№1 ДӘріс заманауи педагогтың КӘсіби дамуындағы педагогикалық зерттеудің РӨлі мен маңызы жоспар
Жеке инновацияның микродеңгейінде пәндік-феноменологиялық, немесе пәндік-технологиялық; 2
жүктеу/скачать 0.55 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Инновациялық қызмет» дегеніміз не
- Шартты модель ретінде инновациялық белсенділікті қалыптастырудың 4 деңгейі ұсынылады.
- 2. Педагогикалық зерттеулер білім беру жүйесін дамыту факторы ретінде .
| 1. Жеке инновацияның микродеңгейінде пәндік-феноменологиялық, немесе пәндік-технологиялық;
2. Макродеңгейде - жеке инновациялардың өзара әрекеттесуі. Бірінші тәсіл – инновациялық процестің құрылымын оның мазмұндық жағынан бөліктерге бөледі, яғни кейбір жаңа идея қарастырылады, шындыққа айналды. Екінші тәсіл – жеке инновациялардың өзара әрекеттесуімен анықталады: олардың үйлесуі, бәсекелестігі, дәйекті өзгеруі. Педагогикалық әдебиеттерде білім беру саласындағы инновациялық үдерістердің екі типі ажыратылады. Бірінші типі – генерациялайтын қажеттіліктің өзіне нақты сілтеме жасамай немесе инновациялық үдерісті жүзеге асырудың барлық жағдайлары, құралдары мен жолдары жүйесін толық білмей, көп мөлшерде өздігінен пайда болатын инновациялар. Мұндай инновациялар әрқашан ғылыми негіздеудің толықтығымен байланысты бола бермейді, көбінесе олар эмпирикалық негізде, ситуациялық талаптардың әсерінен орын алады. Бұл түрдегі инновацияларға жаңашыл мұғалімдер, тәрбиешілер, ата-аналардың қызметі жатады. Бұған сонымен қатар әкімшілер – білім беру дизайнерлері, білім беру және оқыту тәжірибесімен айналысатын мәдениет қайраткерлері (суретшілер, музыканттар, сәулетшілер, кәсіпкерлер, экологтар және т.б.) қолға алған жаңалықтар да ішінара кіреді. Инновациялардың стихиялық сипаты туралы айтылғандар олардың қызметінің оң жақтарын көрсету үшін инновацияның бұл түрін терең талдау қажеттігін атап көрсетеді. Екінші типі – саналы, мақсатты, ғылыми түрде дамытылған пәнаралық қызметтің жемісі болып табылатын білім беру жүйесіндегі инновациялар. Басқару тұрғысынан стихиялық және мақсатты инновациялар 4 кіші түрге бөлінеді (М.С. Бургин): - ғылыми-бақылау функцияларын ғылыми ұйымдар орындайды; - ғылыми-әкімшілік – бақылауды олар халыққа білім беру органдарының қолдауымен жүзеге асырады; - әкімшілік-ғылыми – бақылау мен басқаруды ғылымға негізделген басқару органдары жүзеге асырады; - саяси-әкімшілік – бақылау функцияларын әкімшілік органдар алады. Қазіргі білім берудегі педагогтың инновациялық қызметі оқу-тәрбие процесінің ең маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. «Инновациялық қызмет» дегеніміз не? Мұғалімдердің барлығы дерлік бұл тұжырымдамада екі негізгі құрамдас бөлікті көреді: бұл бұрынғымен салыстырғанда жаңа нәрсе, ал бұл жаңасы білім сапасын арттыруға бағытталған. Жалпы, анықтаманың мәні өте дұрыс көрсетілген. Қазіргі түсінікте инновация – «бір нәрсенің жаңа формаларының немесе элементтерінің, сондай-ақ жаңадан қалыптасқан форманың, элементтің көрінісі». Педагогикада «инновациялық қызмет» ұғымы біршама тереңірек қарастырылады және мағыналық ауқымы кең. Бұл жақсы нәтижелерге қол жеткізу, жаңа білім алу, жаңа педагогикалық тәжірибені енгізу мақсатында оқу процесін салыстыру және зерделеу арқылы өзінің педагогикалық тәжірибесін түсінуге негізделген мақсатты педагогикалық іс-әрекет, бұл педагогикалық инновацияларды жоспарлау мен енгізуге бағытталған шығармашылық процесс. Бұл педагогтың шығармашылық мүмкіндіктерін көрсететін әлеуметтік-педагогикалық құбылыс. Енді педагогтың инновациялық педагогикалық қызметіне тоқталайық. Педагогтың инновациялық қызметінің негізгі ерекшеліктері Инновациялық қызмет және оның үдерісі көп жағдайда педагогтың инновациялық мүмкіндіктеріне байланысты. Сондықтан бұл категорияны қарастыру қажет. Жеке тұлғаның инновациялық потенциалы келесі негізгі параметрлермен байланысты: - жаңа ұғымдар мен идеяларды генерациялау және шығарудың шығармашылық қабілеті, ең бастысы – оларды практикалық формада жобалау және модельдеу; - жеке тұлғаның толеранттылығына, икемділігіне және панорамалық ойлауына негізделген оның идеяларынан өзгеше жаңа нәрсеге ашықтығы; - мәдени-эстетикалық дамыту және тәрбиелеу; - өз қызметін жақсартуға дайындығы, осы дайындықты қамтамасыз етудің ішкі құралдары мен әдістерінің болуы; - дамыған инновациялық сана (дәстүрлімен салыстырғанда инновациялық қызметтің құндылығы, инновациялық қажеттіліктер, инновациялық мінез-құлық мотивациясы). В.А. Сластенин мен Л.С. Подымова өз еңбектерінде педагогтың инновациялық іс-әрекетінің моделін жасады. Педагогтың инновациялық іс-әрекетіндегі жеке-шығармашылық көзқарас педагогтың өзін шығармашылық тұлға ретінде сезінуін, оның жетілдіру мен түзетуді қажет ететін кәсіби және жеке қасиеттерін анықтауды қамтиды. Өзін-өзі жетілдіру қажеттілігі - жаңашыл педагогтың негізгі түрткісі (мотиві) және негізгі сапасы. Авторлар анықтаған инновациялық қызметтің құрылымдық-функционалдық құрамдас бөліктері өзара тығыз байланыста болады және біртұтас, динамикалық жүйені құрайды. Ұсынылған педагогтың инновациялық іс-әрекетінің қалыптасу деңгейінің өзіндік ерекшеліктерімен көрінетін критерийлер жүйесі назар аударарлық. Сонымен, педагогикалық инновацияларға шығармашылық бейімділік, педагогтың ішкі дүниесінің мәдениетке, қоғамға ашықтығын, басқа тәжірибелерге өткізгіштігін, өзгерістерге дайындығын және т.б. жатқызуға болады. Шартты модель ретінде инновациялық белсенділікті қалыптастырудың 4 деңгейі ұсынылады. 1) Педагогтың инновациялық іс-әрекетінің бейімделу деңгейі жаңашылдыққа деген тұрақсыз қатынаспен сипатталады. Технологиялық дайындық өз тәжірибесін пайдаланумен байланысты. Мұғалімнің кәсіби-педагогикалық іс-әрекеті бұрын жасалған схема, алгоритм бойынша құрылады, шығармашылық іс-әрекеті іс жүзінде көрінбейді, біліктілігін арттыру қажет болған жағдайда әртүрлі курстар арқылы жүзеге асырылады. Инновация әлеуметтік ортаның қысымымен ғана игеріледі, әдетте, бұл деңгейде инновацияны өз тәжірибесінде қолданудан бас тарту байқалады. 2) Репродуктивті деңгей педагогикалық инновацияларға неғұрлым тұрақты қатынасымен ерекшеленеді, жаңашыл педагогтармен байланыс орнатуға деген ұмтылыс көрінеді, педагогикалық қызметке қанағаттанушылықтың жоғары көрсеткіші белгіленеді, өзін-өзі жетілдіру қажеттілігі мойындалады. 3) Инновациялық белсенділік көрінісінің эвристикалық деңгейі жалпы алғанда, инновацияларды енгізу жолдары мен тәсілдерін көбірек шоғырландырумен, тұрақтылықпен және хабардарлықпен сипатталады. Баламалы концепцияның, технологияның немесе білім беру мазмұнының субъектісі ретінде мұғалім тұлғасының қалыптасуын көрсететін технологиялық құрамдас құрылымында елеулі өзгерістер орын алады. Бұл деңгейдегі мұғалімдер әрқашан жаңа нәрселерге ашық, басқа топтармен қарым-қатынастан жаңа ақпаратты шығарады. 4) Шығармашылық деңгей инновациялық қызмет тиімділігінің жоғары дәрежесімен ерекшеленеді, мәселелерге жоғары сезімталдықпен және шығармашылық белсенділікпен ерекшеленеді. Педагогтардың инновациялық іс-әрекетінде балаларды тәрбиелеудің өзіндік авторлық тәсілдерін құруды қамтамасыз ететін импровизация, педагогикалық интуиция, шығармашылық қиял маңызды орын алады. Көбінесе олар инновациялық педагогика бойынша авторлық мектептер, семинарлар, конференциялар құрудың бастамашылары болып табылады. Олар өздерінің педагогикалық тәжірибесімен бөліседі, ұжымдық талқылауды ұйымдастыру, жанжалды жағдайларды шешу дағдыларын жақсы меңгереді. 2. Педагогикалық зерттеулер білім беру жүйесін дамыту факторы ретінде. Педагогикалық зерттеулер туралы айтпас бұрын, ғылыми зерттеулер туралы білу керек, өйткені олар бір-біріне өте жақын. Ал, педагогика ғылымының тарихына тоқталатын болсақ, педагогика дербес ғылым ретінде XVII ғасырда философиядан бөлініп шықты. Ғылыми зерттеу – бұл ғылыми білімді қалыптастыру процесі. Бұл қызмет түрін әдетте ғалымдар жүзеге асырады, яғни ғылыми ақпаратқа қол жеткізе алатын, зерттеу әдістері мен құралдарына иелік ететін арнайы дайындалған адамдар. Ғылыми теорияларды, жалпылауларды құру үшін ғылымның концептуалды, категориялық аппараты қолданылады. Ғылыми зерттеудегі білім алғы шарт, құрал немесе ғылыми зерттеудің нәтижесі ретінде әрекет ете алады. Ғылыми зерттеу нәтижелері объективтілігімен, дәлелділігімен және қайталанушылығымен ерекшеленеді. Жоғары кәсіптік білім беру саласында әртүрлі зерттеулер үнемі жүргізіліп келеді, дегенмен көптеген отандық ғалымдар мен педагогтар жоғары білім беру педагогикасы білімнің толыққанды саласы ретінде профессор С.И. Архангельский университеттік білім беру процесін теория түрінде, дәлірек айтсақ, жалпы педагогиканың үлкен теориялық фрагменті түрінде көрсеткен. ХХ ғасырдың 70-жылдарының соңы мен 80-жылдардың басында пайда болды деп есептелінеді. Соңғы жиырма жыл ішінде жоғары білімнің тарихы мен теориясы саласында айтарлықтай көп зерттеулер жүргізілді, практикалық отандық және шетелдік тәжірибе талданды, жаңа жалпы тұжырымдамалық тәсілдер де, өзекті мәселелерді шешудің нақты дидактикалық шешімдері де тұжырымдалған. Қазіргі уақытта белгілі болды: жоғары білім беруді дамытудағы өзекті мәселелердің кең тізбесі жас оқытушыларды ғылыми-зерттеу жұмыстарына тартуды талап етеді, ал зерттеу нысанының университеттегі оқу үдерісі күрделілігі жоғары білім беруді қалыптастыру қажеттілігін көрсетеді, зерттеу дағдыларын қалыптастыру, педагогтардың зерттеушілік мәдениетін дамыту. Ғылыми-педагогикалық ізденіс әдістемесін меңгерген адам ғана педагогикалық зерттеулерді ойдағыдай жүргізіп, оның нәтижелерін оқу-тәрбие үрдісіне енгізе алады. Сондықтан педагогикалық зерттеулер білім беру жүйесін дамыту факторы болып табылады. жүктеу/скачать 0.55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|