Урока. "Дидактикалық мақсат"

"Дидактикалық мақсат"түсінігі. Сабақтың мақсатына қойылатын талаптар.

Қызықты, танымдық сабақты жоспарлау үшін мұғалім нақты мақсаттар қоюы керек. Сонымен қатар, олар белгілі бір сынып оқушылары үшін нақты болуы керек. Олардың негізінде материал, Ең қолайлы әдістер, құралдар таңдалады. Осылайша, сабақтың дидактикалық мақсаты сабақты ұйымдастырудың бастапқы нүктесіне және шығу кезінде алынуы керек нәтижеге айналады.

Ушаковтың сөздігінде мақсат шегі немесе адам ұмтылатын нәрсе деп түсініледі. Сабақтың дидактикалық мақсаттары мен міндеттері алдын-ала болжау процесінде қойылады. Бұл қажетті нәтиже, ол тек қажет емес, сонымен қатар бір сабаққа бөлінген уақытта қол жеткізуге болады. Алайда, кейде бір мақсат бірнеше сабаққа қойылуы мүмкін. Ең бастысы, ол нақты және тексерілетін. Әрі қарай, негізгі мақсат кішігірім міндеттерге бөлінеді. Олар сабақтың әртүрлі кезеңдеріндегі іс-әрекеттерді өзгерту арқылы шешіледі. Мысалы, сабақтың басында мұғалім оқушыларды жұмысқа бейімдеп, ұйымдастыру сәтін өткізеді. Келесі міндет ауызша сауалнама немесе жаттығу арқылы тірек білімді жаңарту болуы мүмкін. Ең бастысы, сабақтың құрылымы қисынды және жоспарланған нәтижеге қол жеткізуге бағытталған.

Мақсаттарды жіктеу. Дәстүр бойынша, педагогикада педагогикалық мақсаттың үштұғырлығы туралы түсінік болды, онда білім беру, дамыту және білім беру аспектілері бір уақытта қатысады. Осылайша, әр сабақ:

теориялық білім жүйесін, сондай-ақ практикалық дағдылар бере отырып, балаларды оқыту; оқушылардың ойлау қабілеттерін, олардың ауызша және жазбаша тілін, есте сақтау қабілетін, қиялын, өзін-өзі ұйымдастыру дағдыларын дамыту; адамгершілік немесе эстетикалық сенімдерді, сезімдерді, ерікті және әлеуметтік маңызды қасиеттерді (жауапкершілік, ұқыптылық, шығармашылық белсенділік, тәртіптілік және т.б.) тәрбиелеуге жәрдемдесу. Алайда, қазіргі уақытта төменде келтірілген педагогикалық мақсаттардың тағы бір жіктелуі ұсынылады: сабақтың пәндік-дидактикалық мақсаты оқушылардың бағдарламалық талаптарға сәйкес белгілі бір оқу пәнінің мазмұнын терең меңгеруін қамтамасыз етеді. Метапәндік мақсат балаларда әмбебап оқу іс-әрекеттерін қалыптастыруға бағытталған (ақпаратпен жұмыс істеу, өз пікірін айту, диалог жүргізу, логикалық және шығармашылық ойлау, іс-әрекеттерді өз бетінше жоспарлау, оның тиімділігін бағалау). Жеке мақсат оқуға деген ынтаны, оқушылардың жеке және азаматтық қасиеттерін, құндылық-семантикалық көзқарастарды қалыптастырады.

теориялық білім жүйесін, сондай-ақ практикалық дағдылар бере отырып, балаларды оқыту; оқушылардың ойлау қабілеттерін, олардың ауызша және жазбаша тілін, есте сақтау қабілетін, қиялын, өзін-өзі ұйымдастыру дағдыларын дамыту; адамгершілік немесе эстетикалық сенімдерді, сезімдерді, ерікті және әлеуметтік маңызды қасиеттерді (жауапкершілік, ұқыптылық, шығармашылық белсенділік, тәртіптілік және т.б.) тәрбиелеуге жәрдемдесу.

Алайда, қазіргі уақытта төменде келтірілген педагогикалық мақсаттардың тағы бір жіктелуі ұсынылады: сабақтың пәндік-дидактикалық мақсаты оқушылардың бағдарламалық талаптарға сәйкес белгілі бір оқу пәнінің мазмұнын терең меңгеруін қамтамасыз етеді. Метапәндік мақсат балаларда әмбебап оқу іс-әрекеттерін қалыптастыруға бағытталған (ақпаратпен жұмыс істеу, өз пікірін айту, диалог жүргізу, логикалық және шығармашылық ойлау, іс-әрекеттерді өз бетінше жоспарлау, оның тиімділігін бағалау). Жеке мақсат оқуға деген ынтаны, оқушылардың жеке және азаматтық қасиеттерін, құндылық-семантикалық көзқарастарды қалыптастырады.

Дидактикалық мақсат бойынша сабақ түрлері. Көріп отырғанымыздай, әр сабақта мұғалім барлық міндеттерді шешеді. Белгіленген мақсаттардың бірі ол үшін басты мақсатқа айналады, ал басқалары оны жүзеге асыруға ықпал етеді. Дәстүрлі педагогикада білім беру немесе пәндік нәтижелерге қол жеткізу жетекші орын алады. Оларға байланысты сабақтардың жіктелуі жасалды, олар бөлінеді:

Мұндай сабақтың стандартты құрылымы келесі кезеңдерден тұрады: сабақтың тақырыбын жариялау, белсенді жұмысқа ынталандыру. Зерттелетін материалға қатысты бұрын зерттелген ақпаратты қайталау. Жаңа тақырыппен танысу. Бұл кезеңде әртүрлі әдістерді қолдануға болады: мұғалімнің әңгімесі, оқулықпен жұмыс, эвристикалық әңгіме, оқушылардың баяндамалары, топтардағы тәуелсіз іздеу қызметі және т.б. бастапқы шоғырландыру. Балаларға ұжымдық түрде орындалатын тапсырмалар ұсынылады. Өзіндік жұмыс. Бұл кезең міндетті емес, бірақ мұғалімге оқушылардың ақпаратты қаншалықты меңгергенін түсінуге мүмкіндік береді. Қорытындылау, зерттелгенді қайталау үшін үй тапсырмасын жазу.

Материалды бекіту сабағы. Дидактикалық мақсат бойынша сабақтарды жіктеуді зерттеуді жалғастырамыз. Жаңа тақырыппен танысқаннан кейін практикалық дағдыларды қалыптастыру кезінде білімді бекіту керек. Бұл тапсырмаға қол жеткізу үшін ең ыңғайлы сабақтың келесі құрылымы: үй тапсырмасын тексеру, оның барысында балалар зерттелген материалды есте сақтайды. Тақырыпты жариялау, оқушылардың оң мотивациясын қалыптастыру. Стандартты жаттығуларды орындау кезінде материалды жаңғырту. Білімді өзгертілген, ерекше жағдайларда қолдануды қажет ететін проблеманы құру. Қорытындылау. Үй тапсырмасын жариялау.

Зерттелген материалды практикалық қолдану сабағы. Сабақтың бұл түрінің дидактикалық мақсаты студенттерге өзіндік жұмыс әдістерін үйрету, сонымен қатар күрделілігі жоғары есептерді шешуде алған білімдерін көбейту болады. Сабақтың құрылымы келесідей құрылады: үйде берілген жаттығуларды тексеру. Сабақтың тақырыбын жариялау, оның практикалық пайдасын түсіндіру, жұмысқа оң көзқарас қалыптастыру. Ұсынылған мәселелерді өз бетінше шешпес бұрын әңгімелесу, оның барысында балалар олардың мазмұнын және іс-әрекеттердің шамамен реттілігін түсінеді. Оқушылар жеке немесе топтарда мақсатқа жетуге бағытталған тапсырмаларды орындайды (сұраққа жауап, кесте құру, кесте толтыру, есептеулерді орындау, тәжірибе жүргізу және т.б.). Оқушылар мұғаліммен бірге нәтижелерді қорытындылайды және жүйелейді. Қорытындылау, үй тапсырмасын ұсыну.

Жалпылау сабағы зерттелетін материал балалар үшін шашыраңқы фактілер жиынтығында қалмауы үшін оларды зерттелген заңдылықтарды түсінуге, объектілер мен құбылыстар арасындағы себеп-салдарлық байланыстарды анықтауға бағыттау керек. Жалпылау сабақтарының дидактикалық мақсаты, осылайша, зерттелген білімді жүйелеу, олардың қаншалықты саналы екенін тексеру болып табылады.

Сабақтың құрылымы келесідей: оқу міндеттерін қою, оқушыларды ынталандыру. Зерттелетін теория немесе үлгі негізделген анықтамалық ақпаратты көбейту. Жеке оқиғаларды немесе құбылыстарды талдау, оның нәтижесі өткен ұғымдарды жалпылау болып табылады. Жаңа фактілерді түсіндіру, атиптік жаттығуларды орындау арқылы білім жүйесін терең игеру. Зерттелген құбылыстардың негізін құрайтын негізгі идеяларды немесе жетекші теорияларды ұжымдық тұжырымдау. Қорытындылау.

Тексеру тапсырмалар. Бақылау сабақтары, әдетте, жеке тақырыпты немесе бүкіл бөлімді зерттегеннен кейін өткізіледі. Олардың мақсаты - оқушылардың материалды меңгеру деңгейін бағалау және мұғалімнің жұмысын түзету. Мұндай сабақтың құрылымы тақырыпқа байланысты айтарлықтай өзгеруі мүмкін. –

Оқушыларға әр түрлі деңгейдегі тапсырмалар ұсынылғаны жөн: зерттелетін объектілер арасындағы қарапайым байланыстарды түсінуге арналған жаттығу, нақты материалды (оқиғалар, күндер) көбейту. Тақырып бойынша негізгі ережелерді, тұжырымдамаларды немесе заңдарды түсіндіруге, өз пікірін дәлелдеуге, оны мысалдармен растауға арналған тапсырмалар. Стандартты Міндеттерді өз бетінше шешу. Стандартты емес жағдайда бар білімді пайдалану қабілетін тексеру. Мұндай сабақтарда диктанттар, бақылау бөлімдері, тестілеу, жазбаша және ауызша сұрау қолданылады. Орта мектепте тест формасы қолданылады, онда студенттер жыл бойы жақсы баға алу үшін белгілі бір жұмыс көлемін тапсыруы керек.