Сабақтың тақырыбы: Арендер. Бензол құрылысы,гомологтары, атаулары,бензолдың алынуы, физикалық қасиеттері

№19 орта мектебінің

құрылысындағы айырмашылықтары туралы оқушыларға бірізді, жан- жақты білім бере отырып, оқушылырдың ойлау қабілеттерін , ұшқырлығын дамыту.

1.Ұйымдастыру 2 мин

2.Үй тапсырмасын сұрау 15 мин

3.Жаңа сабақты түсіндіру. 15 мин

4. Бекіту. 8 мин

5. Үйге тапсырма 2 мин

6. Қорытынды 3 мин

1. 
   Оқушылардың сабаққа қатысымын және сабаққа дайындығын қадағалау
   

2. 
   Үйге берілген тапсырма бойынша үй тапсырмасын сұрау
   
3. 
   Ой қозғау
   

Ацетиленді көмірсутек

Химиялық қасиетері алынуы қолданылуы маңызы

КӨМІРСУТЕКТЕР

1. Молекуллалық құрамында бензол сақинасы бар жалпы формуласы

C_nH_2n-6 болатын ароматты көмірсутектер (бензол).

Неміс ғалымы А.Кекуле 1865 жылы ұсынды. Бензол молекуласындағы барлық көміртек атомдарының арасындағы байланыстары бірдей емес, себебі үш қос байланыс,алты дара байланыс бар . Қос байланыстарынынң ұзындығы 0,134 нм дара байланыстар ұзындығы 0,154 нм. Бензол малекуласының пішіні жазық . Сондықтан барлық көміртек атомдар арасындағы ара қашықтық 140 нм.

Гибридтелуі SP² , арасындағы бұрышы 120 ^о С.

Гомологтық қатары :

Атауы :

Изомерлері:

Физикалық қасиеттері:

Бекіту:

123 беттегі № 8 есеп

А) толуол С₆H₅- C₂H₅

В) этил бензол C₆H₅-CH=CH₂

Г) диметил бензол C₆H₄- (CH₃)₂

С) стирол C₆H₅ -CH₃
№3 есеп 4-42 есеп 133 бет есептер жинағы

С₂Н₄, С₂Н₆, С₆Н₆, С₃Н₆, С₆Н₅ - СН₃, С₃Н₈, С₄Н₆, С₄Н₁₀ берілген көмірсутектердің қай гомологтық қатарларға жататынын анықтап, бөліп жазыңдар

№4 есеп 4-47 есеп 133 бет есептер жинағы

Метан ацителен бензол бром бензол алуға болатын химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар

С7Н8- толуол

С8Н10-этил бензол

С9Н12 пропил бензол

С9Н12 изопропил бензол

С6Н5СН=СН2 винил бензол

Кекуле формуласы

бензол

Бензол – химиялық формуласы C₆H₆. Түссіз сұйықтық, тәттілеу иісі бар. Бөлме температурасында бензол тез буланады: ауамен араласып қопарылғыш қауіпті затқа айналады. Буының массасы ауа массасынан 2,7 есе көп (жерге жақын орналасып, үлкен концентрацияда жиналуға ықтималдылығы жоғары). жанғанда басқа көмірсутектер сияқты, бензол көп күйе бөледі. Бензолдың тұрмыста қолдану аясы кең. Бұл химиялық өндіріс өнімінің ең кең тараған өнімдерінің бірі. Бензол негізінде аромат көмірсутектер алады, олардан кейін синтетикалық талшықтар, пластмассалар, каучуктер және резиналар, сол сияқты медициналық препараттар, қопарылғыш заттар, таскөмір бояуларын, жасанды тері, бояулар алады. Бензолды зауыттарда таскөмір смолаларын айдау үшін және коксобензольды зауыттарда қолданады. Бензолдың ароматты қасиетті әр түрлі парфюмерия және анилин өндірісінде қолдануға мүмкіндік береді. Тіптен кәдімгі парафин свечаларының да құрамында бензол бар. Кейде суда ерімейтін заттарды еріту керек болғанда көмекке бензол келеді. Ол йодпен, алкалоидтармен (өсімдік тұқымы құрамының бөлігі), фосформен, майлармен (сүйектің, еттің қалдығының, балық, жаңғақ құрамында), смола, каучук және синтетикалық резина (клей алу өдірісінде), клей т.б. жұмыс жасауға мүмкіндік береді. Сусорғыш маталар, сол сияқты клеёнкалар және линолеум бензол бар ерітіндімен сіңіріледі. Химиялық тазарту кезінде киімнен күрделі дақтарды кетіру үшін де бензол ерітіндісі қолданылады. Сол сияқты автотранспорт жанғыш отындары өндірісінде де (октан санын арттыру үшін) бензол пайдаланылады. Сонымен, адамзат бензолға бензин, жарық беретін шамдар, су газы, спирт, автогендік балқытуға арналған заттары үшін алғыс айтса болатын сияқты. Автомобилдер – атмосфераға бензол қалдықтарын тастайтын негізгі заттар. Дегенмен, бензолға алғыс айтуға асығудың қажеті жоқ сияқты. Өйткені бұл заттың практикалық пайдасынан басқа адам организмі үшін үлкен, улы болғандықтан зияны да бар екенін білгеніміз жөн. Халықаралық рак ауруын зерттейтін агенттілік оның канцерогендік заттардың қатарына кіретінін арнайы айтты. Ал 1971 жылы Женевада тіпті «Бензол туралы конвенция» да қабылданды: сол уақыттан бастап әлем экологтары мен дәрігерлері адамдарды осы аса қауіпті улы канцерогенді қолдану мен өндіруді азайтуды талап етті. Бірақ бұл ескертулерге қарамастан өндірістік елдерде, соның ішінде Ресейде де бензолды өндіру көлемі жылдан жылға артуда. Бензол адам организміне улы бу түрінде тыныс алу органдары арқылы енеді, бірақ оның қауіптілігі сондай тіпті ашық жаралар, немесе тері арқылы да еніп кетуі мүмкін. Сондықтан бензол өндіретін өндірістерде жұмыс жасайтын адамдар үнемі улы бумен дем ала отырып, өз өмірлерін қатерге тігеді. Үнемі организмге аз мөлшерде бензол түссе, адамдар лейкемия (қан рагі) немесе анемия (қанда гемоглобиннің жетіспеушілігі), үнемі бас айналу, әлсіздік, ұйқының бұзылуы болуы мүмкін. Сол сияқты бензолмен үнемі уланса, бүйрекке, бауыр, сүйек, қан, нерв жүйелеріне зақым келеді.

№1 топ бензолға ассоциация жасайды.

№2 топ бензолдың пайдасы мен зиянына Венн диаграммасын салады

№3 топ бензолдың қолдану аясын суреттейді

№4 топ бензолдың зияндылығын дәлелдейді

№5 топ бензолдың зияндылығын азайту үшін ұсыныс айтады.