Тақырыбы: Манипуляция (діни сезімдер, «клик – байт»). Бақ әсеріне құтылу жолдары. Орындаған
жүктеу/скачать 155.88 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тақырыбы
- Саяси манипуляция
|
Қазақстан Республикасы білім жəне ғылым министрлігі Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педогогикалық Университеті Педагогика жəне психология институты Тақырыбы: Манипуляция (діни сезімдер, «клик – байт»). БАҚ әсеріне құтылу жолдары. Орындаған: Зинурова Ұлпан Тексерген: Умирбекова Ақерке Бұқаралық сананы манипуляциялау психологиялық операциялар мен ақпараттық соғыстың негізгі элементі болып табылады. С. Г. Кара-Мурзаның монографиясында көрсетілгендей, манипуляцияның белгілері мен белгілері: тіл, эмоциялар, сенсациялық және жеделдік, қайталау, бөлшектеу (парцелляция), контекстен алып тастау, хабарлама көзінің тоталитаризмі, шешімнің тоталитаризмі, ақпарат пен пікірдің араласуы, беделмен жасыру, стереотиптердің белсендірілуі, пікірлердің декогеренттілігі және т.б. болуы мүмкін. [1]. Манипуляция-бұл тұлғаның тежелуі, бұл ретте адам сатып алғысы келетініне (білім, тәжірибе, материалдық игіліктер, психологиялық жайлылық) сенгісі келетініне сенгісі келетініне сенгісі келетініне сенгісі келетініне сенгісі келетініне сенгісі келетініне сенгісі келетініне сенетініне сенетіндіктен, тежелуге "сенгісі келетін өтірік"арқылы қол жеткізуге болады.Ағылшын тілінің Оксфорд сөздігі манипуляцияны "адамдарға әсер ету актісі немесе оларды ептілікпен басқару, әсіресе жасырын басқару және өңдеу ретінде елеусіз мәтінмен"деп түсіндіреді. Осындай толықтыруға деген сөз "манипуляция" ауыстырды саяси сөздікте бұрын бытовавший термині "макиавеллизм". XX ғасырда бастапқы анықтаудың саяси толықтығымен "манипуляция" термині қоса берілген құбылыстар шеңбері (техн., медиц.: "арнайы ниетпен, арнайы мақсатпен, қолмен басқару сияқты нысандармен жұмыс істеу") кеңейді. "Ол БАҚ-қа және халықтың психикалық жағдайын және т. б. болжауға бағытталған саяси іс-шараларға қатысты қолданыла бастады.Сәйкесінше психологиялық әдебиетте "манипуляция" терминін түсіну де түзетілді. Бұдан бұрын белгілі екі мәннен басқа (біріншісі техникадан алынған және инженерлік психология мен еңбек психологиясын қолданады; екіншісі — манипуляция локомоцияға қарсы қойылған этологиядан[4]), 1960 жылдан бастап психологтар оны — тұлғааралық қарым — қатынастарды талдау шеңберінде-саяси еңбектердің контекстінен үшінші мағынада қолдана бастайды. Саяси манипуляция - азаматтарды көбінесе өз мүдделеріне қарсы әрекет етуге (немесе тіпті ешқандай әрекет етпеуге) мәжбүр ететін олардың саяси санасы мен мінез-құлқын әлеуметтік баскарудың жасырын тәсілдері мен амалдары. "Манипуляция "ұғымын" суық соғыста "екі басты жау да бір уақытта белсенді пайдаланған. Социалистік әдебиет "буржуазиялық (империалистік) БАҚ-тың манипулятивтік мәнінің тарылуы", ал соңғылары КСРО мен ҚХР-ны Корей және Вьетнам соғыстары кезінде тұтқынға алынған американдықтарға "миын шаю" деп айыптады. 1969 жылы Нью-Йоркте басылып шыққан "социологияның Қазіргі сөздігі" манипуляцияны "билікті қолдану түрі ретінде анықтады, бұл ретте ол басқалардың мінез-құлқына әсер етеді, оның мінез-құлқының сипатын ашпай, олардан күтеді". Адам айналасындағылармен өзара іс-қимыл жасай отырып, басқа адамдардың санасымен өзара іс-қимыл жасайды, сондай-ақ олардың мінез-құлқына әсер етеді, бірақ саналы манипуляция манипуляция өзіне манипуляцияның мақсатын қойған сәттен басталады. Бүгінгі таңда "манипуляция" ұғымы көп жағдайда идеяларды, ойлар мен ұғымдарды сана-сезімге енгізу арқылы адамдардың мінез-құлқын бақылау, нысаны мен мазмұны бойынша арнайы дайындалған ақпаратты жаппай тарату арқылы әлемнің когнитивті бейнесін қалыптастыру (Schank, 1991) арқылы бірдей. Осыған байланысты Германияда шыққан "қазіргі Ресейдің ақпараттық-коммуникациялық кеңістігі" жұмысында В. В. Тепикин былай деп жазады: "қазіргі заманғы ақпараттық қоғамда адам белсенді қалыптасуын және бағыттауын жалғастыруда, осылайша "ақпараттандыру". Және айла-шарғы жасау мүмкіндік береді тиеу аудиторияға жағдайына иллюзорности, өйткені өзі белсенді ақпараттық өріс білу қабілеті сана-сезімін қалыптастыру, адамдарды, подчиняя оларды кім басқарады процесс".Манипуляция зерттеушілердің пайымдауынша, ішкі үлгілерге негізделе отырып, ақпаратты бір жақты жиі қабылдамайды (Мамардашвили, М., 1990).[Екінші жағынан, зерттеушілер жаппай санада манипуляциялық схемалардың ауытқуына және жаппай сананың регенерациясына ықпал ететін терең архетиптік құрылымдардың бар екендігі туралы мәлімдейді, бұл манипуляцияның әсерін айтарлықтай шектейді БАҚ-тағы манипуляция белгілері (С.Кара-Мурза) Рухани, психологиялық әсер ету түрі. Манипулятордың басты нысаны болып адам тұлғасының рухы, адамның психикалық құрылымы болып табылады.Жасырын әсер - бұл фактіні манипуляция объектісі байқамауы тиіс.Шеберлік пен білімді талап ететін әсер. Қоғамдық сананы манипуляциялау жаңа технологияға айналып отырғандықтан, осы технологияны (немесе оның бөліктерін) меңгеретін кәсіби қызметкерлер пайда болды. Киберпсихология Бүгін қоғам виртуалды әлемдегі түрлі жағымды, жағымсыз ақпараттың адам санасы мен көзқарасын қалай форматтап, жан дүниесінде қандай сезімдер тудырып, әлеуметтік ұстанымын қалай қалыптастырып жатқанын жаңа технологияның адам болмысына әсерін зерттейтін киберпсихологияның зерттеу құралдарымен де байланыстырып, айқындап беруді талап етіп отыр. Әлеуметтік желілер арқылы әсер ету Әлемдегі соңғы індетке қатысты түрлі ақпараттар (мейлі ақиқат болсын, мейлі жалған болсын, мейлі діни бағытта болсын) өршіп тұр. Оған қоса, біздің (мұсылмандардың) ең сенімді Құдайына қатысты ақпараттар бойынша жалған ақпарат тарату, қауесеттерді тарату, қорқыту – күшті әсер ету құралы болып табылады. Адамның өмір сүру салтының өзгеруіне әсер ететін – ақпараттардың ара-жігін ажырату, әр ақпараттарды адам санасы елезігінен өткізу басты қорғаныс. жүктеу/скачать 155.88 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|