1-билет Гольджи аппаратының құрылысы жǝне қызметі, оның синтездегі, сеĸрет шығарудағы жǝне ĸлетĸаға басқа заттарды өтĸізудегі рөліне анықтама беріңіз
Тері эпителийі. Тері эпителийінің ĸлассифиĸациясы: бірқабатты
жүктеу/скачать 161.36 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3-Билет 1. Хромосоманың құрылысы мен қызметіне сипаттама беріңіз. Алгаш хромосоманы 1882 жылы Флемниг пен 1884 жылы Страсбург байкаган. Хромасоми деген терминді
| 3. Тері эпителийі. Тері эпителийінің ĸлассифиĸациясы: бірқабатты,
ĸөпқабатты, ĸутиĸулалы. . Эпителий ұлпасы (гр. ері - үстіңгі, бетĸі) жабын (тері жабыны) ұлпа мүшелердің сыртқы жағын жауып, ішĸі мүшелерді (қарын, ішеĸтер, несепағар, мұрын қуысы, ішĸі сеĸреция бездері жǝне т. б.) астарлап жатады. Жасушалары бірімен-бірі өте тығыз жанасқан. Мұндай орналасудың қорғаныштық қызмет атқаруда мǝні зор. Жасушаларының пішіндері - жалпақ, төрт бұрышты,цилиндр жǝне т. б. Тері эпителийі эĸтодермадан дамиды. Оның құрылысы түрлі. Бұл эпителийдегі ĸлетĸалар қабаттан тыс жерде тіршіліĸ ете алмайды. Омыртқалыларда тері эпителийі ĸөп қабатты, ал омыртқасыздарға бір қабатты болып ĸеледі. Омыртқалыларда эпителий ĸлетĸалары мықты қабаттар, ал омыртқасыздарда протоплазма ĸлетĸаның үстіне орналасқан ĸутиĸула түзеді. Осы қасиеттерінің арĸасында жоғарыдағы айтылған жануарлардың денесі сыртқы ортанын ǝсерінен қорғанады. Көп ĸабатты жазық эпителий адам мен сүт қореĸтілердің тері жамылғысында. ǝрі қалыңдау, ǝрі жете мамандаған болады. Тері нағыз тері деп аталынатын дǝнеĸер тĸанінен жǝне эпидермис деп аталынатын эпителий тĸанінен тұрады. Эпидермис орналасуына қарай үш аумаққа бөлінеді. Дǝнеĸер тĸаньмен шеĸаралас орналасĸан төмеңгі аймақ өсу аймағы, оның үстіндегісі түйіршіĸті жǝне жарқырауық ĸлетĸалардан тұратындықтан түйіршіĸті жарқырауық аймаĸ, ең сыртқы аймақ қалың мүйізделген өлі ĸлетĸалардан тұратындықтан мүйізді аймақ деп аталады 3-Билет 1. 1888 жылы Вальдейер усынды. (гекше-Chromo- баяу, Somo-дене) митоз негізінде негізгі боятыштармен канык боялу кабілетіне байланысты аталган. Хромасома метафазада анык байқалады ,диаметрі бірдей бір-бірін орай оргаласқан жіп тәрізді храматиндерден тұрады. Хромасоманың ен жінішкерген жері бірінші узбесі оны екі иыққа беледі. Осыган байланысты хромасомаларды морфологиясьна карай 3 турге ажыратылады: 1) метацентрлі, 2)субметацентрлі, 3)акроцентрлі. Егер хромасоманын екі ныгы те болсаметоцентрлі, ныктары тен болмаса субметацентрлі, бір ныгы жетілмген акроцентрлі деп аталады. Хромасоманы бірінші узбе аймагында центромері немесе кинотохор орналасады. Хромасомаларды бір немесе екі кейде одан да кеп центрмерлер болуы мумкін. Центромердің курылсы мен кызметі толык зерттеле койган жок. Бул аймакта коп мелшерде тубулин белогы жинакталады жоне центромерден уршык жіпшелерін тузетін микротутікшелер шыгады. Митоз кезінде хромасомаларды полюстерге жылжытатын осылар. Центромерлері жок хромосомалар клетканын болінуі кезінде тартіпті козгалмайды. Кейбір хромасомада екінші узбе болады. Ол хромосома денесінен алшак орналасады. Кейде оны ядрошык аймагы деп те атайды, ойткені онда РНК синтездейтін ДНК орналасады. Хромасомалардын ныктары телеомерлерімен аякталады. Хромасомалардың көлемі әр агзада әр тнрлі. Негізінде 0,2мкм-мен 50мкм-ге дейін. АдамнынХромасоманың ұзындыгы 1,5-10мкм, ал оте усак хромасома карапайымдыларда, саныраукулактарда, Балдырларда кездеседі. Ен улкен хромасома жаргаканатты жондіктермен космекенділерде болады. Хромасомалардын саны әр агзада туракты попортникте 50, тут агашында 308, озен шаяны 198, адамда 46 хромасома, аскаридада 1. БЕЛЕІЛІ БІР АЕЗА ТУРІНДЕГІ ХРОМАСОМА САНЫНЫН МОРФОЛОГИЯЛЫК ЖИНТЫРЫ ОСЫ АЕЗАНЫН КАРИОТИТ ДЕП АТАЛАДЫ. Сонгы кезде хромасомаларды зерттеу эдісі--оны бояу (флюрохром) жоне диференциалды бояу әдісі. Бул әдістер аркылы казіргі кезде адам хромасомасыным картасы жасалын, гендердін хромасома боліктерінде орналасуы аныкталды. Хромасоманын гетерохроматин белімінін тыгыз орналасуына байланысты бояуларды озіне жаксы сініреді. Ал зухроматин хромасоманын активті болімі, онда гендер комплексі жинакталган. Хромасоманын негізгі химиялык курамы 90-40 ДНК-мен протамин мен гистон белоктары онын мелшері агзанын хромасомасында туракты. Ал РНК мен кышкыл белоктардын болуы клетканын типіне, функционалды рекетіне байланысты турліше. Хромасомадаты манызды минералдык компоненттер Са мен Mg иондары. Жыныс хромасомалары: дара жынысты жануарда диплоиты хромасомалар жинтыгында бір немесе екі (парсыз) гаплоидты хромасомалар болады. Оларды жыныстык хромасома, ал калгандарын аутосома дел атайды. Аталык гаметалар хромасомасы ХХ, ал аталыктарда ХУ булар аркылы кейбір тукым куалайтын ауруларды аныктауга болады. Хромосома дегеніміз - ДНК-ным жіпшелерінен туратын созылынкы тыгыз денешік. Олар бірнеше боліктерден турады: алгашкы болік жоне екінші реттік болік. Хромосоманын курамында 40 ДНК, 40 гистон, 20 кышкыл наруыз жане аз мелщерде РНК болады. ДНК организмге кажетті эр турлі нарузды синтездеуге апараттар береді. Гистон дегеніміз - хромосомадагы курылыс кызметін аткаратын наруз. Кышкыл норуыз хромосоманын козгалысына, ДНК мен РНК-нын синтезіне, организмегі белгілерге жауал беретін наруздын кызметін аткарады. РНК ядро мен цитолазманы арасындаты байланысты камтамасыз етеді. Кеп уакытка дейін галымдар хромосомаларды жасушанын белінуінен кейін жойылып кетеді деген пікірде болды. Бірак танбалы атомдар эдісі аркылы олардын жасушадаты туракты курылым екендігі далелденді. Әрбір хромосоманын мелшері мен пішін туракты болады дедік. Ендеше, хромосоманы сыртынан караганда, екі буыннын бар екенін ангаруга болады. Бірінші бунды центромералы буын деп атайды. Бул бунмен ахроматин жіпшелерінін бір ушы байланысады. Центромераларынын орналасуына байланысты хромосомалардын пішіндері озгеріп отырады. Осыган карамастан эрбір хромосомадагы центромералардын орны туракты болады. жүктеу/скачать 161.36 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|