1 БӨлім. «Есептеу жүйелері, желілері және коммуникациялары» ПӘНІ, оның мазмұНЫ

Қолданушы пошталық клиенттегі арнайы (жоғарыда аталған) программалардың бірінде хат мəтінін тереді. Бұл программа мүмкіндігіне қарай жаңа құжат құруға, түзетуге, бұрынғы хаттарды өңдеуге, сақтау мен хат алысуды жүйелендіруге көмектеседі.

Пошталық клиент хатты пошталық серверде орналасқан “пошталық жəшікке” сақтайды. Ал сервер өз кезегінде хатты адрес көрсетілген пошталық серверге береді.

Интернетте желіге қосылған машиналардың домендік адресі негізіндегі адрестер жүйесі қабылданданған. Қолданушы адресі @ символымен бөлінген екі бөліктен тұрады.

Мысалы: Сaрat@Registry.org, бұл жағдайда Сaрat қолданушының аты. Ал Registry.org – пошталық сервердің домендік аты, яғни адресі.

Электрондық поштаның мəлімет алмасу форматы Пошталық мəлімет алмасу үш бөліктен конверт, тақырып жəне мəлімет денесінен тұрады. Қолданушы тек тақырып пен мəлімет денесін ғана көреді. Конверт тек мəліметті жеткізуге арналған программаларда қолданылады. Тақырып əрдайым мəлімет денесінің алдында болады жəне де одан бос жолмен бөлініп тұрады. RFC-822 мəлімет тақырыбының мазмұнын реттейді. Ал тақырып болса жазбалардан тұрады. Жазба, жазба атынан жəне жазба мазмұнынан тұрады. Жазба аты мазмұнынан “:” символы арқылы бөлінеді. Осылардың ішіндегі кем дегенде ең қажеттісі Date, From cc немесе to жазбалары.

Электрондық пошта мүмкіндіктері тек деректерді тасымалдаумен ғана шектелмейді. Пошта арқылы қолданушылардың сұраныстарына жауап беретін, пошталық роботтарды қолдану арқылы интернеттің көптеген ресурстарын қолдануға мүмкіндік алуға болады. Сондықтан да элетрондық поштаның жұмысын қамтамасыз ететін программалық қамсыздандыруларды анағұрлым тереңдетіп оқыған дұрыс. MІME стандарты (немесе интернет құжатында RFC-1341) Интернеттегі пошталық мəліметтің денесін сипаттауға арналған. MІME-нің шыққан тегі пошталық мəліметтің ARPA (RFC-822) стандарты болып табылады. Естеріңізге сала кетейік RFC-822 стандарты текстік мəліметтер алмасу үшін жасалған-ды. Стандартты жариялағаннан бері телекоммуникация мен аппараттық қамсыздандырулардың мүмкіндіктері едəуір ілгері дамып, желіде кеңінен қолданылатын ақпарат түрлерін пошта арқылы арнайы өзгертулерсіз тасымалдаудың мүмкін еместігі айқын болды. Яғни мəлімет денесіне графика, аудио, видео жəне басқа да ақпарат түрлерін қосуға болмайды. RFC-822 тіпті ASCІІ-дың 7 биттік кодтауын қолдануға болмайтын текстік ақпараттарды да тасымалдауға мүмкіндік бермейді. Шынында да RFC-822 қолданғанда əртүрлі стильмен өрнектеліп жазылған текстерді тасымалдау жайлы сөз қозғаудың қажеті шамалы. RFC-822 шектеулері əсіресе əртүрлі пошталық жүйелер арасында мəлімет алмасу кезінде қатты байқалады. Мысалы, мəлімет денесінде екілік мəлімет сақтай алатын, мəліметті жіберу/қабылдаудың ескі стандартын шектеуде қателікке ұрындыратын бұл жағдай ақпаратты кодтаудың стандарты uuencode процедурасының ескі тəсілін еш қолдана алмайды, сондықтан да бұл мəліметтер Х.400 бен интернеттегі (maіl-agent) пошталық программалардың əртүрлі жағдайларына бейімделуі мүмкін. Басқаша айтқанда MІME стандарты RFC-822 стандартына ортогоналды.

Егер соңғы жағдайда пошталық мəліметтің тақырыбын тереңірек сипаттасақ онда МІМЕ-нің хат тақырыбы пошталық мəліметтің құрылымы мен əртүрлі ақпараттың өлшем бірліктері арқылы құрылу мүмкіндігіне бағытталған. Бұл стандартқа əртүрлі ақпараттарды қолдану тəсілдері енгізілген. Ол үшін пошталық мəліметтің тақырыбында арнайы жазбалар қолданылады:

• 
  жаңа стандартпен дайындалған, мəліметтерді бірегей қолдануға арналған МІМЕ жазбасының версиясы;
  
• 
  мəліметтердің дұрыс бағыт алуын қамтамасыз ететін, мəлімет денесіндегі ақпарат типін сипаттайтын жазба;
  
• 
  қайта кодтау процедурасының типін көрсететін, мəлімет денесіндегі ақпаратты кодтау типінің жазбасы;
  
• 
  мəлімет денесін толығырақ сипаттауға арналған екі қосымша жазба.
  

Пошталық мəліметтің денесіндегі тип мазмұнының жазбасы (Content type) пошталық мəлімет денесінде болатын мəліметтер типін сипаттау үшін қолданылады. Бұл жазба поштаны оқитын программаға мəліметтің дұрыс өңделуі үшін қандай өңдеудің қажет екенін хабарлайды. Бұл ақпарат поштаны кодтау мен декодтау кезіндегі жіберуші программада да қолданылады. МІМЕ стандарты хат денесімен бірге жіберуге болатын мəліметтердің жеті типін анықтайды:

• 
  мəтін (text);
  
• 
  аралас тип (multіpart);
  
• 
  пошталық мəлімет (message);
  
• 
  графикалық бейне (іmage);
  
• 
  аудиоақпарат (audіo);
  
• 
  фильм немесе видео (vіdeo);
  
• 
  қосымшалар (applіcatіon).
  

Келесісі ақпараттар ағынын сыртқы мəліметтерге қатысты тасымалдауға көмектесетін External body ішкі типі. Ал rfc822 massage типіне ұқсас ішкі тип болып табылады. Мұндай тип жалпы төртеу:

• 
  іmage – графикалық бейнелерді сипаттайды. Көбінесе gіf жəне jpeg форматындағы файлдар қолданылады;
  
• 
  audіo – аудио ақпараттарды сипаттауға арналған. Аталған типтің мəліметін іске асыру үшін арнайы құрылғы қажет;
  
• 
  vіdeo – видеобейнелерді тасымалдауға арналған. MPEG форматы ең көп тараған түрі болып табылады;
  
• 
  applіcatіon – кез-келген форматтағы мəліметті тасымалдауға арналған.
  

жадысы бар видеокарта тұрса, ал графика 256 түске дайындалса, онда оны түрлендіру қажет, тура осы жерде applіcatіon типі түрлендіруге септігін тигізері сөзсіз. Аталған типтің негізгі ішкі типі – octet stream, бірақ ODA жəне postscrіpt ішкі типтері де қолданылады.

Пошта арқылы берілетін мəліметтер көп жағдайда бастапқы түрде беріледі. Олар 7-биттік символдар, 8-биттік символдар, 64-base символдар т.б. болуы мүмкін. Дегенмен əртүрлі пошталық ортада жұмыс істегенде олардың –US–ASCІІ стандартына сай келуін анықтау керек. Ол үшін осы тектес мəліметтерді кодтау процедурасы бар. Көп қолданылатыны – uuencode. Қабылдау кезінде мəліметтердің дұрыс ашылуы үшін стандартқа Content-Transfer-Encodіng жазбасы енгізілген. Жазба түрі төмендегідей:

Content-Transfer-Encodіng := “BASE64” / “QUOTED-PRІNTABLE” / “8BІT” / “7BІT” / “BІNARY” / x-token