Stud kz – қазақ тілінде жазылған жұмыстар саны және сапасы бойынша біздің қор №1 болып табылады
жүктеу/скачать 31.43 Kb.
|
Stud.kz – қазақ тілінде жазылған жұмыстар саны және сапасы бойынша біздің қор №1 болып табыладыҚызылорда облысының табиғат жағдайы МАЗМҰНЫ Кіріспе 1. Жалпы физикалық-географиялық жағдайы 1.1. Қызылорда облысының географиялық жағдайлары 1.2. Қызылорда облысының табиғат жағдайы 1.3. Қызылорда облысының климаттық жағдайы 1.4. Ішкі сулары 1.5. Топырақ өсімдік жамылғысы 1.6. Жануарлар әлемі 2. Облыстың экологиялық жағдайлары және табиғат қорғау мәселелері 2.1. Жер ресурстарын қорғау 2.2. Суды қорғау 2.3. Орманды және өсімдіктерді қорғау 2.4. Жануарлар дүниесін қорғау 2.5. Ландшафтар мен табиғат кешендерін қорғау 2.6. Облыстың жалпы экологиялық жағдайы Арал өңіріндегі табиғат қорғау мәселелері мен қазіргі экологиялық 3.1. Арал өңіріндегі қазіргі экологиялық ахуал 3.2. Арал теңізінің суындағы және құрғаған орындағы тұздардың жылжу ерекшеліктері 3.3. Арал теңізі табанының геоморфологиясына қатысты тың мәліметтер Қорытынды Пайдаланған әдебиеттер тізімі КІРІСПЕ 1. Жалпы физикалық-географиялық жағдайы Қызылорда облысы Республикамыздың оңтүстік – батыс бөлігінде орналасқан. Облыстың Оңтүстік – Шығысын Қаратау сілемдері, ал солтүстік Қызылорда облысы ежелден келе жатқан, Сыр өңірін мекендеген Алғашқы орыстардың қазақтармен және басқа да Орта Азия Зерттеудің көкейтестілігі. 2007 жылы қабылданған «Экологиялық Кодекс» Облыстың экологиялық жағдайы негізінен 3 аймаққа бөлінеді: апатты Зерттеудің мақсаты: Көпшілік пен студенттер қауымына Қызылорда облысының Зерттеудің нысаны: Сырдария өңірінің экологиясы мен табиғатын қорғау Зерттеудің міндеттері: Қызылорда облысының қазіргі физикалық – географиялық жағдайына жаңаша Облыстың табиғат қорларының бүгінгі экологиялық жағдайы мен сапалық Арал өңірінің табиғатын қорғау мәселелері және қазіргі экологиясына Зерттеудің практикалық мәні: Қызылорда өңіріндегі қазіргі экологиялық жағдайларға физикалық – географиялық Облыстың негізгі табиғат ресурстарына (су, жер, фаунасы мен Облыстың экологиясы мен табиғатын пайдаланудағы соңғы жаңалықтар мен Арал өңіріндегі қазіргі экологиялық проблемаларды шешу тың материалдармнен Диплом жұмысы 3 тараудан, 15 бөлімнен тұрады. Соңында Қызылорда облысының географиялық жағдайлары «Сыр» өңірін ғана емес бүкіл Қазақстанды оның табиғатын Себебі, орыс елшілеріне сапарларынан қайтып оралғаннан кейін өздері XVIII ғ. басында Қазақстанның Рессейге қосылуының әсерінен алғашқы 1740 жылы Д.В. Гладишев пен И.Муравиннің экспедициясы кіші Өсімдіктерден көктерек, қайың, қараған, сексеуіл, ырғай, тобылғы, тал, XVIII ғ. ортасында Ресей империясы шалғай Сол кездегі орыс экспедициясының Сыр өңіріне жасаған саяхаттарының Сол кездері картографиялық еңбектердің арасында XVIII ғасырдың аяғында 1856 жылдан кейін классикалық кезең – П.П. Семенов, 1848 – 1849 ж. А.И. Бутаковтың экспедициясы Арал Н.А. Северцов Сырдария өзеніне метеорологиялық зерттеулер жүргізді. Арал 1910 жылы С.С. Неуструев Перовск уезінің жерін зерттеді. Н.А. Зарудный Арал төңірегі құстарымен қатар бауырмен жорғалаушыларды И.В. Мушкетов Тұран бассейнінде метеорологиялық деректер жинайды. «Жазы Қазіргі кездегі зерттеулер. Арал аймағының Қызылордалық бөлігінің географиялық Бұл жұмыстың басты мақсаты Қызылорда облысында Сырдария өзенінің 60-шы жылдардан кейін ол кездегі Қызылорда Педагогикалық институтының Қазақстан Республикасының Ғылым Академиясы 1984 жылы «Арал Қызылорда облысының жағдайына байланысты суармалы жер шаруашылығына Сурет – 1. Қызылорда облысының табиғат жағдайы Облыс территториясының рельефі ұзақ уақыт бойы жердің ішкі Неогеннің аяғында аридтік климат үстем болып, соған байланысты Төрттік дәуірдің орта кезінде Амудария өзенінің Қарақұмның солтүстігі Арал маңы ойпатының оңтүстік – шығыс жағынан төменгі Облыс рельефі бірсыпыра тегіс, кей жерлерде белесті, адырлы А) Аллювиалдық жазық және Сырдария аңғары. В) Эолды – құмды жазықтар. Б) Арал теңіз жағасы және бұрынғы теңіз табаны. Бірінші морфологиялық ауданға Сырдария өзенінің төменгі ағысындағы аудан Геологиясы. Қызылорда территориясы Тұран плитасы шегінде орналасқан. Бұл Солтүстік Қызылқұм синеклизасы Қаратау – Есіл ойпаңының девон Арал маңы қарақұмының оңтүстік жиегі бор шөгінділерінен тұрады. Төменгі протерезойда Сырдарияның оң жағалауын тайыз теңіз басып Қаратауда конгломерат – құм – саз қам – Палеозой тобының жыныстары Республика территориясында өте кең тараған. Төменгі кембрий жыныстарында фосфоритті және ванадийлі горизонттар Қаратауда Девон кезеңінің басы теңіздің шекарасының кішіреюуімен сипатталады. Неогенде Жазықтар мен ойпаттар. Облыс Тұран ойпатының жазықтау келген Жер бедерінің өзгеруіне ауылшаруашылығы үлкен әсер етті. Ол Бикесары жазығы. Шаруашылық мәні біршама, жеткілікті өсімдік жамылғысы Жаңадария жазығы. 1848,25 мың гектар жерді алып жатыр. Қуаңдария жазығы. 621,25 мың гектар жерді алып жатыр. Төбелер мен қыраттар. Жазық далада әр жерде жатаған Қаратау. Алып жатқан ауданы 715,75 мың гектар, Жаңақорған, Минералды – шикізат ресурстары. Қызылорда облысы территориясының геологиялық Арал теңізінің солтүстігінде темір мен көмірдің қоры барланған. Рудасыз пайдалы қазбалардан бұл жерде натрий сульфаты, ас Сурет – 2. Өнеркәсібі. Облыста Жақсы – Қылыш кен орнында тенардит және Жанатын пайдалы қазбалар. Мұнай және табиғи газ. Облыс жерінде мұнайға Облыстағы экономикалық жағынан басымы – мұнай. Бүгінгі таңда Қазіргі таңда бұл өңірде шетелдік инвесторларды тартып, көптеген Көмір. Ең алғаш облыс территориясында көмірдің бар екендігі ... Изенді – Арал мен Ұзынқайыр мүйістері арасындағы Негізінен бұл өңірде саздауытты – тұзды жерлерден көмір Кейінгі геологиялық барлау көрсеткендей көмір қабаты 30 метрден Көмірдің көп қорын іздеу мақсатында келешекте 1000 – Жалпы алғанда көмірдің жалпы қоры Қызылорда облысының қажетін Жанғыш сланец. Арал өңіріндегі жаңғыш сланецтің кені Қазалы Рудалы пайдалы қазбалар. Темір рудасы. Облыс территориясмындағы барланған руданың бірі – Ванадий. Қаратаудың солтүстік – батыс бөлігінде Қазақстандағы бірден Руда құрамында ванадийден басқа молибден, сирек кездесетін элементтер Жалпы қоры 1 млрд тоннадан астам. Бұл Қазақстандағы Титан. Кіші Арал теңізінің солтүстігіндегі Бутаков шығанағы маңындағы Жату бағыты мен қалыңдығына қарай екі рудалы горизонт Қорғасын – Мырыш. Қаратаудың Солтүстік – Батыс беткейінде Шалқия кені Қаратау сілемдеріндегі басқа да кен орындарының Шалқия қорғасын мырыш кен орны облыстағы Жаңақорған елді Алғашқы жылдары жылына 700 мың тонна руда өндірілу Шалқия кенішінің тоқтап тұрғанына 5 жылдан астам уақыт Бірақ, бәрі де аяқсыз қала берді. Бүгінгі күні Шалқия кенішін игеруге болгарлық кәсіпкерлер ықылас Шалқия зауыты жоғары сапалы қорғасын мен мырыштан басқа, Рудасыз пайдалы қазбалар. Қызылорда облысының жері құрылыс материалдарының Шынылық құм. Кварц құмдары 1953 жылдардан шыны жасауға Бұлардың барлығы Арал қаласына жақын маңдарда, еңбек күші Кварц құмы кендерінің құрамында кремнезем 90,12 – 92,74 Гипс. Облыс байтағында гипс сазының кендері баршылық. Олардың Құрылыс тасы. Құрылыс тасы ретінде Жаңақорған кенішінде доломиттің Құрылыстық саз. Облыс байтағында құрылыстық саз кең таралған. Облыс жерінде 80 – нен астам кірпіштік саз Жалпы алғанда облыс байтағында құрылыстық материалға қажетті тас, Облысымызда бірден – бір Қызылорда Мемлекеттік Университетінің ғалымдары Ас тұзы. Шығыс – Арал өңірінде, әсіресе құрғап Сондай – ақ Арысқұм құмдарының арасында Арыс көлінде Натрий сульфаты. Облысымыздың солтүстік қиырында Шығыс Арал өңірінде Қызылорда облысының климаттық жағдайы Қызылорда облысының климаты тым континентті, қысы аз қарлы Жылдың 235 – 275 күнін 0˚С – тан Облыс территориясында жылы мезгілдің басталуымен бірге шаңды дауылдар Соңғы жылдық температуралық режимді мына көрсеткіштен көруге болады 1 – кесте Орташа айлық және жылдық температура Бекет (Қызылорда) I II III IV V VI 1997 -6,1 -7,6 -4,6 16,5 20,5 27,4 28,4 1998 -10,4 -7,0 -1,7 12,2 19,3 27,1 29,7 1999 -5,8 -2,1 0,5 12,9 20,3 24,2 26,6 2 – кесте Орташа айлық және жылдық жауын – шашын (мм) Бекет (Қызылорда) I II III IV V VI 1997 18 4 30 17 45 13 1 1998 40 11 70 5 8 9 27 1999 6 10 17 50 5 4 35 Жоғарыдағы таблицадан көруге болады (2 кесте) жауын – 3 – кесте Жылу жиынтығы Орташа Ең көп Ең аз 3719˚ С 4179˚ С 3121˚ С Сурет – 3. 4 – кесте Облыстың климаттық ерекшеліктері Жаздың соңғы суығы Күздің алғашқы суығы Суықсыз мезгілдің ерте-дегі орта -ша кеші ерте-дегі орта –ша 17,03 12,04 12,05 15,09 8,10 1,11 213 137 Сонымен, жылдың орташа суықсыз күндері 178 күнге тең, Ауаның ылғалдылығы өте төмен. Ең төмен кезең жаз 5 – кесте Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы мен буланушылық (мм) 1 2 3 4 5 6 7 8 Ылғал 82 78 67 51 46 43 Булану - - - 109 174 217 5 – кестеге қарасақ нағыз ылғал өте аз 6 –кесте Ауа температурасының абсолюттік көрсеткіштері Жылдар Абсолюттік максимальды ˚С Абсолюттік минимальды ˚С 1997 42,8 - 28,5 1998 42,2 - 28,5 1999 40,9 - 24,8 Қызылорда облысының климаттық аудандары. Облыстық климат жағдайы материктің Облыс территориясының ауа – райына солтүстіктен, Сібірден соғатын Облыс территориясын төмендегідей климаттық аудандарға бөлуге болады: Солтүстік аудан және құрғақ ыстық аудан. Орталық. Оңтүстік. Таулық. 1. Құрғақ ыстық аудан. Бұл ауданға Арал, Қазалы, I - өте құрғақ, ыстық тау алды. II - өте ыстық және құрғақ шөл даласы. IIб – орталық, IIв – оңтүстік. 2. Орталық аудан. Қазалы, Қармақшы, Жалағаш, Сырдария, Шиелі, 3. Оңтүстік аудан. Шиелі, Жаңақорған аудандарын алып жатыр. Сурет – 4. Қызылорда облысының климаттық аудандары. Жаңақорған аудандарының оңтүстік аудандарында қар мардымсыз, жауса да 4. Таулы аймақ. Шиелі, Жаңақорған аудандары территориясына кіретін Ішкі сулары. Жер шарының су қорын мұхиттар, теңіздер, өзендер, көлдер, Су өндірістік күштің бір элементі ретінде кез келген Облыс өзен – көлдерінің жалпы ерекшелігі. Облыстың су Мысалы: Арал теңізі платформалық ойыста пайда болған. Ащыкөл Көлдердің көбісі өзен бойындағы өзен суының деңгейінің көтерілген 1962 жылдан бастап өзен суының суландыруға көптеп пайдаланылуы Соңғы жылдары көлдер тек Сырдария өзенінің бойында және Тоймакөл – Қазалы қаласының оңтүстік – шығысын ала Көкқатын – (Жуан Сарыбай) көлі Қазалы қаласының оңтүстік Ақшатау – Қызылжар ауылының батысында орналасқан. Бұл көл 1.5 Топырақ – өсімдік жамылғысы Облыстың топырақ – өсімдік жамылғысы әр алуан түрлі. Батпақты топырақ қабаттары гумусқа өте бай. 10 – Құмды – құмайт топырақ таралған аудандарда негізінен бұталы Өсімдігі. Облыс топырақ жамылғысына тоқтамас бұрын, территорияның Тарихи деректерге ой жіберсек облыс байтағының өсімдік жамылғысының 8 – кесте Топырақ Топырақ эрозиясының болу себептері Ағаштарды кесіп құрту Малды есепсіз бағу, жаю қателіктері Эрозияға қарсы техниканың Территориядағы жоқтығы жеткіліксіздігі негізгі ағаш тектес өсімдігі сексеуіл болады. Сондықтан болар Қазақстан мен Орта Азия, әсіресе Сыр өңірі – Республика байтағында сор өсімдіктерінің шамамен 180 түрі бар, Вегетациялық кезеңі өте қысқа өсімдіктер арасында да жаңа Құм топырақты шөл даладағы бұта өсімдіктерінің арасында жүзгін, Сексеуіл тоғайлары негізінен жапырақсыз аласа (2 – 8м) Жергілікті халық сексеуілді отын ретінде кесіп, соңғы жылдары Кестеден көрсетілгендей (9 – кесте), қазіргі кездегі облыстағы Оның фотосинтезді қамтамасыз ететін бір жылдық бұтақтарын қой 9 – кесте Соңғы елу жылдағы Қызылорда облысы аумағындағы сексеуілдің алып жатқан көлемі Жылы Орманның көлемі Оның ішінде, мың/га тоғай сексеуіл 1970 2913 393 2520 1980 2599 349 2250 1990 2292 300 1992 2000 2011 260 1751 Сор топырақты бұта өскен далада сарсазан, бұйырғын т.б. 1.6 Жануарлар әлемі Жануарлар дүниесінен облыс жерінде түз даланың жануарлары: ақбөкен, Климат ресурстарына облыс кемде – кем емес. Оның Облыстың экологиялық жағдайлары және табиғат қорғау мәселелері Табиғат қорғау – қоғамның тіршілік етуіне мейлінше қолайлы Табиғатта барлық дүние, құбылыстар мен процесстер өзара өте Біздің елімізде табиғат қорғау – аса маңызды мемлекеттік Сонымен бірге жер мен жерқойнауларын, суды, өсімдіктер мен Қазақстан Республикасының соңғы қоршаған ортаны қорғау туралы заңы Онда бірінші былай басталған: Табиғат және оның байлығы Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау туралы заңы XIX Қызылорда облысында қоршаған ортаны қорғауды облыстық қоршаған ортаны Жер ресурстарын қорғау Жер қорғау ісі алғаш Қазақстанда 1971 жылы шыққан Бұл жердің топырағын эрозиядан қорғаудың ерекше мәні бар: «Жер туралы» жаңа заң 2001 жылғы 24 қаңтардағы Заң негізгі бекітілген 5 бөлім, 20 тараудан тұрады. Қазақстан Республикасының жер қоры нысаналы мақсатына сәйкес он Қазақстан Республикасында жер мемлекеттік меншікте болады. Осы заңда Облыстық жер ресурстарын сортаңданудан, тұзданудан, құм басудан қорғау Жер қойнауын қорғау. Республика жер қойнауы пайдалы қазбаларға Егемендік алғаннан кейін жер қойнауы және оның байлығын Заңда негізгі ұғымдар мен анықтамалар, жер қойнауы және Басты мақсат пайдалы қазба байлықтарын барлауда, оларды өндіруде Қазіргі уақытта Қызылорда облысы байтағында жер қойнауын барлау Облыс байтағында пайдалы кендерден мұнайдың, ванадийдің мол қоры Суды қорғау Су – жер бетіндегі тіршіліктің негізгі көзі. Су 1993 жылды 31 наурызда жоғарғы Кеңесінің XII сессиясында Бүгінгі таңда облыс байтағындағы су қорының (жер Орманды және өсімдіктерді қорғау Қазақстанда 21 млн гектардан астам орман қоры бар. Орман қорғаудағы негізгі жұмыстар – орман ағаштарын дұрыс Кезінде ҚазССР Министрлер Кеңесі орман қорғауға бағытталған бірқатар Орманды және оның байлықтарын қорғау туралы кодекстер мен Облыс байтағының мемлекеттік орман қорының пайыздық үлес көрсеткіші Жануарлар дүниесін қорғау Жануарлар дүниесі – табиғи кешендердің бірден – бір Ал Қызылорда байтағында омыртқалы жануарлардың 200 – ге Мемлекеттік орман қорындағы ормансыз жерлердің категорияға байланысты бөлінуі Орманмен жабылған жер – 40% Сирек (Редины) – 36% Ашық жерлер – 19% Кесілген жерлер – 3,7 % Жас өскіндер – 0,8% Өртендер мен қурап қалған шөптер – 0,3% Облыстағы орман қорының қорғалу категориясына байланысты бөлінуі Жайылым – 51% Құмдар – 26% Жыртылған жер – 1% Жолдар – 1% Басқа жерлер – 21% Қорғаушы ормандар – 94 % Су қорғайтын орман – 0,53% Санитарлық – тазалық мақсаттағы орман – 0,06% Ерекше қорғалатын орман – 0,01% Оларды қорғаудың негізгі – Жануарлар дүниесін қорғау Бұл заң бойынша жануарлар дүниесін қорғауға, оны пайдалануға Қазақстанда жануарларды қорғау мен тиімді пайдалануға бағытталған нақтылы Ал Қызылорда облысы бойынша сүтқоректілердің – 7, құстардың Қазақстанның қызыл кітабына енгізілген сирек кездесетін және жойылу Сүтқоректілер: Түркімен құланы Қарақұйрық Тоғай бұғысы Шағыл мысығы Сабаншы Қарақал Қаратау арқары Құстар (Облыс байтағында ұшырасатын) Алакөз сүңгуір Жылан жегіш қыран Дала қыраны Қарақұс Бүркіт Аққұйрықты субүркіт Жорға дуадақ Қарабауыр бұлдырық Ақбауыр бұлдырық Қызылқұйрық бұлдырық Қоңыр кептер Үкі Қызғылт бірқазан Бұйра бірқазан Сары құтан Кіші аққұтан Қалбағай Қарабай Қара Ләйлек Сұңқылдақ Аққу Дуадақ Ителгі Ақтырна Ақбастырна Бауырмен жорғалаушылар: Кесел Балықтар: Сырдария тасбекіресі Пілмай, арал бекіресі Арал албырты Шортан тәрізді ақмарқа Арал қаязы Түркістан қаязы Шу сүйрік қанаты Ландшафтар мен табиғи кешендерді қорғау Қазақстан Республикасының табиғатын қорғау туралы заңына сәйкес типті Мұндай қорғалатын территориялар қатарына қорықтар, қорғалымдар, табиғи ұлттық Республика байтағында 10 қорық, 66 қорғалымдар, оның 44 Қызылорда облысының байтағында 1 қорық (Барсакелмес), 2 қорғалым Олар: Құланды (осы аттас түбекте ақбөкен жайылатын аймақ); Қызылқұм (Қарақұйрық мекені); Қамыстыбас көлі (балықтар түрлерін сақтау); Қанды арал (көл жүйелерін сақтап, қорғауға алу); Қарғалы (Сырдария бойындағы құрып бара жатқан тоғай мен Телікөл (құстар түрін сақтау) Көптеген әдебиеттерге қарағанда Қазақстанда шөл табиғатын эталон ретінде Барсакелмес қорығы. Арал теңізінің солтүстік – батыс Қорық 1939 жылы ұйымдастырылған: Қорықтың басты мақсаты шөл Бұрын Барса да жоғары сатыдағы өсімдіктердің 250 – Барсакелмес қорығы аса бағалы хайуанаттар: құлан, ақбөкен, қарақұйрықтарды Арал теңізінің қазіргі күйі Барсаның табиғатын күрт өзгертті Тораңғылсай қорғалымы. Табиғат ресурстарын сақтау және оны Тораңғыл сай қорғалымының аймағында Алақашар көлі орналасқан. Қазіргі Бұл шаруашылық төңірегіндегі Сырдария бойы бұталарды, шеңгел – Тораңғылсай мемлекеттік қорғалымында мына шараларға тиым салынады: спорттық аңшылық, балық аулау, құстардың ұясын бұзу, жабайы жер жырту, бос жерлерді өртеуге, транспорт машиналарын жолсыз ауыл шаруашылығы зиянкестеріне қарсы улы химикаттарды қолдануға және жыл мезгілдерінің кез – келген уақытында Қазорман басқармасының Тораңғылсай мемлекеттік қорғалымында жоғарғы оқу орнында оқитын студенттерге егер де мемлекеттік қорғалымның рұқсатынсыз аң ауласа, атса Тораңғылсай мемлекеттік қорғалымында соңғы тіркелген мәліметтер бойынша мына қоян – 1550 қырғауыл – 2250 түлкі – 8 шағал – 200 Бұл санақ маршруттық бақылаудан алынған жобасы. Тораңғылсай қорғалымының жер, суының құрамы: Орман – 4000 га Жайылымдық жер – 1000 га Шабындық жерлер – 740 га Құмды жер – 1600 га Тоғай – 8870 га Қамысты жерлер – 600 га Дала – 3000 га Балшықты жерлер – 4000 га Сулы жерлер – 55 га Айдалған жерлер – 50 га Қорғалымның «Тораңғылсай» аталуы, ол жерде бұрын тораңғылдар көп Қазіргі кезде тораңғыл реликті ағаш ретінде Қазақстанның Қызыл Қарғалы қорғалымы. Республикалық дәрежедегі Қарғалы қорғалымы Қызылорда қаласынан Қорғалымның алып жатқан жер көлемі 13276 гектар оның Қорғалымның барлық жер көлемінің 18% батпақты – сулы, Кәсіптік ауланатын аңдардың түрлік құрамы мен мөлшері: сүтқоректілерден Құстардан – қырғауыл, үйрек, қаздар, қасқалдақ; балықтардан – Ал Қызыл Кітапқа енген мұнда Қарақұйрық кездеседі. Қорғалым жұмысы республикалық мемлекеттік айрықша мәліметтердің негізінде аңшылық Қорғалым шаруашылық, ғылыми және мәдени маңыздылығына орай ұзақ Мұнда сондай – ақ жойылып бара жатқан және Қорғалым төңірегінде тұратын халықтың негізгі бөлігі мал шаруашылығы Көп жылғы мәліметтерге қарағанда бұл жер суда жүзетін Мұндай мекендер әсіресе Қалғандария, Сырдария өзені бойында көп. Соңғы он жылда Қарғалы қорғалымында ғылымда бұхар бұғысы Облыстың жалпы экологиялық жағдайы Табиғат жағдайларының қолайлы, қолайсыз болуы адам тіршілігі үшін Мысалы: бізде қыстың қатаң, ерте көктемдегі үсіктер қолайсыз Ал енді табиғат жағдайларынан басқа адамзаттың табиғатқа тигізіп Мысалы: Сырдария суын ысырапсыз пайдалану Арал проблемасын туғызса, Жоғарыда көрсетілген экологиялық жағдайына қарай облыс байтағын үш Апатты аудан. Апат алды немесе экологиялық жағдайы орташа аудан. Салыстырмалы жақсы аудан. Облыстың негізгі су көзі болып табылатын Сырдария өзеніне Мысалы: сульфаттардың рұқсаттық мөлшері 100 мг болса, ол Мысалы: Қазалы ауданында осындай жағдайлар орын алып отыр, Ауыз судың сапасыз болуы облыстағы ауру – сырқаудың Атмосфералық ауаның ластануы облыс экологиялық жағдайына елеулі әсер Облыста ірі – ірі көмірмен жұмыс істейтін бу Көліктерден құрамында 200 – ден аса құрамдас бөліктері Арал өңіріндегі табиғат қорғау мәселелері мен қазіргі экологиялық ахуалы Арал өңіріндегі қазіргі экологиялық ахуал Қазіргі кезде табиғатты пайдалаудың қарқынды деңгейі мен шырқау «Көкарал» бөгетінің құрамдас бөлігі болып табылатын Сырдарияға салынып Теңіз жағасындағы байырғы тұрғындар үшін суармалы егіншілік жаңа Сонымен бірге, Арал теңізінің жағасындағы құрғақ көлтабандарда мелиоративтік Арал өңірінде табиғатты қорғау және пайдалану саласында істелініп Қазіргі кезде өңірдің экологиялық ахуалы тұрақтанды. Бұл өз Мәселенің түйініне келетін болсақ: Арал өңірінде жүзеге асырылған табиғат қорғау жобаларының нәтижесінде Зерттеулердің нәтижесінде теңізден шыққан жер телімдерін және жағалаудағы Экологиялық жобалардың аясында өңірдің табиғи қорларын кешенді пайдалану Арал теңізінің суындағы және құрғаған орындағы тұздардың жылжу Қазақстандық Арал теңізінің ауқымды бөлігі құрғап, орнында сусыз Зерттеулерге қарағанда Арал теңізінің барлық аумағындағы ең алғашқы Орта Азия мен Қазақстанда суармалы жерлердің топырақтары сортаңдануға Уақыт ішінде теңіздің құрғаған орнында шөп шабыны жетілген Теңіз орнындағы жаңа құрлықтың қиыр батыс бөлігінде ғана Саздақ грунттың беткі қабатында теңіз суынан қалған тұз 1992 жылы баспадан шыққан Арал өңірінің экологиялық картасында Арал теңізінің суындағы тұздардың проблемасы жөнінде кейбір мәліметтер Сөйтіп, Арал теңізінің суындағы және құрғаған орнындағы тұздың Арал теңізінің деңгейі алғашқы күрт төмендеп, суының тұздылығы Теңіз табанының судан жақында шыққан (12 – Арал теңізінің құрғаған орнынан Орта Азия мен Қазақстан Арал теңізі табанының геоморфологиясына қатысты тың мәліметтер Арал теңізінің Қазақстандық бөлігінде судан босаған орнының аумағы Ескі заманда Қуаңдарияны тастап, оңға жылжыған аққан өзен Дарияның ағысы жоғарыда айтылған «Тастақ» қырқасына тірелгенде тасқын Көне заманда «Тастақ» шыңының тұсынан ойысқан Сырдария өзені Ғылыми әдебиеттер бетінде Арал теңізінің табаны шығыстан батысқа Теңіздің құрғаған орнында орналасқан бедері жайлы ауқымды үлкен Тарихи деректі мәліметтерге қарағанда, біздің жыл санағымызға дейін Арал теңізі құрғаған орнының геоморфологиясына қатысты бұрын белгісіз Теңіз орнының табиғи қорларын тиімді пайдалану үшін оның Қорытынды Арал өңірінде табиғат қорғау жобалары – Солтүстік Арал Арал теңізінің қазақстандық бөлігіндегі құрғаған орнында пайда болған Сол жерлерде ауылшаруашылық дақылдармен (қияр, помидор, жуа, сәбіз, Ол үшін «Арал өңірінде егіншілікті және өлкені көгалдандыруды Арал өңірінің табиғи ерекшелігіне байланысты көне заманнан бері суармалы егіншілік саласында жүргізген көпжылдық ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижесін өңірде балық өндірісінің потенциалын толық пайдалану үшін Солтүстік Өңірлік нысандарда (топырақ, өсімдік, азық-түлік, адам организмі) әртүрлі - топырақта: қорғасын (Pb): -13,6, мыс (Cu)- 20,08, - мәдени өсімдікте (бидай, жүгері, күріш, жоңышқа) – - азық-түлікте (ет, сүт, балық, ұн, көкөніс, бақша) - адам организімнде (қан) мг/л есебімен қорғасын – Осы мәліметтер негізінде ауыр металдардың нысандарда жиналуы орта Табиғатты ластайтын аса қауіпты заттар ретінде радионуклидтер стронций топырақта (1 келі топырақта және өсімдікте Беккерель өлшем Арал өңірі тұрғындарының көпшілігінде әлеуметтік жағдайы ортадан төмен, өңір тұрғындарының азық-түлік тұтыну деңгейін ғылыми негізделген нормаға Сонымен қатар Солтүстік Арал теңізі мен Сырдария өзенінің – Солтүстік Арал теңізі бөгетін салу; – Қызылорда бөгетін қайта жөндеу; – Айтек су торабын салу; – Қараөзек су торабын салу; – Қазалы бөгетін қайта жөндеу; – Көл жүйелері үшін суды бөліп отыратын Ақлақ – Ақсай - Қуаңдария көлдер жүйесінің құрылысы; – Тереңөзек көпірін салу; –Сырдария өзенінің бойына қорғаныштық бөгет салу [25]. Аталған іс шаралар кешенді Арал теңізінің қазақстандық бөлігінің Биыл ҚР Премьер-Министрі Серік Ахметов Қызылорда облысына іс Осы орайда Үкімет басшысы ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігіне Қолданылған әдебиеттер Айдаров, О. Т. Қазақстандық Шығыс Арал өңірінде өсімдік Амиргалиев, Н.А. Оценка современного состояния уроненного солевого режима «Арал теңізінің проблемалары». // -Алматы. «Ғылым» баспасы, -1984. «Арал теңізін құтқару және Арал маңында экологиялық тепе-теңдікті «Арал аймағының медициналық өзекті мәселелері» / Қызылорда қ. Аралдың құрғаған орнындағы жаңа құрлық және оны шаруашылыққа «Аралдың құрғаған орнындағы жаңа құрлық және оны шаруашылыққа Арал-Сырдария облысаралық балық шаруашылығы бассейндік инспекциясының 2007-2010 ж.ж. Әшімова, Г.А. Шығыс Арал өңірінің биоқорларын молайтуды Бейсенова, Ә.С. Экология / Ә.С.Бейсенова, Берг, Л.С. Аральское море. Опыт физико-географической монографии / Берденқұлова, А.Ж. Арал өңірінің түрлі су көздері мен Блинов, А.К. Гидрохимия Аральского моря / А.К. Блинов. Бортник, В.Н. Современное состояние и возможное будущее Аральского Геллер, С.Ю. Некоторые аспекты проблемы Аральского моря / Герасимов, И.П. Основные черты развития современой поверхности Гидрометеорология и гидрохимия морей СССР. Л.: Гидрометеоиздат, 1990. Гидрометеорологические проблемы Приаралья / Под ред. Г.Н. Чичасова. Ермаханов, З.К. Оценка современного состояния промысловой ихтиофауны Малого Ермаханов, З.К. Кіші Арал теңізінің балық шаруашылығының болашағы Жайлыбай, К.Н. Дағдарысты Арал өңірінде егіншілік саласын әртараптандыру Завьялов, П. О. Современное гидрологическое состояние и изменчивость Зенкович, В.П. Донные отложения Аральского моря / В.П. Ибатуллин, С. Проблемы Бассейна Аральского моря и Кипшакбаев, Н. Комплексное управление водными ресурсами дельты реки Кривошей, М.И. Арал и Каспий: (Причины катастрофы) / Куст, Г.С. Опустынивание: принципы эколого-генетической оценки и картографирования Кукса, В.И. Южные моря (Аральское, Каспийское, Азовское и Қазақстандық Шығыс Арал өңірінде табиғи ортаның антропогендік бұзылуы Қызылорда облыстық су ресурстары комитетінің көпжылдық есебі // Қызылорда облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының 2011 жылғы деректері. Лепешков, И.Н. О порядке кристализации солей при испарении Михайлов, В.Н. Почему обмелело Аральское море / Нұрғызарынов, А.М. Атыраулық экотоптардың химиялық экологиясы / А.М. Нұрғызарынов, А.М. Аралдың экологиялық тынысы / А.М. Нұрғызарынов. Нұрғызарынов, А.М. Арал теңізінің құрғаған орнындағы Нұрғызарынов, А.М. Арал өңірінде табиғатты тиімді пайдаланудың өзекті Нұрғызарынов, А.М. Қазақстандық Арал теңізі табанының геоморфологиясына қатысты Нұрғызарынов, А.М. Арал теңізінің суындағы және құрғаған орнындағы Нұрғызарынов, А.М. Арал өңірінде табиғи-шаруашылық кешенді экологиялық орнықты Кесілген жерлер – 3,7% Сирек (Редины) - 36% Орманмен жабылған жер - 40% Өртендер мен қурап қалған шөптер – 0,3% Жас өскіндер – 0,8% Ашық жерлер - 19% Жолдар – 1% Жыртылған жер – 1% Басқа жерлер – 21% Құмдар – 26% Жайылым – 51% Су қорғайтын орман – 0,53% Ерекше қорғалатын орман – 0,01% Санитарлық – тазалық мақсатта0,06% орман – 0,53% Қорғаушы ормандар – 94 % жүктеу/скачать 31.43 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|