Күнделікті сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Атсырау
Сабақтың мақсаттары: 1. Сабаққа оқушыны ынталандыру
2. Оқушылардың шапшаңдығын, ептілігін нығайту.
3. Спорттық шеберлігін одан әрі шыңдау.
Сабақтың міндеті: Үйрету, жетілдіру, қабылдау.
Керекті құрал-жабдықтар: Секундомер, ысқырық, доптар.
Өтетін орыны:
Әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, көрсету, үйрету, қайталау, жаттығу, ойын
Сабақты өткізген: Казбеков Нурлан Шамильевич
№
|
Сабақ бөлімдері мен мазмұны
|
Мөлшері
|
Әдістемелік нұсқау
|
Кіріспе-дайындық бөлімі
|
|
Сапқа тұрғызу
Рапорт
Сәлемдесу
Тексеру
Саптағы жаттығулар
-оңға
- солға
-кері айнал
-секірумен кері айнал
- оңға
Қол жоғары аяқтың ұшымен жүру
Қол желкеде, өкшемен қол белде табанның сырт жағымен іш жағымен
Жүгіру жаттығулары
Оң қапталмен секіріп қолды алға айналдыру
Сол қапталмен секіріп қолды артқа айналдыру
Оң жақ қапталмен аяқты қайшылап бас
Сол жақ қапталмен қайшылап бас
Артпен жүгіріп бас
Тапсырмасыз
Дем алу жаттығулары
1-2 аяқтың ұшымен қоллды көтеріп дем аламыз
3-4 дем шығарамыз
Ж:Д:Ж
Б.Қ.Н.Т қол белде 1-4 басты оңға
1-4 басты солға айналдыру
Б.Қ.Н.Т қол белде
1басты алға
2 басты артқа
3 оңға
4 солға иеміз
Б.Қ.А.А.И.К Қол басы иықта иықты 4 сан алға 4 сан артқа айналдыру
Б.Қ.А.А.И.Қ оң қол жоғарыда сол қол төмен 1-2 оң қолды 3-4 сол қолды сермейміз
Б.Қ.А.А.И.К Қолымыз кеуде алдында шынтақтан бүгулі 1-2 жазба 3-4 жазып сермейміз
Б.Қ.- қол белде. Белді оңға-солға айналдыру
Б.Қ.-аяқ бірге, қол алда. 1 – оң аяқты сол қолдың ұшына, 2 – сол аяқты оң қолдың ұшына тигізу
Б.Қ. – қол белде, 1- отыру, 2 – тұру қол белде
Б.Қ.- қол белде. 1 – артқа шалқайып қолды жоғары көтеру,
2- еңкейіп қолды жерге тигізу
|
|
Бір сызықтың бойында тұру
Кезекші
Алақан бір-біріне қарайды
Басымызды көтереміз
Денені тік ұста
Белімізді толық бұрамыз
Терең дем аламыз
Иықты толық айналдыру
|
Негізгі бөлім
|
|
Атсырау ережесі:
Ойын аяқталуға жақындаған сайын әр ойыншының отауларындағы құмалақ кеми бастайды. Әр құмалақ ұтып алынған сайын немесе тұздыққа түскен сайын қарсыластардың жүріс мөлшері азая береді. Сондықтан ойын соңында қарсыластардың бірі өз отауларында жүріс жасай алмай қалатын жағдай да кездеседі. Ойыншылардың бірінің отауларындағы құмалақты бірінші тауысып алып, жүріссіз қалуы «атсырау» деп аталады. Мәселен, қостаушы атсырауға ұшыраса, бұл жағдайда бастаушы қосымша бір жүріс жасап, барлық құмалақтарды өз қазанына салып алады. Сөйтіп, бастаушы жеңімпаз атанады.
• Егер ойыншы ойын барысында 82 құмалақ жинаса, ойын бірден тоқтатылып, сол ойыншы жеңімпаз болып танылады.
|
|
|
Қорытынды бөлім
|
|
Оқушыларды сапқа тұрғызу
Сабақты қорытындылау
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау
Үйге тапсырма беру
Сабақты аяқтау
|
|
Бір сызық бойымен
Жақсы ойнағандарды
Үйде өз бетінше жаттығуды дұрыс орындау.
|
Күнделікті сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Тұздық алу
Сабақтың мақсаттары: 1. Сабаққа оқушыны ынталандыру
2. Оқушылардың шапшаңдығын, ептілігін нығайту.
3. Спорттық шеберлігін одан әрі шыңдау.
Сабақтың міндеті: Үйрету, жетілдіру, қабылдау.
Керекті құрал-жабдықтар: Секундомер, ысқырық, доптар.
Өтетін орыны:
Әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, көрсету, үйрету, қайталау, жаттығу, ойын
Сабақты өткізген: Казбеков Нурлан Шамильевич
№
|
Сабақ бөлімдері мен мазмұны
|
Мөлшері
|
Әдістемелік нұсқау
|
Кіріспе-дайындық бөлімі
|
|
Сапқа тұрғызу
Рапорт
Сәлемдесу
Тексеру
Саптағы жаттығулар
-оңға
- солға
-кері айнал
-секірумен кері айнал
- оңға
Қол жоғары аяқтың ұшымен жүру
Қол желкеде, өкшемен қол белде табанның сырт жағымен іш жағымен
Жүгіру жаттығулары
Оң қапталмен секіріп қолды алға айналдыру
Сол қапталмен секіріп қолды артқа айналдыру
Оң жақ қапталмен аяқты қайшылап бас
Сол жақ қапталмен қайшылап бас
Артпен жүгіріп бас
Тапсырмасыз
Дем алу жаттығулары
1-2 аяқтың ұшымен қоллды көтеріп дем аламыз
3-4 дем шығарамыз
Ж:Д:Ж
Б.Қ.Н.Т қол белде 1-4 басты оңға
1-4 басты солға айналдыру
Б.Қ.Н.Т қол белде
1басты алға
2 басты артқа
3 оңға
4 солға иеміз
Б.Қ.А.А.И.К Қол басы иықта иықты 4 сан алға 4 сан артқа айналдыру
Б.Қ.А.А.И.Қ оң қол жоғарыда сол қол төмен 1-2 оң қолды 3-4 сол қолды сермейміз
Б.Қ.А.А.И.К Қолымыз кеуде алдында шынтақтан бүгулі 1-2 жазба 3-4 жазып сермейміз
Б.Қ.- қол белде. Белді оңға-солға айналдыру
Б.Қ.-аяқ бірге, қол алда. 1 – оң аяқты сол қолдың ұшына, 2 – сол аяқты оң қолдың ұшына тигізу
Б.Қ. – қол белде, 1- отыру, 2 – тұру қол белде
Б.Қ.- қол белде. 1 – артқа шалқайып қолды жоғары көтеру,
2- еңкейіп қолды жерге тигізу
|
|
Бір сызықтың бойында тұру
Кезекші
Алақан бір-біріне қарайды
Басымызды көтереміз
Денені тік ұста
Белімізді толық бұрамыз
Терең дем аламыз
Иықты толық айналдыру
|
Негізгі бөлім
|
|
Тұздық алу:
Тоғызқұмалақта құмалақтан басқа ойында бір рет қарсыластың отауын ұтып алуға да болады. Оны ежелде «тұзды үй» деп атаған. Бүгінде «тұздық» дейді. Тұздық алу үшін жүріс жасаған кезде қарсыластың екі құмалағы бар отауына сіз таратқан құмалақтардың соңғысы түсуі керек. Сонда сол отауда қалыптасқан үш құмалақпен бірге отау да ұтып алынып, сол отау ойынның соңына дейін сіздің меншігіңізге айналады. Яғни жүріс жасалған сайын тұздық алынған отауға түсетін бір құмалақ міндетті түрде сіздің қазаныңызға салынып отырады. Тұздық алынған отауға арнайы белгі қойылады. Жазбаша түрде «Х» деген шартты таңбамен белгіленеді. Тұздық ойында бір рет алынады және №9 отаудан ешқашан алынбайды. Сондай-ақ тұздық аттас отаулардан алынбайды. Мәселен, егер бастаушы сіздің №2 отауыңызға тұздық қойса, сіз оның №2 отауына тұздық сала алмайсыз.
|
|
|
Қорытынды бөлім
|
|
Оқушыларды сапқа тұрғызу
Сабақты қорытындылау
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау
Үйге тапсырма беру
Сабақты аяқтау
|
|
Бір сызық бойымен
Жақсы ойнағандарды
Үйде өз бетінше жаттығуды дұрыс орындау.
|
Күнделікті сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Тоғызқұмалақ ережесі.
Жүрісті есептеу және санау жолдары
Сабақтың мақсаттары: 1. Сабаққа оқушыны ынталандыру
2. Оқушылардың шапшаңдығын, ептілігін нығайту.
3. Спорттық шеберлігін одан әрі шыңдау.
Сабақтың міндеті: Үйрету, жетілдіру, қабылдау.
Керекті құрал-жабдықтар: Секундомер, ысқырық, доптар.
Өтетін орыны:
Әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, көрсету, үйрету, қайталау, жаттығу, ойын
Сабақты өткізген: Казбеков Нурлан Шамильевич
№
|
Сабақ бөлімдері мен мазмұны
|
Мөлшері
|
Әдістемелік нұсқау
|
Кіріспе-дайындық бөлімі
|
|
Сапқа тұрғызу
Рапорт
Сәлемдесу
Тексеру
Саптағы жаттығулар
-оңға
- солға
-кері айнал
-секірумен кері айнал
- оңға
Қол жоғары аяқтың ұшымен жүру
Қол желкеде, өкшемен қол белде табанның сырт жағымен іш жағымен
Жүгіру жаттығулары
Оң қапталмен секіріп қолды алға айналдыру
Сол қапталмен секіріп қолды артқа айналдыру
Оң жақ қапталмен аяқты қайшылап бас
Сол жақ қапталмен қайшылап бас
Артпен жүгіріп бас
Тапсырмасыз
Дем алу жаттығулары
1-2 аяқтың ұшымен қоллды көтеріп дем аламыз
3-4 дем шығарамыз
Ж:Д:Ж
Б.Қ.Н.Т қол белде 1-4 басты оңға
1-4 басты солға айналдыру
Б.Қ.Н.Т қол белде
1басты алға
2 басты артқа
3 оңға
4 солға иеміз
Б.Қ.А.А.И.К Қол басы иықта иықты 4 сан алға 4 сан артқа айналдыру
Б.Қ.А.А.И.Қ оң қол жоғарыда сол қол төмен 1-2 оң қолды 3-4 сол қолды сермейміз
Б.Қ.А.А.И.К Қолымыз кеуде алдында шынтақтан бүгулі 1-2 жазба 3-4 жазып сермейміз
Б.Қ.- қол белде. Белді оңға-солға айналдыру
Б.Қ.-аяқ бірге, қол алда. 1 – оң аяқты сол қолдың ұшына, 2 – сол аяқты оң қолдың ұшына тигізу
Б.Қ. – қол белде, 1- отыру, 2 – тұру қол белде
Б.Қ.- қол белде. 1 – артқа шалқайып қолды жоғары көтеру,
2- еңкейіп қолды жерге тигізу
|
|
Бір сызықтың бойында тұру
Кезекші
Алақан бір-біріне қарайды
Басымызды көтереміз
Денені тік ұста
Белімізді толық бұрамыз
Терең дем аламыз
Иықты толық айналдыру
|
Негізгі бөлім
|
|
Қазақ халқының ежелгі ұлттық спортының бірі – тоғызқұмалақ.
Зерттеушілердің пайымдауынша, бұл ойынның пайда болуы
шамамен 4 мың жылдық кезеңді қамтитын көрінеді. Алайда,
өкінішке қарай, елімізде тоғызқұмалақ ойыны туралы білетін
жандар өте аз. Осыған орай, бүгінгі тақырыбымызда оқырмандарымызды
аталмыш ойынмен таныстырсақ дейміз.
Бүгінде тоғызқұмалақ ойынының әлемде әртүрлі үлгілері бар.
Мәселен, Египетте осыған ұқсас ойынды «калах» деп атаса,
Шри-Ланкада «олинда калия», қырғыздарда «тогузкоргоол»,
африкалықтарда «манкала», «габата», «абапа», «нам-нам»,
«бао», «тамподуо», «омвесо», «маработ» деп аталады екен.
Сол сияқты америкалықтарда да тоғызқұмалақтың өз үлгілері бар.
Олар оны «аджи-бото» немесе «варри роунд» деп атайды.
|
|
|
Қорытынды бөлім
|
|
Оқушыларды сапқа тұрғызу
Сабақты қорытындылау
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау
Үйге тапсырма беру
Сабақты аяқтау
|
|
Бір сызық бойымен
Жақсы ойнағандарды
Үйде өз бетінше жаттығуды дұрыс орындау.
|
Күнделікті сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Тоғызқұмалақ ережесі.
Жүрісті есептеу және санау жолдары
Сабақтың мақсаттары: 1. Сабаққа оқушыны ынталандыру
2. Оқушылардың шапшаңдығын, ептілігін нығайту.
3. Спорттық шеберлігін одан әрі шыңдау.
Сабақтың міндеті: Үйрету, жетілдіру, қабылдау.
Керекті құрал-жабдықтар: Секундомер, ысқырық, доптар.
Өтетін орыны:
Әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, көрсету, үйрету, қайталау, жаттығу, ойын
Сабақты өткізген: Казбеков Нурлан Шамильевич
№
|
Сабақ бөлімдері мен мазмұны
|
Мөлшері
|
Әдістемелік нұсқау
|
Кіріспе-дайындық бөлімі
|
|
Сапқа тұрғызу
Рапорт
Сәлемдесу
Тексеру
Саптағы жаттығулар
-оңға
- солға
-кері айнал
-секірумен кері айнал
- оңға
Қол жоғары аяқтың ұшымен жүру
Қол желкеде, өкшемен қол белде табанның сырт жағымен іш жағымен
Жүгіру жаттығулары
Оң қапталмен секіріп қолды алға айналдыру
Сол қапталмен секіріп қолды артқа айналдыру
Оң жақ қапталмен аяқты қайшылап бас
Сол жақ қапталмен қайшылап бас
Артпен жүгіріп бас
Тапсырмасыз
Дем алу жаттығулары
1-2 аяқтың ұшымен қоллды көтеріп дем аламыз
3-4 дем шығарамыз
Ж:Д:Ж
Б.Қ.Н.Т қол белде 1-4 басты оңға
1-4 басты солға айналдыру
Б.Қ.Н.Т қол белде
1басты алға
2 басты артқа
3 оңға
4 солға иеміз
Б.Қ.А.А.И.К Қол басы иықта иықты 4 сан алға 4 сан артқа айналдыру
Б.Қ.А.А.И.Қ оң қол жоғарыда сол қол төмен 1-2 оң қолды 3-4 сол қолды сермейміз
Б.Қ.А.А.И.К Қолымыз кеуде алдында шынтақтан бүгулі 1-2 жазба 3-4 жазып сермейміз
Б.Қ.- қол белде. Белді оңға-солға айналдыру
Б.Қ.-аяқ бірге, қол алда. 1 – оң аяқты сол қолдың ұшына, 2 – сол аяқты оң қолдың ұшына тигізу
Б.Қ. – қол белде, 1- отыру, 2 – тұру қол белде
Б.Қ.- қол белде. 1 – артқа шалқайып қолды жоғары көтеру,
2- еңкейіп қолды жерге тигізу
|
|
Бір сызықтың бойында тұру
Кезекші
Алақан бір-біріне қарайды
Басымызды көтереміз
Денені тік ұста
Белімізді толық бұрамыз
Терең дем аламыз
Иықты толық айналдыру
|
Негізгі бөлім
|
|
Ойын ережесі бойынша уақыт белгілеп, құмалақтар салынған тоғызқұмалақ тақтасы дайын болған соң, ойыншылар ойынды бастап кетеді.
Бірінші жүрісте жеребе бойынша анықталған ойыншы бастайды. Жүріс сағат жүрісіне қарсы бағытта жасалады. Алғашты жүрісті ойыншы, мысалы “таңдық” пен маңдайдан жүргеніні хабарлайды. (Алғашқы жүрісті тек тоғызыншы отаудан ғана емес, басқа кез-келген отаудың бірінен жүре алады.) Жүрісті осыдан бастағаным дұрыс деп есептеген ойыншы сол отауға бір құмалақты ғана қалдырып, жүріс жасаған отаудан кейінгісінен бастап бір-бірден тастай отырып, ең соңғы құмалақты қарсыласының тоғызқұмалағы бар отауларының бірінен бір құмалақ алып, сонымен жұптап, өз қазанына салады. Демек, ойын ережесі бойынша қарсыласынан құмалақ ала отырып,өз құмалағын жұп санға келтіреді. Ойыншылар ойын барысында қарсыласына құмалақ алдырмау үшін өз отауларындағы құмалақтардың санын жұп күінде ұстап отыруға тырысады. Құмалақтарының саны жұп болып тұрған отауды“жабық отау“ деп атайды.
|
|
|
Қорытынды бөлім
|
|
Оқушыларды сапқа тұрғызу
Сабақты қорытындылау
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау
|
|
Бір сызық бойымен
Жақсы ойнағандарды
Үйде өз бетінше жаттығуды
|
Күнделікті сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Тоғызқұмалақ ережесі
Сабақтың мақсаттары: 1. Сабаққа оқушыны ынталандыру
2. Оқушылардың шапшаңдығын, ептілігін нығайту.
3. Спорттық шеберлігін одан әрі шыңдау.
Сабақтың міндеті: Үйрету, жетілдіру, қабылдау.
Керекті құрал-жабдықтар: Секундомер, ысқырық, доптар.
Өтетін орыны:
Әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, көрсету, үйрету, қайталау, жаттығу, ойын
Сабақты өткізген: Казбеков Нурлан Шамильевич
№
|
Сабақ бөлімдері мен мазмұны
|
Мөлшері
|
Әдістемелік нұсқау
|
Кіріспе-дайындық бөлімі
|
|
Сапқа тұрғызу
Рапорт
Сәлемдесу
Тексеру
Саптағы жаттығулар
-оңға
- солға
-кері айнал
-секірумен кері айнал
- оңға
Қол жоғары аяқтың ұшымен жүру
Қол желкеде, өкшемен қол белде табанның сырт жағымен іш жағымен
Жүгіру жаттығулары
Оң қапталмен секіріп қолды алға айналдыру
Сол қапталмен секіріп қолды артқа айналдыру
Оң жақ қапталмен аяқты қайшылап бас
Сол жақ қапталмен қайшылап бас
Артпен жүгіріп бас
Тапсырмасыз
Дем алу жаттығулары
1-2 аяқтың ұшымен қоллды көтеріп дем аламыз
3-4 дем шығарамыз
Ж:Д:Ж
Б.Қ.Н.Т қол белде 1-4 басты оңға
1-4 басты солға айналдыру
Б.Қ.Н.Т қол белде
1басты алға
2 басты артқа
3 оңға
4 солға иеміз
Б.Қ.А.А.И.К Қол басы иықта иықты 4 сан алға 4 сан артқа айналдыру
Б.Қ.А.А.И.Қ оң қол жоғарыда сол қол төмен 1-2 оң қолды 3-4 сол қолды сермейміз
Б.Қ.А.А.И.К Қолымыз кеуде алдында шынтақтан бүгулі 1-2 жазба 3-4 жазып сермейміз
Б.Қ.- қол белде. Белді оңға-солға айналдыру
Б.Қ.-аяқ бірге, қол алда. 1 – оң аяқты сол қолдың ұшына, 2 – сол аяқты оң қолдың ұшына тигізу
Б.Қ. – қол белде, 1- отыру, 2 – тұру қол белде
Б.Қ.- қол белде. 1 – артқа шалқайып қолды жоғары көтеру,
2- еңкейіп қолды жерге тигізу
|
|
Бір сызықтың бойында тұру
Кезекші
Алақан бір-біріне қарайды
Басымызды көтереміз
Денені тік ұста
Белімізді толық бұрамыз
Терең дем аламыз
Иықты толық айналдыру
|
Негізгі бөлім
|
|
Жүріс дәлдігі
Жүріс дәлдігі немесе айтқанда дәлдік ( атжетер ) деп, отаудың ішіндегі тастардың санына байланысты соңғы тастың дәл қай отауға түсетінін алдын ала анықтауды айтамыз.
амалымен табуға болады. Мысалы: № 3 отауда 4 тас жатса, оны көзбен таратқанда № 3, 4, 5, 6 отауларына түсетін болғандықтан, дәлдік 6 болады. Екінші жолмен анықтау үшін отаудың ішіндегі тас санына сол жақта орналасқан көрші отаудың номерін қосу арқылы дәлдік табамыз. Сондықтан алдыңғы мысалдағы дәлдік 4 +2 = 6 – ға тең екен. Отаудың саны бар болғаны 9 болғандықтан , қосуамалында қосынды 9 – дан асса, онда қарсыластың № 1 отауына 10 , № 2 отауына 11 құмалақ т.с.с. деп жалғастырып кете беруге болады.
Алу амалын қолдану да оңай. Ол үшін отау ішіндегі тастар санынан, сол отауға қарсы жатқан қарсылас отауының номерін аламыз. Мысалы № 6 отауда 7 тас жатса, онда отаудағы тастар саны боп табылатын 7 – ден, қарсы жатқан отаудың номері 4- ті алып тастаймыз. Дәлдік 7 – 4 =3 болады. Көзбен тексерсек те осы нәтиже шығады.
Енді тастардың саны 10 шамасында болса, яғни 5 – 15 арасында болған жағдайды қарастырсақ. 10 тасы бар отаудың дәлдігі қарсыластың дәл сондай номерлес ( аттас) отауында жатқаны, тақта бетінде анық көрініп – ақ тұр. Сондықтан, тастар саны 10 – нан қанша артық болса, сонша санды отау номеріне қосамыз. Егер кем болса, онда керісінше аламыз. Бір жақтағы отаудың ұзына бойынғы саны 10 тасқа есептелгендіктен, артық тас 10 тастың үстінде екінші қабатта жатады. Мысалы: 15 тастың 10 –ы астында ( бірінші қабатта ), ал қалған 5 тасы үстінде ( екінші қабат та )жатып, қосатын тас саны анық көрініп тұрады. Кем тас саны да, көзге анық көрініп тұрады. Мысалы: 7 тастың 3-і кем кем, 8 тастың2-сі кем, 6 тастың 4-і кем. т.с.с.
Енді дәлдік тауып үйренейік. Мысалы:№ 4 отауда 13 тас жатса, 10 тастан 3 тас артық болғандықтан, отау номері 4-ке 3 санын қоссақ, дәлдік 7 болады екен. Егер №5 отауда 8 тас жатса, дәлдік 5-2= 3 болады екен. Ал, алу амалын қолдансақ (қарсыластың қарсы отауы № 5 отау болғандықтан), 8-5= 3 тең.
|
|
|
Қорытынды бөлім
|
|
Оқушыларды сапқа тұрғызу
Сабақты қорытындылау
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау
Үйге тапсырма беру
Сабақты аяқтау
|
|
Бір сызық бойымен
Жақсы ойнағандарды
Үйде өз бетінше жаттығуды дұрыс орындау.
|
Күнделікті сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Байлық жинау.Екі жақты ойын
Сабақтың мақсаттары: 1. Сабаққа оқушыны ынталандыру
2. Оқушылардың шапшаңдығын, ептілігін нығайту.
3. Спорттық шеберлігін одан әрі шыңдау.
Сабақтың міндеті: Үйрету, жетілдіру, қабылдау.
Керекті құрал-жабдықтар: Секундомер, ысқырық, доптар.
Өтетін орыны:
Әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, көрсету, үйрету, қайталау, жаттығу, ойын
Сабақты өткізген: Казбеков Нурлан Шамильевич
№
|
Сабақ бөлімдері мен мазмұны
|
Мөлшері
|
Әдістемелік нұсқау
|
Кіріспе-дайындық бөлімі
|
|
Сапқа тұрғызу
Рапорт
Сәлемдесу
Тексеру
Саптағы жаттығулар
-оңға
- солға
-кері айнал
-секірумен кері айнал
- оңға
Қол жоғары аяқтың ұшымен жүру
Қол желкеде, өкшемен қол белде табанның сырт жағымен іш жағымен
Жүгіру жаттығулары
Оң қапталмен секіріп қолды алға айналдыру
Сол қапталмен секіріп қолды артқа айналдыру
Оң жақ қапталмен аяқты қайшылап бас
Сол жақ қапталмен қайшылап бас
Артпен жүгіріп бас
Тапсырмасыз
Дем алу жаттығулары
1-2 аяқтың ұшымен қоллды көтеріп дем аламыз
3-4 дем шығарамыз
Ж:Д:Ж
Б.Қ.Н.Т қол белде 1-4 басты оңға
1-4 басты солға айналдыру
Б.Қ.Н.Т қол белде
1басты алға
2 басты артқа
3 оңға
4 солға иеміз
Б.Қ.А.А.И.К Қол басы иықта иықты 4 сан алға 4 сан артқа айналдыру
Б.Қ.А.А.И.Қ оң қол жоғарыда сол қол төмен 1-2 оң қолды 3-4 сол қолды сермейміз
Б.Қ.А.А.И.К Қолымыз кеуде алдында шынтақтан бүгулі 1-2 жазба 3-4 жазып сермейміз
Б.Қ.- қол белде. Белді оңға-солға айналдыру
Б.Қ.-аяқ бірге, қол алда. 1 – оң аяқты сол қолдың ұшына, 2 – сол аяқты оң қолдың ұшына тигізу
Б.Қ. – қол белде, 1- отыру, 2 – тұру қол белде
Б.Қ.- қол белде. 1 – артқа шалқайып қолды жоғары көтеру,
2- еңкейіп қолды жерге тигізу
|
|
Бір сызықтың бойында тұру
Кезекші
Алақан бір-біріне қарайды
Басымызды көтереміз
Денені тік ұста
Белімізді толық бұрамыз
Терең дем аламыз
Иықты толық айналдыру
|
Негізгі бөлім
|
|
Ойын ережесі бойынша уақыт белгілеп, құмалақтар салынған тоғызқұмалақ тақтасы дайын болған соң, ойыншылар ойынды бастап кетеді.
Бірінші жүрісте жеребе бойынша анықталған ойыншы бастайды. Жүріс сағат жүрісіне қарсы бағытта жасалады. Алғашты жүрісті ойыншы, мысалы “таңдық” пен маңдайдан жүргеніні хабарлайды. Құмалақтарының саны жұп болып тұрған отауды“жабық отау“ деп атайды. Тоғызқұмалақ ойынында «Байлық жинау» дегеніміз белгілі бір отауға 16-20 тастан көп тас жинауды айтамыз.
|
|
|
Қорытынды бөлім
|
|
Оқушыларды сапқа тұрғызу
Сабақты қорытындылау
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау
Үйге тапсырма беру
|
|
Бір сызық бойымен
Жақсы ойнағандарды
Үйде өз бетінше жаттығуды
|
Күнделікті сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Оқу ойыны.Тұздық ашу ережесі
Сабақтың мақсаттары: 1. Сабаққа оқушыны ынталандыру
2. Оқушылардың шапшаңдығын, ептілігін нығайту.
3. Спорттық шеберлігін одан әрі шыңдау.
Сабақтың міндеті: Үйрету, жетілдіру, қабылдау.
Керекті құрал-жабдықтар: Секундомер, ысқырық, доптар.
Өтетін орыны:
Әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, көрсету, үйрету, қайталау, жаттығу, ойын
Сабақты өткізген: Казбеков Нурлан Шамильевич
№
|
Сабақ бөлімдері мен мазмұны
|
Мөлшері
|
Әдістемелік нұсқау
|
Кіріспе-дайындық бөлімі
|
|
Сапқа тұрғызу
Рапорт
Сәлемдесу
Тексеру
Саптағы жаттығулар
-оңға
- солға
-кері айнал
-секірумен кері айнал
- оңға
Қол жоғары аяқтың ұшымен жүру
Қол желкеде, өкшемен қол белде табанның сырт жағымен іш жағымен
Жүгіру жаттығулары
Оң қапталмен секіріп қолды алға айналдыру
Сол қапталмен секіріп қолды артқа айналдыру
Оң жақ қапталмен аяқты қайшылап бас
Сол жақ қапталмен қайшылап бас
Артпен жүгіріп бас
Тапсырмасыз
Дем алу жаттығулары
1-2 аяқтың ұшымен қоллды көтеріп дем аламыз
3-4 дем шығарамыз
Ж:Д:Ж
Б.Қ.Н.Т қол белде 1-4 басты оңға
1-4 басты солға айналдыру
Б.Қ.Н.Т қол белде
1басты алға
2 басты артқа
3 оңға
4 солға иеміз
Б.Қ.А.А.И.К Қол басы иықта иықты 4 сан алға 4 сан артқа айналдыру
Б.Қ.А.А.И.Қ оң қол жоғарыда сол қол төмен 1-2 оң қолды 3-4 сол қолды сермейміз
Б.Қ.А.А.И.К Қолымыз кеуде алдында шынтақтан бүгулі 1-2 жазба 3-4 жазып сермейміз
Б.Қ.- қол белде. Белді оңға-солға айналдыру
Б.Қ.-аяқ бірге, қол алда. 1 – оң аяқты сол қолдың ұшына, 2 – сол аяқты оң қолдың ұшына тигізу
Б.Қ. – қол белде, 1- отыру, 2 – тұру қол белде
Б.Қ.- қол белде. 1 – артқа шалқайып қолды жоғары көтеру,
2- еңкейіп қолды жерге тигізу
|
|
Бір сызықтың бойында тұру
Кезекші
Алақан бір-біріне қарайды
Басымызды көтереміз
Денені тік ұста
Белімізді толық бұрамыз
Терең дем аламыз
Иықты толық айналдыру
|
Негізгі бөлім
|
|
Тұздық алу:
Тоғызқұмалақта құмалақтан басқа ойында бір рет қарсыластың отауын ұтып алуға да болады. Оны ежелде «тұзды үй» деп атаған. Бүгінде «тұздық» дейді. Тұздық алу үшін жүріс жасаған кезде қарсыластың екі құмалағы бар отауына сіз таратқан құмалақтардың соңғысы түсуі керек. Сонда сол отауда қалыптасқан үш құмалақпен бірге отау да ұтып алынып, сол отау ойынның соңына дейін сіздің меншігіңізге айналады. Яғни жүріс жасалған сайын тұздық алынған отауға түсетін бір құмалақ міндетті түрде сіздің қазаныңызға салынып отырады. Тұздық алынған отауға арнайы белгі қойылады. Жазбаша түрде «Х» деген шартты таңбамен белгіленеді. Тұздық ойында бір рет алынады және №9 отаудан ешқашан алынбайды. Сондай-ақ тұздық аттас отаулардан алынбайды. Мәселен, егер бастаушы сіздің №2 отауыңызға тұздық қойса, сіз оның №2 отауына тұздық сала алмайсыз.Екі жақты ойын
|
|
|
Қорытынды бөлім
|
|
Оқушыларды сапқа тұрғызу
Сабақты қорытындылау
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау
Үйге тапсырма беру
|
|
Бір сызық бойымен
Жақсы ойнағандарды
Үйде өз бетінше жаттығуды
|
Күнделікті сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Отау аттарын үйрету.
Жүріс жасау ерекшеліктері
Сабақтың мақсаттары: 1. Сабаққа оқушыны ынталандыру
2. Оқушылардың шапшаңдығын, ептілігін нығайту.
3. Спорттық шеберлігін одан әрі шыңдау.
Сабақтың міндеті: Үйрету, жетілдіру, қабылдау.
Керекті құрал-жабдықтар: Секундомер, ысқырық, доптар.
Өтетін орыны:
Әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, көрсету, үйрету, қайталау, жаттығу, ойын
Сабақты өткізген: Казбеков Нурлан Шамильевич
№
|
Сабақ бөлімдері мен мазмұны
|
Мөлшері
|
Әдістемелік нұсқау
|
Кіріспе-дайындық бөлімі
|
|
Сапқа тұрғызу
Рапорт
Сәлемдесу
Тексеру
Саптағы жаттығулар
-оңға
- солға
-кері айнал
-секірумен кері айнал
- оңға
Қол жоғары аяқтың ұшымен жүру
Қол желкеде, өкшемен қол белде табанның сырт жағымен іш жағымен
Жүгіру жаттығулары
Оң қапталмен секіріп қолды алға айналдыру
Сол қапталмен секіріп қолды артқа айналдыру
Оң жақ қапталмен аяқты қайшылап бас
Сол жақ қапталмен қайшылап бас
Артпен жүгіріп бас
Тапсырмасыз
Дем алу жаттығулары
1-2 аяқтың ұшымен қоллды көтеріп дем аламыз
3-4 дем шығарамыз
Ж:Д:Ж
Б.Қ.Н.Т қол белде 1-4 басты оңға
1-4 басты солға айналдыру
Б.Қ.Н.Т қол белде
1басты алға
2 басты артқа
3 оңға
4 солға иеміз
Б.Қ.А.А.И.К Қол басы иықта иықты 4 сан алға 4 сан артқа айналдыру
Б.Қ.А.А.И.Қ оң қол жоғарыда сол қол төмен 1-2 оң қолды 3-4 сол қолды сермейміз
Б.Қ.А.А.И.К Қолымыз кеуде алдында шынтақтан бүгулі 1-2 жазба 3-4 жазып сермейміз
Б.Қ.- қол белде. Белді оңға-солға айналдыру
Б.Қ.-аяқ бірге, қол алда. 1 – оң аяқты сол қолдың ұшына, 2 – сол аяқты оң қолдың ұшына тигізу
Б.Қ. – қол белде, 1- отыру, 2 – тұру қол белде
Б.Қ.- қол белде. 1 – артқа шалқайып қолды жоғары көтеру,
2- еңкейіп қолды жерге тигізу
|
|
Бір сызықтың бойында тұру
Кезекші
Алақан бір-біріне қарайды
Басымызды көтереміз
Денені тік ұста
Белімізді толық бұрамыз
Терең дем аламыз
Иықты толық айналдыру
|
Негізгі бөлім
|
|
Отау аттарын үйрету.
Жүріс жасау ерекшеліктері
Жүріс дәлдігі немесе айтқанда дәлдік ( атжетер ) деп, отаудың ішіндегі тастардың санына байланысты соңғы тастың дәл қай отауға түсетінін алдын ала анықтауды айтамыз.
Ам алымен табуға болады. Мысалы: № 3 отауда 4 тас жатса, оны көзбен таратқанда № 3, 4, 5, 6 отауларына түсетін болғандықтан, дәлдік 6 болады. Екінші жолмен анықтау үшін отаудың ішіндегі тас санына сол жақта орналасқан көрші отаудың номерін қосу арқылы дәлдік табамыз. Сондықтан алдыңғы мысалдағы дәлдік 4 +2 = 6 – ға тең екен. Отаудың саны бар болғаны 9 болғандықтан , қосуамалында қосынды 9 – дан асса, онда қарсыластың № 1 отауына 10 , № 2 отауына 11 құмалақ т.с.с. деп жалғастырып кете беруге болады.
Алу амалын қолдану да оңай. Ол үшін отау ішіндегі тастар санынан, сол отауға қарсы жатқан қарсылас отауының номерін аламыз. Мысалы № 6 отауда 7 тас жатса, онда отаудағы тастар саны боп табылатын 7 – ден, қарсы жатқан отаудың номері 4- ті алып тастаймыз. Дәлдік 7 – 4 =3 болады. Көзбен тексерсек те осы нәтиже шығады.
Енді тастардың саны 10 шамасында болса, яғни 5 – 15 арасында болған жағдайды қарастырсақ. 10 тасы бар отаудың дәлдігі қарсыластың дәл сондай номерлес ( аттас) отауында жатқаны, тақта бетінде анық көрініп – ақ тұр. Сондықтан, тастар саны 10 – нан қанша артық болса, сонша санды отау номеріне қосамыз. Егер кем болса, онда керісінше аламыз. Бір жақтағы отаудың ұзына бойынғы саны 10 тасқа есептелгендіктен, артық тас 10 тастың үстінде екінші қабатта жатады. Мысалы: 15 тастың 10 –ы астында ( бірінші қабатта ), ал қалған 5 тасы үстінде ( екінші қабат та )жатып, қосатын тас саны анық көрініп тұрады. Кем тас саны да, көзге анық көрініп тұрады. Мысалы: 7 тастың 3-і кем кем, 8 тастың2-сі кем, 6 тастың 4-і кем. т.с.с.
Енді дәлдік тауып үйренейік. Мысалы:№ 4 отауда 13 тас жатса, 10 тастан 3 тас артық болғандықтан, отау номері 4-ке 3 санын қоссақ, дәлдік 7 болады екен. Егер №5 отауда 8 тас жатса, дәлдік 5-2= 3 болады екен. Ал, алу амалын қолдансақ (қарсыластың қарсы отауы № 5 отау болғандықтан), 8-5= 3 тең.
|
Қорытынды бөлім
|
|
Оқушыларды сапқа тұрғызу
Сабақты қорытындылау
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау
Үйге тапсырма беру
|
|
Бір сызық бойымен
Жақсы ойнағандарды
Үйде өз бетінше жаттығуды
|
Күнделікті сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Санау жолдары
Жүріс жасау ерекшеліктері
Сабақтың мақсаттары: 1. Сабаққа оқушыны ынталандыру
2. Оқушылардың шапшаңдығын, ептілігін нығайту.
3. Спорттық шеберлігін одан әрі шыңдау.
Сабақтың міндеті: Үйрету, жетілдіру, қабылдау.
Керекті құрал-жабдықтар: Секундомер, ысқырық, доптар.
Өтетін орыны:
Әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, көрсету, үйрету, қайталау, жаттығу, ойын
Сабақты өткізген Казбеков Нурлан Шамильевич
№
|
Сабақ бөлімдері мен мазмұны
|
Мөлшері
|
Әдістемелік нұсқау
|
Кіріспе-дайындық бөлімі
|
|
Сапқа тұрғызу
Рапорт
Сәлемдесу
Тексеру
Саптағы жаттығулар
-оңға
- солға
-кері айнал
-секірумен кері айнал
- оңға
Қол жоғары аяқтың ұшымен жүру
Қол желкеде, өкшемен қол белде табанның сырт жағымен іш жағымен
Жүгіру жаттығулары
Оң қапталмен секіріп қолды алға айналдыру
Сол қапталмен секіріп қолды артқа айналдыру
Оң жақ қапталмен аяқты қайшылап бас
Сол жақ қапталмен қайшылап бас
Артпен жүгіріп бас
Тапсырмасыз
Дем алу жаттығулары
1-2 аяқтың ұшымен қоллды көтеріп дем аламыз
3-4 дем шығарамыз
Ж:Д:Ж
Б.Қ.Н.Т қол белде 1-4 басты оңға
1-4 басты солға айналдыру
Б.Қ.Н.Т қол белде
1басты алға
2 басты артқа
3 оңға
4 солға иеміз
Б.Қ.А.А.И.К Қол басы иықта иықты 4 сан алға 4 сан артқа айналдыру
Б.Қ.А.А.И.Қ оң қол жоғарыда сол қол төмен 1-2 оң қолды 3-4 сол қолды сермейміз
Б.Қ.А.А.И.К Қолымыз кеуде алдында шынтақтан бүгулі 1-2 жазба 3-4 жазып сермейміз
Б.Қ.- қол белде. Белді оңға-солға айналдыру
Б.Қ.-аяқ бірге, қол алда. 1 – оң аяқты сол қолдың ұшына, 2 – сол аяқты оң қолдың ұшына тигізу
Б.Қ. – қол белде, 1- отыру, 2 – тұру қол белде
Б.Қ.- қол белде. 1 – артқа шалқайып қолды жоғары көтеру,
2- еңкейіп қолды жерге тигізу
|
|
Бір сызықтың бойында тұру
Кезекші
Алақан бір-біріне қарайды
Басымызды көтереміз
Денені тік ұста
Белімізді толық бұрамыз
Терең дем аламыз
Иықты толық айналдыру
|
Негізгі бөлім
|
|
Санау жолдары
Жүріс жасау ерекшеліктері
Та Та стар саны 12-17 аралығында болғанда, отау номерін 10-нан асқан артық тастар есебінен 9-ға толтырып, қалған таспен дәлдік табамыз. Мысалы: 8-15 жағдайында (№8 отауда 15 тас) отау номері 8-ді 9-ға толтыру үшін, артық 5 тастың 1 тасын қосамыз. (5-1=4), қалған 4 тас дәлдік анықтайды.5-16 жағдайында дәлдік 6-4=2 болады.
Келе шекте 10,19, 28, 37 (цифрларының қосындысы10-ға тең) түйін сандарын еске сақтау керек. Мұнда 10 тас жарты айналым, ал, 28 тас бір жарым айналым жасап, қарсыластың номерлес (аттас) отауында болады. Ал, 19 бен 37 тақ түйін сандардың дәлдіктері өз орнында жатады. Себебі 19 тас бір айналым, 37 тас екі айналым жасап, өз орнына түседі.
Сонықтан отаудағы тастар саны қай түйін санға жақын кекніне қарай және тастар саны осы түйін саннан қанша артық немесе кем екніне қарай, отаудың номеріне сонша санды қосу немесе алу амалын қолданамыз. Мысалы: 5-30 жағдайында (№5 отауда 30 тас) жақын түйін сан 28 және ол қарсыластың номерлес отауында болғандықтан, 5+(30-28) =7 екенін табамыз.
Тү ке йін санды тасы бар отауларға төмендегідей ат береміз:10-кіші орда,19-орда, , 28-күміс орда,37-алтын орда.
Б бұл айтылғандардан қорытындылайтынымыз- дәлдікті анықтау үшін, алғаш жақын түйін санның қайда жатқанын тақта бетінде біліп, қалғанын көзбен тапқан өте ыңғайлы екендігі.
Жүріс дәлдігі немесе айтқанда дәлдік ( атжетер ) деп, отаудың ішіндегі тастардың санына байланысты соңғы тастың дәл қай отауға түсетінін алдын ала анықтауды айтамыз.
Ам алымен табуға болады. Мысалы: № 3 отауда 4 тас жатса, оны көзбен таратқанда № 3, 4, 5, 6 отауларына түсетін болғандықтан, дәлдік 6 болады. Екінші жолмен анықтау үшін отаудың ішіндегі тас санына сол жақта орналасқан көрші отаудың номерін қосу арқылы дәлдік табамыз. Сондықтан алдыңғы мысалдағы дәлдік 4 +2 = 6 – ға тең екен. Отаудың саны бар болғаны 9 болғандықтан , қосуамалында қосынды 9 – дан асса, онда қарсыластың № 1 отауына 10 , № 2 отауына 11 құмалақ т.с.с. деп жалғастырып кете беруге болады.
Алу амалын қолдану да оңай. Ол үшін отау ішіндегі тастар санынан, сол отауға қарсы жатқан қарсылас отауының номерін аламыз. Мысалы № 6 отауда 7 тас жатса, онда отаудағы тастар саны боп табылатын 7 – ден, қарсы жатқан отаудың номері 4- ті алып тастаймыз. Дәлдік 7 – 4 =3 болады. Көзбен тексерсек те осы нәтиже шығады.
Енді тастардың саны 10 шамасында болса, яғни 5 – 15 арасында болған жағдайды қарастырсақ. 10 тасы бар отаудың дәлдігі қарсыластың дәл сондай номерлес ( аттас) отауында жатқаны, тақта бетінде анық көрініп – ақ тұр. Сондықтан, тастар саны 10 – нан қанша артық болса, сонша санды отау номеріне қосамыз. Егер кем болса, онда керісінше аламыз. Бір жақтағы отаудың ұзына бойынғы саны 10 тасқа есептелгендіктен, артық тас 10 тастың үстінде екінші қабатта жатады. Мысалы: 15 тастың 10 –ы астында ( бірінші қабатта ), ал қалған 5 тасы үстінде ( екінші қабат та )жатып, қосатын тас саны анық көрініп тұрады. Кем тас саны да, көзге анық көрініп тұрады. Мысалы: 7 тастың 3-і кем кем, 8 тастың2-сі кем, 6 тастың 4-і кем. т.с.с.
Енді дәлдік тауып үйренейік. Мысалы:№ 4 отауда 13 тас жатса, 10 тастан 3 тас артық болғандықтан, отау номері 4-ке 3 санын қоссақ, дәлдік 7 болады екен. Егер №5 отауда 8 тас жатса, дәлдік 5-2= 3 болады екен. Ал, алу амалын қолдансақ (қарсыластың қарсы отауы № 5 отау болғандықтан), 8-5= 3 тең.
|
Қорытынды бөлім
|
|
Оқушыларды сапқа тұрғызу
Сабақты қорытындылау
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау
Үйге тапсырма беру
|
|
Бір сызық бойымен
Жақсы ойнағандарды
Үйде өз бетінше жаттығуды
|
Достарыңызбен бөлісу: |
