Сабақтың тақырыбы : "Ішкі жұқпалы емес аурулар"
Ішкі жұқпалы емес аурулардың таралуы және экономикалық залал
жүктеу/скачать 19.72 Kb.
|
1 2
№1 Ішкі жұқпалы емес аурулар пәні туралы түсінік. Пәннің қысқаша даму тарихы - Бұл бет үшін навигация:
- Пәнге қысқаша тарихи шолу
| Ішкі жұқпалы емес аурулардың таралуы және экономикалық залал. Жұқпалы емес аурулар жыл мезгіліне қарамастан мал шаруашылығы мен технологиялық топтардың барлық санаттарында кең таралған. Статистикалық есептілікке (№1 - және 2-вет Нысандар) сәйкес ауыл шаруашылығы жануарлары ауруларының жалпы құрылымында жұқпалы емес аурулардың (акушерлік-гинекологиялық және хирургиялық ауруларды қоса алғанда) үлесіне орта есеппен 94-96%, ал инфекциялық және паразиттік патологияға — 4-6% келеді. Бұл арақатынас ветеринария ғылымы мен мал шаруашылығын жаппай жұқпалы аурулардан сауықтыру тәжірибесінің арқасында пайда болды.
Жұқпалы және паразиттік аурулардан айырмашылығы, олардың пайда болуының тікелей себебі нақты қоздырғыштар (микробтар, вирустар, риккетсия, пироплазмалар, кокцидиялар, гельминттер және т. б.), ішкі жұқпалы емес аурулардың этиологиясында ағзаға теріс әсер ететін бірнеше ішкі және сыртқы спецификалық емес факторлардың үйлесуі шешуші рөл атқарады: ұрықтың дамудың бұзылуы, дұрыс тамақтанбау, суық тию, қызып кету, сауу ережелерін сақтамау, антисанитарлық мазмұн және т. б. Дененің сыртқы ортамен қалыпты байланысының бұзылуы органдар мен жүйелердің функционалды белсенділігінің бұзылуына, демек, жануарлардың экономикалық пайдалы қасиеттерінің төмендеуіне әкеледі. Ішкі жұқпалы емес аурулар өнімділіктің төмендеуі, мерзімінен бұрын қабылданбау, мәжбүрлі сою, жануарлардың өлімі және емдеу-профилактикалық іс-шаралар шығындарының нәтижесінде малға үлкен экономикалық зиян келтіреді. Сонымен қатар, ағзаның иммунобиологиялық реактивтілігінің төмендеуі және оған төзімділік жұқпалы және инвазиялық аурулардың пайда болуына және таралуына ықпал етеді. Пәнге қысқаша тарихи шолу . Қазақстанда бірінші өлкелік малдәрігерлік -бактериологиялық институт 1925 жылы ашылды.Ол институт 1935 жылдан бастап Қазақстан ғылыми-зетттеу малдәрігерлік институты болып аталады. Онда 1948 жылы Қазақстан бойынша бірінші аспирантура ашылды. 1930 жылы Алматының зоотехникалық-малдәрігерлік институты ашылды. Бұл институтта негізгі ғылыми бағыт пен орталықтар топтастырыла бастады. Атап айтқанда: академиктер Б. А. Домбровский, Ф.М.Мүхаметғалиевтар басқарған морфологтар; академик Н.У.Базанова басқарған физиологтар; академик Я.И.Клейнбок басқарған терапевтер; профессор Б.П.Всеволодов басқарған патоморфологтар; профессор М. П. Орлов басқарған паразитологтар топтары өздерінің ғылыми еңбектерімен Қазақстанда ветеринария ғылымының дамуына елеулі үлестерін қосты. Қазақстанда малдәрігерлік ұйымдарды құруға ат салысып, ерекше еңбектері сіңген мал дәрігерлері: B.Я.Бенкин, А. П. Петровский, У.Б.Базанов, Т. Есенкулов, Ш.Көсепғалиев және басқалар. Кейінгі кезде Қазақстандағы ветеринария ғылымын дамытуға көп еңбек сіңірген ғалымдар: К. И. Скрябин, М. И. Иванов, Я.И.Клейнбок, А. Р. Әбішев, K. Н.Бучнев, 3. К. Қожабеков, Т. С. Минкин, Н. Ж. Жанузақов, Т.С.Сайдулдин, E. Ф.Дымко, К.Б.Биашев және т. б. жатады. Қазақстанда малдәрігерлік ұйымдарды құруға ат салысып, ерекше еңбектері сіңген мал дәрігерлері: B.Я.Бенкин, A. П. Петровский, У.Б.Базанов, Т. Есенкулов, Ш.Көсепғалиев және басқалар. Кейінгі кезде Қазақстандағы ветеринария ғылымын дамытуға көп еңбек сіңірген ғалымдар: К. И. Скрябин, М. И. Иванов, Я.И.Клейнбок, А. Р. Әбішев, К.Н.Бучнев, 3. К. Қожабеков, Т. С. Минкин, Н. Ж. Жанузақов, Т.С.Сайдулдин, E. Ф.Дымко, К.Б.Биашев және т. б. жатады. 1952 жылы ашылған Семейдің зоотехникалық- малдәрігерлік институтында "ішкі жұқпалы емес аурулар" кафедрасы әуел баста "клиникалық диагностика" кафедрасымен бірге болды. Кафедраны ұйымдастырушы және 1975 жылға дейін оны басқарған ветеринария ғылымдарының кандидаты, доцент Г. Х. Габидуллин болды. Ғылыми еңбектері төлдердің тыныс алу жүйесінің ауруларын анықтау, емдеу және алдын алу шараларын үйымдастыруға бағытталды. 1975-79 және 1987-96 жылдары кафедраны ветеринария ғылымдарының кандидаты, доцент В.Н.Квятковский басқарды. Ол малдардың өкпе ауруларын оттегімен байытылған ортада кешенді түрде емдеу әдістерін тереңдете зерттеу нәтижелерін қорытындылай келе 1990 жылы Москваның ветеринарлық академиясында докторлық диссертация қорғады. 1979-87 және 1999-2005 жылдары кафедраны ветеринария ғылымдарының кандидаты, доцент К. Н. Қожанов басқарды. Ол бұзаулардың өкпе ауруларын кешенді түрде емдеу әдістерін ары қарай дамыта отырып, 1996 жылы "Бронхопневмониямен ауырған бұзаулардың организмінің резистенттілік қабілеттілігін реттеу" тақырыбына докторлық диссертация қорғады. Әр жылдары кафедрада көптеген ғалымдар қызмет істеді. Олардың қатарында ішкі жұқпалы емес ауруларды зерттеуге елеулі үлес қосқандар: ветеринария ғылымдарының докторы, профессор, Ресей ғылым академиясының академигі Н. А. Уразаев; ғылым кандидаттары, доценттер: В.А.Виноходов, Б.С.Бушманов, Л.А.Замковая, К. А. Сидорова. Қазір Қазақстан Республикасы бойынша болашақ мал дәрігерлерін дайындау 5 малдәрігерлік факультеттерде іске асырылады. Малдардың жұқпалы емес ауруларымен күресуде ветеринарлық лабораторияларда ашылған биохимиялық бөлімдер үлкен роль атқаруда. Мол өнім беретін мал организміндегі зат алмасу процесінің бүзылуын дер кезінде анықтау үшін мал азығының сапалылығын, оның қанындағы болатын өзгерістерді биохимиялық әдістер арқылы зерттеудің маңызы өте зор. Қазірде жекелеген аймақтардың геобиохимиялық көрсеткіштерін зерттеу арқылы, кейбір минеральды заттардың жетіспеушілігінен немесе артық болуынан пайда болатын аурулардың алдын алу бағытында көптеген ғылыми жүмыстар жүргізілуде. Малдәрігерлері мен әр саладағы ферма қызметкерлерінің алдында тұрған негізгі мақсат - малдың денсаулығы мен өнімділігіне жағымсыз әсер ететін факторларды дер кезінде жоюға әрекет жасап, олардың өнімділік мүмкіндігін толық пайдалану. Осы мәселелерді шешу үшін және аурудың алдын алу шараларын жүйелі түрде жүргізуді дұрыс ұйымдастыру үшін үлкенді-кішілі барлық шаруашылықтарда диспансеризация уақытында өткізіліп отырылуы қажет. жүктеу/скачать 19.72 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2