Сабақтың тақырыбы: Қысымның қатты денелер, сұйықтар және газдар арқылы берілуі. Паскаль заңы. Сабақтың мақсаты

Қысымның қатты денелер, сұйықтар және газдар арқылы берілуі. Паскаль заңы.

1. 
   Білімділік мақсаты: Оқушылардың таным қабілетін арттыра отырып, тақырыптың мазмұнын ашып түсіндіру.
   
2. 
   Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау.
   
3. 
   Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, табиғатты аялауға, сыйластық пен әдептілікке баулу.
   

Оқушылардың көңілін сабаққа аудару.

Ә) Қысымға мысал келтір.

Бөлме бұрышындағы үстелге кітаптар бумасын қойсаңыз оның еденге түсіретін қысымын өсіресіз, ал үстелге тиіп тұрған қабырға оны “байқамайды”. Ал егер поршеннің көмегімен ыдыстағы сұйыққа немесе газға қысым түсірсек, нәтиже мүлдем басқаша болады.

Тәжірибе жасайық. Поршеньді түтікке тесігі көп шар жалғайық. Шарды суға толтырып поршеньді сықсақ, ондағы қысым артады да, шардың тек күштің бағытындағы тесігінен емес, барлық тесігінен су шашырайды (95-сурет). Бұл кезде сыртқы тесіктен атқылаған судың қысымы бірдей болады. Осындай нәтиже, судың орнында түтін болғанда да байқалады (96-сурет).

Осы және басқа тәжірибелер сұйықтар мен газдар

Бұл заңды 1653 ж. француз ғалымы Б. Паскаль ашқан, сондықтан оның атымен Паскаль заңы деп аталады.

Сұйықтар мен газдардағы қысымның берілуі, олар құралатын бөлшектердің жоғары қозғалғыштығынан жүзеге асады (97-сурет). Онда поршеннің асты ыдыстағы газ молекулалары нүктелермен кескінделген. Поршеньді түсіргенде, оның астындағы газ сығылып, газ бөлшектері, төмендегіге қарағанда, тығызырақ орналасады (97, б-сурет). Біршама уақыттан соң бейберекет қозғалыстағы бөлшектер араласып, барлық көлемдегі қысым теңеледі, бірақ газдың тығыздығы артады (97, в-сурет). Бұл кезде молекулалардың ыдыс түбіне де, бүйірлеріне де соқтығысу саны бірдей мөлшерде артады. Бұл поршеннің қысымы газбен барлық бағытта беріліп, әр нүктеде бірдей шамаға артатынын білдіреді.
ІV. ДК.Жаңа сабақ бойынша түсінігін тексеру:

Заттың үш күйінің қасиеттері.

Сұйыққа немесе газға түсірілген қысым.

Қысымның барлық жаққа бірдей тарауы.
V. ДК.Жаңа сабақты бекіту.

97, 98 сурет бойынша оқушылардан сұрау. Олар нақты қысымның қасиетін біледі. Білген оқушылар ауызша жауап береді.

20-жаттығу, 14 тапсрыманы тексеру. Әрқайсысы жекелей тапсырады.

1. 
   Паскаль шарын көріп, жұмыс істеп танысу.
   
2. 
   Оқушылардың өздері көптеген мысалдар айту.
   
3. 
   Карточкамен жұмыс.
   

№2 К. Қысымның формуласы. Өлшем бірлігі.

4. 
   Сұрақ-жауап ойыны.