Темата: «Саґарбыт блокнот сэґэргиир»
жүктеу/скачать 46.86 Kb.
|
| Сидоров Айаал, 11б кылаас µірэнээччитэ
Саґарбыт блокнот сэґэргиир (Салайаачы: Самсонова С.Н.) Темата: «Саґарбыт блокнот сэґэргиир»Чинчийэр объегым: Сержант Сидоров Иван Еремеевич бойобуой суола. Чинчийэр предметим: Эґэм саґарбыт блокнота. Ґлэ сыала:
Ґлэ актуальноґа: Дьыл кµн ааста±ына, буолбут событиелар улам умнуллан, оттон хорсун быґыылар дьиІнээх туоґулара сыл аайы а±ыйаан иґэллэр. БилиІІи кэмІэ саллаат хорсун сырыытын, бойобуой суолун µірэтэр наадалаах. Ґлэ сонуна: Урукку іттµгэр Сидоров Иван Еремеевич туґунан суруйуу суох, а±ыйах тылынан ахтан эрэ аґараллар. Ґлэбэр музей матырыйаалын, хаартыскалары, эґэм суруммут блокнотун, Афанасий Афанасьевич Кычкин ахтыытын, Семен Семенович Ионов, Юрий. Петрович Гоголев «Сайылык» , Николай Петрович Егоров «Учууталларым, до±отторум тустарынан» литератураны туґанным. Эґэм 1948-1949 сс. суруйбутун тылын – іґµн, стилин уларыппакка, хайдах баарынан биэрэргэ кыґанным. Сидоров Иван Еремеевич 1942 сыллаахха бэс ыйын 13 кµнµгэр кµнµс 12 чааска оройуонтан кэлбит повестканы туппута уонна Сахатын сирин кімµскµµ, эйэлээх олох иґин уоттаах сэриигэ барарыттан ча±ыйбата±а. Кинини ийэтэ, балта уонна быраата харахтарын уутунан суунан атаарбыттар, онтон а±ата Бакырга балыктыыр буолан кэлэн бырастыыласпатах. Эґэм икки суолтан улаханнык хомойбут: 1. Аймах-билэ дьоно биир эмэ сылаас тылы этэн атаарбатахтарыттан.
Кэбээйигэ, улуус киинигэр, со±ото±ун атынан айаннаабыт. Кэбээйиттэн 25 буолан, Таас Тумуска диэри атынан, онтон Сангаарга диэри тыынан барбыттар. Якутскайга пароходунан тиийбиттэр. «Мин суруйуом суо±а ити суоллаа±ы эрэйи. Мин ахтыам суо±а ханна тµбэґэн ханнык эрэйи кірбµппµн»,- диэн бэлиэтээбит. Икки сыл пехота±а, онтон парашютнай десаІІа, 5 сыл авиация±а сылдьыбытын ахтан эрэ аґарбыт. Музейга баар паапкаттан: «Наш земляк – воздушный стрелок. Служил в армии 7 лет. 1942 сыллаахха 582 нµімэрдээх байыаннай чааска - бэргэн ытааччы. 1943 сыллаахха 23317 байыаннай чааска – мастер авиавооружения. Иван Еремеевич сержант этэ, хас да хай±ал лиистэрдээх. Олортон биирдэстэрэ «За долголетнюю безупречную службу в Вооруженных силах СССР сержант Сидоров И.Е. награждается настоящей фотокарточкой у боевого Знамени части». Командир в/пп № 23317 Полковник Заноздра.» 21.06.49 г. Сержант В.Кудашев «На земле и в воздухе» диэн бэлиэтээґиниттэн: «Прежде чем приступить к выполнению упражнения по стрельбе в воздухе воздушные стрелки и стрелки-радисты нашего подразделения тщательно подготовились на земле... Особенно отличились младшие сержанты Линючев и Сидоров. Командир объявил им благодарность». 1945 сыл бала±ан ыйыгар Тихэй акыйаан кытылыгар нуучча сэриитин албан аатын умнуллубат ійдібµнньµгэ буолбут Порт – Артурга, Ляодунскай арыыга кэлбитэ. Цзиньчжоу куоракка 3 сыл 10 ый сулууспалаабыта. «Мин бэйэм сытыы буулдьабынан Летчигу кэнниттэн кімµскµµбµн, Мин бэйэм сытыы харахпынан Кини істіі±µн кірііт этэбин»,- диэн хоґуйар. Јссі маннык бэлиэтиир: - Кытай сиринээ±и климат ичигэс эрээри, тыаллаах.
« Мин бу сэттэ сыл устатыгар эдэр сааспын аґардым, ону тэІинэн бэйэм доруобуйабын сµтэрдим,» – диэн хараастан суруйар. 1949 сыл бэс ыйын 26 кµнµттэн Дальний диэн куораттан 2 ый кэриІэ айаннаан тіріібµт тірµт буоругар атырдьах ыйын 14 кµнµгэр этэІІэ эргиллэн кэлбитэ. Айанын туґунан маннык суруйар: «1949 сыл бэс ыйын 26 кµнµгэр 1 час дня с города Дальний на пароходе «Гоголь» улахан сиргэ баран иґэбит... 2.VII.49 Владивостоке кэллибит. 11 часов утра. Природа красота против Китая. Как-то на душе лекче.. 15.VII. 49 Мы приехали Иркутск. 21.VII.49 Айаннаан иґэбин Лена устатыгар кэІээн эрэр. Природа отличная. 23.7.49 Причалили г.Алекма. 25.7.49 утром приехал г.Якутск... 9.8.49 Приехал Кобяйск вечером. 14.VIII. 49 Киэґэ дьиэбэр кэлэн олоробун. Ырытан кірдіххі, Дальний куораттан Дьокуускайга диэри 29 кµн пароходунан, поеґынан, массыынанан айаннаабыт. Онтон Дьокуускайтан Мукучуга массыынанан, о±уґунан, атынан, тыынан уонна сатыы 21 кµнµнэн кэлбит. Блокнотугар элбэх хоґоону суруйбут. Ону аа±ан баран хомо±ой хоґоонньут поэт буолуон сіптііх киґи эбит диэн сыаналаатым. Ийэтигэр анаабыт хоґоонноро санаа тµґµµлээхтэр, ахтыл±ан аргыстаахтар: Ыраах тэлэґийэ сылдьан Тіріібµт ийэни санаатым Килиэткэ±э хааллыбыт тойоннуу Мин сµрэ±им тэбиэлиир Эбэтэр:
Ийэ сµрэ±ин ыарытымаІ Эґиги кынаткыт тыаґынан Ыраах о±отун санатымаІ
Миигиттэн привет туттарыІ... До±оругар анаан суруйбутун ким ама долгуйа аахпат буолуой: Свинец ардахтар тµґэр кэмнэригэр До±ор-до±орбутун кімµскээбиппит Билигин ардахтар ааґаннар Эн биґикки арахсарбыт кэллэ
Тіріібµт дойдуга барабын... Эґэм сэрииттэн тыыннаах эргиллэн кэлиэм диэн эрэллээх, санаата бі±іх этэ: СидьиІи ситэри кыайдахха Сэгэрбэр синбиирин кэлэбин Силлиэни буур±аны аастахха Сиэтиґэн биир тэІІэ хаамсыллыа. Суох! До±оор ытаама, сыыґыма Уол о±о эргийиэ эйиэхэ... Эґэм 1942 сылтан 1949 сылга диэри 7 сыл тухары тіріібµт тігµрµк алааґыттан, алаґа дьиэтиттэн арахсан, Ийэ дойдуга бэриниилээх буолуу ча±ылхай холобурун кірдірбµтэ. На±араадалара: « 20 лет Победы ВОВ», «25 лет Победы ВОВ», « 50 лет Вооруженных сил СССР». « Сэрии кэнниттэн Иван дойдутугар кэлэн колхозка, онтон совхозка маІнайгы механизатор этэ. Кини дьµккµірдээх µлэ±э эрдэ доруобуйата мілтіін, онон сылтаан эрдэ ілін туораабыта», - диэн Николай Петрович ахтар. Сержант Сидоров Иван Еремеевич бойобуой суолун туоґута-саґарбыт блокнот µйэ саас тухары кэнчээри ыччакка кэриэс, ілбіт-сµппэт ійдібµнньµк буолуохтун! Тµмµктээн эттэххэ, эґэм сырдык міссµінэ хаґан да ілбіідµйµі суо±а, « Ґтµі киґи аата µс µйэ±э ааттанар» диэн іс хоґооно этэринии биґиги сµрэхпитигэр µйэ саас тухары иІэн хаалыа. жүктеу/скачать 46.86 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|