Қорытынды
Сонымен зерттеу барысында қол жеткен нәтижелер мынадай қорытындылар жасауға мүмкiндiк бередi:
1. Қазіргі қазақ педагогика ғылымының қалыптасуы мен дамуының әдіснамалық негіздемесін жасау ізгілендіру мен парасаттылықты, адамгершілік пен адами құндылықтарды жоғары қоятын қазақ педагогикасын әлемдік педагогиканың құрамдас бөлігі ретінде анықтауға негіз болды.
2. Көшпелі қоғамдық өмірдің рухани кеңістігінде дүниеге келген алғашқы тәрбие мазмұны, исламдық ой-сананың қалыптасуы мен дамуы, еуразиялық Ұлы далада қалыптасқан түркі-иран-араб мәдениеттерінің тоғысуы, Қарахандар дәуіріндегі экономикалық, әлеуметтік және мәдени даму ерекшеліктері түркі тектес халықтардың педагогикалық ой-пікірлерінің қалыптасуының әлеуметтік-мәдени алғышарттары болып табылады.
3. Орхон-Енисей жазу ескерткіштері, Қорқыт ата тағылымдары түркі тектес халықтардың алғашқы педагогикалық ой-пікірлерінің мазмұнын құрайды, өйткені оларда қоғамдық-саяси, діни және мифтік идеялармен қатар тұлғаның адамгершілік тұрғыдан қалыптасуы мен үйлесімді дамуын көздейтін құнды педагогикалық көзқарастар анық байқалады.
4. әл-Фарабидің, Ж.Баласағұнидің, М.Қашқаридің еңбектерінде педагогикалық ұғымдардың анықталуы, тәрбие мақсатының тұжырымдалуы, тәрбие теориясы мен дидактиканың басты мәселелерінің ашып көрсетілуі, ұстаз тұлғасының айқындалуы және ізгілендіру идеясының негізделуі олардың тәлім-тәрбиелік идеяларын қазіргі қазақ педагогика ғылымының қайнар көздері ретінде анықтауға тұжырымдамалық негіз болды.
5. әл-Фарабидің, Ж.Баласағұнидің және М.Қашқаридің педагогикалық теорияларында тәрбие мен оқыту, білім беру мәселелері өзара тығыз байланыста қарастырылады. Мұның өзі ғұламалардың адам тәрбиесі жөніндегі ілімдерінің ғылыми үндестігін, мазмұндық ықпалдастығын білдіреді. Ал оның кейінгі дәуірлердегі түрік ойшылдары Ахмет Йүгінекидің, Қожа Ахмет Иассауидің, Өтебойдақ Тілеуқабылұлының, Мұхаммед Хайдар Дулатидің, қазақ ағартушылары А.Құнанбаевтың, Ш.Құдайбердиевтің, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлының, алаш қайраткерлері С.Торайғыровтың, Ж.Аймауытовтың, М.Жұмабаевтың, А.Байтұрсыновтың, М.Дулатовтың, Ә.Бөкейханның, сонымен бірге батыстық педагогика өкілдерінің - чехтың ұлы педагогы Я.А.Коменскийдің, орыстың халық ұстазы К.Д.Ушинскийдің, қазіргі жаңашыл-педагогтар Ш.А.Амонашвилидің, Н.Е.Щуркованың педагогикалық ой-пікірлерінде тарихи жалғастық табуы заңды құбылыс, педагогика ғылымының даму үрдісі болып табылады.
6. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Министрлігі бекіткен бакалавриат мамандықтарының жіктеуішіне сәйкес білім тобындағы мамандықтардың ішінен педагогикалық пәндерге көп сағат бөлінетін 050101 - Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу, 050102 - Бастауыш оқытудың педагогикасы мен әдістемесі, 050103 - Педагогика және психология мамандықтары бойынша педагогикалық пәндердің типтік бағдарламаларына, қазақ халқының педагогикалық ой-пікірлерінің қалыптасуы мен дамуына байланысты жоғары оқу орындарының оқу-тәрбие процесінде пайдалануға ұсынылған жаңа оқу құралдары мен ғылыми зерттеулердің нәтижесінде жасалынған арнайы курс бағдарламаларына жасалынған талдаулар қазіргі педагогика ғылымында әл-Фарабидің, Ж.Баласағұнидің, М.Қашқаридің педагогикалық теорияларының алатын орнына шынайы баға беру қажеттілігін дәлелдеп берді.
7. Қазіргі қазақ педагогика ғылымының қайнар көздері ретінде ғылыми негіз болатын әл-Фарабидің, Ж.Баласағұнидің, М.Қашқаридің еңбектері педагогиканың мазмұнын жетілдірудің мәдениеттілік, өркениеттілік және инновациялық бағыттарын бөліп көрсетуге мүмкіндік береді. Мәдениеттілік тұрғыдан ұлттың педагогикалық бейімделген әлеуметтік-мәдени тәжірибесін жалпыадамзаттық деңгейге көтеру, өркениеттілік тұрғыдан қазақ педагогикасын тұтас әлемдік деңгейге көтеру, инновациялық тұрғыдан қазақ педагогикасының келешегін айқындау міндеттерін шешу қажеттілігі айқындалды.
8. Жүргізілген зерттеу нәтижесінде біз жоғары оқу орындарында қазіргі заманғы кредиттік және қашықтықтан оқыту технологияларына сәйкес әл-Фарабидің, Ж.Баласағұнидің, М.Қашқаридің педагогикалық теорияларын пайдаланудың ғылыми-әдістемелік және ақпараттық жүйесін жасадық. Оның мазмұнын элективті курстар бойынша жасалынған оқу-әдістемелік кешендер мен курстық кейстер, оқу құралдары мен электронды оқулықтар құрады.
Осы айтылған қорытындылар негізінде мынадай ұсыныстар жасауға болады:
- әл-Фарабидің, Ж.Баласағұнидің, М.Қашқаридің педагогикалық мұрасына байланысты жүргізіліп жатқан зерттеулердің бүгінгі таңдағы құндылығын, көкейкестілігін дәлелдей отырып, олардың ауқымын кеңейту қажет;
- әл-Фарабидің, Ж.Баласағұнидің, М.Қашқаридың тәлім-тәрбиелік идеяларының әдіснамалық-тұжырымдамалық негіздері әлемдік педагогикадағы жаңаша көзқарастың қалыптасуына ықпал етуі тиіс;
- «Педагогика тарихы» пәнінің типтік бағдарламасына әл-Фарабидің, Ж.Баласағұнидің, М.Қашқаридің тәлім-тәрбиелік идеяларының қазіргі қазақ педагогика ғылымының қайнар көзі ретіндегі мәнін ашып көрсету бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізіліп, ғұламалардың педагогиканың негізін салушылар ретінде алатын орнын нақтылау керек;
- педагогикалық пәндердің мазмұнында әл-Фарабидің, Ж.Баласағұнидің, М.Қашқаридің педагогикалық ілімдері жан-жақты талданып, олардың қазіргі қазақ педагогика ғылымына қосқан үлесі нақты ашып көрсетілуі керек;
- әл-Фарабидің, Ж.Баласағұнидің, М.Қашқаридің педагогикалық ілімдерінің қазіргі қазақ педагогика ғылымының қайнар көзі ретіндегі мәнін ашып көрсететін біз жасаған оқу құралдарын, электронды оқулықтарды, элективті курстардың оқу-әдістемелік кешендерін жоғары оқу орындарының оқу процесінде кеңінен пайдалану жұмыстары қолға алынуы тиіс.
Әрине, зерттеу проблемасы көп жақты, әрі өте күрделі. Оны бір зерттеудің аясында шешу мүмкін емес. Бұл - өміршең мәселе, ұзақ уақыт пен қажымас еңбектің еншісі, өйткені артына өлместей мұра қалдырып кеткен бабаларымыздың ілімі - таусылмас қазына. Сондықтан келешекте, біздің ойымызша, қазіргі қазақ педагогика ғылымының мазмұнын жетілдіру, әл-Фарабидің, Ж.Баласағұнидің, М.Қашқаридің еңбектерін білім беру жүйесінде сатылап (мектепке дейінгі мекемелер, жалпы білім беретін мектеп, орта арнайы оқу орындары, жоғары оқу орындары) пайдалану бойынша әрқайсысын жеке-жеке, әрі терең зерттеу қажет. Мұның өзі білім берудің мазмұны мен тәжірибесін жетілдіруге мүмкіндік беріп, жаңа заманның ізгі адамдарын тәрбиелеуге жол ашады.
Диссертация бойынша жарияланған еңбектер тізімі:
1 Жоғары оқу орнының оқу процесінде тренинг технологияларын пайдалану // Академик Е.А.Бөкетов - ғалым, оқытушы, ойшыл: халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. – Т.І. - Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2005. - Б.519-522. (С.О.Темірғалиевамен авторлық бірлестікте).
2 Инновациялық педагогикалық технологиялар негізінде бастауыш сынып мұғалімдерінің даярлығын жетілдірудің теориялық моделі // Жалпы және кәсіби педагогиканың өзекті мәселелері: халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - 2-бөлім. - Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2005. - Б.57-60.
3 Ақпараттық телекоммуникациялық оқыту технологияларын пайдалану ерекшеліктері // Еуразия гуманитарлық институтының хабаршысы. - 2005. - №4. - Б.182-189. (Е.Е.Омарбековпен авторлық бірлестікте).
4 Математика пәнінен ашық сабақтар. - Зияткерлік меншік объектісін мемлекеттік тіркеу куәлігі. - №322, 14.10.2005 ж. (Қалимаш Сарбасовамен, А.И.Омарбековамен авторлық бірлестікте).
5 Оқыту теориясынан дәрістер. - Зияткерлік меншік объектісін мемлекеттік тіркеу куәлігі. - №345, 27.10.2005 ж. (Е.Е.Омарбеков, А.И.Омарбековамен авторлық бірлестікте).
6 Инновациялық педагогикалық технологиялар негізінде бастауыш сынып мұғалімдерінің даярлығын жетілдірудің педагогикалық жүйесін іске асыру нәтижелері // Қазақстан экономикасының индустральды-инновациялық даму жағдайындағы білім беру стратегиясы: халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2006. - Б.72-75. (Б.Әбдікәрімұлымен авторлық бірлестікте).
7 Инновациялық педагогикалық технологиялар негізінде бастауыш сынып мұғалімдерінің даярлығын жетілдірудің педагогикалық жүйесі // Жас ғалымдардың қазіргі кездегі ғылыми еңбектері: жас ғалымдардың халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары. - Астана: АМУК, 2006. - Б.174-178.
8 Бастауыш сыныптарда проблемалық жағдаяттарды пайдалану // Жас ғалымдардың қазіргі кездегі ғылыми еңбектері: жас ғалымдардың халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары. - Астана: АМУК, 2006. - Б.178-182. (Ж.Ө.Дагаровамен авторлық бірлестікте).
9 Шағын комплектілі бастауыш мектепте математиканы оқыту. - Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2006. - 133 б.
10 Инновациялық педагогикалық технологиялар. - Алматы: Атлас-2001 баспасы, 2006. – 175 б.
11 Дүниетанудан дидактикалық материалдар. - Қарағанды: «Санат-Полиграфия», 2006. - 87 б. (А.И.Омарбекова, Г.М.Саменовамен авторлық бірлестікте).
12 Ақпараттық технологиялар арқылы бастауыш сынып оқушыларының өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру // Бастауыш мектеп. - 2006. - №4. - Б.11-13. (Е.Е.Омарбековпен авторлық бірлестікте).
13 Ақпараттық технологиялар негізінде өздігінен білім алу тиімділігін арттыру // Ұлт тағылымы. – 2006. - №2. – Б.51-55. (Е.Е.Омарбеков, А.И.Омарбековамен авторлық бірлестікте).
14 Білікті маман даярлау – басты мақсат // Бастауыш мектеп. - 2006. - №7. - Б.11-13.
15 әл-Фараби – қазақ педагогика ғылымының негізін салушы // Қазақстан және Ресей: ынтымақтастық жолы, мәдени байланыс, ғылым мен білім беру интеграциясы: халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Т.1. – Көкшетау, 2006. - Б.201-205.
16 Ж.Баласағұни тәрбие мақсаты туралы // Жоғары оқу орындарында білікті мамандар даярлаудың өзекті мәселелері: халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Т.2. – Тараз, 2007. - Б.42-46.
17 әл-Фарабидің педагогикалық іліміндегі негізгі ұғымдар // Қазақстан жоғары мектебі. - 2007. - №1. - Б.15-18.
18 Махмұт Қашқаридің педагогика ғылымының қалыптасуына қосқан үлесі // Ұлт тағылымы. - 2007. - №1. - Б.29-32.
19 Махмұт Қашқари мұрасындағы жеке тұлғаны қалыптастыру мәселелері // Еуразия гуманитарлық институтының хабаршысы. - 2007. - №1. - Б.147-152. (Б.Әбдікәрімұлымен авторлық бірлестікте).
20 Педагогика тарихындағы зерттеу мәдениеті мәселесі // Шоқан тағылымы – 12: халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Т.1. – Көкшетау, 2007. - Б.355-359. (Г.М.Саменовамен авторлық бірлестікте).
21 Headwaterses of the modern kazakh pedagogical science Headwaterses of the modern kazakh pedagogical science // Materials of the international scientific-practical conference “Kazakhstan and the World Languages”. – Pavlodar: PSU after S. Toraigyrov, 2007. – P.48-53.
22 Педагогика пәнінен білім беру мазмұнын жаңарту мәселелері // Оралдың ғылым жаршысы. - 2007. - №4 (5). - Б.35-41.
23 Ж.Баласағұнидің «Құтты білік» еңбегінің тарихи-педагогикалық мәні // Қазіргі кезеңдегі тұлғаның үйлесімді дамуына қатысты өзекті мәселелер: халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Астана: ҚазМАТУ баспаханасы, 2007. – Б.32-35.
24 Қазақ ойшылдарының педагогикалық мұрасындағы патриоттық тәрбие мәселесі // Қазіргі кезеңдегі тұлғаның үйлесімді дамуына қатысты өзекті мәселелер: халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Астана: ҚазМАТУ баспаханасы, 2007. – Б.35-38. (А.Ж.Бекмағамбетовпен авторлық бірлестікте).
25 Қайкаус «Қабуснамасындағы» адамгершілік идеяларының түрік ойшылдары идеяларымен үндестігі // Қазіргі кезеңдегі тұлғаның үйлесімді дамуына қатысты өзекті мәселелер: халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Астана: ҚазМАТУ баспаханасы, 2007. – Б. 68-71. (М.А.Сарбасовамен авторлық бірлестікте).
26 Қазіргі қазақ педагогика ғылымының қалыптасуы // Ғасырлар тоғысындағы түркі өркениеті: халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. – Орал: «Ағартушы» мемлекеттік тілді оқыту орталығы, 2007. – Б. 153-156.
27 Қайкаус «Қабуснамасы» мен ортағасыр ғұламаларының тәлімдік ой-пікірлерін пайдаланудың маңызы // Ғасырлар тоғысындағы түркі өркениеті: халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. – Орал: «Ағартушы» мемлекеттік тілді оқыту орталығы, 2007. – Б.150-153. (М.А.Сарбасовамен авторлық бірлестікте).
28 Истоки современной казахской педагогической науки // Непрерывное професссиональное образование: Международный сборник научных статей. – Новосибирск: СИФБД, 2007. – С.111-116.
29 әл-Фараби мен Махмұт Қашқаридің педагогикалық идеяларының үндестігі // Қазақстанның ғылыми әлемі. - 2007. - №1. - Б.145-149.
30 The main sourses of formation Pedagogics as a science // Материали за 5-а международна научна практична конференция, «Ставайки съвременна наука -2007». - Т.5. – София: «Бял ГРАД-БГ» ООД, 2007. – С.32-35.
31 М.Қашқари еңбегіндегі тәрбие беру мазмұны // Қазақстан қоғамының модернизациялау жағдайындағы педагогикалық білім: мәселелері мен болашағы: республикалық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Жезқазған: «ЖезУ» АҚ, 2007. - Б.54-59.
32 Методологический подход к развитию педагогической науки // Образование в период детства: традиции, реальность, инновации: материалы международной научно-практической конференции. – Москва-Шадринск: ШГПИ, 2007. – С.462-464.
33 Тарихи дәстүр жалғастығы // Қазақстан мектебі. - 2007. - №11-12. - Б.50-53.
34 әл-Фарабидің адамгершілік тәрбие туралы идеяларын іске асыру // ҚазҰУ хабаршысы. Педагогикалық ғылымдар сериясы. - 2007. - № 2 (21). - Б.130-135.
35 Орта ғасыр ғұламаларының еңбектеріндегі дидактика мәселелері // Қарағанды университетінің хабаршысы. Педагогика сериясы. - 2007. - № 4 (48). - Б.87-93.
36 Significance Al-Farabi's pedagogical theory // Materialy IV mezinarodni vedecko-prakticka conference «Vedecky prumysl evropskeho kontinentu – 2007». – Dil 7. – Pedagogika: Praha. Publishing House “Education and Science’ s.r.o. – S.46-49.
37 Қазіргі педагогиканың мазмұнын жетілдірудің негізгі бағыттары // Бастауыш мектеп. - 2008. - №1. - Б.16-18.
38 Педагогика тарихының көкейкесті мәселелері // Қазақстан мектебі. - 2008. - №5. - Б.63-67.
39 Қазіргі педагогика ғылымындағы жалпыадамзаттық құндылықтар // Қарағанды университетінің хабаршысы. Педагогика сериясы. - 2008. - №1 (49). - Б.80-83.
40 Қазіргі педагогика ғылымының қайнар көздері. Монография. - Алматы: Білім, 2008. - 243 б.
41 Ж.Баласағұни мен А.Құнанбаевтың педагогикалық идеяларының сабақтастығы // Қазіргі заманғы маңызды проблемалар. – 2008. - №4 (17). – Б.246-250.
42 Алғашқы педагогикалық ой-пікірлердің дамуы // Ғылым және білім - 2008: жас ғалымдардың халықаралық ғылыми конференциясының материалдар жинағы. - 3-бөлім. – Астана: Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ, 2008. – Б.233-235.
43 әл-Фараби мұрасындағы тәрбие мазмұны // Көпсалалы университет: болашақ мамандардың отансүйгіштігі, көпмәдениеттілігі мен бәсекеге қабілеттілігі: VІІІ Халықаралық Байқоңыров оқулары конференция материалдары. - Екінші кітап. – Жезқазған: ЖезУ АҚ, 2008. – Б.158-163.
44 Шығыс ойшылдары патриоттық тәрбие туралы // Шоқан тағылымы – 13: халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. - Т.2. – Көкшетау, 2008. - Б.315-319. (М.А.Сарбасова, А.Ж.Бекмағамбетовпен авторлық бірлестікте).
45 Ж.Баласағұнидің педагогикалық теориясының мәні // 12 жылдық білімге көшу жағдайында оқушыларды оқыту мен тәрбиелеудің өзекті мәселелері: аймақтық ғылыми-практикалық конференция материалдары. - Қарағанды: «Санат-Полиграфия», 2008. – Б.95-97.
46 Адамгершілік, имандылық идеяларының рухани бастаулары // Қарағанды университетінің хабаршысы. Педагогика сериясы. - 2008. - №2 (50). - Б.127-132. (М.А.Сарбасовамен авторлық бірлестікте).
47 әл-Фараби педагогикасы. - Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2008. - 126 б. (Б.Әбдікәрімұлымен авторлық бірлестікте).
48 Ж.Баласағұни педагогикасы. - Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2008. - 124 б. (Б.Әбдікәрімұлымен авторлық бірлестікте).
49 М.Қашқари педагогикасы. - Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2008. – 96 б. (Б.Әбдікәрімұлымен авторлық бірлестікте).
50 «әл-Фараби педагогикасы» элективті курсы бойынша оқу-әдістемелік кешен. – Қарағанды: «Санат-Полиграфия» , 2008. – 66 б.
51 «Ж.Баласағұни педагогикасы» элективті курсы бойынша оқу-әдістемелік кешен. – Қарағанды: «Санат-Полиграфия», 2008. – 72 б.
52 «М.Қашқари педагогикасы» элективті курсы бойынша оқу-әдістемелік кешен. – Қарағанды: «Санат-Полиграфия», 2008. – 60 б.
53 әл-Фарабидің педагогикалық ілімі. - Зияткерлік меншік объектісін мемлекеттік тіркеу куәлігі. - №366, 06.08.2008 ж. (Б.Әбдікәрімұлымен авторлық бірлестікте).
54 Ж.Баласағұнидің педагогикалық ілімі. - Зияткерлік меншік объектісін мемлекеттік тіркеу куәлігі. - №365, 06.08.2008 ж. (Б.Әбдікәрімұлымен авторлық бірлестікте).
55 М.Қашқаридің педагогикалық ілімі. - Зияткерлік меншік объектісін мемлекеттік тіркеу куәлігі. - №367, 06.08.2008 ж. (Б.Әбдікәрімұлымен авторлық бірлестікте).
56 Халықтық таным әліппесі. - Зияткерлік меншік объектісін мемлекеттік тіркеу куәлігі. - №289, 02.07.2008 ж. (Д.С.Ешмұратовамен, Т.М.Абишевамен авторлық бірлестікте).
57 Нравственный идеал Махмуда Кашгари // Современный научный вестник. Серия: Педагогика. Психология. – Белгород: Руснаучкнига, 2008. - №20 (46). – С.68-74.
58 М.Қашқаридің «Түрік сөздігі» еңбегіндегі тұлға мәселесі // Жаһандану және қазіргі замандағы университеттер: халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2008. – Б.101-104.
59 Использование идей воспитания личности Ю.Баласагуни в современной образовательной практике вуза // Совет ректоров: ежемесячный научно-практический журнал. – М.: ИД «Садовое кольцо», 2008. - №10. – С.67-71.
Резюме
Сарбасова Карлыгаш Амангельдиновна
Педагогические идеи аль-Фараби, Ю.Баласагуни, М.Кашгари в современной казахской педагогической науке
13.00.01 – Общая педагогика, история педагогики и образования, этнопедагогика
Сегодня, когда Казахстан на пороге социально-экономических обновлений и политической демократизации, назрела необходимость анализа истории становления и развития казахской педагогической науки. Обращение к истоку современной казахской педагогической науки, ценностям мировой цивилизации предполагает преемственность развития современной науки, соотношение культурного развития каждого народа с развитием всего человеческого сообщества. Анализируя труды аль-Фараби, Ю.Баласагуни, М.Кашгари, имеющие тысячелетнюю историю, мы можем констатировать, что они внесли большой вклад в выделении педагогики из философии и оформлении ее в самостоятельную научную систему. В связи с этим большое значение приобретает изучение педагогической мысли аль-Фараби, Ю.Баласагуни, М.Кашгари, являющихся основным истоком казахской педагогической науки и осмысление их идей на основе современных педагогических концепций и накопленного в этой сфере опыта становится практической необходимостью.
Цель исследования: концептуальное обоснование педагогических идей аль-Фараби, Ю.Баласагуни, М.Кашгари как основы казахской педагогической науки и разработка содержания и методики использования их в образовательном процессе вуза.
Объект исследования: становление и развитие современной казахской педагогической науки.
Предмет исследования: система педагогических идей аль-Фараби, Ю.Баласагуни, М.Кашгари в современной казахской педагогической науке.
Методологическую основу исследования составили:
- исторические, философские, социологические и культурологические положения о диалектической взаимообусловленности общечеловеческих и национальных ценностей;
- аксиологический и системный подход к исследованию историко-педагогической действительности;
- учение о философии морали и основные тенденции философии образования в современном мире;
- общие диалектические принципы развития личности;
- принципы историзма, научной объективности и определения исторической истины;
- концептуальные положения гуманитарной педагогики о ценностно-смысловых и культурологических основаниях воспитания;
- положения личностно-ориентированного подхода о смыслотворческой деятельности;
- концептуальные подходы ученых-исследователей к анализу исторических явлений и процессов, фактов и событий, к определению хронологических этапов развития общества, тенденций исторического развития.
Методы исследования:
- философские: диалектический метод познания; индукции и дедукции;
-
общенаучные: исторические, системно-структурные, аналитические,
логические;
-
методы исторического анализа: историко-философский, историко-
генетический, историко-системный, культурологический, сравнительно-
сопоставительный, ретроспективный;
- методы сравнительно-педагогического исследования: системно-структурный, системно-аналитический, изучение и анализ научной литературы, архивных материалов, прогнозирование результатов работы.
Результаты работы:
- теоретически обоснована методологическая и функциональная сущность становления современной казахской педагогической науки как составной части мировой педагогики;
- выявлены социально-культурные условия зарождения основ педагогических идей тюркских народностей;
- определено содержание педагогических идей тюркских народностей раннего средневековья как первоначальные истоки зарождения современной казахской педагогической науки;
- с позиции современной педагогики впервые концептуально обоснованы педагогические теории великих тюркских мыслителей аль-Фараби, Ю.Баласагуни, М.Кашгари как истоков современной казахской педагогической науки;
- раскрыто взаимовлияние и показана историческая преемственность педагогических идей аль-Фараби, Ю.Баласагуни, М.Кашгари;
- выявлены роль и место педагогических идей аль-Фараби, Ю.Баласагуни, М.Кашгари в современной казахской педагогической науке и определены основные направления ее совершенствования;
- разработаны научно-методические рекомендации по использованию педагогических теорий аль-Фараби, Ю.Баласагуни, М.Кашгари в системе высшего профессионального образования;
- в целях использования в учебно-воспитательном процессе высших и средних специальных учебных заведениях, в системе повышения квалификации педагогических кадров разработаны:
учебные пособия:
1. әл-Фараби педагогикасы. – Караганды: Изд.-во КарГУ, 2008. – 126 с. (в соавторстве Б.Абдыкаримовым);
2. Ж.Баласағұни педагогикасы. - Караганды: Изд.-во КарГУ, 2008. – 124 с. (в соавторстве Б.Абдыкаримовым);
3. М.Қашқари педагогикасы. - Караганды: Изд.-во КарГУ, 2008. – 96 с. (в соавторстве Б.Абдыкаримовым);
электронные учебники:
1. «әл-Фарабидің педагогикалық ілімі» (свидетельство о государственной регистрации объекта интеллектуальной собственности №366, 06.08.2008 г.) (в соавторстве Б.Абдыкаримовым);
2. «Ж.Баласағұнидің педагогикалық ілімі» (свидетельство о государственной регистрации объекта интеллектуальной собственности №365, 06.08.2008 г.) (в соавторстве Б.Абдыкаримовым);
3. «М.Қашқаридің педагогикалық ілімі» (свидетельство о государственной регистрации объекта интеллектуальной собственности №367, 06.08.2008 г.) (в соавторстве Б.Абдыкаримовым).
учебно-методические комплексы элективных курсов:
1. «әл-Фараби педагогикасы» учебно-методический комплекс // Караганды: «Санат-Полиграфия», 2008. – 66 с.;
2. «Ж.Баласағұни педагогикасы» учебно-методический комплекс // Караганды: «Санат-Полиграфия», 2008. – 72 с.;
3. «М.Қашқари педагогикасы» учебно-методический комплекс // Караганды: «Санат-Полиграфия», 2008 – 60 с.
Апробация и внедрение результатов исследования осуществлялись в процессе участия автора на международных научно-практических конференциях в Чехии (Прага, 2007); Болгарии (София, 2007), России (Москва-Шадринск, 2007); в Казахстане – на международных, республиканских, региональных научно-практических конференциях (Астана, 2006-2008, Алматы, 2008, Караганда, 2005-2008, Көкшетау, 2006-2008, Павлодар, 2007, Тараз, 2007, Орал, 2007, Жезказган, 2008).
Достарыңызбен бөлісу: |