 – 2002 ҚР МСЖ. Мемлекеттік стандарттарды жасау тәртібі.

8 ҚР СТ 1.5 – 2000 ҚР МСЖ. Стандарттардың құрылуына, баяндалуына, ресімделуіне және мазмұнына қойылатын талаптар

9 ҚР СТ 1.7 – 1998 ҚР МСЖ. Стандарттау жөніндегі жұмыстарды жоспарлау тәртібі

10 СТ РК 1.8-98 ГСС РК Порядок издания и обеспечения нормативными документами и информацией Государственного фонда стандартов РК

11 ҚР СТ 1.9 – 2003 ҚР МСЖ. Халықаралық, өңірлік және ұлттық стандарттарды және стандарттау, сертификаттау және аккредиттеу жөніндегі нормативтік құжаттарды қолдану тәртібі

12 ҚР СТ 1.15 – 2004 ҚР МСЖ. Стандарттау жөніндегі техникалық комитеттер. Құру және әрекет ету тәртібі

13 ҚР СТ 1.16-2000 ҚР МСЖ. Стандартау жөніндегі нормативтік құжаттардың, сертификаттау ережелерінің міндетті талаптарын сақтауға және сертификатталған өнімдерге (жұмыстарға, қызметтерге) мемлекеттік қадағалау мен бақылауды жүргізу тәртібі

14 ҚР СТ 1.25-2001 ҚР МСЖ. Өнімді әзірлеу және өндіріске қою кезеңдерінде мемлекеттік қадағалауды жүргізу әдістемесі

15 Техникалық реттеу туралы ҚР заңы (2004 жылдың 9 қарашасы № 603 -11 (05.07.2008 ж. өзгерістер мен толықтырулармен)

16 Ракымжанова М.Т. Стандарттау, сертификаттау және метрология негіздері– Астана, «Фолиант», 2008 ж. – 245 б.