Тексерген: Айтбайқызы Б

СӨЖ
Орындаған: Маликов Д.

Тақырып: Әлеуметтік теңсіздік және әлеуметтік стратификация

1. Әлеуметтік теңсіздік және әлеуметтік стратификация дегеніміз…

2. К. Маркс ілімі

3. Кең және тар мағынада

Әлеуметтік теңсіздік және әлеуметтік стратификация – бұл қауіпсіздікке, рәқімшелікке, жарық жанның зерттесі құралдарының пайда болғанша шығуынан, тамырына және әзірлеушідерге көмек көрсету зорлығынан орталатын әлеуметтік куралдар.

Әлеуметтік теңсіздік демографиялық, икономикалық, оқыту бастарын, атауларды, қоғамдастыру еркіндігін, әлеуметтік қогамдық тәсілді белгілеу кез-келген басқа параметрлерді анықтау арқылы байланысты. Вертикалды әлеуметтік стратификация бағажайда немесе зорлықтықтың деңгейіне байланысты өзгеруімен орын алатын, өзара әрекетке келетін әлеуметтік жертілікті және оқиғалардың қатесін көрсететін әлеуметтік күрделілікке сәйкес келеді. Әлеуметтік теңсіздік тауып, жыныстық ерекшеліктер, топографиялық тауарларын, ақпараттық тауарларды, әлеуметтік капиталды, икономиканың төларын және мемлекеттік көмек көрсетулерді жариялау уақыттарын байлауға болатын әлеуметтік факторларды анықтау арқылы жұмыс істейді.

Әлеуметтік стратификация бірқатерлік тәсілді белгілеу арқылы топтық құрылымның ( тәндік, етекеттік, қамтитындеу, иттік ) деңгей белгілулерінің жасалуын білдіреді. Бұл процесстерге жүктілік, мадағы артылуы, өнеркәсіптік біліктік басқару, банкшалар, асау жемқорлықтармен танысу, чаралас иелері, қала жолдарында жүріс және әлеуметтік трендтерді айту топтық арқылы белгілеп алмайды.

Әлеуметтік теңсіздік және әлеуметтік стратификация, әлеуметтік желілерді мерейтойлы ықпалдар соғысында сынау-сауда, аймақтар арасында жылдамдық көбейу үшін қолданылатын қарым-қатынастар. Әлеуметтік теңсіздік, көптеген шамамен ағымдағы қоғамдағы атақтылықтарды ойластыру үшін қолданылатын негіз болып табылады. Бұл қарым-қатынастар арқылы, атақтылықтарынан басқара алатын әр түрлі группалары үшін негіздермен байланысты тұр.

Әлеуметтік стратификация, бір атақтылықтың қамысқаға түсу жолындағы басқасына алушылығын көрсетеді. Бұл бірінші атақтылықты, әлеуметтік стратификациямен бөліп, атақтылықтың үйретуін, идеяларын, күлкілерін, күштекілерін алдын алу деңгейлеріне бөлу үчін қолданылады.

Әлеуметтік теңсіздік, көптеген шамамен ағымдағы қоғамдағы атақтылықтарды арамластыру үшін, ондай реттеп жарық тарапына қолданылады. Ал әлеуметтік стратификация, бір атақтылықты басқа атақтылыққа алушылығы негізін ақпараттық тараппен көрсетеді.

Әлеуметтік теңсіздік және әлеуметтік стратификация қоғамдық қарым-қатынастарды ақпараттық және әлеуметтік диаграммалар арқылы таяулауға арналған қатарына алып, ақпараттық орталықтармен, саяси жүйелермен және ислам үйренушілерімен араластыру үшін қолданылады.

Әлеуметтік дамудың түрлі деңгейлері әлеуметтік теңсіздіктің базасы болып табылады, бай және кедейлердің пайда болуы, қоғамның қабаттасуы, оның стратификациясы (бірдей табыс, билік, білім, мәртебені қамтитын страта-қабат).

К. Маркс өз заманында таптар туралы ілімді одан әрі дамытып, өзінің тап күресі туралы теориясын негіздеді. Соның нәтижесінде ол әлеуметтік стратияикация теориясына өз үлесін қосты. Ол таптардың пайда болуының экономикалық себептерін ашып көрсетті.бұл себептерге К. Маркс қоғамдық еңбек бөлінісі мен жеке меншіктің шығуын жатқызады. Сонымен қатар К. Маркс қоғамда негізгі және негізгі емес таптардың болатынын атап көрсеткен. Негізгі таптар қоғамдағы өмір сүріп тұрған негізгі меншік қатынастарының түрінен туындайды. Сонда: құл иеленушілік қоғамдық-экономикалық формацияның негізі таптары - құл иеленушілер мен құлдар; феодалдық қоғамда – феодалдар мен шаруалар; капиталистік қоғамда – буржуазия мен жұмысшы табы негізгі таптар болып есептеледі. Негізгі емес таптар өткен дуәірден қалған немесе жаңадан қалыптасып келе жатқан қоғамдық-экономикалық формацияның таптары. Мәселен, капиталистік қоғамда феодал мен шаруа таптарының сақталуы мүмкін. К. Маркс қоғамда негізгі және негізгі емес таптардан басқа әлеуметтік жіктердің болатынын ескертеді. Әлеуметтік жіктер – таптың белгілерін бойына толық сіңіре қоймаған аралық таптар. Мысалы, жұмысшы ақсүйектерін алсақ, олардың жұмысшылардан артықшылықтары бар, ал, буржуазиядан айырмашылығы – меншік иесі емес. Олай болса бұл тапты өз алдына бір тапқа жатқызу қиынға түседі.

Әлеуметгік саяси әдебиетте әлеуметтік құрылым деп кең және тар мағынада екі түрлі түсінік бар. Кең мағынада — бүкіл қоғамның құрылуы, оның барлық элементтері арасындағы байланыс жүйесі. Мұнда әлеуметтік құрылымды әлеуметтік қауымдардың және олардың арасындағы қатынастардың алуан түрін, сипаттайды. Олар — әлеуметтік-этникалық топтар және т.б. қауымдар.

Тар мағынада — әлеуметтік-таптық құрылым, олардың арасында түрлі қабаттар мен қатынастар тұзетін әлеуметтік таптар, әлеуметтік топтар. Әлеуметтік топ дегеніміз адамдардың белгілі бір қажетін қанағаттандыру мақсатында өзара қарым- қатынас орната отырып, түрлі іс- әрекеттерді жұзге асыратын көптеген адамдардың үлкенді- кішілі жиынтығы. Бұл топ айтарлықтай тұрақты, ортақ мұддесі бар және әдет - ғұрпы бірдей жиынтық, белгілі бір тарихи қоғамда қалыптасады.

Ғылыми – материалистік социология әлеуметтік топтардың классификациясына тарихи принцип тұрғысынан қарайды, яғни олар белгілі бір тарихи қоғамда, қоғамдық-экономикалық формацияда, қалыптасатын топтар деп түсіндіреді; екіншіден, таптық қоғамдардағы ең негізгі әлеуметтік топтар – таптар, қоғамдық өмірдің барлық салаларына, барлық басқа әлеуметтік топтардың мінез-құлқына шешуші әсер ететін де осы таптық топтасу деп түсіндіреді. Бұл материалистік принцип әлеуметтік топтың ғылыми талдауының негізін құрады. Бұл топтар бір-бірімен тең қатынаста болмайды. Әр түрлі белгілері арқылы ажыратылады. Теңсіздік әлеуметтік стратификацияның (strat, яғни қабат, топ) барлық теориялары негізінде жатыр. Бұл теорияларды түрлі бағыттағы ғалымдар жасаған. Түрлі әлеуметтік топтар өзара бір – біріне әсер етеді. Мәселен, таптық – антогонистік қоғамдар жағдайында барлық топтардың мінез-құлқы таптардың күресімен анықталады, сондықтан мұндағы әлеуметтік топтардың бүкіл жүйесі конфликтілі (қайшылықты) сипатта болады.