1 – бөлім. Жалпы ережелер

термостат пен пештерде бұйымдарды полимерлеу;

қалыптау әдісімен күрделілігі орташа бөлшектер мен тораптарды оқшаулау.

82. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа бөлшектер мен тораптарға оқшаулау жағындыларын жағу және жабыстыру технологиясы;

бөлшектерді қалыптау әдісімен оқшаулаудың технологиялық процессі;

оқшаулау қоспаларының физикалық және химиялық құрамы, рецептура және дайындау ережесі;

оқшаулау ақауларының пайда болу себептері және оларды жою тәсілдері;

қолданылатын жабдықтардың құрылғысы мен қызмет көрсету ережесі;

пайдаланылатын бақылау-өлшеу аспаптары мен құрылғыларының міндеті және қолдану ережесі;

полимерлеу және желімнің, сылақтың қатып қалу режимдері;

сызбаларды оқу ережесі.

83. Жұмыс үлгілері:

1) табандарды оқшаулағыштар – целлофанмен, торлармен, екі жіппен орау; вакуум-қаптарды кигізу және пешке қондыру;

2) бұраулар мен кабельдер – шыныталшықтармен орау; полимерлі материалдармен құрамды жабу;

3) корпустар – көбіктіпластылау;

4) корпустар, бүркеніштер, фланецтер – бұранда тесіктер мен алаңдарды оқшаулау;

5) кронштейндер – алаңдар мен орнатылатын орындарды оқшаулау;

6) құбырлар – арнаулы элементтермен және малып алумен оқшаулау;

7) ұштамалар – престеу;

8) ернеушелер – құрылғыға орнату және құрамды құю.

Параграф 3. Оқшаулаушы, 4-разряд

жұқа қабырғалы және ірі габаритті бөлшектер мен тораптарды қалыптау әдісімен оқшаулау;

жұқа қабырғалы және ірі габаритті бөлшектер мен тораптарды оқшаулау үшін күрделі емес қалыптарды баптау және термооқшаулау қоспасының даярлығын айқындау; сұйықтықтың үлес салмағын ариометрмен және лактың созылымдылығын вискозиметрмен өлшеу;

күрделі формасы бар бөлшектер мен тораптардың (сфераның цилиндрмен, конуспен жанасуы; цилиндрдің гипербола бетімен жанасуы және тағы басқа) ішкі бетіне термооқшаулау жағындыларын қолмен немесе орталықтан тепкіш тәсілдерімен жағу;

тегістеу мақсатында бөлшектер мен тораптарды біркелкі тазарту және қажетті аэродинамикалық сапасын қамтамасыз ету.

85. Білуге тиіс:

күрделі формасы бар бұйымдардың бетіне оқшаулау жағындыларын жағу технологиясы;

қолданылатын жабдықтардың конструкциясы, қызмет принциптері және баптау ережесі;

ірі габаритті бұйымдарды оқшаулау тәсілдері;

оқшауланатын бұйымдардың міндеті мен шарттары;

жабыстыру кезінде оқшаулағыш материалдарды қысуға арналған вакуумды құрылғыларды орнату және жинастыру ережесі;

лактардың қажетті созылымдылығы және оны алу тәсілдері;

электр техника мен материалтану негіздері.

86. Жұмыс үлгілері:

1) датчиктер – жабыстыру;

2) бұйымдар – кабельдерді жасап, температура датчиктерін орнату;

3) корпустар – қалыптау немесе құю әдісімен оқшаулау.

Параграф 4. Оқшаулаушы, 5-разряд

күрделі бөлшектерді жылуоқшаулау табақтарының көмегімен, кейін кремнезем матамен жаба отырып оқшаулау;

күрделі, бағалы және тәжірибелі бұйымдарды қалыптау әдісімен оқшаулау;

оқшаулау материалдарын қиыстырып келтіру;

күрделі, бағалы және тәжірибелі бұйымдарға арналған көп секциялы формаларды құрастыру және бөлшектеу;

күрделі, сондай-ақ оқшаулауға қол жетпейтін жерлері бар тәжірибелі бұйымдардың ішкі және сыртқы бетіне оқшаулау жағындыларын жағу;

күрделі бөлшектерді оқшаулау бойынша эксперименталды жұмыстарды орындау.

88. Білуге тиіс:

оқшаулау жағындыларын тәжірибелі бұйымдарға жағу технологиясының ерекшеліктері және күрделі бөлшектерді оқшаулау бойынша эксперименталды жұмыстарды орындау технологиясы;

термооқшаулау жағындыларының түрлері және оларды жағу ерекшеліктері (эпоксидті шайыр және тағы басқа негізінде термооқшаулау, асбоцементті, шыныталшықты);

эксперименталды оқшаулау жағындыларын дайындау тәсілдері;

электр техника және материалтану негіздері.

89. Жұмыс үлгілері:

1) ұшу аппараттарының корпустары – жағындыларды жағу;

2) шарлар – «ультражеңілсалмақ» жағындысын жағу.

6. Агрегаттарды, аспаптар мен сезімтал элементтерді

сынаушы
Параграф 1. Агрегаттарды, аспаптар мен сезімтал элементтерді

сынаушы, 3-разряд

электрлік, механикалық әрі климатты сынау қарапайым электромеханикалық, гироскопиялық және электронды тораптар мен құрылғылардың кепілді қызмет мерзімін өңдеу бойынша сынау;

жоғары білікті агрегаттарды, аспаптар мен сезімтал элементтерді сынаушының басшылығымен берілген режимдерді (температуралық және биіктік) реттеуге қатысу және оларды бақылау;

аспаптарды герметикалыққа сынау;

бұйымдарды сынауға стендтерді және бақылау-өлшеу аспаптарын, баламалау жабдықтарын, электрлік және электронды дистанциялық датчиктерді және тіркеуші аппараттарды дайындау;

күрделілігі орташа электрлік тәсімді жасау;

күрделілігі орташа сыналатын агрегаттарды, аспаптар мен механизмдерді стендтер мен термобарокамераларда монтаждау және демонтаждау;

датчиктерді: орын ауыстыру датчиктерді, тензодатчиктерді (тензорезисторлар) динамометрлерді, діріл датчиктерін, қысым датчиктерін және тағы басқа өлшеу және сипаттамасын тіркеу;

температураның күрт өзгеруі кезінде анероидты қораптардың температуралық иілуін тексеру; гистерезисті айқындау;

қалыпқа келтірілген мембраналардың қаттылығын өлшеу;

оқшауларды тесілуге тексеру, сынау бағдарламалары бойынша журнал жазбаларын жүргізу және тексеру парақтарын толтыру;

сынаулардың деректерін өңдеу, графиктерді құрастыру, тапсыру құжаттарын рәсімдеу;

сынауға дайындық жұмыстарын жүргізу, термобарокамералардың герметикалығын бақылау.

91. Білуге тиіс:

бұйымға сынау жүргізуге қойылатын техникалық шарттар;

сыналатын бұйымдардың, термобарокамералардың, сынау аспаптарының, құрылғыларының, стендтердің, бақылау-өлшеу аппаратуралары мен қарапайым аспаптардың, баламаланатын датчиктердің құрылғысы және қызмет принциптері;

оттегі жабдықтарын пайдалану ережесі;

сыналатын агрегаттарды, аспаптарды, механизмдер мен құрылғыларды монтаждау және демонтаждау, тіркеуші аппаратураларды, термостаттарды, мегометрлерді, термометрлерді, барометрлерді, манометрлерді, магазинді кедергілерді және тағы басқа қолдану ережесі;

сезімтал элементтер мен аспаптарды қысымды өлшеуге, сиретуге, қатайтуға, шамалы қатайтуға арналған қондырғыларға қосу ережесі;

сезімтал элементтерді жасауға жіберілетін материалдардың негізгі қасиеті;

электромеханика және электроника жөнінде жалпы мәліметтер;

электр жабдықтардың, автоматика мен сигнализацияның күрделі емес тәсімдері.

92. Жұмыс үлгілері:

1) гермоқосқыштар – дірілге беріктігін және дірілге тұрақтылығын сынау, климатты камераларда тексеру және кепілді қызмет мерзімін өңдеу;

2) потенциометрлер мен потенциометрлік датчиктер – электрлік параметрлерін тексеру; дірілге беріктігін, дірілге тұрақтылығын, соқпалы және желілі артық тиелуге сынау; кепілді қызмет мерзімін өңдеу; ораудың сызықты және байланыстың сенімділік осциллограммаларын түсіру және түсіндіру;

3) сезімтал элементтер – температураның өзгеруі кезінде сипаттамаларды тіркей отырып термобарокамераларда сынау.

Параграф 2. Агрегаттарды, аспаптар мен сезімтал элементтерді

сынаушы, 4-разряд

электрлік, механикалық әрі климатты сынау күрделілігі орташа электромеханикалық, гироскопиялық және электронды тораптар мен құрылғылардың кепілді қызмет мерзімін өңдеу бойынша сынау;

төмен және жоғары температура кезінде термобарокамераларда және терең вакуумда күрделі агрегаттар мен механизмдерді сынау;

техникалық көрсеткіштер мен шарттарға сәйкес сыналатын бұйымдардың техникалық сипаттамасын тіркеу;

сыналатын агрегаттардың, аспаптардың, аспап элементтері мен механизмдердің жұмысындағы ақауды анықтау;

сыналатын бұйымдардың ақауларын талдауға қатысу;

бақылау-өлшеу аппаратуралары мен сыналатын жабдықтарды теңшеуді тексеру;теромбарокамерлар мен климатты камераларда сынау үшін күрделі агрегаттарды, аспаптарды, сезімтал элементтер мен механизмдерді монтаждау және демонтаждау;

аспаптар көрсеткіштерін журналға жазу, ілеспе құжаттарды рәсімдеу.

94. Білуге тиіс:

сыналатын бұйымдарға қойылатын техникалық шарттар және сынақ жүргізу жөнінде нұсқаулық;

қолданылатын сұйықтық пен материалдардың техникалық сипаттамасы және әр түрлі температуралық режим кезінде олардың қасиетінің өзгеруі;

қолданылатын камералардың, жабдықтардың, бақылау-өлшеу аппаратуралар мен аспаптардың техникалық сипаттамасы мен конструкциясы;

сыналатын агрегаттарды, аспаптарды, механизмдер мен құрылғыларды монтаждау және демонтаждау ережесі;

сынақ жүргізудің тәсімі;

электротехника, электроника, механика негіздері.

95. Жұмыс үлгілері:

1) гироскопиялық сөндіргіштер – гиромоторлардың үдеу уақытын, түзеуді сөндіруді, оқшаулау кедергісін тексеру;

2) орын ауыстырғыш датчиктер – тәсімді құрастыру, баламалау, тензоапаратурамен және шлейфті осциллографпен өлшем жүргізу;

3) ұшақ магнитофондары – қосқыштарды, сөндіргіштерді, созу механизмін, сигнал беру шамасын тексеру; тыңдау, жиілік сипаттамасын тексеру;

4) авариялық радиобуилар – токты және радиотаратқыштардың қуаттылығын, қоректену көздерінің кернеулігін тексеріп, іздестіру-құтқару құралдарының радиомаркирлерін сынау.

Параграф 3. Агрегаттарды, аспаптар мен сезімтал элементтерді

сынаушы, 5-разряд
96. Жұмыс сипаттамасы:

арнаулы стендтерде, қондырғыларда, центрифугаларда және тағы басқа сериялық автопилоттардың, гироскопиялық, навигациялық және электромеханикалық тораптар мен құрылғылардың жекелеген блоктарын сынау, техникалық шарттар бойынша тексеру, реттеу, кепілді қызмет мерзімін жетілдіру және регламенттік жұмыстар жүргізу;

авиациялық автоматиканың ерекше сезімтал элементтерін термобарокамералар мен климатты камераларда бақылау және үлгілік сынау;

электронды аппаратураны, микропроцессорлы техниканы, дыбысты генераторларды, бағдарламалаушы құрылғыларды қолдана отырып, жоғары қысыммен төмен температура жағдайларында күрделі аспаптар мен құрылғылардың жұмыс істеу қабілетін сынау;

көрсетілген аспаптардың қателіктерін айқындау;

сыналатын бұйымдардың жүйелерінің блоктары мен құрылғыларындағы, сыналатын жабдықтар мен бақылау-тексеру аппаратурасындағы ақауларды анықтау; ақауларға талдау жүргізу, сынақтардың нәтижелерін өңдеу және олар бойынша есептерді рәсімдеу;

сезімтал элементтер мен аспаптарды, прецизиялы құралдарды қолдана отырып, олардың жұмысындағы әр түрлі жағдайларда өлшеу және сипаттамаларын тіркеу.

97. Білуге тиіс:

авиациялық аспаптар мен автоматиканың ерекше сезімтал элементтеріне сынақ жүргізу технологиясының ерекшеліктері;

авиациялық аспаптарға сынақ жүргізуге қойылатын техникалық шарттар және нұсқаулықтар;

ЭЕМ қызметінің принциптері мен машина тілі;

күшейткіштердің, гидроқұрылғылардың, навигациялық, электромеханикалық және электронды жүйелердің, автопилоттардың, бақылау-өлшеу аспаптарының, гидравликалық, механикалық және электронды сынау стендтері мен жабдықтарының құрылғысы және қызмет принципі;

электрлік, электронды және механикалық параметрлерді өлшеу әдістемесі;

сызықты және бұрыштық өлшеулер;

сыналатын механизмдердің кинематикасы және қолданылатын аспаптардың болатын ақауларын және кемшіліктерін жою.

98. Жұмыс үлгілері:

1) демпферлеуші гироскоптардың блоктары – тұтынылатын токтың дайындық уақытының, кедергілерді, шығарғыш сигналдарды, датчиктердің жарықбергіштердің қызметін тексеру;

2) бағыттағыш және навигациялы-пилотажды жүйелердің блоктары мен жекелеген құрылғылары, гироскопиялық құрылғылар – қорытынды сынау;

3) бұрыштық жылдамдық және сызықты жылдамдық датчиктері – төмен температуралар мен жоғары қысымды үйлестіру жағдайында параметрлерді тексеру, регламентті жұмыстарды жүргізу;

4) электронды автоматты басқарылатын климатты камералар – реттеу және қызмет көрсету;

5) басқаратын жүйелер мен аспаптар – центрифугаларда сынау;

6) тахометриялық өлшегіш – айналу жылдамдығының өзгеруі кезінде көрсеткіштің кемшілігін өлшеу.

Параграф 4. Агрегаттарды, аспаптар мен сезімтал элементтерді

сынаушы, 6-разряд

электрлік, механикалық және климатты сынау, техникалық жағдайлар бойынша тексеру, көп платалы конструкциялы күрделі құрама бірліктерді реттеу;

күрделі авиациялық жүйелерді, жиынтықтарды, кешендерді көп параметрлер және әр түрлі механикалық-климатты жағдайларда кезеңмен және қорытынды сынау;

күрделі авиациялық жүйелерді кешенді термо-, баро- дірілге сынау;

сынау алдында стендтерді, қондырғыларды және тексеру аспаптарын тексеру;

күрделі авиациялық жүйелерде ақаулықтарды анықтау және жою;

сыналатын жүйелердің басқа жүйелермен жанасуын тексеру;

жаңа сыналатын жабдықтарды жетілдіруге қатысу;

журналға аспаптардың көрсеткіштерін жазу, сынақ хаттамаларын рәсімдеу.

100. Білуге тиіс:

әр түрлі сынақтар жүргізу технологиясының ерекшеліктері;

көп платолы конструкцияла құрама бірліктердің, авиациялық жүйелердің, жиынтықтардың, кешендердің электрлік, механикалық, климатты және кезеңді сынақтар жүргізудің техникалық шарттары мен нұсқаулықтар;

сыналатын құрама бірліктердің, жабдықтардың, өлшейтін және тіркейтін аспаптардың, жүйелердің, микропроцессорлардың және ЭЕМ-нің қызмет принципі, конструкциясы және негізгі техникалық сипаттамасы;

сертификатталған бұйымдарға қойылатын талаптар;

жұмысты орындау үшін қажетті көлемде электротехниканы, радиотехниканы, механиканы, автоматиканы, гироскопияны.

101. Орта кәсіптік білімді талап етеді.

102. Жұмыс үлгілері:

1) релелі-күшейткіш блоктар – жоғары температура жағдайында қорытынды сынақтарды жүргізу;

2) ауыр ұшу аппараттарының гироқұрылғылары – қабылдау-тапсыру сынақтары кезінде параметрлерді тексеру;

3) жылдамдықты және көшіруді доплерлік өлшеу – параметрлерді баламалау;

4) ұшу аппараттарды басқару жүйесі аспаптарының жиынтықтары – регламентті жұмыстарды жүргізу, параметрлерді баламалау.

Параграф 5. Агрегаттарды, аспаптар мен сезімтал элементтерді

сынаушы, 7-разряд
103. Жұмыс сипаттамасы:

күрделілігі жоғары сериялық авиациялық аспаптардың, автоматты құрылғылардың және есептеуші техникалық құралдардың барлық параметрлері бойынша тексеріп, баптап және реттеп кешенді сынау;

сынақтар жүргізу, микропроцессорлы техниканы, есептеуіш машиналарды, аса дәл жабдықтарды және стендтерді қолдана отырып, сыналатын бұйымдар мен жүйелерді пайдалануға тапсыру;

қорғау және басқарудың электронды блоктарына, реттеудің және коммутацияның электронды блоктарына, автоматика блоктарына, автоматиканы басқару жүйесіне, есептеуіш кешендерге, прецизиялы аспаптарға нұсқаулықтарға, әдістемелерге сәйкес қорытынды, технологиялық, көрсетуші, қабылдаушы-тапсырушы сынақтар жүргізу және сынақ процесінде бақылау-тексеру аппаратураларын теңшеу;

арнаулы қондырғылар мен бақылау аспаптарын мерзімдік тексеру және аттестаттау;

сынақ нәтижелерін өңдеу және олар бойынша есептерді рәсімдеу;

сынақтардың паспорттық деректері мен хаттамаларын рәсімдеу.

104. Білуге тиіс:

күрделілігі жоғары бұйымдардың, жүйелер мен кешендердің техникалық шарттары, нұсқаулықтары мен әдістемелері;

микропроцессорлы техника базасында басқару жүйесін құрудың негізгі принциптері;

бағдарланатын контроллерлерді, шағын және кіші ЭЕМ функционалдық және құрылымдық тәсімдері;

микропроцессорлы құрылғылардың конструкциясы;

бағдарламалау негіздері және автоматтандырылған электр жетектердің теориясы;

түрлендіруші техниканың, бақылау-өлшеу аспаптары мен диагностикалық техниканың қолданылатын аспаптарының құрылғысы;

авиациялық техниканың ақаулығын іздеу әдістері;

сертификатталған бұйымдарға қойылатын талаптар;

жұмысты орындау үшін қажетті көлемде электромеханика, электротехника негіздері.

105. Орта кәсіптік білімді талап етеді.

106. Жұмыс үлгілері:

1) ауыр ұшу аппараттарының автопилоттары – бағдарлама бойынша кешенді сынау, жетілдіру;

2) ЛИНД типті лазерлік қашықтық өлшегіш – лазерлік құрылғылардың қабылдаушы-тапсырушы тракттарын тексеру;

3) навигациялы-пилотажды кешендер, автоматтық борттық басқару жүйелері – беріліс сандарын, сигналдардың іске қосылуын, бұрылыс бұрыштарын, басқа жүйелермен жанасуын тексеру;

4) «Сегізаяқ» типті іздестіру жүйесі - есептеуіш машиналарды, радиолокациялы станциялардың, қабылдағыш-тапсырғыштардың жұмысын тексеру.

Параграф 6. Агрегаттарды, аспаптар мен сезімтал элементтерді

сынаушы, 8-разряд

тәжірибелі, жаңа игеріліп жатқан және сериялы күрделі авиациялық аспаптарды, басқару жүйелерін, электрлік және электронды құрылғылардың, есептеуіш техникалық құралдарды кешенді сынау, теңшеу және баптау;

діріл, ылғалдылық жағдайларда жоғары және төмен температуралар камераларында күрделі және сирек кездесетін блоктарды сынау, жұмыс істеу қабілетін тексеру;

сирек кездесетін пульттар мен микропроцессорлық техниканы пайдалана отырып, күрделі тәжірибелі бұйымдар мен жүйелерді пайдалануға тапсыру;

сыналатын бұйымдарда, сынақ жабдықтарда және бақылау-тексеру аппаратурасында ақаулықтарды анықтау;

құрамында микроқұрастырулары, микротәсімдері және кіріктірудің ас үлкен дәрежесі бар күрделі электронды бұйымдардағы және есептеуіш техникалық құралдардағы ақаулар туралы қорытынды жасай отырып талдау жүргізу;

бұйымдардың беріктігіне және ұзақ мерзімділігіне бағытталған эксперименталды сынақтар мен жұмыстар жүргізу.

108. Білуге тиіс:

күрделі бұйымдарды, жүйелер мен кешендерді баптау және сынау бойынша техникалық шарттар, нұсқаулықтар мен әдістемелер;

сыналатын объекттер мен сынақ жабдықтардың, өлшеуші және тіркеуші аспаптардың, жүйелердің, микропроцессорлар мен ЭЕМ-нің принципті тәсімдері, конструкциясы және негізгі сипаттамасы;

машина тілі;

бұйымдардағы ақаулықтарды диагностикалау әдістер;

орындалатын жұмыс көлемінде электротехника, электромеханика, электроника, автоматика, радиотехника, гитроскопия негіздері.

109. Орта кәсіптік білімді талап етеді.

110. Жұмыс үлгілері:

1) тәжірибелі бұйымдардың автопилоттары – кешенді сынау, жетілдіру;

2) жаңа конструкциялардың қорғау және басқару жүйелерінің электронды блоктары - реттеу, баптау жұмыстарын және қабылдау-тапсыру және көрсетуші сынақтарды жүргізу;

3) сирек кездесетін бұйымдардың электронды-механикалық жүйелері – жоғары және төмен температуралы камераларда бағдарламалық сынау.

7. Қозғалтқыштарды сынаушы механик
Параграф 1. Қозғалтқыштарды сынаушы механик, 4-разряд
111. Жұмыс сипаттамасы:

қозғалтқыштарды, оның агрегаттары мен бөліктерін іске қосу және тоқтату;

жартылай монтажды тәсімдер бойынша қозғалтқыштарды қоректендірудің стендті жүйелерін монтаждау;

жөнделген жүйелерді гидравликалық сынау;

сынақ бағдарламасына сәйкес қоректендіру және аспаптардың стендтік жүйелерін қосып, сынақ қондырғысының стендіндегі қозғалтқышты монтаждау;

сыналатын қондырғылардың қосалқы агрегаттарын, олардың параметрлерін жұмыс режиміне реттей отырып қосу;

сыналатын қозғалтқыш пен пайдаланылатын жабдықтардың ақаулықтарын анықтау және жою.

112. Білуге тиіс:

сынақ алдында қозғалтқышты құрастырудың және тексерудің технологиялық жүйелілігін;

қозғалтқышты қосу мен тоқтатудың тәртібі және тексеру тәсілдері;

стендтегі жөнделген жүйелердің және құбырларды ажырату жүйесі, олардың міндеті;

генераторларды іске қосу, тиеу жүйесінің электр тәсімдері;

сыналатын қозғалтқышқа орнатылған агрегаттарды реттеу ережесі;

шағын жүйелерді жуу тәртібі;

күрделі көтергіш көлік механизмдерінің және қозғалтқышты көтеру әрі тасымалдау жөніндегі арнаулы құрылғылардың құрылғысы мен қызмет принципі;

қозғалтқышты сынауға дайындық жұмыстарын жүргізу әдістемесі;

механика, электротехника және пневматика негіздері; қозғалтқыштарды сынау кезінде техникалық және жұмыс құжаттарын жүргізу ережесі.

113. Жұмыс үлгілері:

1) отын агрегаттары – реттеу;

2) қозғалтқыштар – стендте монтаждау, демонтаждау; құбырларды, өлшегіш аспаптар мен электрмен қоректендіруді қосу;

3) қозғалтқыштар – айнымалы режимдерде сынау, басқару кезінде айналымдарды реттеу;

4) шағын және орташа қуатты поршеньді қозғалтқыштар – қосымша істеу, бағдарламаға сәйкес қорытынды және беріліс сынақтар;

5) қозғалтқыштар - өздігінен қосуды және газ таратуды реттеу;

6) сынау, тұтану және салқындату жүйелері – реттеу, отын шығысын реттеу;

7) қозғалтқышты және гидротежегішті басқару жүйелері – тексеру және реттеу;

8) газтурбиналы қозғалтқыштардың турбостартерлері - консервациялау.

Параграф 2. Қозғалтқыштарды сынаушы механик, 5-разряд
114. Жұмыс сипаттамасы:

тәжірибелі, қуатты және күрделі қозғалтқыштарды, олардың агрегаттары мен бөліктерін сынауға қатысу (жұмыс істейтін қозғалтқыштар мен олардың агрегаттарын басқару, техникалық шарттарда көзделген реттеудің барлық түрлерін орындау);

қуатты және күрделі қозғалтқыштарды сынақ стендіне монтаждау және орталықтау;

қозғалтқыштың діріл жүктемесін өлшейтін осциллографты және бағыттаушы индикаторлардың жұмысын бақылау, пьезометриялық аспаптардың жұмысын қадағалау және оларға қызмет көрсету;

хаттамаға олардың көрсеткішін жаза отырып, динамометриялық салмақтың көрсеткіштерін түсіру;

сыналатын қозғалтқыштардың (қуатын, жанар-жағармай материалдарының шығысы) параметрлерін стандартты атмосфералық шарттарға сәйкестендіру;

қозғалтқыштың жекелеген параметрлерінің техникалық шарттарға сәйкестігін қадағалау және талдау, өлшеу нәтижелерін алғаш өңдеу;

өлшейтін жүйелерді тура баламалау.

115. Білуге тиіс:

стендке монтаждаудың технологиясы және техникалық шарттар және қозғалтқыштар мен оның агрегаттарын сынау;

сынақ қондырғылары бақылау-өлшеу аппаратураларын орналастырудың принципті тәсімі, арнаулы вакуумды жүйелердің, сынақ қондырғыларындағы ауаны қыздыру әрі салқындату жүйесінің жұмыс істеу принциптері;

ЭЕМ-нен сынақ стендінің коммутациялық байланыс панелінің құрылғысы, командаларды, оларды ЭЕМ тапсыру үшін панелдерге жинау ережесі, ЭЕМ деректерінің кодын ашу тәсілдері;

сынақ қондырғысының конструкциясы, жоғары қысымда жұмыс істейтін құбырларды қосу және тығыздату жөніндегі нұсқаулықтар, құбырлардың кедергілерін іріктеу және кедергілер бойынша құбырларды баламалау әдістері;

газтурбина және поршеньді қозғалтқыштар теориясының негіздері, қозғалтқыштардың бөліктері мен агрегаттарының конструкциясы мен өзара іс-қимылы;

газ динамикасының негіздері;

сынақ қондырғыларының агрегаттарына қойылатын техникалық шарттар.

116. Жұмыс үлгілері:

1) отын жүйесінің автоматтары – сынақ бағдарламасы бойынша техникалық сипаттаманы реттеу;

2) газтурбина қозғалтқыштары – сынақ бағдарламасына сәйкес қорытынды және тапсыру сынақтары;

3) қозғалтқыштар – отын жүйесін қысымда тексеру, электр жүйелерінің дұрыстығын тексеру, бұзылып тұрған қозғалтқыштар мен олардың агрегаттарын ауыстыру;

4) қозғалтқыштар – үрлеп тазарту және тексеріп іске қосу;

5) қозғалтқыштар – шағын газ айналымдарын тексеру және реттеу, қуатты және отынды есептеу.

Параграф 3. Қозғалтқыштарды сынаушы механик, 6-разряд
117. Жұмыс сипаттамасы:

реактивті және турбобұрандалы сериялық қозғалтқыштардың барлық сынақ түрлерін жүргізу;

сыналатын қозғалтқыштарға арналған құжаттамаға сәйкес сынақ стендінде аспаптардың, түрлендіргіштер мен өлшегіш жүйелердің жұмыстарын автоматты басқару жүйесін монтаждау және баптау;

ЭЦЕМ арналарымен түрлендіргіштерді баламалау;