Дәріс № 7 Сабақтың тақырыбы: Жарықтағы тыныс алу және гликон қышқылының метаболизмі

1.Трансгенді өсімдіктерді алу әдістері. Трансгенді жануарларды алу.

2.Трансгенді өсімдіктерді өсімдіктер мен ауыл шаруашылығында пайдалану.

ГМО-өнімдері.

3. Трансгенді жануарларды медицинада, ветеринарияда және ауыл шаруашылығында пайдалану.
Геномында бөтен ген ( немесе гендер) бар жануарлар трансгенді деп аталады. Трангенді жануарлар алу трансгеноз әдісі арқылы іске асады.Трансгеноз деп генді бір биологиялық жүйеден басқа жүйеге жаңа белгілері бар организмнің жаңа формасын алу үшін жасанды жолмен тасымалдауды түсінеді.Трансгенді жануарлар әр түрлі биологиялық активті биотехнологиялық заттарды синтездеу және бағалы белгілері – тұқымдылығы және өсу қарқындылығы жоғары, вирустық ауруларға төзімді т.б. бар малдардың жаңа тұқымдарын алу үшін қолдануы мүмкін.

Трансгенді жануарларды алу үшін рекомбинантты гендерді микротүтікше және микрокаппилярлар көмегімен ұрықтанған ооциттің (жұмыртқа клетканың) пронуклеусіне енгізу әдісі кең қолданылады. Трансгеноз әдісі арқылы трансгенді тышқандар алу жақсы зерттелінген.

Жалпы трансгенді малдарды алу бірінің артынан бірі өтетін мынадай кезеңдерден тұрады.

1) Рекомбинантты ДНҚ молекуласын құрастыру және оның клонын алу,

2) Трансгенозға жарамды зиготалар алу және олардың пронуклеустерін айқындау;

3) Рекомбинантты ДНҚ көшірмелерінің белгілі мөлшерін зиготалар пронуклеустеріне микротүтікше арқылы енгізу;

4) Зиготаларды гормондық дайындықтан өткен аналықтардың жыныс жолдарына тасымалдау;

5) Туылған малдардың генотипі және фенотипі бойынша бағалап, тарнсгенді екендігін анықтау,

6) Трансгенді малдардың жаңа қасиетінің ұрпаққа тұқым қүалауын бақылау.

Трансгенді малдарды шығару – негізгі мақсаты малдың генотипін жаңадан құрастырып, олардан адам үшін бағалы өнім өндіру. Мұны іске асыру үшін қажет генді идентификациялау, бөлу және клонын алу, оларды зиготаларға ендіріп, экспрессиясын қосу және бөтен геннің ұрпаққа тұқым құалауын шешу керек. Осы мәселелерді генетиткалық инженерия әдістерімен шешу жоғары тиімді биотехнологияның малдар селекциясында қолдануының жаңа мүмкіншіліктерін ашады. Оның іске асуын, ең алдымен, мал генетикасының негіздерін іргелі зерттеуіне байланысты.

2016 жылдың басында Жер шарында халық 7,3 млрд адамды құрады және бүгінгі қарқынды дамып келеді. планетада Көптеген халықтар азық-түлік және су тұрақты тапшы. Бұл Таусылған топырақ құнарлылығын әкелді сипатына адам зиянды әсерінен, байланысты.

ХХ ғасырда планетада жеміс беретін аумақтарды кем емес 20% жоғалтқан болатын. Олардың ауданы және биологиялық деградация нәтижесінде шөлейттенуге азайту жалғастыруда, пайдалы бетінің жуу, басқа да мақсаттар үшін жер басып алу.

метанол өндірісі үшін өндірістік дақылдарын өсіру көшу одан әрі адам тамақтану жағдайды ушықтыратын өсірілетін жер саласындағы қысқаруына әкеледі.

Денсаулық зерттеулер Ресей министрлігі азық-түлік халық биологиялық құнды өнімдер мөлшерде төмендеуімен сипатталады екенін көрсетті. Нәтижесінде, өндірілген ақуыз, дәрумендер мен басқа да табиғи элементтердің жетіспеушілігі.

Ғалымдар 2050 жылға 9-11 млрд Жер бетінде адамзаттың қауымдастықтардың санының артқаны болжау, сондықтан сіз екі есе немесе тіпті бүкіл әлемде ауыл шаруашылығы өнімдерінің көлемі үш есеге қажет. Бұл өсім дақылдарының көлемін ұлғайту және өнім бағасы, сондай-ақ дәстүрлі технология бойынша өсірілген өсімдіктер болып табылмайтын қасиеттерін қамтитын азайтуға көмектесу үшін трансгенді өсімдіктер енгізу жоқ мүмкін емес болып табылады.