Сабақ №23 Мұғалім: Фарида Ерікқызы ҚазақстандағЫ Ұжымдастыру

Тоталитарлық кезеңдегі Қазақстан
САБАҚ № 23
Мұғалім: Фарида Ерікқызы

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ 
ҰЖЫМДАСТЫРУ
1925 жылы республика билігіне орталықтың қолшоқпары 
Филипп Исаевич Голощекин келді. Өлкеге келісімен қазақ 
ауылдарында Кеңестік биліктің әлі орнатылмағанын, ауыл 
билігі жергілікті байлардың қолында екенін жария етті. 
Осыған орай, 
→ ол өлкеде «Кіші Қазанды» ұйымдастырып, ауылдарды 
кеңестендіруді ұсынды. 
→ Көшпелі малшыларды отырықшыландыру жергілікті 
тұрғындарды кеңес билігіне қаратудың бірден-бір жолы деп 
білді. 
Көрнекті мемлекет қайраткерлері С. Сәдуақасов пен С. 
Қожановқа «ұлтшыл» деген кінә тағылды. 
→ С. Сейфуллин, М. Мырзағалиев, Н. Нұрмақов, С. Меңдешев 
және т.б. қуғынға ұшырады. 
→ Олардың көбі республикадан қуылып, С. Сәдуақасов, Ж. 
Мыңбаев қызметтен босатылды.
Қазақстандағы қарсыластарын іс жүзінде ығыстырған 
Голощекин «Кіші Қазан» идеясын өмірге енгізе бастады. 1926-
1927 жылдары егістік және шабындық жерлер қайта бөлінді. 
Алайда бұл шара ойдағыдай нәтиже бермеді. 

Байлардың мүлкін 
тәркілеу мен жер аудару
Ауылдарды кеңестендіруде байлар Ф.И. Голощекинге ерекше қауіпті болып көрінді. 
Асығыс түрде жергілікті қазақтардан құрылған милиция арқылы оларға ықпал ету еш 
нетиже бермеді. Дайындықтың нашарлығы және рулық қарым-қатынастар ауылдағы 
жағдайды өзгертуге дәрменсіз болды.
Бұл декрет бойынша:
▪
ірі байларға көшпелі аудандарда ірі малға шаққанда, 400-ден бастан жоғары, 
▪
жартылай көшпелі аудандарда 300-ден аса, 
▪
ал отырықшы аудандарда 150-ден бастан жоғары малы барлар жатқызылды.
-
Декретке сай 700-дей шаруашылық тәркілеуге ұшырап, олардың мал-мүлкі тартып 
алынды. 
-
Қазақ халқынан 145 мыңдай мал басы үкімет қарамағына алынып, бірқатары ауыл 
кедейлеріне таратылды.
1930-1931 жылдары өлкеге басқа республика аумақтарынан мүліктері тәркіленген, жер 
үлесін алу құқығынан айырылған 180 мыңға жуық кулак көшірілді.
Қазақ байларын тәркілеу
туралы декрет 1928 
жылдың 27 тамызында 
қабылданды.