Сонымен қатар, исламшылдар партиялык курылымдарды болашак ислам мемлекеттiк курылымынын бiр бөлiгi ретiнде қарастырды. Ал улемдер ушiн партия жергiлiктi билiктiн ресми бірлестiгi болды

Сайяф партиясынан баска, исламшыл деп саналган партиялар арасында аугандык карсылыктын козгалысындагы басты релдi Гулбеддин Хекматиардың басшылыгындагы «Хезбе-и ислами (Ауғанстан Ислам партиясы) жане Бурхануддин Раббани баскарган «Жамиат-и ислами Ауғанстан» (Ауганстан Ислам когамы) ойнады. Олар екеуi де Кабул университетiнде курылган «Мусылман жастары» уйымынан шыққан. 1970 жылдын ортасынан бастап олар Пакістанга көшiп кеткен.

Олардык ekeyi де Ауганстаннын солтүстiгiнен шыққандыгы да манызды болып табылады. Раббани Бадахшан провинциясынын тажiгi, ал Хекматнар - гильзай тайпасынын харути рулық қауымынан шыққан пуштун болган. Хекматиардын отбасы Ауғанстаннын солтустiгiне коныс аударган пуштундар санынан болды. Мундай саясатты XIX - XX гасырдын басында ауған әмірлері белсендi жүргiздi. Бiр жагынан, Хекматиар Ауғанстаннын онтустiк жане онтүстік- шыгысындагы пуштундар ушiн тән дәстүрлі тайпалык құрылымнын бiр бөлiгi болган жок. Екiншi жағынан, онын азшылык улттар ортасында емiр сүруiне байланысты

күшті жалпыпуштундық бірегейлiгi болды. Сонымен қатар, Хекматиардан Ауғанстан исламшылдары арасында көшбасшы ретінде ен колайлы кандидатураны жаксы зайырлы бiлiммен катар жалпы ислам кундылыктарына багыттау жасады.

Хекматнар Пакістанды ете қанағаттандырды, ейткенi Гейлани сияқты дәстүрлi пуштун элитасымен байланысты емес едi Сонымен катар, коммунистер билікке келгенге дейiн мундай элитага карсылык көрсеткен. Ол, сондай-ак, моджахедтердiң кейбiр басқа көшбасшылары, мысалы Наби Мухаммеди сиякты тайпалармен байланысты емес еді. Демек, теориялык тургыдан жалпыауған кешбасшысының роліне умiткер едi. Сонымен катар, ол елдiн онтустiгi мен оңтүстiк- шыгысындагы пуштутiлдi тургындарын гана емес, сонымен катар Кабулдын даритiлдi бейтралбанданган пуштундарын да жане Ауғанстаннын солтустік провинцияларын да коса. жалпыга ортак туыстык устанымдарын коргады Ислам дiнiне деген озiнiн жалпы саяси көзқарастарына байланысты ол әртүрлі адамдарды, олардын улттарын және кандай да бір кауымга катыстылыгын шақыра алды. Сондықтан да «Хезбе-и ислами - де пуштундардан басқа тәжіктер мен өзбектер де болган.

Сонымен қатар, онтустiк-шыгыстары тайпалык пуштундар үшiн Хекматиарга деген көзқарас артурлi болды. Бiр жагынан, тайпалардын арасында исламшылдардың ықпалы айтарлыктай болган жок. Жергiлiктi дәстүрлi тайпалык элита әлi де аз маныздылыгын сактап калды. Олар үшiн Хекматнар бетен адам болды. Екiншi жагынан. Хекматиар Пәкістан мен онын әскери және дiни элиталарымен тыгыз байланысты болды. Осыган байланысты Ауғанстанда пуштун элитасынын белiгi үшiн белгiлi бiр қиындықтар туындады. Өйткені олар теориялык тургыдан пуштун ултшылдыгы ушiн, тарихи тургыда осы елмен шекаранын ету сызыгына катысты Пакістанға қарсы багытталган. Сондыктан Пакістанмен одак олар ушiн коммунистермен және кеңеспен күресу үдерiсiнде тактикалық қадам болды. Бул тургыда Хекматиар Пакістанга тым тауелдi болды.

Хекматиар партиясынын курамынан Халес баскарган "Хезбе-и ислами» деген атаумен тағы бір ислам партиясынын

белініп шыгуы ыкпалды тайпалык пуштундардын бiр бөлiгiн устанумен байланысты болды. Халес Ауғанстандагы ислам козгалысы уйымдастырушыларынын бiрi болды, ол Деобандтагы медресені бітірді. Бiр мезгiлде ол Нангархар провинциясындагы хугианн тайпасынын дәстүрлі кошбасшыларынын бiрi болды. Дәл осы хугиани пуштундары Халес партиясынын бастапкы уйымдастырушылық негiзiн курады. Кейiн оларга Пактия провинциясында дзадран тайпасынын жетекшiсi болган, ислам козгалысынын ыкпалды кайраткері Жалалуддин Хаккани косылды. Оливье Руа Нангархарда Халес партиясынын эсерi хугнани аумагынан батысқа қарай гильзайларга, шығысқа қарай шинвари және солтүстiкке карай Лагманиге дейiн кыскарганын атап отт Мумкiн, бул хугианидiң негiзiнен гильзайлар аумагында туратын дурранилiк тайпалардын бiрi болуымен байланысты болган шыгар. Сонымен бiрге, Халес партиясынын манызды курамдас болiгi жабакхелль рулык кауымынан шыққан гильзайлык ахмадзай тайпасынын окiлдерi болды. Олар Нангархар провинциясында хугнанндiн кершiлерi болды. Рулық кауымынын кошбасшылары агайынды Кажы Дін Мухаммед. Абдул Хак және Қажы Абдул Кадыр ауган окигаларында улкен рөл аткарган." Кабулдан Жалалабадка баратын жолдагы Халес партиясынын стратегиялык жагдайы оны аугандық қарсылық саяси курылымынын манызды элементi жасады.

Ауған қарсылығынын барлык партияларынын арасында тек «Жамиатта» (Ауганстанның Ислам когамы) пуштундар саны басым болған жоқ. Барнетт Рубиннің бағалауы бойынша, «Жамиат эмиграциядагы партиянын штаб- патерiнде көшбасшыларының 75%-ы даритілді, қалғандары пуштун гильзайлар болды." Раббани партиясы натижесiнде Ауганстаннын солтустiгi мен батысындагы азшылык улттардын турлi қауымдастықтарымен аугандық қарсыласудын басты сырткы демеушiлерiнiн қарым-қатынасындагы басты делдал болды. Негiзiнен бул дарит лдi суннит халкына, ягни тәжіктерге катысты болды. Сонымен қатар, «Жамиатка» даритiлдi халыктын басқа да топтары, сондай-ак кейбiр пуштундар, мысалы, Кандагардын пуштундары косылды. Сондай-ак, 1981 жылы негiзiнен азшылык улттар туратын

Герат және Фарьяб провинцияларындагы Наби Мухаммедн дін «Харакат» партиясынан шыккан жергiлiктi уйымдар «Жамиат» жагына кошкендігі қызықты жағдай болып табылады. Сол уакытта, фарах провинциясындагы жергiлiктi нурзайлар пуштун тайпасы тiлдiк устаным бойынша екі топка белiндi. Олардын iшiндегi пуштутiлдi болiгi «Харакат>> курамында қалды. Ал, дарит лд нурзайлар, тиiсiнше «Жамиатка косылды. Сәйкесінше, Ауғанстанның турлі кауымдастықтары арасындағы тiлдiк, дiни және басқа да шк қарама-қайшылықтар ауган моджахедтерiнiң қандай да бiр партияларына олардын адалдыгын аныктау үдерiсiнде де ез корiнiсiн тапты.

Aran айтқанда, «Жамиатты» колдайтын ayran оппозициясынын ен ыкпалды дала командирлерi - Ахмад Шах Масуд пен Исмаил-хан даритiлдi тажiктер болды. Бiрiншiсi. Панджшер шатқалына сүйене отырып, Кабулдан солтустiкке қарай тау аудандарында басымдыкка не болды. Екiншiсi. Герат провинциясында улкен ыкпалга не болды. Осы екi ауданда негiзiнен даритiлдi халық қоныстанган болатын. Кабул провинциясынын таулы тургындары мен Гераттын жазык халкы уйым бойынша бiр-бiрiнен ерекшеленсе де, оларда тiлдiк және мәдени кауымдастык болган. Масуд пен Исмаил-хан үшін. Ауғанстанның солтүстiгi мен батысындагы дарит лд кауымдардын баска да коптеген кошбасшылары сиякты. Бадахшаннан келген дарит лд тожик Раббанн бастаган «Жамиаткам багдарлануга кисынды болды. Бул Хекматиардын «Хезбе и исламн» партиясынан дастурлi пуштун партияларынын бiрiн немесе кобінесе пуштун исламшылдарын колдауга караганда кисынды болды. Бул жагдайда саяси исламнын козгалысы елдегі этносаралык жане когамдык кайшылықтарды айналып ете алмады. Саяси ислам олардын омiр сүруiн жокка шыгара алмады.

Осылайша, екi басты «исламшыл партия: «Кезбе и ислами > және «Жамнат Пакістан және басқа да сырткы демеушiлер мен жергiлiктi карсылыкка катыскан Ауғанстаннын сунниттік когамдастықтары арасындагы басты делдалдардын кызметiн атқара бастады. Оларга сырткы кемектiң едәуiр бөлiгi жеткізілді. Бул ретте «Хезбе-и ислами каржыландыруда басымдыкка

Сонымен қатар, «Жамиат» әскери-стратегиялык тургыдан манызды болды. Осы уйымның көмегiмен Пәкістан, АҚШ және араб елдерi азшылык улттар туратын елдiң солтүстiк және батыс аудандарында ауган карсылыгынын белсендiлiгiн колдады. Бул Ауганстандагы кеңестiк араласуга киындықтар тудыру тактикалык мiндетi тургысынан манызды болды. Мысалы, Ауғанстаннын солтустiгi аркылы кеңес әскерлерiнiн негiзгi коммуникациялары отт

Аугандык карсылыкта шиит халкынын уйымдары жеке орынға ие болды. Негiзiнен бул хазарейлер болды. Шинт- исмаилшылдардын тагы бiр шагын тобы Кабулдан солтустiкке карай таулы аудандарда турды. Олардын кауымдары дербес позицияны алып, Кабулмен карым-катынасты колдады. Ал, хазарейлер негiзiнен ресми билікке деген оппозицияда болган. 1979 жылдың соңынан, Ауганстанның бірнеше шеткері аймақтарын камтыган Хазаржат тарихи таулы ауданында -Шура-е инкилоби-е иттифах и ислами (Ауганстан ислам одагынын революциялык кенесі) жұмыс істеді. Шуранын жетекшiсi сайед Бехешти болды. Шура «бейбiтшiлiк пен жас зияткерлер басым болган зайырлы канаттан, сейидтер усынган дiни дәстүршілерден, сондай-ак 1973 жылғы революциялык Иранда жуз мындаган хазарейлер мунай жагдайына байланыста кызмет жасап, елге оралган исламшылдардан куралган уш саяси элементтен турды " Сонгылары 1983 жылы Шурага қарсы сәтсіз аяқталган төнкеріс уйымдастыруга тырыскан ирандык Наср партиясын колдаган." Алайда,

хазарей саясаткерлерiнiң арасындағы қарама-қайшылық жалғаса бердi. Хазаржатта жана партиялар мен козгалыстар пайда болды. олардын кейбiреулері Ираннан қолдау тапты, басқалары хазарей кауымдарының iшiндегi дастурлі байланыстарга суйендi. Бiрак, Иранның әсері айтарлықтай түрткi айтка

Жалпы, Пакистаннан уйымдастырылган саяси партиялар арқылы ауган карсылыгын каржыландыру жүйесі кеңестiк қатыстылыққа қарсы күрестi уйымдастыру ушiн оте тиiмдi болды. Сонымен катар, онын натижесi узак жылдар бойы сырткы колдау алган және ауган коммунистеріне қарсы күреске катыскан артурлi кауымдастыктардын күшеюi болды. Әр партиянын саяси элитасы көшбасшыдан, штаб-патер кызметкерлерiнен және командирлерден турды. Командирлер әдетте партияларға тиесілі болды, бiрак, моджахедтер жергілікті алеуметтiк желiлер негiзiнде өз командирлерiне адалдықты сақтап қалды. Саяси багдарын өзгерткен командирлер өз збасарларын оздерiмен алып шықты. Тек «Хезбе-и ислами партиясы (Гулбеддин Хекматнар) Ауғанстанның iшiнде мушелiк карточкаларын тарата отырып, жеке партиялык мушелікті орнатуға тырысты. Ал дәстүршілдік партиялар ауган когамынын турлi әлеуметтiк сегменттерiнiң коалициясы ретінде жумыс істеді. Осылайша, Пәкiстандагы моджахед партиялары емес, жергілікті жерлердегі саяси уйымдар карулы кауымдастыктар және олардын мудделерiн бiлдiретiн саяси ұйымдар узак перспективада ауган саясатынын басты субьектілер болды. Бул үрдiс ресми Кабул саясатымен күшейтілді, ол да жеке кауымдардын нығаюын колдады Бiз буран толыгырак тоқталамыз.