Проблемалық оқыту - мәні проблемалық ситуация туғызу мен оқушылардың оқу проблемасын дербес шешулері бойынша іс-әрекеттерін басқару болып табылатын оқыту түрі. Проблема деп шешілуі оқушылардан білім алу үшін белгілі әрекеттерді талап егетін есептердің, тапсырмаларын, теориялық немесе тәжірибелік мәселелердің әртүрлілігін түсінуге болады.
Проблемалық оқытудың ерекшелігі - мұнда мұғалім білімді дайын түрде баяндап бермейді, оқушылардың алдына проблемалық міндет қояды. Шешімді және шешу құралдарын оқушы өзі іздестіруі тиіс.
Проблемалық оқыту бірнеше сатыдан тұрады: проблемалық жағдайды аңғару, жағдайды талдау негізінде проблеманы тұжырымдау, болжаулар ұсынуды, оларды алмастыру және тексеруді қамтып проблеманы шешу, шешімді тексеру. Бұл процесс ойлау актісінің үш фазасымен ұқсастық бойынша өрістейді (С.Л. Рубинштейн бойынша), ол проблемалық жағдайда пайда болып, проблеманы аңғаруды, оны шешуді және соңғы ой тұжырымын қамтиды.
Проблемалық оқыту оқушылар үшін қиыншылық деңгейі бойынша әртүрлі болуы мүмкін, ол оның проблеманы шешу үшін қандай және қанша іс-әрекеттер жүзеге асырылатынына байланысты. В.А. Крутецкий оқушы мен мұғалімнің іс-әрекеттерін бөлу негізінде дәстүрлі оқытумен салыстыра отырып, оқытудың проблемалығы деңгейінің сызбасын ұсынды.
Проблемалық оқытудың негізгі психологиялық және педагогикалық мақсаттары:
·Оқушылардың шығармашылық ойлау қабілеттері мен дағдыларын дамыту;
·Оқушылардың белсенді ізденіс нәтижесінде игерген білімдері мен дағдылары дәстүрлі оқыту әдістеріне қарағанда есте тез және берік сақталады;
·Түрлі проблемаларды көріп, қойып, шеше білетін белсенді оқушы тұлғасын қалыптастыру;
Проблемалық оқытудың ең негізгі мақсаты-қазіргі заманғы ғылым жетістіктеріне сүйене отырып, продуктивтік және творчестволық оқу процесінің логикалық жолдарын баяндау. Міндеттер: мұғалімнің проблемалық оқыту процесінің ұйымдастыруының негізгі тәсілдері мен формаларын көрсету, оқытудың ғылымилық дәрежесін жоғарылатып, оқушылардың неғұрлым тиімді жалпы дамуына жағдай тудыру.
Проблемалық оқытудың мақсаты-ғылыми таным нәтижелерін, білімдер жүйесін ғана меңгеріп қоймай, сонымен бірге бұл нәтижелерге жету жолының өзі де, процесінде меңгеру, оқушының танымдық дербестігін қалыптастырып, оның творчестволық қабілеттерін дамыту.
Проблемалық оқытуда мұғалімнің түсіндіруі мен оқушылардың репродуктивтік қызметті талап ететін міндеттер мен тапсырмаларды орындауы жоққа шығарылмайды.
Проблемалап оқыту әдісін жүргізу дидактиканың заңдылықтарына байланысты мынадай кезеңдерге бөлінеді:
1.Проблемалық ахуалдартуғызужолыналдын ала дайындау.
2.Проблемалық сұрақтардыграмматикалықжәнестилистикалықжағынандұрысқұру.
3.Проблемалық мәселелердішешуамалдарынкүнібұрындәлбелгілеу.
4.Проблемалық сұрақтардыңтеориялықанықтамасынзаңдытүрдедәлелдеу.
Дәстүрліоқытуәдісібойыншамұғалімсабақтақырыбынхабарлайды, мазмұнынтүсіндіреді, есептершығартады, талдаужүргізеді, қорытындыжасайды. Ал, оқушылармұғалімніңәңгімесінтыңдайды, тапсырмалардыорындайды, керектіәдеьиеттерментанысады. Мұндаигеругетиістіоқумазмұныкүнібұрындайындалғанкүніндеоқушылардыңқабылдауынталапетеді. Мұндайоқытужүйесірепродуктивтікнемеседайынбілім беру әдісідепаталады.
Проблемалапоқытуәдісініңекітүрліайырмашылығы бар. Біріншісі, оқытумақсатынабайланысты, мұндаоқуматериалыныңмазмұнызерттеледі, олбелгілібірдәрежедеқорытылады. Нәтижесіпрактикадасыналып, оқупрограммаларына, оқулықтарғажәнеқосымшаоқуқұралдарынажазылады. Екіншісі, педагогикалықпроцестіұйымдастырупринципітұрғысынанқарастырылады. Бұлкездеәдебиеттердедайындалыпкөрсетілгенбіліммазмұныныңкөшірмесінқайталапөзқалпындатүсінуталапетілмейді.
Проблемалықахуал - оқушылардыңигергенбілімі мен іскерліктіқалыптастырудағықажеттіұғымдар мен фактілердіңарасындағысәйкессіздік. Информатика пәніндеоныңнегізгікөзіберілгенесептіңматематикалықмоделінжасау, алгоритмінқұруболыптабылады. Бұлкездеоқушылардыңөзіндікшығармашылықәрекетіорындалады.
Проблемалықоқыту-ойлауоперацияларылогикасы (талдау, қорытындылаужәнетағыбасқа) мен оқушылардыңізденісәрекетініңзаңдылықтарын (проблемалық ситуация, танымдыққызығушылығының, қажетсінуініңжәнетағыбасқа) ескереотырыпжасалғаноқу мен оқытудыңбұрыннанмәлімтілдерінқолдануережелерініңжаңажүйесі. Сондықтан да көбінесемектепоқушыларыныңойлаукабілеттеріндамытадыжәнесенімдерінқалыптастырудықамтамасызетеді.
Достарыңызбен бөлісу: |