С. А. Глазырин Энергетика факультетінің әдістемелік кеңесімен мақұлданды 20 ж., хаттама № ӘК төрағасы М. М. Кабдуалиева «Сұйық және газ механикасы»

«Сұйық және газ механикасы»

Мергалимова Алмагуль Каирбергеновна, жылуэнергетика магистрі, жылуэнергетика кафедрасының аға оқутышысы (дәріс, тәжірибелік сабақтар).

жұмыс оқу ПМУ ҰС Н 7.18.1/10

жоспарынан көшірме

3. 
   050717 «Жылуэнергетика» мамандығының жұмыс оқу жоспарынан көшірме
   

Бұл пәнді оқыту «Математика», «Физика», «Механика», «Техникалык термодинамика» пәндерінен алған білімдеріне негізделген.

«Сұйық және газ механикасы» курсынан алған білімдері «Жылумаңызалмасу», «Жылуэнергетикалық жүйелер және энергия пайдалану» және баска мамандық бойынша пәндерді оқығанда қажет болады.

Пәнді оқыту мақсаты

Курстың мақсаты – жылуэнергетикалық және жылумеханикалық қондырғының сенімді және тиімді жұмыс істеуі үшін, жылуэнергетикалық және технологиялық үрдістер және қондырғының сұйықағулық сипсттамасын есептік және тәжірибелік зерттеу үшін теориялық базасын игеру.

Курстың міндеттері – дене ағысталуындағы және құбырлардағы ағынды қарастыру үшін ұксастық теориясын және үлгілеуді, сұйықозғалысының тендеуін, жылуэнергетикалық қондыргының сұйық-ағулық және ауа қозғалысын есептеу әдістерін, сығылмайтын және сығылатын сұйықтардың теңдесу және қозғалыс заңдылықтарын игеру.

Пәнді игеру нәтижесінде студенттер міндетті:

түсінік алуға:

– сұйық қозғалысының негізгі теңдеулері мен теоремалары туралы;

– сұйық теңдесуі мен қозғалысының заңдылықтары туралы;

– әртүрлі арналардағы сұйықтардың ағу сипаттамасы, сұйықағулық кедергілері туралы;

– сұйық ағыстарының ұқсастық және үлгілеу теориясының негіздері туралы;

білуге:

- жылуэнергетикалық жабдықтар сұйықағулық және ауа қозғалымдық есептеу,

қолдануға:

– арналардағы сұйық және газдар ағынының сұйықағулық кедергісін, әр түрлі үлгідегіарналардағы тегеурін шығынын анықтау туралы;

- арналардағы, саптамалардағы, тежегіштегі және басқа элементтердегі газдар мен сұйықтар ағынын есептеу әдістерін пайдалануға;

игеруге:

- тeгeypiн шығынын азайту әдісін;

1 Альтшуль А.Д. Гидравлика и аэродинамика: Учебник для ВУЗов. М.: Стройиздат, 1987. – 410 с.: ил.

2 Кинжибекова А.К.. Рындин В.В., Рындина Д.В. Методические указания к выполнению лабораторных работ по дисциплине «Механика жидкости и газа» для студентов теплоэнергетических специальностей. Павлодар: ПГУ, 2002. – 56 с.
Қосымша:

З Дейч М.Е., Зарянкин А.Е. Гидрогазодинамика. М: Энергоатомиздат, 1984. –384 с.: ил.

4 Емцев Б.Т. Техническая гидромеханика: Учебник для ВУЗов по специальности "Гидравлические машины и средства автоматики". М.: Машиностроение, 1987. – 438 с.: ил.

5 Повх И.Л. Техническая гидромеханика. М.: Машиностроение, 1976.–

6 Рындин В.В., Макушев Ю.П. Гидромеханика и газовая динамика: Методи-ческие указания к лабораторным работам по специальности 0308. Алма-Ата: УМК, 1983. – 54 с.: ил.

7 Рындин В.В., Рындина Д.В. Механика жидкости и газа (методические указания к курсовой работе для студентов специальностей 2201 «Тепловые электрические станции», 2202 «Технология воды и топлива», 2204 «Промышленная теплоэнергетика»). – Павлодар: Павлодарский государственный университет им. С. Торайгырова, 2003. – 58 С.: ил.
Пәннің тақырыптық Нысан

жоспары ПМУ ҰС Н 7.18.2/10

Сұйық және газ механикасы пәні және оның әдістері. Қысқаша тарихи мәліметтер. Сұйық ұғымының анықтамасы. Тығыздық. Сығылғыштық. Тұтқырлық және сұйықтағы үйкеліс туралы Ньютонньң заңы. Тұтқырсыз сұйық. Сұйықта әрекет ететін күштер: массалық және беттік. Қысым.

Тыныштықтағы сұйықтағы кернеулер. Сұйықтеңдесудің дифференциалдық тендеулері. Сығылмайтын сұйықтың ауырлық күш өрісіндегі теңдесуі.

Айналған ыдыстағы сығылмайтын сұйықтьң теңдесуі Сұйықтың беттегі қысым күші. Архимед заңы.
Тақырып 3 Кинематика негізі

Сұйық қозғалысының түрлері мен тәртіптерін жіктеу. Ағын сызығы және түтігі. Сұйық бөлшектің қозғалыс кұраушыларын талдау. Коши-Гельмгольц теоремасы. Құйын сызықтары және түтіктері. Кұйьн түтіктерінің қасиеттері. Жылдамдық айналмасы, Стокс және Томсон теоремалары туралы түсінік. Құйынсыз қозғалыс және оның сипаттамалары туралы түсінік.

Ағын түтігі мен бip өлшемді ағын үшін шығыс, үзіксіздік, қайрат (Бернулли) және қозғалыс мөлшерінің тендеулері. Үзіқсіздіктің, дифференциалдық тендеуі. Тұтқыр және тұтқырсыз сұйықтың дифференциалдық қозғалыс теңдеулері. Бастапқы және шекаралық шарттар. Ретсіз қозғалыстың негізгі сипаттамалары. Жылдамдық пен қысымның толқуы. Ретсіз ағынның орташаланған қозғалыс тендеулері (Рейнольдс тендеулері). Сұйық ағыстарының ұқсастығы туралы ұғым. Ұқсастық шарттықтары (сандары). Үлгілеу.

Құбырлардың сұйықағулық кедергісі. Ағын кенет кеңейгенде және тapылғанда қысым шығыны. Дөңгелек құбырдағы ретті және peтciз қозғалыс. Жылдамдық кескіні. Шығыс және орташа жылдамдық. Бастапқы аумақ. Үйкеліс кедергісінің eceлeyіші. Бұдырлықтың құбыр кедергісіне әcері. Қисық сызықды арналардағы ағыстар. Құбырдағы сұйықағулық соққы. Көпіршіктену (кавитация) туралы ұғым.

Құбырларды жіктеу. Ұзын қарапайым құбырдың негізгі eceптері. Тармақты және қатарлас құбырларды есептеу. Газ құбырын қысым құламасы үлкен болғанда есептеу.

Тақырып 6 Сұйықтың тесіктерден және саптамалардан ағуы

Сұйықтың тұрақты тегеуірінде кішкене тесіктен ағуы. Саптамалар арқылы ағу.

Мандайлық кедергі, көтеруші және көлденең күштер туралы ұғым. Шекаралық қабат туралы ұғым және оның теңдеулері Бойлық ағысталған тақташадағы peттi және peтсіз шекаралық қабаттар. Қанат тәрізді кескіннің ағысталуы. Н.Е.Жуковский теоремасы. Кескіндер торы туралы ұғым.

Eкi текті ағындар туралы ұғым және олардың сипаттамалары. Қатты бөлшектерді ағынмен тасымалдау. Қалқыту (шекті) жылдамдығы. Тік кұбырдағы бөлшектердің қалқу жылдамдығы. Ауаментасымалдау құбырының кедергісі. Құбырдағы газсұйық қоспаларының құрылымы.

Ағыншалық шекаралық қабат. Ағыншаларды жіктеу. Еркін ретсіз ағынша. Жылдамдықтың таралу заңы. Бастапқы және негізгі аумақтар. Айналған

ағынша.

Тақырып 10 Газқозғалым (газодинамика)

Үлкен жылдамдықпен қозғалғанда газдардың сығылғыштығы. Газдардың бip өлшемді қозғалыстарының негізгі теңдеулері. Газдық ортадағы әлсіз және әлді ұйтқулар. Әлсіз ұйтқулар газ ағынында таралуы. Тығыздалу секірмесі. Секірмелерде газ көрсеткіштерінің өзгеруі.

Тығыздық, меншікті салмақ, меншікті көлем, түрлі күйде қысымды анықтау.

Гидростатика. Гидростатикалық қысым. Абсолютті қысымды, резервуар қабырғасы мен еденіне артық қысым, гидростатиканың негізгі заңдарын қолданумен денелер жүзуі шарттары.

Ауыспалы Эйлер мен Лагранж қозғалыс тракекториясы теңдеуін анықтау. Ток сызығы теңдеуін анықтау.

Сұйық ағыны талдауына Бернулли теңдеуін қолдану. Ағын режимдері, ағын параметрлерін анықтау (орташа жылдамдық, шығын).

Құбырдағы сұйық қозғалысы. Гидравликалық үйкеліс коэффициентін анықтау. Үйкеліске арын шығынын анықтау. Жергілікті кедергі коэффициенттерін анықтау. Жергілікті кедергі болдырмауына арын шығынын анықтау. Қарапайым және күрделі құбырлар гидравликалық есеп әдістемесі. Құбырлардың жүйелі және параллель қосылуы.

Тұрақты арын кезінде кіші тесіктен ағу жылдамдығын анықтау. Кедергі, сығылу, жылдамдық пен шығын коэффициенттерін анықтау. Насадка арқылы сұйық ағуы.

Бос ағындағы ағудың негізгі параметрлері. Лаваль соплосы. Есептерді шешу үшін газодинамикалық қызметтер кестелерін қолдану.

Бақылау түрі: М1, М2 – оқу процесіне қатысып алған максималл баллдары, АБ1, АБ2 – бірінші және екінші аралық бақылау.

Бірінші немесе екінші рейтингтердің қорытынды баллдары осы есеп арқылы анықталады:

Р=(М*0,7)+(АБ*0,3)
Курс саясаты
Әр студент сабақтың барлық түрлеріне қатысып, топтың кеңестері мен жұмыстарына араласқаны жөн. Себебі сабақтағы бағалар сабақта қарапайым отырғаны үшін ғана емес, сонымен қатар қатысу, сұрақтарға жауап беру үшін

Қойылады.

Мен сіздерді сабаққа кешікпеуіңізді сұраймын, себебі бұл оқытушы мен курстастарыңыздың жұмысына бөгет жасайды. Тәртіп ережелерін бұзудың кез келген түрі аудиториядан шығарылуға дейін жазаланады:

Сабақта болмауыңыз үшін 0 балл қойылады (босатылған сабақты өтеу оқытушының сұрақтарына жауап беру немесе келесі сабақта белсенді жұмыс жасау арқылы жүзеге асырылады); сабаққа 5 минутқа кешігу үшін – минус 1 балл; сабақта ұялы телефонды қодану үшін – минус 2 балл; берілген сабаққа қатысты емес жұмыспен айналысу үшін (басқа пәндерден дәрістер конспектісін көшіру) – минус 2 балл; тақтаға шығудан бас тарту – минус 3 балл; сабақта сөйлескені үшін – минус 2 балл; оқытушының сөзіне назар аудармайтын болса, аудиториядан шығарылады.

Әр сабаққа міндетті түрде дайындалу, өткен сабақ материалын оқу қажет. Сіздің даярлығыңыз пәннің кез келген бөлімін оқыған соң сұрақ қою арқылы тексеріледі.

Егер Сіз бақылау шарасын өткізу кезінде босатсаңыз, оны СӨЖ сабағында өтуге мүмкіндік беріледі, басқа жағдайда «0» балл қойылады.

Семестрде пәннің сәйкес бөлімдерінің өтілген материалы бойынша сұрау мен есептерді шешу түрінде екі аралық бақылау өткізіледі.

Қорытынды емтихан материалдарға сәйкес билет түрінде өткізіледі.

№ р/р	Қорытынды бақылау түрі	Бақылау түрі	Өлшем үлесі
1	2	3	4
1	Емтихан (Э)	Емтихан	0,4
		Үлгерімділік бақылауы	0,6