Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушыларды берілгендер типі және айнымалылар ұғымымен таныстыру. Тәрбиелік

1. Алгоритм деп? / берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегі түріне келтіруді айтамыз /

3. Алгоритмді жазу тәсілдері? / Табиғи тілде, қарапайым алгоритмдік тілдер қолдану, Блок-схема түрінде, Программалау тілінде жазу./

4. Атқарушы командалар жүйесі дегеніміз? / Атқарушы орындай алатын командалардың жиынын./

5. Алгоритм атқарушысы бұл? / алдын-ала қойылған әрекеттерді орындап, нәтижеге жететін адам, компьютер немесе техника болуы мүмкін./

1) латын алфавитінің 26 бас және кіші әрптері;

2) араб цифрлары: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9

3) арнайы символдар: + – * / ; , : . < > = ‘’ ( ) [ ] { } $ _ # ^ @

Сонымен қатар Паскаль тілінде арнайы символдардың

комбинацияларынан құрылған мына символдар да қолданылады:

болады: резервтелген сөздер, стандартты атаулар (идентификаторлар), пайдаланушының атулары. Резервтелген деп – бір арнайы мәні бар, жазу үлгісі бекітілген сөздерді айтады.

Мысалы: Program – программаның басы, Procedure– процедураның басы, Function –функцияның басы, Begin – бастау, End-бітіру, Var – айнымалылар, Const – тұрақты т.б.

Идентификатор. Программаны, айнымалыларды, тұрақтыларды, әр түрлі процедураларды және функцияларды т.б. объектілерді белгілеу үшін идентификаторлар (атаулар) қолданылады. Идентификаторлар (атау) тұрақтыларды, айнымалыларды, олардың түрлерiн, функцияларды, бағдарламаларды т.б. обьектiлердi белгiлеу үшiн қолданылады. Бұл сөз латынның identifico – ұқсатамын сөзінен шыққан. Идентификатор кез-келген ұзындықта бола алады, ал оның негізгі мәні ретінде алғашқы 63 символ алынады.

Тілдің деректер типтерін, тұрақтыларын, процедураларын және функцияларын белгілеуге стандартты атаулар қолданылады. Мысалы: integer, Sin, Cos, Ln, Sqr, Sqrt, Read, Readln, Write, Writeln.

Қарапайым типтер реттелген және нақты болып екiге бөлiнедi. Реттелген тип – мәндер аймағы реттелген санылымды жиынды айтады. Бұған төмендегі типтер жатады: Integer (бүтін) - бүтін сандар жиынын белгілеуге арналған. Бүтiн оң және терiс сандардың жазылуы да қарапайым: 6, -40, 1999, 0, т.с.с. Бүтiн сандар –32768-бен +32767 аралығында ғана және жадыда алатын көлемі 2 байт бола алады.

1. Паскаль тілінің алфавитіне не жатады?

2. Идентификатор дегеніміз не?

3. Идентификаторды орыс әріптерімен жазуға бола ма?

4. Мәліметтердің қандай типтері бар және айырмашылығы неде?

5. Паскаль тілінде қандай математикалық функциялар қолданылады? Олардың атап шығыңыз?

6. Паскаль тілінде санның бүтін бөлігін және қалдығын бөліп алу үшін, қандай резервтелген сөздер қолданылады?
V. Үйге тапсырма. Өтілген жаңа тақырып бойынша оқып келу.

 

Сабақтың тақырыбы: Алгоритм ұғымы. Алгоритмнiң қасиеттерi. Алгоритмдi бейнелеу тәсiлдерi. Блок-схема.

 Білімділік:

 Сабақ типі: жаңа сабақ игеру.

 Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап.

 Құрал-жабдықтар: компьютер - 13, жұмыс дәптері, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard, ActivPen, бейнепроектор-1.

       а) оқушылар тізімі;

Информатика ғылымында «алгоритм» түсінігі ақпарат түсінігі сияқты негізгі ұғымдардың бірі болып табылады.  

       Алгоритм  деп берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегі түріне келтіруді айтамыз. Кез келген есептің шешу кезеңін қарапайым амалдар тізбегіне бөлектеуге болады. Алгоритмді компьютерде орындау үшін оны программа түрінде жазып шығу керек. 

       Программа деп машина тілі түсінетіндей, инструкциялар тізбегі түрінде жазылған алгоритмді айтамыз. Программа командалар тізбегінен тұрады. Командалар тізбегі орындалған кезде есептің нәтижесі шығады. Әрбір компьютер алдын-ала құрылған программа бойынша жұмыс жасайды.      

Алгоритм ұғымын толығымен түсіну үшін оның қасиеттерін білу қажет. Және де компьютерде орындалатын алгоритмге қойылатын талаптарды білу керек:

• 
  алгоритм нақты және анық берілуі қажет;
  
• 
  модульдік қасиетке ие болуы керек (яғни, алгоритмді қарапайым кіші бөліктерге бөлу мүмкіндігі болу керек);
  
• 
  белгілі бір уақыт аралығында бір нәтижеге келу, яғни, алгоритм қадамдарының саны шексіз болмауы керек;
  
• 
  бір тектес есептерге жалпы бір ғана алгоритмді қолдану.
  Сергіту жаттығулары (2 мин)
  

1. 
   Алгоритмнің айқын, дәл өрнектелу қасиеті. Алгоритмде көрсетілген барлық әрекеттер анық, нақты және белгілі болу керек. Онда көрсетілген қадамдар ғана орындалуы керек.
   
2. 
   Алгоритмнің дискреттік (үзіктілік) қасиеті. Үлкен алгоритмді кіші модульдерге бөлу мүмкіндігі болу керек. Бұл қасиет бойынша алгоритмді кіші бөліктерге бөліп, аралық нәтижені бақылауға мүмкіндік алуға болады. Алгоритмді 2-3 бөлікке бөліп, оның әрқайсына бөлек алгоритм құруға болады.
   
3. 
   Алгоритмнің нәтижелілік қасиеті. Кез келген алгоритм белгілі бір нәтижеге әкелуі қажет. Белгілі бір уақыт аралығында белгілі бір қадам орындалған соң біз бір нәтиже алуымыз керек.
   
4. 
   Алгоритмнің жалпылық немесе ортақтық қасиеті. Алгоритм тек бір ғана есепке емес, бір типті есептерге жалпы болуы керек. Мұндай қасиет жалпылық қасиет деп аталады. Мысалы, квадрат теңдеудің түбірлерін табатын алгоритм тек қана бір есепке емес, барлық квадрат теңдеу есептеріне арналған болуы керек
   

1. 
   Табиғи тілде
   
2. 
   Арнайы түйінді сөздер – терминдер, псевдокодтар арқылы жазу. Яғни, қарапайым алгоритмдік тілдер қолдану.
   
3. 
   Блок-схема түрінде графикалық кескіндеу.
   
4. 
   Программалау тілінде жазу.
          Осының ішінде алгоритмді блок-схема түрінде жазу және одан кейін оны программалау тіліне аудару кеңінен қолданылады. 
          Алгоритмді графикалық кескін түрінде жазу – кеңінен қолданылатын тәсіл. Алгоритм схемасын блок-схема деп атайды.
   

 

Атауы Блок-схема түрі Негізгі әрекеттері Процесс Математикалық өрнектерді есептеу Таңдау Шартқа сәйкес есептеу жолын таңдау Модификация Циклдің басы (қайталау) Енгізу және шығару Берілгендерді енгізу және шығару Басы, соңы Алгоритмнің басы және соңы Қосалқы программа Қосалқы программа шақыру

 

4) Жаңа тақырыпты бекіту (20-25 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
       1. Алгоритм қасиеттері?
       2. Алгоритмнің формальды орындалуы дегеніміз не?
       3. Алгоритмді жазу тәсілдері?
       4. Блок-схема дегеніміз не?
       5. Қандай блок-схема түрлерін білесіңдер?
       6. Блок-схема құру үшін қандай ережелерді білесің
Тапсырма . Жұмыс дәптеріңе орында. 
x – тің кез келген мәні үшін у = (ах³ + b) / (cx³ – d) функциясының блок –схемасын құр.

5). Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға алгоритм ұғымы және оның қасиеттері туралы мағлұмат беру. Алгоритмге блок-схема құруды үйрету.

6). Үйге тапсырма § 1.1, 1.3, 1.4, 1,5, бет. 4-16 
Алгоритм, программа ұғымдары. Алгоритм қасиеттері. Алгоритм жазу тәсілдері.

Алгоритм график түрінде кескінделуі.