Сайыс 5 кезеңге жіктеледі : I. Бәйге (оқушылар жылдамдығына қарай, қайсысы дұрыс жауап береді, сол 10 ұпай алады) Сұрақтары

алады)
Сұрақтары :

1. 
   1934 жылы дүниеге келген, химия ғылымының атасы
   
2. 
   Ароматты иісі бар органикалық қосылыстар қалай аталады ?
   
3. 
   Табиғи газдың негізгі құрамына кіретін қаныққан көмірсутек
   
4. 
   Майлардың қандай түрлері бар?
   
5. 
   Ас тұзының формуласы
   
6. 
   Майдың құрамын анықтаған француз ғалымдар
   
7. 
   Металдардың бұзылуы (коррозия)
   
8. 
   Адам ағзасына тәулігіне неше грамм май қажет?
   
9. 
   Темекі түтініндегі зиянды зат (никотин)
   
10. 
    Алғашқы көмекке пайдаланылатын бейметалл (йод)
    
11. 
    Сұйық металл (сынап)
    
12. 
    Тамаққа пайдаланылатын карбон қышқылы
    
13. 
    Майлар неден алынады?
    
14. 
    Құмырсқада , қалақайда кездесетін карбон қышқылы
    
15. 
    Батыс Қазақстан қандай көмірсутектер қорына бай?
    

айту, дұрыс жауапқа -20 ұпай , жартылай жауапқа- 10 ұпай)

1. 
   Нені қызған кезде соқ? (темір- железо- феррум)
   
2. 
   Нені көрсе періште жолдан таяды? ( алтын- золото- аурум)
   
3. 
   Ауаның негізгі құрам бөлігі ( оттек- кислород- оксигениум)
   
4. 
   Сұйық металл ( сынып- ртуть- гидраргирум)
   
5. 
   Арпа , бидай ас екен, алтын ..... тас екен (күміс- серебро- аргентум)
   

1.Жұмысты отты жігермен істеу керек деп лепіреді «А» деген элемент. Бірақ ол

біреудің отын үрлемесе, өзі ешуақытта жанып көрген емес. Ойлаңызшы бұл қай

элемент? (Оттегі)

2. «В» деген элемент қай металдың болсын орнын басуға әзір- ақ , бірақ қанша

буырқанса да , одан металл шығып көрген емес. Ойлаңызшы бұл қай элемент?

(Сутегі)

3. Бірінші буыны жалқы есімге қойылатын сұрақ, екінші буыны сан есім, өзі

химиялық элемент. . Ойлаңызшы бұл қай элемент? (Неон)

4. Бірінші бөлігі көп емес, екінші бөлігі «тілсіз жау» деген мағынада , өзі химиялық

элемент. Ойлаңызшы бұл қай элемент? (Азот)

5.Өзі химиялық элемент, егер «ан» қосымшасын жалғасаң қыстың қаһарлы күндерін

есіңе түсіреді. Ойлаңдаршы бұл қай элемент? (Бор)
IV. Ғажайып жетілік. Қатарлардағы ұпай санының таңдап, онда жасырынып тұрған сұрақтарға жауап береді , соған сай ұпай жинайды.

10	10	10
20	20	20
30	30	30

1. 
   10₁ Жеті ғаламшарды алхимиктер жеті металға теңеген. Осы жеті металды атаңыз (алтын, күміс, мыс, темір, қорғасын, сынап)
   
2. 
   10₂ Адам ағзасында 4 г темір болады. Оның 65 пайызы қайда болады? (қанның гемоглобинде)
   
3. 
   10₃ Аммиак суда жақсы еритін өткір иісті газ . Оны суда әртүрлі мөлшерде ерітуге болады. Құрамында 3-10 пайыз аммиак бар ерітінді халық арасында қалай аталады?
   

4. 
   20₁ Каучукты резинаға айналдыру үшін, медицинада , тұрмыста жертөлені және
   

түсті суда нашар еритін, су жұқтырмайтын, жылу мен ток өткізбейтін, морт келетін

қатты зат. (Күкірт)

5. 
   20₂ Бұл элементке кейбір омыртқасыздар- былқылдақденелілер мен буынаяқтылар
   

қанның көгілдір болуы осы элементке байланысты екенін дәлелдеді. Ол қай

элемент деп ойлайсыздар? ( мыс)

6. 
   20₃ Адам ағзасында бұл элементтің жетіспеуі иіс пен дәм сезуді толық өзгертеді.
   

Топыраққа да бұл элемент жетіспейтін болса, өсімдіктердің өсуі нашарлайды. Бұл

маңыздылығы жоғары қандай элемент екен? (Мырыш)

7. 
   30₁ «Табиғатта болатын күллі өзгерістердің мәні мынадай: бір денеден қанша
   

жерде ол сонша көбейеді» деген тұжырымдаманы айтқан ғалым кім? Ол заң қалай

аталатын еді? ( М.В.Ломоносов. Зат массасының сақталу заңы)

8. 
   30₂ Барлық жай заттардың арасында генетикалық байланыс болады. Күрделі заттар
   

ұқсастықтары менайырмашылықтары болады. Сол 4 класты ата.

(негіздер,қышқылдар, оксидтер, тұздар)

9. 
   30₃ Мұндай байланыс кезінде атомдар электрондарын беріп жіберу немесе қосып алу арқылы оң және теріс зарядталады. Мұндай зарядталған атомдар иондар деп аталады. Сонда қарама- қарсы зарядталған иондар арасында қандай байланыс болады? ( иондық байланыс)
   

1. NaCI – тұз

2. Батпақ газы- метан

3. H₂ SO₄ –қышқыл

4. Калий- сілтілік металл

5. Кристализатор- химиялық ыдыс

6. Бор ,мәрмәр, ізбес, дала шпаты- осылардың барлығының формуласы СаСО₃

7. Ең оңай балқитын металл – сынап

8. Жер қыртысында ең көп таралған металл- алюминий

9. Фенолфталеин. лакмус, метилоранж- индикаторлар

10. AI(OH)₃ – гидроксид

11. Кремний қышқылының тұзы- силикат

12. Темір қосылыстарында неше валентті- 2,3

13. Күн құрметіне аталған элемент –гелий

14. Немісше «ақ металл» деген сөзге сәйкес аталатын элемент- висмут

15. Ертеден белгілі металл- мыс