Сабақтың тақырыбы: е дыбысы мен әрпі

Шалқар қаласы

№5 орта мектебінің бастауыш сынып мұғалімі Дәрменқұлова Ләззат Жұмамұратқызы

Сабақтың тақырыбы: Е дыбысы мен әрпі

Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларды Е әрпінің таңбасымен, жазба түрімен таныстыру. Сөздерді буындап оқыту. Сөйлемдерге талдау жасау. Дыбыстық талдау жасау.

2.Табиғатты қорғауға, аңдар мен ағаштарға қамқорлық жасауға, жолдастарын сыйлай білуге тәрбиелеу.

3.Логикалық ойлау, көзбен көру, есту арқылы есте сақтау танымдық кабілеттерін дамыту.

Сабақтың түрі: Дәстүрлі сабақ

Сабақтың типі: Жаңа сабақты меңгерту

Сабақтың әдісі: сүрақ-жауап, талдау, баяндау

Жаңа технология: дамыта оқыту

Сабақтың көрнекілігі: орман бейнесі, плакат, кеспе әріптер, аңдар суреті, дауысты, дауыссыз дыбыстар үйшігі

Сабақтың барысы:

I. Алғашқы ұйымдастыру бөлімі
- Саламатсыздар ма, балалар.
Отыра қойыңыздар

Бүгін бізде сауат ашу сабағы ерекше сабақ болмақ. Бізге көптеген конақтар келіп, сендердің білімдеріңді, тәртіптеріңді, алғырлықтарыңды тексеруге келіп отыр. Ендеше өз өнерімізді көрсетіп, сабағымызды бастайық. Бүгінгі сабақта жаңа әріппен, оның дыбысталуымен танысамыз, ол әріпті сабақ барысында білетін боласыңдар. Сөздер оқып, дыбыстық талдау жасаймыз.

-Балалар, біз өткен сабақта қандай дыбыспен танысып едік?(ң)

-Қане дыбыстайық (ң, ң, ң)

-Кім айтады ң дыбысы қандай дыбыс? (дауыссыз)

-Неліктен? (себебі кедергіге ұшырап айтылып тұр)

-ң дыбысына қатысты сөздер ойлайықшы. (аң,оң, тоң, жаңбыр, жаңғақ т.с.с.)

-өте жақсы

-Ендеше аң сөзін буынға бөлейік (1 буын) ң дыбысы қай жерде естіледі?

-Жаңбыр сөзін буынға бөлейік (2 буын) ң дыбысы нешінші буында естіледі? (1-ші) .

-Жа-ңа сөзін буынға бөлу. (2 буын)

-ң дыбысы нешінші буында естіледі? (2-ші)

-Балалар, біз мысалдар келтіріп жатырмыз.

Сол мысалдардың ішінде ң дыбысынан басталатын сөз бар ма? (жоқ)

Қ дыбысы сөздің ортасында, соңында келеді екен, еш уақытта сөз басында
кездеспейді екен.

Оқулықпен жұмыс

Оқулықта берілген сөздерді оқыту.

Сөздерді буынға бөлу.

Сөздерді қатыстырып сөйлем құрау.

Жаңбыр жауды. Таң атты т.с.с.

-Өте жақсы балалар.

Балалар, Кел, тыңдайық ертегі,

Естіген жан елтеді.

Талай ғажап оқиға!

Қызық сырын шерігеді.

-Балалар ертегі тыңдағыларың келе ме?

(иә)

-Ерте, ерте, ертеде ну орманда (суреті ілінеді) көптеген ағаш өсіп, құстар сайрап, аңдар тірішілік етіпті. Түн болып, Орман да, ормандағы аңдар да тіршілік біткеннің барлығы мүлгіп ұйқыға кетті. Тым- тырыс. Сәлден соң тау арасынан күнде де сығылады. Қалың ағаш үстінен шыққан (бір құстың үні жан-жақсы жаңғыртып жіберді)

-(суреті көрсетіледі)-Ол қаңдай құс? (Тоқылдақ)

-Тоқылдақты, орман емшісі дейді. Себебі ол ағаштағы құрт-құмырсқаларды жеп емдейді екен.

-Өте жақсы

-Сонымен тоқылдақ теректің басына қонып:

Күн шықты, енді ұйқы жоқ,- деп теректің қабығын қаққылап жатады.

Теректің астынан бір аң оянып кетіп айғай салады.

-Кім айтады? Бұл қандай аң? (суреті көрсетіледі) (арыстан)

Күн шықты, енді ұйқы жоқ-дейді.

Қайыңның астынан бір аң оянып тұрып кетеді (суреті көрсетіледі)

-Бұл қандай аң? (қасқыр)

-Балалар қасқыр жидек, жаңғақ шаға ма?

(Жоқ). Ол да тоқылдаққа ашуланып қалып қояды.

Тоқылдақ самырсын ағашының басына келіп қаққылай бастайды.

Самырсын ағашының астынан бір аң оянып тұрып кетеді. (суреті --көрсетіледі)

-Балалар бұл қандай аң? (жолбарыс)

Жолбарыс: -Әй дүрсілдетіп, ұйқымды бұзған қайсысың дейді?

Токылдақ: Мен тоқылдақпын. Сен кімсің?

Жолбарыс: Мен жолбарыспын.

Тоқылдақ: Жолбарыс, барыс. Ұйқыңнан тұр, мойныңды бұр, тоғайға жүр өрік шақ, жиек тап, жаңғақ шақ!

Жолбарыс: -Қап бәлем, түнімен ұйықтамай, жаңа ғана көзім ілініп еді деп, ашуланып тоқылдаққа ұмтыла бергенде, тоқылдақ қашып құтылып бір ағашқа қонады. Қорқып кеткен тоқылдақ айтқан әнін де, қай ағашқа қонғанын да білмей отырып қалады.

Біз балалар тоқылдақтың есін жиып, қай ағашқа қонғанына, әнін еске түсіруіне көмектесуіміз керек. Балалар тоқылдақ орман аңдарын неге оятты?

3 балаға "Аңдар" мәтінін оқыту, не түсінгендерін сұрау.

Сонымен аңдардың пайдасы көп екен.

Оларды қорғау керек.

-Олардың қандай пайдасы бар?

-Олардың терісінен әдемі тондар тігеді.

-Балалар бұл аңдардан басқа қандай аңдарды білесіңдер? (қоян, түлкі, аю, тиін, т.с.с.) .

(ормаңға суреттері ілінеді):

-Балалар осы орманның шетінде 2 үй бар екен. Төбелерінің бірі көп шатыр, бірі қызыл шатыр. Бұл үйлерде дыбыстар тұрады екен.

-Балалар неге щатырларьі көп, қызыл деп ойлайсыңдар? Себебі онда дауысты, дауыссыз дыбыстар тұрады.

Қане бұл үйлерде қандай дыбыстар тұратынын айтып жіберейік, ол үшін өтілген дыбыстарды қайталап жіберейік. Қандай дауысты дыбыстармен таныстық? (а,о,ы,у,ү) Олар қандай дауысты дыбыстар? Қандай дауыссыз дыбыстармен таныстық? (т,п,н,ғ,л,р,ш,й,қ,м,д,б,с,ж)

а,о,ы,у,ұ

Т,п,н,ғ,л,р,ш,й,қ,м,д, б,с,ж

Дұрыс айтасыңдар балалар. Балалар бүгін осы үйлердің бірін тағы да дыбыспен толтырамыз. Оның қандай дыбыс екенін білу үшін тоқылдаққа есін

жиюға көмектесейік. Сонымен орманда тағы қандай аң болады дедік? (тиін, аю, қасқыр, қоян). Осы аңдардың ішінде қайсысы жидек, жаңғақ теретін? (тиін).
Дұрыс айтасыңдар?

-Балалар бүтін тиін басқа бір ағаштың жаңғағын тауып алыпты. Ол жаңғақ емен ағашынікі. Тоқылдақтың қонған ағашы сонымен қандай ағаш екен? (Емен ағашы). Емен ағашының басқа ағаштардан қандай айырмашылығы бар деп ойлайсыңдар? (оның діңі жуан болады)

Балалар емен ағашына үш-төрт адам тұрып құшақтағандағы құлашы әзер жетеді. Оның діңі сондай жуан болады екен. Емен 1000 жылға дейін жасайды. 80 жылда биіктейді. Ол суда шірімейді, көпір сондықтан көпір салғанда, кеме, вагондарды емен ағашынан жасайды екен. Біз отырған парталар да емен ағашынан жасалады. Сонымен қатар емен ағашының емдік қасиеті да бар. Емен жаңғағынан крахмал, спирт дайындайды. Шеберлер неше түрлі бұйымдар жасайды. Ал енді балалар осы емен сөзін буынға бөлейікші.

Е-мен (2 буың)

-Емен деген сөзде бізге таныс емес дыбыс естіледі. Ол қандай дыбыс? (е)

Е дыбысын дыбыстату (е-е-е)

Е қалай естіледі? (Әндетіп, созылып)

-Ендеше ол қандай дыбысқа жатады деп ойлайсыңдар? (дауысты)

-Балалар ендеше бүгінгі танысатын дыбысымыз қандай дыбыс екен? (е)

Енді е дыбысын өз үйіне орналастырайық.

Біз е дыбысын дауысты дыбыстар үйінің екінші бөлмесіне орналастырамыз. Неліктен дең ойлайсыңдар? (Өйткені е дыбысы жуан дауыстыларға жатпайды, ол жіңішке дауысты дыбыс)

Е дыбысы көрші дауыссыз дыбыстар үйіндегі дыбыстармен қосып айтып, буын құрайық.

ер,ел,ең,ет,ес,еп, ем,еш,ре,ме,не,ше, де,те,т.с.с.