1-билет Гольджи аппаратының құрылысы жǝне қызметі, оның синтездегі, сеĸрет шығарудағы жǝне ĸлетĸаға басқа заттарды өтĸізудегі рөліне анықтама беріңіз
-Билет 1. Дәнекер ұлпасына түсінік беріңіз
жүктеу/скачать 161.36 Kb.
|
| 4-Билет
1. Тыгыз донекер улпасы Жогары сатыдагы жануарларды организмінде донекер улпалы тузілістер кеп кездеседі. Олар Эпителийдін астын тесейді. Сонымен катар органдардын кабыгын тузіп, органдагы улпалардын аралык кабаттарын толтыры отырады. Организмдегі барлык органдар мен улпалардын клеткалары данекер улпасы аркылы коректенеді. Ішек эпителий ассимилляциялайтын жене кан мен организмде тарайтын коректік заттар осы дэнекер улпасы аркылы отеді. Донекер улпасы ішкі зат алмасуды жузеге асыратын орта болы саналады. Сондыктан ол канмен бірге трофикалык жонс корганыштык манызы бар бір тутас жуйе курайды. Органдардын кабыгында бул улпа механикалык кызметті де аткарады. Дэнекер улпасынын гистологиялык курылымы онын аткаратын кызметіне байланысты. Трофикалык манызы бар участоктерде аралык заттын механикалык элементтері аз болып, клеткалык элементтері басым болады. Буган керісінше тректік манызы бар донекер улпаларында клеткалык элементтерге караганда механикалык тузіліс-клеткаларалык заттары артык болы келеді. Осыган сойкес данекер улпаларынын бірнеше турлері болады: 1.клеткасы кеп ретикулярлы улпа; 2.клеткалык элементтері мен механикалык тузілістері бірдей дамыган болбыр данекер улпасы (немесе калыптаспаган). 3.негізінен механикалык тузілістерден туратын калыптаскан немесе тыгыз данекер улпалары. Данекер улпаларынын беріктігін жузеге асыратын кеп турлі механикалык элементтер тек аралык затта гана дамиды. Сондыктан бул упалардын курылысынын структурасы аралык заттын курылымына жане әртурлі талшыктар мен олардын орналасуы тэртібіне байланысты болады. Болбыр данекер улпасы. Болбыр донекер улпасы тэртіпсіз орналаскан эластикалы жонс коллаген талшыктардан турады. Талшыктар мен аморфты заттын пластинкалары арасында коп турлі дэнекер улпалы клеткалар фибробластар, гистиоциттер, камбиалды клеткалар, май клеткалары, пигментті жане плазматикалык клеткалар мен эртурлі лейкоциттер орналасады. Болбыр дэнекер улпасынын курамы эр турлі себептерге байланысты тураксыз болады. Ойткені, біріншіден, шыгу тегінін бірдей болмауы, ягни бір болігі денекер улпасынан, екінші болігі кан тамырларынан дамиды. Екіншіден, олар уздіксіз дамып отырады да, клеткалары ерекшеленудін турлі сатысында болады. Ушіншіден, клеткалардын саны физиологиялык жагдайларга байланысты озгеріп отырады. Мысалы, талаурау кезіндс клетканын саны әдеттегіден кеп болады. Болбыр дэнекер улпасынын дамуы. Болбыр дэнекер улпасынын дамуы эте ерте басталады. Кан жане дэнекер улпаларынын барлыгы, дамитын мезенхиманын клеткалары бос орналасып, омырткалыларда клеткалары тармакпен жалгасатын мезенхималы синцитий тузеді. Кан жасалу басталылысымен мезенхималы клеткалардын бір катары топталып, кан жуйесі бастамасынан кан аралыктарына ауысады. Ал синцитий куйінде калган болімінен талшыкты курылыма жоне эр турлі клеткалык элементтерге бай данекер улпасы дамиды. Болбыр денекер улпасы дамитын белімдерде ядролардын митозды белінуі жоне синцитиалды участоктардын кебею байкалады. Синцитийдін ядросы бар белімдері болініп, козгалмалы клеткаларга ауысады. Сонымен катар синцитийдін озі осуін токтатпай болбыр болады. Онын аралык заттарында жінішке талшыктар пайда болады. Олар алгашкы ретикулярлы талшыктар торізді куміспен кара туске жаксы боялады. Кейіннен біртіндеп жуан шогырларга жиналып, нагыз коллаген талшыктарына айналады. Коллаген шогырларынын арасында ретикулярлы талшыктардан эластикалык талшыктар да пайда болады. Талшыктар пайда болганнан бастап, мезенхиманын аралык заты данекер улпасынын аралык затына айналады. Дэнекер упасынын негізгі затын тузуге фибробластар катысады. Олардын эктоплазматикалык кабаттары клеткалардан болініп, аморфты затты пластинкаларга аусады. Ол пластинкаларда коллаген жоне эластикалык талшыктарга ерекшеленетін фибриллярлы курылымдар пайда болады. Аралык заттардын тузілуі тек фибробластардын катысуымен гана болмайды. Олар клеткасыз заттардан да ерекшеленіп отырады. Тыгыз талшыкты донекер улпасынын жасушалары бірімен-бірі тыгыз тор торізді жанаскан. Жасушааралык заттары аз, талшыктары кеп болады. Теріде, сінірде, артериялык кантамырларынын кабыргасында орналаскан. Жасушалары бірімен-бірі тыгыз орналасып, улпанын біркелкі беріктігін камтамасыз етеді. Дэнекер упалардын эдеттегі туріне талшыкты дэнекер улпалар жатады оны меншікті донекер улпа деп атайды. Ол курамында оте жогары денгейде болатын жасуша аралык заттармен сипатталады. Бул заттардын ішінде айтарлыктай жане манызды роль аткаратын талшыктар алады. Талшыктар арасындаты кеністікті негівсіз турсіз аморфты заттар толтыры турады. Жалпы дэнекер улпаларга тан мына ен манызды - коректік, реттеуші, корганыш жане тректік кызмет аткарылады. Олар жасушалар, жасуша аралык заттектер ара катысы негізіне жасуша аралык заттектер касиетіне курылым ерекшеліктеріне орай борпылдак жане тыгыз талшыкты данекер улпа болып жіктеледі. жүктеу/скачать 161.36 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|