Риминалистикалық техниканы дамыту
жүктеу/скачать 32.98 Kb.
|
|
Криминалистикалық техника криминалистиканың бір бөлімі ретінде қылмыстық іздерді табу, бекіту, алу, жинауға қолданылатын және тергеліп отырған оқиға мәліметтерін қалпына кайта өндеуге бейімделген ғылыми-техникалық кұрал-әдістерді теориялық ережелер және қағидалар тұрғысынан өңдеп жетілдіру, сондай-ақ қылмыстардың алдын алу мен техникалық қүралдардың жүйесі болып табылады. Криминалистикалық техниканың негізгі міндетіне — кылмыскердің жеке басы туралы, оның қолданған қаруы, оларды қолдану және жасалған қылмыстың өзге де жағдайлары жөніндегі мәліметтерді алу мақсатымен қылмыстың материалдық іздерін табу, бекіту, алу және зерттеу жатады. Криминалистикалық техника теориялық жағынан криминалистиканың бір бөлімі ретінде келесі мәселелерді қарастырады: - жалпы жасалған қылмыстық іске қатысты қандай нысандар, қандай іздер қалдырылады және олардың қандай қасиеттері, сипаттары бар; - риминалистикалық техниканы дамыту. Сонымен қатар, тәжірибелік маңызына қарай арнайы мәселелерді зерттейді: - қылмыстың ізін қалай және қандай техникалық құралдардың көмегімен табуға болатындығын; - олар дәлелдеме болуы үшін, оларды қалай және қандай техникалық құралдармен тауып, бекітуге болатындығын; -бұл дәлелдемелерді, қалай және қандай техникалық құралардың көмегімен алуға болатындығын. - бұл дәлелдемелер қалай және қандай тәсілмен анықталғанын қарастырады, бірақ кебінесе бұл мәселені экспертология шешеді; - қылмыстық іс, қолданылған қару, кылмыскерлер, қалдырылған іздер және т.б. мәселелер жайлы мәліметтерді қалай және қандай тәсілдер арқылы жинауға болатындығын; - қандай техникалық кұралдар кылмыс жасауға кедергі жасайтындығын. Табылған іздер бойынша объектілердің ішінен кажетті жекеленген іздерді немесе оларға катысты объектілердін түрін, тегін анықтау мәселелері туындайды. Іздерді калдырған деп табылған объектілерді анықтау мәселелері идентификациянын көмегімен шешіледі. Крим техниканың барлық аталған мәселелерін екі топқа бөлуге болады: • Идентификациялық • Идентификациялық емес (іздерді іздеу т.б.) Криминалистикалық техниканың ерекшелік сипаты — оның заңға сәйкес қолдануы болып табылады. Криминалистикалык техника занда көрсетілген тергеу әрекеттерінде колданылады. Олар Қылмыстық іс жүргізу кодексінде қарастырылған — қарау, тінту және басқа да тергеу әре кеттерін жүргізу (фотосуретке түсіру, өлшеу, үлгі алу, калып жасау және т.б.) кезінде қолданылады. Тергеу әрекеті барысында қолданылған криминалистикалық техника ол міндетті түрде хаттамаларында бекітілуі кажет. Қарау хаттамасында қандай объект фотосуретке түсірілгендігі, ол қандай нүктеден және кандай әдіспен түсірілгендігі нақты көрсетілуі тиіс. Криминалистикалық техниканы тергеу әрекеттерін жүргізу барысында заңмен белгіленген тәртіп ережелерін сақтамай қолданылған жағдайларда, оның нәтижелері дәлелдемелік күшін жоғалтады. Крим техниканың келесідей негізгі салалары калыптасқан: • криминалистикалық техниканың жалпы ережелері; •криминалистикалық фотография, дыбыс- және бейнежазба; • трасология (іздер жөніндегі ілім); • криминалистикалықбаллистика; • криминалистикалық қолжазбатану және автортану; • құжаттарды техника-криминалистикалык зерттеу; • суық қаруды криминалистикалық зерттеу; • криминалистикалық жарылыстану; • заттар мен материалдарды криминалистикалык зерттеу; • одорология; • фоноскопия; • дамдарды сыртқы бейне белгілері бойынша теңдестіру (габитология); • криминалистикалык тіркеу және есепке алу. Криминалистикалық техниканы тағайындау әдістерін келесі топтарға бөліп кәрсетуге болады: i. Заттай дәлелдемелерді табу, бекіту және алудың әдістері мен тәсілдері. ii. Заттай дәлелдемелерді зерттеу әдістері мен тәсілдері Криминалистикалық техниканың әдістері, олардың табиғи негізінде жатқан құбылыстар мен қай ғылыми топка жататындығы бойынша жүйеленеді. Атап айтқанда: а) физикалык; ә) химиялық; б) физика-химиялық; в) ботаникалық; г) физиологиялық; д) математикалық; е) логикалык; ж) биологиялық. Криминалистикалық техника жалпы ғылым, сондай-ақ арнайы әдіс ретінде қолданылады. 2. Дәлелелдемелерді жинау процесіне оларды бекіту, алу және анықтау кіреді. Іздер мен басқа да объектілерді анықтау үшін қолданылатын криминалистикалық техниканың әдістері мен тәсілдері әр түрлі болады. Тергеуші мен маман-криминалистің қолданатын техникалық құралдарын келесідей топтарға бөлуге болады: 1) жарықтандырғыш 2) өлшегіш; 3) іздейтін; 4) бекіту және алу; 5) буып-тұю құралдары. Жарықтандырғышқа жарықтың фотовспышка, үлтракүлгін сәуле сперма, қан сияқты объектілер үшін. Іздейтін құралдарға: қуыс бұрғылардың түрлері (щуп) және қондырғылары, әр түрлі үлкейткіш шынылар, дактилоскопиялық ұнтақтардың жиынтығы, дактилоскопиялық және магнитті кистілер жатады. Металдық объектілерді іздеген кезде әскери бейнедегі индукциондық металл іздегіштер және криминалистикалық мақсатқа арнайы дайындалған магниттік металл көтергіштер қолданылады. Криминалистикалық бекітудің мақсаты - мүмкіндігінше нақты объектіні бекіту, фактіні, окиғаны, кылмыстың материалдық ізін және басқа да қылмыстық іс бойынша кажетті ақиқатты анықтау үшін бекіту. Бекітудің әр түрлі тәсілдері қолданылады: • вербальдық - хаттамаланған, дыбыс жазбалык; • графикалық - графикалық бейнелік (схемалық және масштабтық жоспар, схемалар, соның ішінде суретті салу); • пәндік - сол пәннен алынған, материалдық модельден жасалған • қаралатын-бейнелік - суреттер; фототусірілімдер, бейне-жазбалары. Бекіту объектіні, сондай-ақ оның белгілі бір касиеттерін, белгілерін, құрамын сақтау үшін бағытталуы мүмкін. Арнайы ортада құрылған заттай объектіні сақтау - бекіту арқылы жүзеге асырылады. 3. Сараптамалық тәжірибеде әр түрлі әдістер қолданылады. Әдістердің қандай касиеттерді зерттеуіне байланысты оларды топқа бөлеміз: 1) объектінің морфологиясын зерттейтін әдістер мен ғылыми-техникалық кұралдар; 2) объектінің физика-химиялық қасиетін зерттейтін әдістер мен ғылыми-техникалық құралдар; 3) объектінің жекелеген қасиеттерін зерттейтін әдістер мен ғылыми-техникалық құралдар; 4) ақпаратты өндейтін әдістер мен ғылыми-техникалық құралдар. 4. Криминалистикалық фотография — фототүсірілімдердң жалпы және арнайы түрлерін қолданудың құрал-жабдықтары мен әдістеріне, оларды криминалистикалық мақсатта қолданудың ғылыми негізделген мәліметтеріне, сондай-ақ криминалистикалық зерттеулердің сәйкес нәтижелеріне негізделеді. Криминалистикалық техниканың бөлімі ретінде, ол қылмысты ашу мен тергеуге байланысты әр түрлі криминалистикалық қызмет барысында қолданылатын фототүсірілім құралдары мен әдістерінің жетілдірілген ғылыми жүйесін құрайды. Криминалистикалык фототүсірілім жекеленген тергеу әрекеттерін, жедел-іздестіру шараларын, кей жағдайларда сараптамалық зерттеулерді жүргізу барысы мен нәтижелерін көрнекі түрде бекітудін тиімді әдіс-құралы. Криминалистикалық мәселелер мен криминалистикалық қызмет түрлерінің ерекшеліктерін ескере отырып, сот фотографиясын екі түрге бөліп көрсетуге болады: 1.сот-жеделдік фотография; 2. зерттеу фотографиясы. Сот-жеделдік фототүсірілімдер оптикалық кұралдарды қолданбай-ақ көзге көрінетін әр түрлі іздер мен объектілерді бекітуде колданылатын әдіс, ал зерттейтін фототүсірілімдер көзге көрінбейтін іздер мен объектілердің бөлшектерін, түс айырмаппылықтарын анықтап бекітуге негізделген әдіс болып табылады. жүктеу/скачать 32.98 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|