Теориялық бөлім есептің Қойылымы 6
жүктеу/скачать 70.46 Kb.
|
|
МАЗМҰНЫ KІРІСПЕ 4 1 Теориялық бөлім 1.1 ЕСЕПТІҢ ҚОЙЫЛЫМЫ 6 1.2 «Халық Банкінің» ақпараттық жүйелеріне 6 талдау және шолу жасау 1.3 Банктің ішкі жүйелері 9 1.4 Банк салымдары 9 1.5 Серіктестіктер 17 1.6 БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАНЫ ЖОБАЛАУ 18 1.7 Жүйенің бағдарламалық қамтаманы (БҚ) ұйымдастыру 18 1.8 Стандарттық белгілеудің 19 бағдарламалық құралдары 1.9 Типтік бағдарламалық құралдар 21 1.10 Арнайы мамандандырылған 23 бағдарламалық қамтама 1.11 Техникалық және аппараттық құралдар 23 2 Практикалық бөлім 2.1 БАҒДА РЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАНЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ 25 2.2 Шешім алгоритімін жасау 2.3 Тұтынушылық интерфейсін ұйымдастыру 26 2.4 Бағдарламаныңқұжаттары 27 2.5 Тұтынушының нұсқаулы ережелері 27 Қорытынды 29 ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 30 КІРІСПЕ Есептеуш техника құралдарының дамытылуы мен адам іс- әрекетінің барлық салаларына компьютерлердің енгізілуі қарқындап келе жатқан және кері қайтпайтын процесс. Компьютердің қолданылуының әсерлілігі, компьютермен шешілетін функциялар шеңберінің кеңейуі адам еңбек ететін кез – келген аймақта ауыстырылмас көмекші болып отыр. Қазіргі күнде қаржылық ұйымдар, ал ерекше атап өтер болсақ банктер өз іс әрекеттерін белсенді түрде автоматтандырып отыр, қазіргі бағдарламаларды дамыту аймағында күш сала жұмыс жасай отырып, оны ұсынылатын қызметтер аясында кеңінен қолдануда қамтамасыз етуге күш салып жатыр. Банктер ұсынатын қызметтердің бірі болып комуналды төлем арқылы бюджеттік төлемдерді қабылдау, несиелердің әр түрлерін беру. Коммерциялық банктердің тартылған қаржы көлемінің негізгі бөлігін депозиттер құрайды, яғни тұтынушылар банкке салған қаржы көздері немесе банк операциясын жүргізу барысында бурқатар уақытта банк шоттарында табылатын қаржылар. Депозиттік шоттарды банк практикасында қолдану мен депозит сұрақтарына деген әр түрлі және тіпті қарама-қайшы көзқарастар бар. Әлемдік банк практикасында депозит деп банк немесе қаржылық – несиелік мекемелерге сақтауға берілген ақшалар немесе құнды қағаздар айтылады. Банктердегі салымдармен қоса «Депозит» кедендік салық төлеу жарнамаларын, салықты және т.б. білдіреді. Банктің арнайыландырылған жүйесі БАЖ - ? болуының қажеттігі туындайды, ол банк клиенттері үшін берілетін сыйақы көлемін есептеумен, депозит бойынша банк клиенттері туралы ақпарат жинаумен, әр түрлі есеп берудің сұрыпталып берілуімен айналысады. Дипломдық жобаның тақырыбы «Отырар аудандық Халық Банкі «Депозит» ішкі жүйесін құрастыру ». Мысалы үшін «Халык банк» АҚ филиалы алынды. Дипломдық жобада «Халық банк» АҚ үшін депозит беретін банк қызметкерінің АЖО - жасалуы орындалады. Жобада қосымша жүйенің бөлек компоненттері жасалады, жүйе мен тұтынушы арасындағы ақпаратты ағымның жобалануы орындалады, және де жүйенің бөліктері арасында, әр тапсырманың жүзеге асуының алгоритмі жасалады. «Өмір сүру қауіпсіздігі» бөлімінде еңбекті қорғау нормалары мен ережелеріне сипаттама беріледі, өндірістік ғимараттардағы метеорологиялық жағдайлар, жарықтандыру, өндірістік шуыл мен дірілдің әсері, электр қауіпсіздігі, өртқауіпсіздігі. 1 ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ 1.2 «Халық Банкінің» ақпараттық жүйелеріне талдау және шолу жасау 2003 жылы Қазақстан Халық банкіне 80 жыл толды. Халық Банкінің тарихы — бұл Қазақстан аумағындағы жинақ жүйесінің құрылу және даму тарихы. «Қазақстан Халық Банкі» акционерлік қоғамының негізі қайта құрылған Қазақстан Республикасы Жинақ банкінің базасында қаланған. Еліміздегі алғашқы жинақ кассасы сонау 1923 жылы, төңкеріс жылдарынан кейінгі жаңа экономикалық қарым-қатынастар қалыптаса бастаған кезеңде, Ақтөбе қаласында ашылған болатын, кейіннен ұжымдандыру (коллективтендіру) және индустрияландыру науқандары жүргізілген тұста, 1936 жылы, Алматы қаласында КСРО Жинақ банкінің филиалы ашылды. Ақтөбедегі жинақ кассасы ашылғаннан кейін небәрі 4 жылдың ішінде республикадағы мұндай кассалар саны 335-ке жетті. 1929 жылы Республикалық жинақ кассасы құрылып, ол Қазақстандағы барлық кассалар қызметіне жалпы басшылықты іске асырды. Касса салымшыларының қатарына жұмысшыларды, қызметкерлер мен колхозшыларды неғұрлым көбірек тарту мақсатында жинақ кассаларын тікелей зауыт-фабрикалардың өзінен, колхоз-совхоздарда, байланыс мекемелері мен кәсіпорындардан ашу қолға алынды. Социалистік қоғамда қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық және қаржылық қатынастардың өзі әрбір кеңестік азаматтың Жинақ банкі салымшыларының қатарына қосылуына ықпал етті. Халыққа қызмет көрсетудің орасан зор ауқымдағы жүйесі қаражат жинақтау мен банк ісінің қалыптасқан тарихи дәстүрлерін Қазақстан аумағында да бекітуге қолайлы жағдай туғызды. Жинақ кассалары сонымен қатар мемлекеттік қарыз облигацияларының, басқа да бағалы қағаздардың кепілдігімен мерзімдік несиелер берумен айналысты. Сондай-ақ оларға қор операцияларын, басқа да бірқатар қаржылық және банктік операциялар жүргізуге рұқсат етілді. Бұл кезеңдегі жинақ ісінде мемлекеттік кредит беру қалыптасып, біртіндеп дами бастады. Ол жылдары сегіз рет мемлекеттік қарыз шығарылды, оның үшеуі — натуралдық түрде (астықпен, қантпен) болса, екеуі алтынмен есептелген болатын (ақша реформасына дейін). 1960 жылдың аяғына қарай жинақ кассаларындағы салымшылар саны 1 770 мың адамға жетті, ал салым ақшаның көлемі 322,7 млн сомды құрады, салымның бір адамға шаққандағы орташа мөлшері 182 сом болды. Жинақ кассаларының саны 1950 — 1960 жылдар арасында 1,8 есеге өсіп, 1960 жылдың аяғында 2805-ке жетті. Қазақстандағы жинақ ісі мен жинақ кассалары желісінің кеңінен қанат жаюы ең алдымен еліміздегі тың және тыңайған жерлердің игерілуі нәтижесінде халық шаруашылығының қарқынды дамуымен, еңбекшілердің материалдық тұрмыс жағдайының айтарлықтай жақсаруымен байланысты болды. Тек 1955 жылдың өзінде еліміз бойынша салымшылар шоттарының 44,1 пайызы, ал салымдар қалдығының 44 пайызы тың жерлерді игеру жаппай жүргізілген солтүстік өңірдегі Көкшетау, Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Ақмола, Павлодар облыстарының үлесіне тиді. 60-жылдардың басында жинақ кассаларында тұрғындардан пәтерге, коммуналдық қызметттерге төлейтін төлемақыларын қабылдау операцияларын жүргізу қолға алынды. Сонымен бірге жинақ кассаларының құзырына зауыт-фабрикалардың, жергілікті кәсіподақ комитеттерінің, өзара көмек кассаларының және шаруашылықпен айналыспайтын қоғамдық ұйымдардың ағымдағы шоттарын жүргізу берілді. Жинақ жүйесінің одан әрі дамуы үшін ақша бірлігін күшейтудің маңызы зор болды. Алайда 1961 жылы жүргізілген реформа айналымдағы ақша массасын бақылау және ақша шығаруды шектеу шарасы ретінде ойластырылғанымен, көздеген мақсатқа қол жеткізілмеді, ол үшін бүкіл шаруашылық құрылымы қайта өзгертілуге тиіс еді, сондықтан аталған реформа ақша белгілерін ауыстырумен және сомның жаңа бағамын белгілеумен ғана шектелді. 1963 жылдан бастап жинақ кассалары Қаржы министрлігінің құрамынан шығарылып, Мемлекеттік банк қарамағына берілді, халық салымдарының қаржысы бұдан былай банктің кредит ресурсын толықтыруға жұмсалатын болды. 60-жылдардың аяғында жинақ ісінің нағыз даму шегіне жетіп, көркейген кезеңі болды: дәл сол жылдары халық шаруашылығына кредит беруге күрделі капитал қаражаты жіберілді, ал оның негізгі көзін тұрғындардың кассалардағы жинақ салымдары құрады. 1988 жылғы банктік реформа бойынша банк жүйесін екі деңгейге көшіру көзделді: орталық банк және арнаулы банктер. Мемлекеттік еңбек жинақ кассалары КСРО Жинақ банкіне айналдырылып, халыққа және заңды тұлғаларға қызмет көрсететін мемлекеттік арнаулы банк болып құрылды. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздік пен егемендіккке қол жеткізуімен жинақ ісінің дамуында үшінші қайта құру кезеңі басталды — дәл осы кезден бастап Қазақстан Халық Банкінің құрылымдық банкингке және функционалдық қайта бағдарлауға негізделген ісі қолға алынды. 1990 жылдың желтоқсанынан бастап Қазақстан өзінің нарықтық экономика талаптарына жауап бере алатын банк жүйесін құруға кірісті. 1991 жылдың қаңтарында-ақ «Қазақ ССР-індегі банктер және банк қызметі туралы» деген заң қабылданды, мұның өзі тәуелсіз Қазақстанның банк ісіндегі реформа жұмысының алғашқы қадамы болған еді. Мемлекеттік тәуелсіздігіміз ресми түрде жария етілген соң бір жылдан кейін, 1992 жылы Қазақстан Республикасының Жинақ банкі құрылды, оның заңды түрдегі ресми құқық иеленушісі бүгінгі Қазақстан Халық Банкі болды. 1993 жылы Жинақ банкі Қазақстан Республикасының үкіметіне қарайтын дербес заңды құрылым — «Қазақстан Халық Банкі» болып ұйымдастырылды. Ал 1995 жылы Банк жабық тұрпаттағы акционерлік қоғам болып қайта құрылды. Қайта құру рәсімі банк басшылығын ауыстырумен, жұмыс стилін түпкілікті өзгертумен ұштастырылды. Жаңа басшылық банк жұмысына әмбебап қызмет көрсету қағидатын негіз етіп алды және бүгінгі күнге дейін банк қызметі түрлерін барынша кеңейтуді, банкингтегі ақпараттық-коммуникативтік технологиялардың соңғы жетістіктерін пайдалануды барынша қолдап әрі дәйектілікпен іске асырып келеді. 1995 жылдың аяғында-ақ Қазақстан Халық Банкі республикадағы ірі операциялық банк болып танылды. Қазіргі уақытта Банк қаржы рыногындағы өзінің сол айқындамасынан ауытқымай, қол жеткізген жетістіктерін сақтап қалуға ұмтылып келеді. 1998 жылдың шілдесінде акционерлердің жалпы жиналысының шешімімен Банк жабық тұрпаттағы акционерлік қоғамнан Үкіметтің қатысуы 100 пайызды құрайтын «Қазақстан Халық жинақ банкі» ашық акционерлік қоғамына айналдырылды. Сол жылы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1998 жылдың 6 шілдесінде шыққан №644 «Қазақстан Акционерлік Халық жинақ банкін 1998-2001 жылдары кезең-кезеңмен жекешелендірудің негізгі бағыттары туралы» деген қаулысына сәйкес акционерлік қоғам капиталын ұлғайту бағытында жұмыс жүргізілді. 2001 жылдың қараша айында өткен сауда-саттық аукционында Қазақстан Үкіметі өзіне тиесілі 33 пайыз + бір акцияның бақылау пакетін сатты. Осы уақыттан бастап Қазақстан Халық Банкі еліміздегі ірі әмбебап әрі жетекші коммерциялық банктердің бірі болып келеді. 80 жылдан астам өз клиенттеріне қалтқысыз қызмет етіп, сенімді қаржылық мекемеге айналып отыр.«Қазақстан Халық Банкі» АҚ — өз клиенттерінің игілігі үшін 80 жылдан астам уақыт табысты қызмет етіп келе жатқан Қазақстан Республикасындағы аса ірі әмбебап коммерциялық банк, еліміздегі ең сенімді әрі қызметі барынша сараланған қаржылық құрылымдардың бірі. «Қазақстан Халық Банкі» акционерлік қоғамы бұрынғы Қазақстан Республикасы Жинақ банкінің негізінде қайта құрылды және біраз жылдар бойы ҚР Үкіметінің зейнетақы мен жәрдемақы төлеу жөніндегі агенті болып келді. Активтері мен меншікті капиталының көлемі жағынан Халық банкі Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейлі ірі банктердің үштігіне кіреді. 2006 жылғы 1 cәуірдегі жағдай бойынша Банктің активтері 651,7 млрд теңге, жарғылық капиталы 29,9 млрд теңге, меншікті капитал мөлшері (есеп айырысу) 64,5 млрд теңге, тапқан таза пайда көлемі — 3,4 млрд теңге шамасында болды. 2001 жылы жүргізілген Халық банкін жекешелендіру рәсімі нәтижесінде Банк өз клиенттеріне кең ауқымды және барынша сапалы қызметтер спектрін ұсыну мүмкіндігін беретін бизнес құрылымын жасауға қол жеткізді.Банк VISA International және MasterCard International төлем жүйесінің карточкаларын шығарады және қазақстандық пластикалық карточкалар рыногының тұрақты көшбасшысы болып келеді. Банктің айналымдағы карточкаларының жалпы саны 2 млн бірліктен асып түсті, ал екінші деңгейдегі банктер арасындағы Банктің бұл көрсеткіш бойынша үлесі 70 пайызды құрайды. 1.4 БАНК САЛЫМДАРЫ Салымдардың жалпы талаптары 1.Жинақ шотын ашу үшін қажетті құжаттар: жеке басын куәландыратын құжат, СТН. 2.Салымшылардың ақшасын Банк ұлттық валюта - теңгемен және шетел валютасымен (АҚШ доллары, евро), қолма-қол ақшамен әрі қолма-қол ақшасыз нысанда қабылдайды. 3.Салым мерзімі аяқталғаннан кейін салымшы (немесе оның өкілі) үш банктік күннің ішінде салым мен сыйақыны талап етпеген жағдайда Банк салым туралы тиісті шартты сол мерзімге әрі сол талаптар бойынша, банк салымының шарты ұзартылатын күні аталған салым түрі бойынша қолданыстағы сыйақы ставкасымен автоматты түрде ұзартады. 4.Салым мерзімі ұзартылған жағдайда, жаңа мерзім барысында сыйақы есептеу салымның алдыңғы мерзімі ішінде капиталдандырылған жалпы сомасы мен сыйақысына есептеледі. 5.Салым шарты салымшының өз бастамасымен мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда, оның ішінде Банк салым шартын ұзартқаннан кейін бұзылатын болса, егер салымды сақтаудың нақты мерзімі: - 30 күннен аз болса - салым сомасына сыйақы есептелмейді; - 30 күннен көп болса - сыйақы «талап ету» салымының ставкасымен әрі салым нақты сақталған мерзім барысындағы оның өзгеру ретін ескере отырып, есептеледі. 6. Салым сомасы салымшының өз бастамасымен мерзімінен бұрын талап етілген жағдайда, егер салымның нақты сақталған мерзімі 30 күннен аз болса, салым сомасын бергенде Банк сол күні қолданыста болатын тарифтерге сәйкес қолма-қол ақша бергені үшін тиісті комиссиялық сыйақы ұстап қалады. Интернет – жинақтаушы - теңгемен, - АҚШ долларымен, - евромен қабылданады. Салымның ең төменгі мөлшері: ұлттық валютамен: - 2 000 теңге (Қазақстан Республикасының барлық өңірінде). - шетел валютасымен: - 10 АҚШ доллары немесе 10 евро (Қазақстан Республикасының барлық өңірінде). Бастапқы жарнаның ең төменгі мөлшері: - ұлттық валютамен: - 300 теңге - шетел валютасымен: - 2 АҚШ доллары немесе 2 евро Салым мерзімі: 6, 9, 12, 18, 24, 36 ай. Сыйақы ставкасы: - салымның сақталу мерзімі барысында өзгертілмейді. Басқа талаптар: - «Жинақтаушы-плюс» депозитін «Интернет-банкинг» жүйесі арқылы дербес режимде ашуға да болады. Бұл жағдайда сіз депозитіңізді Интернет арқылы тексеріп отыруға, қосымша ақшамен толықтыруға мүмкіндік аласыз; - салым бойынша жинақ шоттан ішінара төлем жүргізілмейді; - банк салымының шартын автоматты түрде сол мерзімге, ұзарту жасалатын күні Банкте қолданыста болатын сыйақы ставкасымен қайта ұзарту қарастырылған; - салым бойынша есептелген сыйақы Банк салымы шартының мерзімі аяқталған күні жүргізіледі; - бастапқы жарна сомасы кемінде 500 АҚШ долларына немесе сол соманың баламасындағы теңгелік не болмаса евродағы сомаға тең болса әрі сақтау мерзімі 6 және 12 ай болса, белгіленген пайыздық ставкаға 0,5 % мөлшерінде бонус қосылады. "Халықтық - стандарт" салымы 1. Салым мерзімі 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 18, 24 және 36 ай 2.Салым бойынша сыйақы салым мерзімі аяқталғаннан кейін төленеді. 3. Банк салымы туралы шарт әрекет ететін мерзімі барысында жинақ шотқа қосымша жарна қабылданбайды және шоттан ішінара ақша берілмейді. 4. Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 ай болса, сыйақы ставкасы салым сақталатын мерзім барысында өзгеріссіз қалады. 5. Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 айдан асатын болса, Банк салымның сыйақы ставкасын бір жақты тәртіппен шарт бекітілген күннен бастап әрбір 12 айдан кейін өзгертіп отыруға құқылы. «Халықтық-жинақтаушы» салымы 1.Салым мерзімі 6, 9, 12, 18, 24 және 36 ай. 2. Салым бойынша есептелген сыйақы салым мерзімі аяқталғаннан кейін төленеді. 3. Банк салымының шарты әрекет ететін кезең барысында жинақ шотына салым валютасымен қосымша жарна қабылданады. Салым шарты әрекет ететін мерзім барысында шоттан ішінара ақша берілмейді. 4. Салым мерзімі барысында оның шотта сақталған нақты мерзімі үшін сыйақы нақты қалдық сомасына есептеледі. 5. Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 ай болса, сыйақы ставкасы салым сақталатын мерзім барысында өзгеріссіз қалады. 6. Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 айдан асатын болса, Банк салымның сыйақы ставкасын бір жақты тәртіппен шарт бекітілген күннен бастап әрбір 12 айдан кейін өзгертіп отыруға құқылы. «Халықтық-зейнетақылық» салымы 1.Жасы 50-ден асқан жеке тұлғалар немесе жасы 50-ге толмағанымен, зейнетақылық куәлігі бар жеке тұлғалар салымшы бола алады. 2. Салым мерзімі - 7 және 13 ай. 3. Салым бойынша сыйақы ай сайын, салым шарты күшіне енген күннен бастап әрбір 30 күнде бір рет, есептелген сыйақыны салымшының ағымдағы карточкалық шотына аудару арқылы төленеді, шот нөмірі банк салымының шартында көрсетіледі. 4. Банк салымының шарты әрекет ететін кезең барысында жинақ шотына салым валютасымен қосымша жарна қабылданады. Салым шарты әрекет ететін мерзім барысында шоттан ішінара ақша берілмейді. 5. Салымның сыйақы ставкасы салым мерзімі барысында өзгеріссіз қалады. 6. Салым мерзімі барысында оның шотта сақталған нақты мерзімі үшін сыйақы нақты қалдық сомасына есептеледі. 7. Егер салымшының ағымдағы карточкалық шоты болмаса, «Халықтық-зейнетақылық» салымы шотын ашумен қатар, салымшының қалауымен ағымдағы немесе карточкалық шот ашылады. «Халықтық - төлемдерімен» салымы 1.Салым мерзімі 6, 9, 12, 18, 24 және 36 ай. 2. Салым бойынша сыйақы ай сайын, салым шарты күшіне енген күннен бастап әрбір 30 күнде бір рет, есептелген сыйақыны салымшының ағымдағы карточкалық шотына аудару арқылы төленеді, шот нөмірі банк салымының шартында көрсетіледі. 3. Банк салымы туралы шарт әрекет ететін мерзімі барысында жинақ шотқа қосымша жарна қабылданбайды, сондай-ақ шоттан ішінара ақша берілмейді. 4. Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 ай болса, сыйақы ставкасы салым сақталатын мерзім барысында өзгеріссіз қалады. 5. Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 айдан асатын болса, Банк салымның сыйақы ставкасын бір жақты тәртіппен шарт бекітілген күннен бастап әрбір 12 айдан кейін өзгертіп отыруға құқылы. 6. Ай сайын, есептелген сыйақы капиталдандырылатын күні Банк сыйақы сомасын салымшының қолда бар ағымдағы карточкалық шотына аударады, шоттың нөмірі банк салымы шартында көрсетіледі. 7. Егер салымшының ағымдағы карточкалық шоты болмаса, «Халықтық-төлемдерімен» салымы шотын ашумен қатар, салымшының қалауымен ағымдағы немесе карточкалық шот ашылады. «Халықтық - балалар үшін» салымы 1. Салым жасы 14-ке толмаған салымшының атына қабылданады. 2. Салым мерзімі - 12, 24 және 36 ай. Салым бойынша сыйақы салым мерзімі аяқталғаннан кейін төленеді. 3. Салымшының атына кез келген тұлға, туыстық қатысының бар жоғына қарамастан, тиісті құжаттарын көрсете отырып, ақша сала алады. 4. Үшінші біреуден шетел валютасын қабылдау егер ақша салушы жасы 18-ге толмаған салымшының сенім білдірілген адамы немесе заңды өкілі болса ғана жүргізіледі. 5. Банк салымының шарты әрекет ететін мерзім барысында ақша салушылардан, жасы 14-ке толған салымшылардан немесе үшінші біреулерден жинақ шотына қосымша жарна қабылданады. Салым шарты әрекет ететін мерзім барысында салымшының шотынан ішінара ақша берілмейді. 6. Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 ай болса, сыйақы ставкасы салым сақталатын мерзім барысында өзгеріссіз қалады. 7. Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 айдан асатын болса, Банк салымның сыйақы ставкасын бір жақты тәртіппен шарт бекітілген күннен бастап әрбір 12 айдан кейін өзгертіп отыруға құқылы. 8. Салым мерзімі барысында оның шотта сақталған нақты мерзімі үшін сыйақы нақты қалдық сомасына есептеледі. 9.Жасы 14-ке толмаған салымшының атына салынған салымға салымшының заңды өкілдері (ата-анасы, асырап алушысы, қамқорлық жасаушысы) иелік етеді, ал жасы 14-ке толғаннан кейін салымшы өзі иелік етеді. 10. Жасы 16-ға толмаған (кәмелетке жетпеген) салымшыға салымды төлеу егер ол Қазақстан Республикасы азаматының туу туралы куәлігін көрсеткен болса және оның заңды өкілдерінің (ата-анасы, асырап алушысы, қамқорлық жасаушысы) көзінше жүргізіледі. 11. Егер салымшының жасы 14-ке толмаса, салым мен оның сыйақысы ақша салушыға тек салымшының (ата-анасының, қамқоршысының келісімі бар болса) немесе оның заңды өкілдерінің жазбаша бас тартуы негізінде жүргізіледі. «Halyk-әмбебап» салымы 1. Салым мерзімі - 12, 24, 36 ай. 2. Банк салымының шарты әрекет ететін мерзім барысында жинақ шотына қосымша жарна қабылданады және шоттан ішінара ақша беріліп отырады. 3. Салым мерзімі барысында шоттан ішінара ақша берілгенде, жинақ шоттағы салымның кемімейтін қалдық сомасы сақталуға тиіс. 4. Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 ай болса, сыйақы ставкасы салым сақталатын мерзім барысында өзгеріссіз қалады. 5. Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 айдан асатын болса, Банк салымның сыйақы ставкасын бір жақты тәртіппен шарт бекітілген күннен бастап әрбір 12 айдан кейін өзгертіп отыруға құқылы. 6. Салым мерзімі барысында оның шотта сақталған нақты мерзімі үшін сыйақы нақты қалдық сомасына есептеледі. «Halyk - үш валюталы» салымы 1. «Наlyk - үш валюталы» мультивалюталық салым болып табылады. Салым талаптарына сәйкес банк салымының шартына қол қойылған күні салымшыға үш түрлі валютамен - ҚР-ның ұлттық валютасы - теңгемен, АҚШ долларымен және евромен үш шот ашылады. 2. Салымшының қалауы бойынша салымдағы ақша бір уақытта бір валютамен немесе екі, үш валютамен сақталуы мүмкін. 3. Салым мерзімі - 12, 24, 36 ай. 4. Банк салымының шарты әрекет ететін мерзім барысында жинақ шотына қосымша жарна қабылданады, ал шоттан ішінара ақша берілмейді. 5. Салым мерзімі барысында салымшының қалауы бойынша салымды түгелдей немесе салым сомасының бір бөлігін бір валютадан екіншісіне айырбастауға болады. 6. Валюта айырбастау белгіленген нысанмен жазылған салымшы өтініші негізінде жүргізіледі. 7. Айырбастау Банкте белгіленген сол күнгі шетел валютасын айырбастау бағамына сәйкес іске асырылады. 8. Салым мерзімі барысында сыйақы есептеу әрбір валюта түрі бойынша бөлек, аталған валютадағы жинақ шоты ашылған салым мерзімі ұзартылған күні белгіленген сыйақы ставкасымен, салымның нақты сақталған мерзімі үшін әрі әрбір валютадағы нақты салым қалдығына жүргізіледі. 9. Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 ай болса, сыйақы ставкасы салым сақталатын мерзім барысында өзгеріссіз қалады. 10. Егер шартта көрсетілген салым мерзімі 12 айдан асатын болса, Банк салымның сыйақы ставкасын бір жақты тәртіппен шарт бекітілген күннен бастап әрбір 12 айдан кейін өзгертіп отыруға құқылы. Интернет – салым Интернет-Банкинг жүйесінде ашылатын салым: - теңгемен, -АҚШ долларымен, - евромен қабылданады. Интернет-салым ашу: - Интернет-шоттан ақша аудару арқылы мүмкін болады. Салым мерзімі: 3, 6, 9, 12 ай. Салымның ең төменгі мөлшері: ұлттық валютамен: - 10 000 теңге. шетел валютасымен: - 100 АҚШ доллары; - 100 евро. Салымның ең жоғары мөлшері: - шектелмейді. Басқа талаптар: Интернет депозиттері бойынша операцияларды клиент тәулік бойы өзіне өзі қызмет көрсету режимінде«Шоттарға қол жеткізу» менюі арқылы іске асыра алады. Клиенттің сағ.16:00-ден кейін немесе банк күнінен басқа күні келіп түскен нұсқаулары келесі банк күнінде алынған болып есептеледі. Клиенттің операциясы «Операциялар» деген беттегі менюде көрсетілген әрі рұқсат етілген операциялар тізіміне сәйкес жүргізіледі. Депозиттер бойынша жасалған операция туралы ақпаратты, оның ішінде есептелген және капиталдандырылған сыйақы сомасын салымшы «Тарих» деген беттен қарап шыға алады немесе шоттан үзінді алуына болады. Егер Интернет-салымның мерзімі аяқталғаннан кейін салымшы оны талап етпесе, салым тағы бір мерзімге (салымшы шотты ашқанда таңдаған мерзімге) ұзартылған болып есептеледі. Жинақтаушы депозитті толықтыру «Операциялар» бетінде жүргізіледі. Сыйақы есептеу ақша депозитке аударылған күннен кейінгі келесі күннен бастап жүргізіледі. Сыйақы есептелгенде бір жыл - 360 күнге, бір ай 30 күнге тең деп алынады. Сақталу мерзімі 12 айдан аспайтын депозиттер бойынша сыйақы ставкасы депозит мерзімі аяқталғанша өзгеріссіз қалады. Егер сақталу мерзімі 12 айдан асатын болса, Банк сыйақы ставкасын депозит ашылған күннен бастап әрбір 12 ай өткен сайын бір жақты тәртіппен өзгертіп отыру құқығын сақтап қалады. Депозит бойынша капиталдандырылған сыйақы сомасы тиісті валютамен (KZT, USD, EUR) салымшының ағымдағы шотына капиталдандыру жүргізілгеннен кейін келесі күні аударылады. Мерзімі ұзартылған депозит бойынша сыйақы есептегенде алдыңғы мерзім үшін есептелген сыйақы есепке алынбайды, ал сыйақы салым мерзімі ұзартылған күнгі қолданыстағы ставкамен есептеледі. Сақталу мерзімі (рұқсат етілген ұзартуларды қоса алғанда) аяқталған соң Интернет-салым шоты капиталдандыру жасалғаннан кейін келесі күні жабылады, ал салым сомасы сыйақысымен бірге салымшының қатысуынсыз оның ағымдағы шотына салым валютасымен аударылады. Депозит мерзімінен бұрын талап етілгенде оның талаптары бұзылған болып саналады және сыйақы есептелмейді. Клиенттің Интернет-шотына депозиттен ішінара ақша аударуға болмайды. Ақша сомасы тек тұтастай аударылады. Бұл жағдайда депозит талаптары бұзылған болып саналады, сыйақы есептелмейді, шот жабылады, ал депозит сомасының қалдығы салым валютасымен клиенттің Интернет-шотына аударылады. Интернет-депозиттердің барлығы да « Қазақстандық жеке тұлға салымдарына кепілдеме беру (сақтандыру) қоры» ЖАҚ-да сақтандырылған ( 16.02.2000 ж. № 3 куәлік). Депозиттердің таңқаларлық жтістігі Қазақстан Халық банкі жеке тұлғалармен жұмыс істейтін ең ірі Қазақстандық банк атағын дәлелді. Халық банкі екінші деңгейдегі банктер арасында бірінші болып халық депозиттерінің көлемі бойынша бір миллиард АҚШ долларлық рекордтық көрсеткішке қол жеткізді. 2001 жылғы жаздың аяғында халық салымдарының көлемі бір миллиард доллардан асып, 1116,2 млн. АҚШ долларын құрады. Бүгінгі күні Халық банкінің 2006 жылғы 1 ақпандағы жағдай бойынша депозиттік қор көлемі 132,9 млрд теңгені (ҚР Ұлттық банкінің бағамы бойынша KZT/USD - 132,17) немесе 1,01 млрд АҚШ долларын құрады. 2006 жылғы 1 наурыздағы жағдай бойынша бұл көрсеткіш 138,3 млрд теңгеге немесе 1,06 млрд АҚШ долларына дейін ұлғайды. 2006 жылдың 1 наурызындағы жағдай бойынша мерзімді депозиттер 98,7 млрд теңгені (71,4%), ал талап ету депозиттері 39,6 млрд теңгені (28,6%) құрайды. Теңгелік депозиттер – 90,4 млрд сомаға (65,3%), шетел валютасындағы депозиттер – 47,9 млрд теңгеге (34,7%) ашылған. 2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша мерзімді салымдардың жалпы сомасы 94,5 млрд теңге (707 млн АҚШ доллары) болды. 1 наурызда бұл көрсеткіш 98,7 млрд теңгеге (758 млн АҚШ долларына) дейін ұлғайып, осы жылдың 2 айының ішінде 4,4% өсімді көрсетті. Бүгінгі күнге дейін жұртшылыққа кеңінен танымал салымдар болып 42,4 млрд теңгені шоғырландырып отырған «Халықтық - стандарт» және 36,5 млрд теңгені шоғырландырған «Халықтық - жинақтаушы» депозиті болып отыр. Мұндай өсімге қол жеткізудің себебі: талғампаз клиенттер қажеттіліктерін қанағаттандыратын банк өнімдері мен қызметтерін енгізу бойынша дұрыс жүргізіліп жатқан банк саясаты болып табылады. Сонымен қатар Банктің маңызды жұмыс бағыты - бар депозиттік өнімдерді модификациялау мен жаңа өнімдерді әзірлеу болып белгіленген. 2005 жылдың маусымында Банк «Халық депозиттері» деген ортақ атаумен жаңа депозиттік желіні іске қосты. Бұл желіде клиенттерге кеңінен таныс (зейнетақылық, жинақтаушы, ай сайынғы төлемдермен) депозиттермен қатар жаңадан «Халықтық әмбебап», «Халықтық - үш валюталы» депозит түрлері енгізілді. Жаңа жинақтаушы депозит Халық банкі халыққа арнап барынша пайдалы инновациялық өнімдерді енгізу бағытына сәйкес сәуір айында жаңа мерзімді жинақтаушы депозит ашпақ. Бұл депозитті халық банкі төлем карточкасын ұстаушылар банкке жолықпай-ақ банкомат арқылы ашуына болады. Қаражатты депозитке карточка шотынан банкомат арқылы ақша аударымы қызметімен салуға болады. Біздің ойымызша бұл депозит Халық банкіндегі жалақы жобасына қатысушылар мен зейнетақыны карточкадан алатын зейнеткерлерге пайдалы болмақ. Бұндай клиенттер саны банкте 1,5 миллионнан асады. 2006 жылдың 1 наурызындағы жағдай бойынша талап ету депозиттер көлемі өткен жылмен салыстырғанда 30,8 млрд теңгеден 39,6 млрд теңгеге дейін өсті. Бұл көрсеткіш халықтың Банкке деген сенімділігі мен оның тұрақтылығына деген дәлелі бола алады. Кішкентай карточканың үлкен мүмкіншіліктері. 2004 жылдың 1 қарашасынан бастап Халық банкінің төлем карточкаларының иелері бір біріне банк банкоматтары арқылы ақша аударымдарын жүргізе алатын болды. Бұл қызмет түрі Card to card сауда белгісімен шықты. Ақша аударымдарын банкомат арқылы жүргізу жүйесі Қазақстан мен Орталық Азия территориясында бірінші рет қолданылып отыр. Біздің клиенттеріміз бұл жеңіл, ыңғайлы әрі қымбат емес қызметті жоғары бағалап, 2006 жылдың 1 наурызындағы жағдай бойынша 3 млрд теңгеден асатын сомаға ақша аударымдарын жүргізді. Халық банкі тағы бір рет еліміздің ең танымал әрі инновациялық банкі екенін дәлелдеді. Қызмет идеясы жеңіл әрі түсінікті. Тәуліктің кез-келген уақытында карточка ұстаушылары банктің саны бес жүзден асатын банкоматтарынан ақша аударымдарын жүргізе алады. Ақша аударымын алатын адам Қазақстан қалаларында да және шетелде де болуы мүмкін.Төлем карточкаларын қолдану саласындағы революция. Халық банкі қолданыстағы төлем карточкаларының саны бойынша көш басшы болып отыр. Банктің карточкалар саны бүгін 2,4 миллион дананы құрайды. Карточкалық шоттардағы қалдық жыл басымен салыстырғанда 11,8 млрд теңгеден 17 млрд теңгеге дейін ұлғайып, 44,1% өсімді көрсетті. Бұл карточкалардың әмбебап банк құралына айналуына байланысты. Қазір карточка арқылы қолма қол ақша алу мен сауда орындарында қызмет көрсетуден басқа ақша аударымдарын жүргізу, коммуналдық төлемдер жүргізу және мобильдік банкинг қызметін қолдануға болады. Қазақстан территориясында бірегей мобильдік телефон арқылы банк шотын басқару «Мобильдік банкинг» жүйесі VISA CEMEA - «Мобильдік банк - Verified by Visa» пилоттық жобасы шегінде әзірленген болатын. Бұл жүйе бес мемлекеттің коммерциялық банктерінде жұмыс істейді: Ресей, Қазақстан, Украина, Әзірбайжан және Беларусь. Халық банкі бұл салада да рекордшы: Банк Қазақстанда бірінші болып, сонымен қатар «Мобильдік банкинг» жүйесіне қосылған бес мемлекет банктерінің ішінде екінші болып (Ресейлік Жнақтаушы банкінен кейін) телефонды төлем құралына айналдырды. «Мобильдік телефонға төлем» атты жаңа қызметі арқылы мобильдік телефонға төлемді тікелей мобильдік телефон арқылы жүргізуге болады. Бұнда төлем сомасы карточкадан мобильдік оператордың шотына аударылады. Бүгін бұл жүйеде әр түрлі төлем карточкалары арқылы жүргізілетін қызметтерді қолданатын 43 мыңнан астам клиент тіркелген. VISA дайындаған бұл жобаға қатысатын ТМД-ның бес банкі ішінде Халық банкі клиент санының өсу қарқыны бойынша көш басшы болып отыр. 1.5 СЕРІКТЕСТІКТЕР Қазақстан Халық Банкі әр түрлі қаржылық және қоғамдық ұйымдармен іскерлік қарым-қатынастар орнатқан. Банк серіктестерінің қатарында шетелдік және қазақстандық ірі банктер, инвестициялық қорлар, заңдық компаниялар, рейтингтік агенттіктер, бизнес құрылымдары мен компаниялар бар. Қазіргі уақытта 35 банкпен «НОСТРО» шоты бойынша корреспонденттік байланыс жасалынады, оның 23-і — алыс шет ел банктері, 6-ы — ТМД елдерінің банктері, банктерде барлығы 59 корршот ашылған, оның 49-ы — қатты валютамен, қалғаны жұмсақ валютамен жүргізіледі. Корреспондент-банктердің «ЛОРО» шоттары — 89, оның 54-і қазақстандық теңгемен ашылған, қалған шоттар шетелдік валюталармен, оның ішінде рубльмен жүргізіледі.Халық банкінің серіктес корреспондент-банктерінің қатарында рейтингтері жоғары American Express Bank Ltd., CITIBANK N. A., Commerzbank AG, Credit Suisse First Boston, Deutsche Bank AG, Midland Bank plc, The Chase Manhattan Bank N.A., ООО "Дойче Банк Москва", т.б. бар.Қазақстан Халық Банкінің Moody's, Standard Poor's, Thomson Bankwatch Bree сияқты халықаралық рейтинг агенттіктерімен қарым-қатынасы әріден келе жатыр және бұл ұзақ жылдар бойғы сеіктестіктік байланысқа негізделген. Жыл сайын аталған агенттіктер Банктің қаржылық жағдайын тексеріп, бұрын берілген рейтингтік көрсеткіштерін жаңартып отырады. Халықаралық қаржы рыногындағы банктің ертеден келе жатқан серіктестерінің бірі — Lehman Brothers компаниясы Халық банкінің евробондтарын шығаруға ат салысқа нәрі Банктің рейтингтік кеңесшісі функциясын атқарады; American Express Bank LTD — 1998 жылы Халық банкі үшін синдикаттық қарыз ұйымдастыруға қолқабыс жасады; Credit Suisse First Boston банкі — Банкпен бірлесіп «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ және «Қазақмыс» АҚ акцияларының мемлекеттік пакетінің бір бөлігін сатуға қатысты. Банк серіктестерінің қатарына сондай-ақ White Case, Bracewell Patterson,Baker McKenzie, Cameron McKenna, Stibbe Simont Monahan Duhot сияқты шетелдік компаниялар кіреді, Халық банкі олардың қызметін бірнеше мәрте пайдаланды. Банктің Қазақстандағы ірі серіктес компанияларының ішінде «Қазпочта» акционерлік қоғамы да бар. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 20 желтоқсандағы қаулысына сәйкес аталған қоғам акцияларының пакеті 100 пайыз көлемінде түгелдей «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-на берілген. 1.6 БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАНЫ ЖОБАЛАУ Ақпараттық жүйені функциялаудың ерекшелендіретін қасиеті болып үлкен көлемдегі мәліметтерді қысқартылған мерзімде өңдеу керектігі табылады. Сонымен қатар, бұл жағдайда негізгі ауырлық мәліметті ендіру, оқу, жазу операцияларына түседі. Бұл операциялық жүйе, БҚБЖ өндірісі мен басқа да мәліметті беру құралдарына өте қатаң талап қояды. Одан бөлек ақпараттың басым бөлігі бақылау, сараптама және болжам жасаудағы оперативті тәртіпте қол жететіндей жағдайда болу қажет. Сондықтан бағдарламалық құралдар мәліметтердің үлкен көлеміне (және әрдайым өсіп отыратын) өндірушілікті жоғалтпай, үнемі қол жететін жағдайда ұстап тұрулары қажет. 1.7 ЖҮЙЕНІҢ БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАНЫ (БҚ) ҰЙЫМДАСТЫРУ Бірінші тарауда келтірілген жүйе тапсырмаларына қойылатын талаптар негізінде, «Депозит» жүйесін бағдарламалау құралдарының бірегей пакеті түрінде жобалау қажеттігі туындайды. Берілген пакет жүйенің тапсырмаларын шешу үшін өте керек. Пакет дегеніміз бұл – бірегей ақырғы мақсатты қамтамасыз етуде, біріккен жұмыс жасау үшін арналған, әр түрлі файлдардың сәйкестігі. «Депозит» жүйесінің жұмысшылары үшін арнайы жұмыс ортасын құру осындай мақсат болып табылады. Пакеттің жасалуы бұл – пакет құрамына кіретін құралдардағы микрооперациялық функция жүйесі бар ұйымдастырушы бағдарламаны құру. Көрсетілген құралдар үш топқа бөлінеді. стандарттық бағдарламалар; типтік бағдарламалық құралдар; арнайыландырылған бағдарламамен қамту. Бұдан бөлек, пакет құрамына қосымша көмекші файлдары кіргізілген, көбінесе бағдарламалар кітапханаларына. Стандарттық бағдарламалар деп қандай – да бір өзгерусіз және толық көлемде кез-келген бағдарламамен қамту құрамында жүзеге аса беретін бағдарламаларды айтамыз. Осындай бағдарламалар мысалы болып бағдарламалық қабаттар мен орталар: MS DOS, Windows табылады. Типтік бағдарламалар – бұл стандарттық бағдарламалар, оларда жөнге салу элементтері жоқ. Мысалы, жұмысшы құралдарының санына үйренуді талап ететін жүйелік пакеттер.Арнайы бағдарламалар – бұл берілген жүйенің талаптарынан құрылған және тек қана осы жүйеде жұмыс істеуге арналған бағдарламалар. Бұндай бағдарламалардың рөлінде берілген жүйенің эксплуатациясы үшін құрылған мәліметтер базасы мен әр түрлі ұйымдастырушы бағдарламалар қызмет істей алады. «Депозит » жүйесінің құрылымдық жүйесі 2.1 суретте берілген. 1.8 СТАНДАРТТЫҚ БЕЛГІЛЕУДІҢ БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫ Жүйенің операциялық желісі болып Windows 2000 Workstation таңдалынып алынды, берілген модель бөлектелген серверді білдіреді, ол рұқсат береді: Windows 2000 – көптұтынушыларға арналған жүйе, сондықтан онда әр тұтынушының басқалардың бөгет болуынан қорғайтын құралдар қарастырылған. Одан басқа Windows 9х – тағы сияқты желіні емес Windows 2000 пароль жүйені қорғайды, ол жерде парольді ендіру орнына Esc – ті басса жетіп жатыр – жүйеге кіру ашық болады. Windows 2000 - та бір тұтынушының не істеп жатқаны басқаларынан жасырын болуы тиіс. Windows 2000 – да көп тұтынушылық тәртіп кез – келген обьектке қол жеткізу мүмкіндігіне негізделген жүзеге асырылған – шынайыларға да (файлдар, құрылымдар, каталогтар), сонымен қатар виртуальділерге де (процесстер, ағымдар). Әр тұтынушыда «рұқсат қағазы» бар, ал әр обьектте – «турникет», бар, ол арқылы тек нақты рұқсат қағаздары бар тұтынушылар ғана өте алады. Қосымшаның орнатылуы орындалатын файлы бар буманы құруды, кітапхананың жазылуын жүйелік бумаға реестрге тіркелуін қажет етеді деп алып көрейік. Қосымшаны құру үшін тұтынушы каталогқа кіретін рұқсат қағазына ие болу керек, жүйелік бумаға және реестрге, ал қосымшаны жіберу үшін – каталогпен жүйелік бумаға рұқсаты болуы керек. Бұл Windows 2000 жүйесінің қорғанысының негізгі принципі: әр түрлі іс - әрекеттегі обьект үшін әртүрлі құқық керек. Қортындысында элегантты схема туындайды: тұтынушы тек өзінің рұқсаты бар обьекттерді ғана көреді (тұтынушыға анықталған каталогты беріп, оның шектеулерінде ғана жұмыс істеуге болатын UNIX және NetWare – мен салыстырып көріңіз). Осы себепті әр түрлі тұтынушыларда әр түрлі жүйелер бір компьютерде болады. Обьектке кірудің кез – келген операциясы аударушы қауіпсіздігінің монитормен бақыланады SRM (Securiti Reference Monitor) ол «рұқсат қағазының» «турникетке» сәйкестігін тексереді. Тұтынушы – есептік жазу мәліметтеріне негізделген жүйеге кірген соң – «рұқсат», маркер SAT (Securiy Access Token) алады. Обьект «турникет» - дескрипторын (SD Security Descriptor) – құру кезінде (NTFS SD қолдайды, FAT/FAT32 – қолдамайды, сондықтан NTFS файлдар мен каталогтар деңгейінде қорғауды қамтамасыз етеді, ал FAT/FAT32 жоқ). SAT та SD – да жүйе администраторлары – арнай құқығы бар тұтынушылармен өзгертіле алады. Операциялық жүйені құру кезінде файлдармен каталогтар деңгейінде қорғалуын қамтамасыз ету үшін FAT/FAT32 файлдық жүйесінің өзгерісі жүреді.Windows 2000 операциялық жүйесін Microsoft корпорациясы жасап шығарған, ол ақырғы тұтынушылар үшін жасалған және өзінің функцияларымен жұмыс жасау үшін ыңғайлы интуитивті интерфейс ұсынады, олар мыналар болуы мүмкін файлдарға рұхсат, процесстерді жіберу және басқару, ашық технологиялар мен желілік құралдарға рұқсат. Интерфейс тышқан түріндегі басқарушыға негізделген, ол тіпті тәжірибесі жоқ тұтынушының өзіне жүйемен жұмыс істетудің негізгі ұстанымдарын тез ұғып біліп алуға мүмкіндік береді. Бұл манипуляторларды басқарудың қарапайымдылығы мен операциялық жүйенің қандай да бір қызметіне рұқсат алу кезіндегі орындалатын іс әрекеттің интуитивті түсініктілігінен туындайды.Берілген операциялық ортаның интерфейсі бағдарламалық кешеннің Windows нұсқасынан тәуелді болмауына мүмкіндік береді, өйткені бағдарламамен жұмыс істеу ережелері мен тәсілдері бір нұсқадан екіншісіне еш өзгеріссіз өтеді, тек аздаған қосымшалар және жаңалықтармен тышқан түріндегі басқарушының қолданылуы, кешеннің қандай да бір қызметін оңай таңдап және шақыруға мүмкіндік береді, олардың үлкен көлемінде оны басқа ендіру құрылымдарының көмегімен жасау өте қиын болады. Интерфейс графикалық терезелер негізінде құрылады. Терезені күйге келтірудің иілгіштігі программиске стандарттық бағыттар негізінде өзінің жеке терезелерін құруға мүмкіндік береді. Немесе толығымен терезенің түрі мен мінез құлқын қайта анықтауға. Бұл кері шақыру қызметін қолдану құралымен және хабарландыру бойынша жұмыс механизмімен қамтамасыз етіледі. Бұл бірнеше тәуелсіз терезенің әр түрлі ақпаратты құрылымына мүмкіндік береді, және терезенің қозғалу кезінде немесе мөлшерінің өзгеруі кезінде терезенің мазмұнын қайта суреттеу қажет деп ойлау қажет емес. Әр терезеге хабарландырудың өңдеу процедурасы тіркеледі. Жүйе ақпаратты өзгерту керек екенін кері шақыру процедурасы арқылы өзі бағдарламаға хабарлайды, және қайта суреттеу керек етілетін аймақты береді. Бағдарламалық қамту кешенінің толық функционалдығы үшін стандарттық құралдардан бөлек, оны жеке компьютерге орнату кезінде операциялық жүйе орнатқан, қосымша Microsoft және NetWare желілерінің қолдануын орнату керек.Windows 2000 Workstation жүйесіндегі функциялармен жұмыс істеудің қарапайымдылығы бағдарлама кешенінің өнімді және толық функционалды жұмыс істеуін қамтамасыз ететін типтік бағдарламаны оңай орнатуға мүмкіндік береді. Оны орнату «Бағдарламаны орнату және жою» бағдарламасын қолдану арқылы қамтамасыз етіледі, ол тіркелген бағдарламалардың тізімін береді және жаңа бағдарламалар орнатуға мүмкіндік береді, Windows жаңа компоненттерін, ертеректе орнатылған бағдарламаларды жояды. 1.9 ТИПТІК БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚҰРАЛДАР Дипломдық жобада жасалынып жатқан жүйенің қалыпты қызмет жасау үшін Borland Database Engine (BDE) бағдарламалық өнімі қолданылады, ол мәліметтер базасына жеңіл әрі қарапайым түрде қол жеткізуді қамтамасыз етеді. BDE механизімін қолдану кезінде оның жасаушы бағдарламасы физикалық деңгейде мәліметтер базасымен қалай жұмыс істейді деп ойланбаса да болады: локальды; серверлік файлда; немесе серверлік архитектурада. Мәліметтер базасын қолданатын қосымшаларды әдетте бағдарламалық архитектураға жатқызу қабылданған.Локальдық архитектура, бағдарлама және мәліметтер базасы бір компьютерде орналасқан. Мұндай архитектурада көбіне үстелдік қосымшалар жұмыс істейді. Файл серверлік анықтама – мәліметтер базасы қуатты оқшауландырылған компьютерде орналасқан (серверде), ал жеке компьтерлер оған локальды желі бойынша қосылған. Бұл компьютерлерде базаға желі бойынша жүгінетін клиенттік бағдарламалар орнатылған. Бұл архитектураның ерекше қасиеті онда бір уақытта бірнеше тұтынушы бір мәлімет базасымен жұмыс жасай алады. Бұл жолдың кемшілігі – желі бойынша берілетін ақпараттардың үлкен көлемі. Барлық өңдеулер мәліметтер базасының көшірмесі қалыптасатын клиенттік орындарда өтеді. Бұл базамен жұмыс істеу кезінде үлкен үзілістер мен тұтынушылардың көлемін азайтуға әкеледі. Бұл үзілістер нақты таблица деңгейінде бір уақытта ену мүмкін еместігінен туындайды. Бағдарлама бір клиенттік орында таблицамен жұмыс істеуді бітірмейінше (мысалы жазбалардың модификациясын орындамайынша) басқа бағдарламалар бұл кестені қолдана алмайды. Бұл кесте деңгейіндегі блоктау деп аталады, және оның құрамында шатасудың болмауын қамтамасыз етеді. Клиент серверлік архитектурасы – серверде тек қана мәліметтер базасы сақталмайды және де БҚБЖ бағдарламасы жұмыс істейді, ол тұтынушылардың сұраулары мен оларға қайтарылатын жазбалар топтамаларын өңдейді. Және де бұл жерде тұтынушылар бағдарламалары тікелей мәліметтер базаларымен жұмыс істемейді, ал операцияларды орындайтын БҚБЖ – ға жүгінеді. Бұл жерде жұмыстың басым бөлігі серверде жүргізілетіндіктен клиенттік орындағы ауырлық жойылады. БҚБЖ автоматты түрде мәліметтер базасының толықтығы мен сақталуын қадағалайды, және де пароль қызметінің көмегімен ақпараттарға енуді бақылайды. Клиент серверлік БҚБЖ жазу деңгейіндегі немесе бөлек алаңның блокталуына рұқсат береді. Бұл таблицамен кез – келген уақытта тұтынушылардың барлығы қолдана алатынын білдіреді, бірақ нақты бір жазбаның өзгертілу функциясына немесе оның алаңының беруіне рұқсат тек оның біреуі үшін ғана беріледі. Бұл архитектураның негізгі кемшілігі – онша жоғары сенімділік жоқ. Әртүрлі өндірушілердің БҚБЖ қолдануға өтер кезде программистке өзінің бағдарламасының бастапқы кодын өзгерту қажет емес. Тек BDE – нің күйін келтіруде өзгеріс енгізу керек. BDE мәліметтер базасы мен клиенттік бағдарлама арасында бағдарламалық қабаттаманы білдіргендіктен осындай ыңғайлылыққа қол жеткіземіз. Қосымшадан сұрау BDE механизімінің ішіне беріледі, ол БҚБЖ – мен тікелей жұмыс істеу үшін бағдарламаның арнайыландырылған жүйелерін қолданады (драйверлер). Және де БҚБЖ клиент серверлік жұмыстары үшін драйверлер бар (MS SQL Server,InterBase, Oracle). Бұл драйверлер қарапайым құрылған. Олар тек қана BDE командасына сұрауларды БҚБЖ – ға жіберіп және кері қарай олардың орындалу қортындыларын алады. Мәліметтерді өңдеу жұмыстарының барлығын БҚБЖ орындайды. BDE құрамына драйвердің екі тобы кіреді. Драйвердің бірінші тобы файл серверлік БҚБЖ dBASE, Paradox, FoxPro, Access және тақырыптық түрдегі мәліметтерге арналған. Екінші топтама клиент серверлік БҚБЖ InterBase, IBM DB2, Informix, ORACLE, Sybase және Microsoft SQL Server бағытталған. Бұл топтама SQL Links деп аталады.BDE қабаттамасының жүзеге асуы бағдарламаны нақты БҚБЖ байлап қоюға мүмкіндік бермейді. Егер бағдарламаны қолданушылардың санын көбейту талап етілсе және мысалы үшін файл серверлік БҚБЖ dBase – ден анағұрлым қуатты InterBase – ге өту керек болса, бастапқы тақырыпты өзгертпей ақ бірнеше күйге келтіруді өзгерту жетіп жатыр. BDE қосымшаның әртүрлі деңгейлерін басқа қалған деңгейлеріне әсер етпей өзгертуге мүмкіндік береді. Яғни, физикалық деңгейді өзгерту кезінде (мысалы Paradox for Windows таблица форматын InterBase немесе Informix, форматына жүйенің кеңейтілуімен игіліктігін жоғарылату үшін өткізген кезде) қазіргі жұмыс істеп жатқан қосымшаларды қайта жабдықтау қажет емес (қосымша деңгейін). Мұндай тәуелсіздік универсалды, кеңейтуге болатын және тәуелсіз бағдарламалар кешенін құруға мүмкіндік береді. Және де жалпы мәліметтер базасының басқа тұтынушылары туралы ештеңе білмейді.Бүркеншік ат түсінігінің қолданылуы мәліметтер базасына рұқсатты мөлдір қылуға мүмкіндік береді және жүйе ішіндегі мәліметтер файлының жағдайын өзгерту мүмкіндігін немесе олардың қолданатын қосымшалардың қандай да бір рұқсатынсыз есептеуіш жүйесі. Бүркеніш ат структурасы бұл күйге келтіру туралы мәліметтерді сақтауға арналған ақпаратты алаңдарды пайдалану. Оларға мәліметтер базасының файлдарының жағдайлары туралы ақпараттар, оларға енудің қолданыстағы тәсілдері және мәліметтерді көрсетуге арналған мәліметтер кіреді. 1.8 АРНАЙЫ МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМА Дипломдық жобада мамандандырылған бағдарламалық қамту ретінде қолданбалы бағдарламалар пакеті қаралады, оның құрамында мәліметтер базасына қажетті бастаушы файлдар, көмек беруші файлдар, қолдау көрсетудің бағдарламалық файлдары, индекстік файлдар бар. Құрылып жатқан мәліметтер базасы анықталған ережелер бойынша ұйымдастырылған мәліметтерге сай болу керек, олар жазбаның жалпы ұстанымын, сақталуын, мәліметтерді басқару мен олардың өңделуін қарастыруы керек. Олар кеңейтілетін мәліметтер базасының файлдары мен индекстік файлдар кешенін білдіруі тиіс. Мәліметтер базасының файлдарына жүгіну үшін мәліметтер базасының басқару жүйесінің құралдары қолданылу керек. Жасалып жатқан мамандандырылған бағдарламалық қамту келесі сапаларға сай келуі қажет: бағдарламаны сіңіру мен онымен жұмыс істеудің қарапайымдығы: ЭЕМ мен тұтынушының ыңғайлы диалогын ұйымдастыру; Экрандық дизайнның сапасы; Келесі нұсқалармен өңдеулермен толықтырылу және модификациялауға ашық болу; Қорғау жүйесін парольдік қорғаумен қамтамасыз ету; 1.11 ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ АППАРАТТЫҚ ҚҰРАЛДАР Заманауи автоматтандырылған жүйелер мынадай аппаратты құралдарға ие болуы тиіс: есептегіш техника құралдары; ЖЕЖ қондырғылары; Перифериндік қондырғылар; Телекомуникация және байланыс құралдары. ЭЕМ ең алдымен мәліметтерді өңдеуге және есептеу тапсырмаларын шешу үшін қолданылады. Қазіргі заман жағдайында ЭЕМ машиналары ақпараттарды өңдеуде кеңінен қолданылады.Қолданбалы өнім шығаруды қамтамасыз ету үшін жұмыс станциясының келесі мінездемелері ұсынылады: 128 МВ кем емес оперативті есте сақтау; 10Гб кем емес винчестер көлемі; SVGA видеодисплейінің адаптері және одан жақсы; 300МГц кем емес тактілік жиілік; Ethernet желілік адаптері; Телекомуникация жүйелерінің дамуы әсіресе жергілікті есептеуіш желі технологияларының дамуы, ақпараттарды өңдейтін барлық техникалық құралдарды біріккен ішкі фирмалық ақпараттық желіге біріктіруге мүмкіндік береді. Ең әсерлі ақпаратты жүйе болып желілік технологияларды қолдануға негізделген жүйе саналады, ол шынайы уақыт тәртібінде мәліметтерді бірнеше тұтынушылардың бірдей қолдануын қамтамасыз етеді. Өнеркәсіптің локальды жүйе ұйымдастыру үшін сай келетін желілік құрал – жабдықтарды таңдап, желінің архитектурасын жобалап, жұмысшы топтарын ұйымдастырып және желіні басқару құралдарын анықтау қажет. Берілетін ақпараттың көлемі сарапталды, желіде жұмыс істейтін тұтынушылардың саны және желіні ұйымдастырудың Ethernet 100 Mbit/s техналогиясын қолдану туралы шешім қабылдады. Банктің АЖ локальды есептеуші желілері жұлдыз тәрізді топология негізінде құрастырылған. Бұл топологияда берілетін ақпараттың сенімділігі жоғарылайды. Жұмысшы станциялар Hubom мен (кондиционермен) (UTP түріндегі) кабелмен жалғасады, ол RJ – 45 түріндегі разьемдері бар қосуға арналған. Екі бөлік арасындағы кабельдің ұзындығы 100м аспауы керек. Hubom олардың саны мен салынуы шектеусіз бола алады. Желіде ақпараттарды беру құралы ретінде экрандалмаған 100Мбит/с жылдамдығы мен жұмыс істеу стандарттарын қанағаттандыратын жұпталған кабельді пайдалануға болады. Желіде жұмысшы станцияларының сұрауларына қызмет көрсететін бір сервердің жұмыс істеуі жоспарланған. Жобаланып отырған желідегі сервер келесі қызметтерді орындау керек: Резервті сервер 2. Бөлектелген рұқсат сервері 3. Файлдық сервер 4. Клиент - сервер 5. SQL – сервер Перифериіндік қондырғыларға мыналар жатады А3 форматындағы матрицалық принтер, құжаттарды жеделдетіп басу мүмкіндігімен (Epson – LQ 1170); үзіліссіз азықтандыру блогы (UPS - 1000); сканер (Acer - 100); Ақпараттарды бос офиске жіберу үшін мәліметтерді қабылдау / жіберу – модем қондырғысы қажет. Мына хаттамалардан V.32,V.42bis, V90, Flex56 тұратын Curier – 33600 болғаны жақсы. 2. ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ 2.2 ШЕШІМ АЛГОРИТМІН ЖАСАУ С++ Builder ортасында құрастырылған БҚБЖ барлық қосымшалары бірқатар мәліметтер базасының тұтынушылық интерфейсінің компоненттеріне негізделген, олар арнайы қосымшалардың жасалуына қажетті қолданылуы таң қаларлықтай оңай құралдарды ұсынады. Жасау барысындағы орасан зор уақыт көлемі таңдап алынған компоненттердің өзіндік визуалын орнатуға жұмсалады. Банктің «Депозит» қосымша жүйесінің тапсырмаларына жүгіну алгоритміне арқа сүйейтін сәтті жобаланған қосымша, әрқашан тұтынушыларға мәліметтерді редактілеуге және көрудің қарапайымдылығын қамтамасыз етеді, мәліметтер моделі қолданылатын структураның күрделілігіне қарамайды. Берілген тарау БҚБЖ қосымшаларының қалыбы өзара қарым – қатынас архитектурасы сияқты типтік күрделі жүйеде клиент сервер қарым – қатынасының С++ Builder интегралданған ортасында тез және аз күш жұмсау арқылы құруға болатынын анық көрсетеді.Компоненттерге көпсалалы әсер етуі: олардың редакциялық жағдайы стандартық тәсілмен қамтамасыз етіледі, ал өзіндік белгілердің орнатылуы қосымшаның жұмысы кезінде жүзеге аса алады. Осы себепті алғашындағы қарапайым қосымша жұмыс жасау барысында біртіндеп күрделенеді, ең соңында өте кәсіби бағдарламалық бұйым болады. С++ Builder қосымшалардың мәліметке рұқсат алуын жасаушыны толығымен нақты мәліметтер базасында қызмет көрсетуін алып тастау арқылы жүзеге асырады. Мәліметтер базасының визуальді компоненттерінің жұмысын қамтамасыз ететін негізгі механизм BDE (Borland Database Engine) қосымша мен мәліметтер базасының арасындағы интерфейс ретінде іс әрекет жасайды. BDE жүйелік DLL файлдары топтамасы түрінде жүзеге асырылған. Компоненттік обьекттердің BDE мен өзара қарым-қатынасы нақты мәліметтер базасын мамандандырмайды және иерархияның төменгі деңгейіндегі ақпарат алмасуының жүзеге асуына тәуелді емес. BDE өз кезегінде драйверлерге жүгінеді, берілген тиіптегі мәліметтер базасына маманданған, сіздің қосымшаңызға сұралған дәлдік мәліметтерді қайтара отырып. BDE Microsoft фирмасы шығарған драйверлердің бақылаушысының ODBC (Open Database Connectivity) рөлін ойнайды, қосымшаны мәліметтер базасымен қарым – қатынам жасаудың төменгі деңгейінен қорғай отырып және кэш есте сақтаудың есебінен байланыстың жалпы өнімділігін ұлғайту. Сіз BDE – ні қолдана отырып өзіңіздің компьютеріңіздің барлық локальды стандарттық мәліметтер базаларына рұқсат ала аласыз, ODBC мәліметтерінің басталуына және мәліметтер базасының желілік байланыс клиент/сервер архитектура серверіне де. 2.3 ТҰТЫНУШЫЛЫҚ ИНТЕРФЕЙСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ Берілген тапсырмалар модель мен құрылған алгоритмдер біздің бағдарламамыздың негізі болып табылатындықтан, біз бағдарламаны жүзеге асырмай тұрып бізге алдымен оның структурасын анықтап алу керек, және де тұтынушымен қарым – қатынас механизімін. Біздің болашақ қосымшамызды структуралық схема (сурет 3.10) түрінде көзге елестету барлығынан да ыңғайлы, ол жерде қосымшаың қандай негізгі бөліктері жұмысқа қатысатын және олардың арасында қандай байланыс бар екені көрнекті түрде көрсетілген. Негізгі блок болып Project (Проект) блогы табылады, ол өзімен барлық қосымшаны көрсетеді. Біздің бағдарламамыздың келесі иерархиялық сатысы негізгі функционалды блоктар. Form1 (Форма1) блогы қосымшаның сулы формасын көрсетеді яғни оның сыртқы көрінісі . берілген формада Меню бар ол клиенттер туралы мәліметтер базасынан тұрады (frm Form1, Form2, Form3 ), бағдарлама туралы ақпараттар (Form6), автор туралы (Form7). Form2, Form3, Form4, Form5 блоктары бұл комерциялық банктерді анықтаудың негізгі есебі жүргізілетін формалар. Қалған формалар есептеудің қорытындыларын білдіреді, ол жерде шешіліп отырған мәселенің қортындысы берілген. Ары қарай формаға барлық компаненттерді орналастырамыз олар бастаушы мәліметтер мен жұмыс қортындыларының ендірілуін, редактірленуін және көрсетілуін қамтамасыз етеді. Тек бір бағдарламаның басты формасы мен жасалып жатқан қосымшаның басқару элементтерінің қасиеттерінің таблицаларын келтіреміз. Қалған формалар мен басқару элементінің қасиеттерінің таблицасы аналогтық түрде орындалады. 2.5. ТҰТЫНУШЫНЫҢ НҰСҚАУЛЫ ЕРЕЖЕЛЕРІ Банктің «Депозит» қосымша жүйесі комерциялық банктың «ресурстардың тартылуы мен бөлінуі» бөлімінің жұмысшыларымен эксплуатациялануы үшін арналған. Бағдарламаның жіберілуі Банктың депозиті иконасында тышқанды екі рет басу арқылы жүзеге асады, ол жұмыс столында орналасқан. Бағдарламаның бас формасының терезесі 3.3.1 суретте көрсетілген. Бағдарламамен депозиттің клиенттері туралы ақпараттың өңделуінің байланысы менюдің көмегімен жүзеге асады. Меню келесі бұйрықтарға ие: Клиентткр, Депозиттер, Сервис және шығу . бұйрықтардың біреуін таңдаған кезде меню астындағы меню шығады. Қосымша меню де де бұйрықтар бар. Менюмен өзара қарым-қатынас жасаудың қарапайым тәсілі тышқанның қолданылуы. Бұл үшін тышқанның курсорын керекті бұйрыққа апарып және тышқанның сол жағындағы нүктесін басу керек.Бағдарламада келесі операциялар жүзеге асады: клиенттер туралы ақпараттар мен олар ашып отырған салымдарды ендіру арқылы депозит ашу; клиенттер туралы ақпараттар бар мәліметтерді өзгерту; мәліметтер базасында іздеудің анықталған критериі бойынша іздеу жүргізу; клиенттерге сыйақы төлеу; клиенттердің қосымша жарналарды ендіруі, саланың мерзімі біткен кезде клиенттерге жинақтарын төлеу. Бұл операциялардан басқа тағы да қосымша мүмкіндіктер бар: режим депозиттік калькулятор, процент режимі, Депозиттер / Есептер пежимі. Режим депозиттің калькуляторы (сурет 3.3.2 – қараңыз) салым сомасына қатысты сыйақы сомасын есептеуге арналған, және де бірқатар басқа да параметрлерді (салымның түрі, валютаның түрі, салым мерзімі). Процен режимінде (сурет 3.3.3 – қараңыз) салым (депозит) бойынша прценттік өсім туралы ақпаратты көруге болады. Депозиттер / Есептер пежимі есептерді алу үшін арналған. Бұл режим әр қайсысы нақты есепке сай келетін бірнеше пунктен тұрады.Жаңа жазбалардың қосымшасы. Мәліметтер базасына клиенттер туралы жаңа мәліметтердің ендірілуі «Жаңа салымшы» деген формаға жүгіну арқылы жүзеге асады (3.3.4 суретті қараңыз). Берілген форманың алаңы: Фамилияны ендіріңіз, атты ендіріңіз, әкесінің атын, туылған күнін, үйінің адресін, жұмыс орнын ендіріңіз. Форманы толтырған соң мәліметтердің енгенін мақұлдау керек, бұл үшін мақұлдау нүктесін басу керек. Осыдан кейін мәліметтер базаға жазылады.Клиенттер туралы мәліметтердің өзгертілуі. Бұл жерде мәліметтер базасында жақында кіргізілген мәліметтерді өзгертуге болады (3 күн бұрын кіргізілген клиенттер туралы мәліметтер). Мәліметтерді өзгерту «клиент туралы мәліметтерді өзгерту» (3.3.5 суретке қараңыз) формасына жүгіну көмегімен жүзеге асады. Берілген форманың алаңы «жаңа салымшы » формасының алаңы сияқты. Мәліметтер базасынан ақпараттарды іздеу жүзеге асыру келесі параметрлер арқасында мүмкін: Клиенттің Фамилиясы Клиенттің аты Клиенттің әкесінің аты Туылған күні Адресі Жұмыс орны Іздеу тәртібіне өту үшін «іздеу» формасын жіберу керек. Сосын іздеу параметірін форманың бір алаңына ендіріп және «Бастау» нүктесін басу керек. Егер іздеу сәтті орындалса онда «жазуға өту» нүктесін басу арқылы «іздеу» формасына өтуге болады (3.3.6 суретке қараңыз) ол жерде клиент туралы табылған ақпарат шығды.Клиенттерге сыйақының төленуі. Клиенттерге сыйақының төленуі салымның мерзімі аяқталар кезде жүргізіледі. Бұл операцияның жүзеге асуы үшін «Сыйақыны төлеу» формасына өту керек, оны «Сервис» бас менюіндегі «Сыйақыны төлеу» пунктінен алуға болады. Осы жағдайда клиентке сыйақы сомасын төлеу жүргізіледі. Қосымша жарналардың қосылуы.Клиенттердің қосымша жарналарын іске асыру үшін «Қосымша жарна» формасы (3.38 суретке қарңыз) арналған, оны «Сервис» бас менюдегі «қосымша жарна» пунктінен алуға болады. Бұлжерде «жарна сомасы» деген алаңды толтырып сосын «Ендіру» нүктесін басу керек. Әр салым түрін қарай бөлінген, жарна сомасына деген шектеулер.Жиналған қордың төленуі Жиналған қордың төленуі салым мерзімі аяқталар кезде жүргізіледі. Қортындысында клиент туралы міліметтердің барлығы мәліметтер базасынан алынып тасталады ал көшірмесі архивке едіріледі. Жиналған қордың төлену функциясын «Серви» бас менюдегі «Жналған қоды төлеу» пунктінен алу мүмкін, (3.3.9 суретке қараңыз). Осы жағдайда іс әрекет сұрауының диалогтық формасы туындайды, онда ағымдағы клиенттің жинақталған қорының сомасы көрінеді, мақұлданған жауап кезінде жүйе жинақталған қордың төлемін жүргізеді. Берілген функция тек клиенттердің мәліметтерін қарау тәртібінде ғана мүмкін. ҚОРЫТЫНДЫ Жасалған жұмыстың қортындысы ретінде келесілерді айтуға болады : Дипломдық жоба келесі бөлімдерден тұрады: тапсырманың қойылуы бағдарламалық қамтудың жобалануы бағдарламалық қамтудың жүзеге асуы өмір сүру қауіпсіздігі бөлімі техникалық – экономикалық негіздеу бөлімі бизнестік жоба қорытынды пайдаланған әдебиеттер тізімі қосымша Бірінші тарауда бүкіл банкті басқарудағы ақпараттық жүйенің негізгі орны жазып көрсетіледі, «Депозит» БҚ тапсырмалары мен функциялары қарастырылады, алгоритмдер мен тапсырмалардың ақпараттық бір-бірімен байланысын және олармен жұмыс жасау жолдары. Екінші тарауда автоматтандырылған жұмыс орнына орнатылатын бағдарламалық қамтуды таңдауға негіздеу жүргізіледі, қолданылған бағдарламалық құралдарға толық сипаттама беріледі, оның құрамына стандарттық, типтік және мамандандырылған бағдарламалық құралдар кіреді, және де қосымша жүйенің қалыпты жұмыс жасауына қажетті аппараттық – техникалық құралдарды таңдау кіреді. Үшінші тарауда жасалған өнімнің жасалу және эксплуатация ортасы қарасатырылады, пакеттің құрамы мен структурасы, негізгі және қосымша файлдардың сипаттамасы беріледі. Бағдарламаны жасау туралы материал ұсынылған. Оның құрамына тапсырманың қойылуы, тапсырманы шешу тәсілін таңдау және негіздеу, алгоритм мен бағдарламаның жасалуы, және де жасалған бағдарламалық өнімнің қолданылуының әсерлілігі және де тұтынушы мен программистке арналған нұсқаулар кіреді. Берілген бағдарламалық кешенді ендіуде жүйені функцияландырумен қамтамасыз ету жұмысымен айналысатын операторлардың жұмысын эфектілігінің жоғарылауы жүреді, және мәліметтерді жинау, аналитикалық өңдеу, және құжаттарды өңдеудің жылдамдығын жоғарылатады. Барлық жұмыстарды қолмен істегенде үлкен архивтің жүргізілуі, үлкен көлемдегі қызметкерлерді ұстау мәселесі туындайды. Құжаттарды толтыру сараптамасын жасауда және есепті жүргізу кезінде үлкен архив ыңғайлы емес, журнал мен архив журналдарын жүргізуге үлкен шығындарды қажет етеді. Оңтүстік қазақстан обылысының Отырар ауданының «Халық Банкі» АҚ – ның қосымша «Депозит» жүйесінің жасалған бағдарламалық қамтамасыз етілуі үлкен көлемдегі құжаттарды автоматизациялау үшін керек, депозиттің клиенттерінің әр түрлі структураларының орындалуы яғни салымшылар туралы және әр түрлі есептердің берілуі, әр түрдегі құжаттар туралы анықтамалар. Қажеттілігі бойынша есеп түінде алынған және өңделген ақпараттар файл түрінде сақталады, ол жалпы мәліметтер базасына бекітіледі немесе керек кезінде ендірілген мәліметтерді қарап шығу үшін принтарге шығарылады. Жоба Қазақстан Республикасының «Еңбекті қорғау» заңының барлық талаптарына толығымен қанағаттандырады. Жобаның арнайы бөлімінде денсаулыққа зияндылық мәселелрі туралы айтылған, оларды шешу және азайту жолдары көрсетілген. Тұтынушылардың қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз ететін жұмыс орнының дұыс ұйымдастырылуына жеткілікті назар аударылған Жүйенің жасалуының мақсаттылығы мен енуі жобада ерекше қаралған. Дипломдық жоба аясында эксплуатацияның экономикалық эффектілігі мен жүйенің қызмет көрсету туралы есеп жасалған, ендірудің эффектілігі мен жобаның өзін өзі өтеу мерзімі есептелген.Берілген қосымша жүйе еңбек шығындары мен банк қызметкерлерінің уақытын азайтуға мүмкіндік береді, ол қызметкерлер санын азайтуға көмектеседі. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР Фаронов В.В. DELPHI Программирование на языке высокого уровня. Учебник для втузов, Москва: изд.дом «Питер», 2004. Архангельский А.Я. Язык Pascal и основы программирования в Delphi. Учебное пособие, Москва: изд.БИНОМ, 2004. Градусов А.Б., Гришин В.С. Методические указания к лабораторным работам по дисциплинам «Основы алгоритмизации и языки программирования» и «Информатика». Ахаян Р., Горев А.., Макашарипов С. «Эффективная работа с СУБД». Попов А.А. «Создание приложений для FoxPro 2.5/2.6 в DOS и в WINDOWS». –М.: Издательство Март, 1996. –660с. Лемашко Е.В., Романчуков В.Г. Программирование в системе команд СУБД семейства Fox: учебное пособие / ГАУ, М., 1998. Компьютерный практикум. Программирование в среде Турбо-Паскаль и СУБД типа Fox. Методические указания к выполнению курсового проекта. /Сост.: О.Н. Леонова, И.А. Несмеянов; ГАУ, М.,1998. Культин Н. Delphi 4. Программирование на Object Pascal. BHV, Санкт-Петербург, 1999. – 480 с., ил. Дэн Оузьер и др. Delphi 5. Освой самостоятельно. М.: “Издательство БИНОМ”, 1998 г. – 560 с.: ил. Бондарев В. М., Рублинецкий В. И., Качко Е. Г. Основы программирования. Харьков: Фолио; Ростов н/Д: Феникс, 1998 – 368 с. Компьютерный практикум. Программирование в среде Турбо-Паскаль и СУБД типа Fox. Методические указания к выполнению курсового проекта. /Сост.: О.Н.Леонова, И.А.Несмеянов; ГАУ, М.,1998. Организация взаимодействия человека с техническими средствами АСУ, том 4: «Отображение информации», редакция В.Н.Четверикова, Москва, «Высшая Школа» 1993. Организация взаимодействия человека с техническими средствами АСУ, том 7: «Системное проектирование взаимодействия человека с техническими средствами», редакция В.Н.Четверикова, Москва, «Высшая Школа» 1993. «Кибернетические диалоговые системы», И.П.Кузнецов. «Рекоммендации по общепользовательскому интерфейсу», Microsoft, редакция 1995г. Джон Матчо, Дэвид Р.Фолкнер. «Delphi» — пер. с англ. — М.:Бином, 1995г. Закон Республики Казахстан об охране труда /В редакции Закона РК от 22 января 1993 № 1915-ХП. Кодекс законов о труде РК (с изменениями и дополнениями), – Алма-Ата, 1990. Охрана труда (Нормативные требования, организация охраны труда на предприятиях, сертификация рабочих мест и производственных объектов, административная и уголовная ответственность). – М: ПРИОР, 1997. Охрана труда на предприятиях РФ. – М: Управление персоналом, 1997. Хлопков В.В., Маслов А.А. Организация охраны труда (Практические рекомендации). – М: Богородский печатник (п. Черноголовка МО), 1994. Куценко Г.И., Жашкова И.А. Основы гигиены труда и производственной санитарии. – М: Высшая школа, 1990. Осокин В.В. и др. Охрана труда в торговле. – М: Экономика, 1985. Учет физиологических факторов при организации труда в торговле. – М.: Экономика, 1983. Донская Л.В. Учет физиологических факторов при организации труда в торговле. – М: Экономика, 1983. В.Г.Атаманюк, Л.Г.Ширшев, И.И.Акимов. Гражданская оборона. - М.: "Высшая школа", 1986. Бюллетень бухгалтера. 2000-2001 год Мамедов О.Ю. «Современная экономика» Ворст И. «Экономика фирмы» Горфинкель В.Я. «Экономика предприятия» жүктеу/скачать 70.46 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|