Сабақтың тақырыбы: Сауда. Жәрмеңке Сабақтың түрі: аралас

1. 
   Сабақтың мақсаты:
   

2. 
   Сабақтың мазмұны: І-ІІІ кезеңдік тапсырмалар ( төменде оқушының жұмыс дәптерінде және мұғалімге арналған жауаптар – кілтінде берілген)
   
3. 
   Сабақтың әдіс-тәсілі: І кезеңде – сұрақ – жауап, миға шабуыл; ІІ кезеңде – а) оқулықпен өз бетімен іздену әдісі; б) практикада бекіту әдісі; ІІІ кезеңде - үшдеңгейлік тапсырмаларды өз бетімен біртіндеп орындату арқылы бағалау әдістері.
   
4. 
   Формасы: І кезеңде- фронтальды, жеке; ІІ кезеңде- а) топтық; б) фронтальды; в) ұжымдық, ІІІ кезеңде-жеке.
   
5. 
   Көрнекіліктер: І кезеңде – on – line тақтасы,жұмыс дәптері, тақтадағы “ашық журнал”, мұғалім мен оқушылардың жеке журналдары; ІІ кезеңде - а ) оқулық; слайдтар, б) оқулық, жұмыс дәптері; в) оқулық, жұмыс дәптері, тақта, бор. ІІІ кезеңде – жұмыс дәптері, тақтадағы “ашық журнал”, мұғалім мен оқушылардың жеке журналдары.
   

б) мұғалімнің көмегімен Қазақстан жеріне казак әскерлерінің қоныстану ерекшеліктері туралы дискуссия жүргізу;

в) тақтамен, оқулықпен жеке жұмыс.

ІІІ кезеңде – дұрыс орындалған деңгейлік тапсырмаларды мұғалімнің тексеруінен кейін оқушылардың өзіне тақтадағы “ашық журналға” белгілетіп отыру, жиған алғашқы ұпайларын қорыту, оларды оқушылардың жеке журналдарына тіркету және қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келуге беру. Үшдеңгейді толық орындаған оқушыға төртінші деңгейдің олимпиадалық немесе ғылыми жобадан фрагмент тапсырмаларын беру. Қосымша, келесі тақырыптың бірінші кезеңіндегі “ көпір тапсырмаларын ” орындап келуге беру.


8 класс, Қазақстан тарихы 5 - модул, 8 – сабақ (Кілті)

Тақырыбы: Сауда. Жәрмеңке.

	Оқушыларға берілетін тапсырмалар
І кезең. Ұйымдастыру кезеңі
«Көпір тапсырмала ры»: (Жаңа тақырыпқа қажет болған өткен материалдардың қайталау тапсырмаларын үйден орындап кел.)	Тиісті сөздерді бос орынға қойып сөйлемдерді толықтыр Қазақтар қандай елдермен сауда – саттық байланыс жасады? Жауабы: Ресей, Қытай, Орта Азия хандықтары. Қазақстанның Ақтөбе, Қостанай, Темір қалалары шаруалардың қоныс аударуы барысында пайда болды. Қазақтардың саудаға шығарған негізгі өнімі не? Жауабы: мал және мал өнімдері
ІІ кезең. Жаңа тақырыпты өз бетіңмен меңгеріп көр. (Төмендегі жетелеуші тапсырмалар арқылы)
Теориясы: «Білу» (Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді?)	2. Саған мына деректер таныс па? Сұрақтарға жауап бер. Саудадағы қазақтардың баламалы эквиваленті не болды? Жауабы: Қой ХІХ ғасырдың екінші жартысынан бастап қазақ өлкесіндегі сауда – саттықтың қандай түрлері пайда болды? Жауабы: ел аралайтын, тұрақты, жәрмеңкелік 1848 жылғы Қоянды жәрмеңкесінің негізін қалаушы кім? Жауабы: Тобыл губерниясындағы Ялутор қаласының тұрғыны, көпес – В.Ботов Кім жылдам әрі тез? 3.1. 1900 жылы қазақ өлкесінде 104 жәрмеңке болды. 3.2. ХІХ-ХХ ғасырлар шебінде Семей мен Тобыл арасында 40 қа жуық параход қатынас жасады.
Теориясы: «Түсіну» (Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?)	Бос орынға тиісті сөздер жазып, толықтыр
Теориясы: «Талдау» (салыстыр, ерекшелігі неде? т.б. және ең бастысын бөліп шығар)	Семантикалық карта. Сәйкес жауаптарды «+» белгісімен белгіле. Жәрмеңкелер Уезд, облыстар Қоянды- Ботов Константинов –Еленов Петров Ойыл Қарқара Жаркент Әулиеата Шар Темір Тайыншакөл Павлодар + Атбасар + Семей + Ақмола + Сырдария + Қарқаралы + Орал + + Верный + +
Теориясы: «Жинақтау» (Қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұнды жүйеле, кесте, сызба, сөзжұмбақ, ребус, т.б. құрастыр.)	Фишбон. Төмендегі схеманы толтыр. 
Практикасы: «Баға беру» (Сен қалай ойлайсың? Не істер едің?)	ХІХғ-ХХғ.бас. Қазақстанда көлік қатынасы жақсы дамыды. Сен қалай ойлайсың, су жолы Қазақстанда кең тарады ма? Менің ойымша су жолы Қазақстанның барлық жерінде бірдей жақсы дамыған жоқ, себебі тек Каспий теңізінде ғана кең тарады. Ал қалған өзендерде таяз болғандықтан су жолының таралуына бөгет болды.
ІІІ кезең Деңгейлік тапсырмаларды біртіндеп орындап, балл жинаңдар.
	І деңгей. (5 балл)
Теориясы: «Білу» (Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді?)	1.Тиісті сөздерді орындарына қойып, сөйлемдерді толықтыр Көпестер арасындағы танымал саудагерлер: Жалдыбайұлы, Жетікұлы, Шаянбайұлы, Мақыпұлы Қытай аумағындағы сауда Шұғышақ, Құлжа, Үрімші, Гучен қалаларында жүргізілді. Сиыр малын өсіретін негізгі аймақтар: Семей, Торғай, Ақмола, Орал облыстары 1890 жылы Қоянды жәрмеңкесінде 1 шіркеу, 199 сауда нүктесі, 42 тұрғын үй, 707 киіз үй болды.
Практикасы: «Қолдану» (ІІ кезеңдегі қолдану үлгісі бойынша)	2. Сандар сөйлейді. Әр санға жауап тауып жаз. 1745 жылы – Өскемен мен Омбы арасында төте жол қатынасы салынды ХІХ ғ. 60жылдарынан бастап – бу қозғағышының күшімен жүзетін алғашқы кемелер Ертіспен жүзе бастады. 1883 жылы – көпес Уәли Ахун Юлдашев Іле өзені арқылы тікелей су жолын ашты
ІІ деңгей. (5 балл + 4 балл = 9 балл)
Теориясы: «Түсіну» (Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?)	Себептерін анықтап бос торшаларға жауаптарын жаз.
Теориясы: «Талдау» (салыстыр, ерекшелігі неде? т.б. және ең бастысын бөліп шығар)	Жәрмеңкенің тарихтағы маңызды орнын бос торшаларға тауып жаз.
Практикасы: «Қолдану» (өзгертілген жағдайда)	Ірі қалалардың бір жылдық сауда айналымы. Сәйкестіктерін тап. Петропавл 0,9 млн Омбы 3,5 млн Семей 4 млн Қостанай 1,5 млн
ІІІ деңгей. (5 балл + 4 балл + 3 балл = 12 балл)
Теориясы: «Жинақтау» (Қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұнды жүйеле, кесте, сызба, сөзжұмбақ, ребус, т.б. құрастыр.)	Сөзжұмбақ «Сауда». Жауаптарын тауып жаз. С и ы р М А й р а Б а я н а У ы л Қ о б Д а К А с п и й Орыс көпестері жылқыға қарағанда қай малға сұранысты күшейтті? 1890-1927жж есімі бүкіл қазаққа танымал болған әйгілі әнші ХІХ ғ. ІІ жарт. ірі сауда орталығының бірі Қай қалада консулдық мекемелер ашылды? Гурьев пен Астрахан арасындағы параходтар қай теңіз арқылы қатынап тұрды?
Практикасы: «Қолдану» (қарапайым тапсырмалар)	Жәрмеңкелерге әкелінетін тауарларды үш топқа бөліп жаз. 1.Қазақтардың тауарлары: Мал және мал өнімдері, тері-терсек, жүн-жұрқа, киіз, текемет, т.б. 2. Ресейдің еуропалық бөлігінен: Киім-кешек, ағаштан жасалған ыдыс-аяқтар, ұн, шай, қант, білтелі шамдар, сабын, фарфордан және темірден жасалған тұрмыстық бұйымдар. 3. Орта Азия саудагерлері: Әртүрлі шапан, кілемдер, жібек және мақта-мата кездемелерін, ер-тұрман әбзелдері, кептірілген жеміс-жидек өнімдері
Практикасы: «Баға беру» (Сен қалай ойлайсың? Не істер едің?)	Сен қалай ойлайсың, Қазақстанның Цинь империясымен сауда қатынастарын жасау тиімді ме? Менің ойымша ................................................................................................................................ ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

8 класс, Қазақстан тарихы 5 - модул, 8 – сабақ (Оқушы үшін)

Тақырыбы: Сауда. Жәрмеңке.

	Оқушыларға берілетін тапсырмалар
І кезең. Ұйымдастыру кезеңі
«Көпір тапсырмала ры»: (Жаңа тақырыпқа қажет болған өткен материалдардың қайталау тапсырмаларын үйден орындап кел.)	Тиісті сөздерді бос орынға қойып сөйлемдерді толықтыр Қазақтар қандай елдермен сауда – саттық байланыс жасады? Жауабы: ..............., Қытай, ............. ..................... хандықтары. Қазақстанның ....................., Қостанай, ....................... қалалары шаруалардың қоныс аударуы барысында пайда болды. Қазақтардың саудаға шығарған негізгі өнімі не? Жауабы: .............. және .............. өнімдері
ІІ кезең. Жаңа тақырыпты өз бетіңмен меңгеріп көр. (Төмендегі жетелеуші тапсырмалар арқылы)
Теориясы: «Білу» (Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді?)	Саған мына деректер таныс па? Саудадағы қазақтардың баламалы эквиваленті не болды? Жауабы: ......................... ХІХ ғасырдың екінші жартысынан бастап қазақ өлкесіндегі сауда – саттықтың қандай түрлері пайда болды? Жауабы: ......... ............................., тұрақты, ................................ 1848 жылғы Қоянды жәрмеңкесінің негізін қалаушы кім? Жауабы: Тобыл губерниясындағы ...................... қаласының тұрғыны, көпес – ..................... Кім жылдам әрі тез? 3.1. 1900 жылы қазақ өлкесінде ............. жәрмеңке болды. 3.2. ХІХ-ХХ ғасырлар шебінде Семей мен Тобыл арасында ............ қа жуық параход қатынас жасады.
Теориясы: «Түсіну» (Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?)	Бос орынға тиісті сөздер жазып, толықтыр
Теориясы: «Талдау» (салыстыр, ерекшелігі неде? т.б. және ең бастысын бөліп шығар)	Семантикалық карта. «+» белгісімен белгіле. Жәрмеңкелер Уезд, облыстар Қоянды- Ботов Константинов –Еленов Петров Ойыл Қарқара Жаркент Әулиеата Шар Темір Тайыншакөл Павлодар Атбасар Семей Ақмола Сырдария Қарқаралы Орал Верный
Теориясы: «Жинақтау» (Қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұнды жүйеле, кесте, сызба, сөзжұмбақ, ребус, т.б. құрастыр.)	Фишбон. Төмендегі схеманы толтыр. Сауда сипатының өзгеру себебі Дәлелдер
Практикасы: «Баға беру» (Сен қалай ойлайсың? Не істер едің?)	ХІХғ-ХХғ.бас. Қазақстанда көлік қатынасы жақсы дамыды. Сен қалай ойлайсың, су жолы Қазақстанда кең тарады ма? Менің ойымша ................................................................................................................................. ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
ІІІ кезең Деңгейлік тапсырмаларды біртіндеп орындап, балл жинаңдар.
	І деңгей. (5 балл)
Теориясы: «Білу» (Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді?)	1.Тиісті сөздерді орындарына қойып, сөйлемдерді толықтыр Көпестер арасындағы танымал саудагерлер: .............................., Жетікұлы, .............................., Мақыпұлы Қытай аумағындағы ......... Шұғышақ, .................., Үрімші, ................ қалаларында жүргізілді. Сиыр малын өсіретін негізгі айиақтар: ...................., Торғай, ...................., Орал облыстары 1890 жылы Қоянды жәрмеңкесінде 1 шіркеу, .............................., 42 тұрғын үй, ...................... болды.
Практикасы: «Қолдану» (ІІ кезеңдегі қолдану үлгісі бойынша)	2. Сандар сөйлейді. 1745 жылы – ................................................................................................................................ ХІХ ғ. 60жылдарынан бастап – ................................................................................................. ...................................................................................................................................................... 1883 жылы – ...............................................................................................................................
ІІ деңгей. (5 балл + 4 балл = 9 балл)
Теориясы: «Түсіну» (Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?)	Себептерін анықтап бос торшаларға жауаптарын жаз.
Теориясы: «Талдау» (салыстыр, ерекшелігі неде? т.б. және ең бастысын бөліп шығар)	Жәрмеңкенің тарихтағы маңызды орны
Практикасы: «Қолдану» (өзгертілген жағдайда)	Ірі қалалардың бір жылдық сауда айналымы. Сәйкестіктерін тап. Петропавл 0,9 млн Омбы 3,5 млн Семей 4 млн Қостанай 1,5 млн
ІІІ деңгей. (5 балл + 4 балл + 3 балл = 12 балл)
Теориясы: «Жинақтау» (Қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұнды жүйеле, кесте, сызба, сөзжұмбақ, ребус, т.б. құрастыр.)	Сөзжұмбақ «Сауда» С А У Д А Орыс көпестері жылқыға қарағанда қай малға сұранысты күшейтті? 1890-1927жж есімі бүкіл қазаққа танымал болған әйгілі әнші ХІХ ғ. ІІ жарт. ірі сауда орталығының бірі Қай қалада консулдық мекемелер ашылды? Гурьев пен Астрахан арасындағы параходтар қай теңіз арқылы қатынап тұрды?
Практикасы: «Қолдану» (қарапайым тапсырмалар)	Жәрмеңкелерге әкелінетін тауарларды үш топқа бөліп жаз. 1.Қазақтардың тауарлары: 2. Ресейдің еуропалық бөлігінен: 3. Орта Азия саудагерлері:
Практикасы: «Баға беру» (Сен қалай ойлайсың? Не істер едің?)	Сен қалай ойлайсың, Қазақстанның Цинь империясымен сауда қатынастарын жасау тиімді ме? Менің ойымша ................................................................................................................................ ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................