1. Энтомологияға кіріспе. Паразит жәндіктердің жіктелуі Энтомология (грекше entomon шыбын-шіркей және iogos ғылым) шыбын-шіркейлер немесе жәндіктер дүниесін зерттейтін ғылым
Протозойлықаурулардымалдыңтірікезіндебалаудыңнегізгіәдістері
жүктеу/скачать 293.43 Kb.
|
| 71. Протозойлықаурулардымалдыңтірікезіндебалаудыңнегізгіәдістері.
Протозоидтық аурулардыемдеудепатогенетикалықжəне Симптома-тикалық ем қолданылады. Оларқоздырғыштыңөсіп-дамуынЖəнеөмірсүруінтежеп, организмдегіиммундықəсердікүшейтедіжəнеБұзылғанфункциялардыбірқалыпқакелтіріп, жөндейді. ҚоздырғышқаайрықшаəсерететіндəрілердіңəсерітікелейИммундықмеханизмдергебайланыстыжəнеоларалдыменорталықЖүйкежүйесініңқатысыуменжүзегеасырылады. АйрықшадəрілергеХимиялықтерапиялықпрепараттаржəнеантибиотиктержатады. Айрықшапрепараттарөзініңқалаулыуыттыəсерінбір(монотропты) немесебірнешепатогендіқоздырғыштарға (политропты) Тигізеді. Оларпаразиттергенеғұрлымəсерінкөбіректигізіп, мал Мүшелерінесоғұрлым аз əсеретуішарт. АйрықшапрепараттыңденеМүшелерінеететінəсерімен (уыттылық) паразиттергеəсеретуАрасындағымөлшералшақтығынеғұрлымкөбірекболса, ол препарат Соғұрлымтəуірболыпсаналады. ПрепараттардыңқарапайымдыларғаəсеретумеханизмікүрделіЖəнеолтолықзерттелмеген. ХимиялықпрепараттарҚарапайымдылардыңішінееніп, белок жəне амин қышқылдарыныңТүзілуін (ДНК, РНК), биохимиялықпроцесстердібұзады, тынысалуФункциясынтежеп, сыртқықабығынбұзады, қорытындысында паразит Жойыладынемесеоныңөсіп-дамуытоқталады.ХимиялықпрепараттыңпаразиттіңқұрылымынатікелейəсерЕтетіні де мəлім. Мысалы, азидин мен наганинқарапайымдылардың Ядро құрылымынбұзады. Осы айтылғанпрепараттарменинвазияланғанМалдыемдегендеқандағыбабезиидалардыңқұрамыазайып, кейінненОларыдырапкетеді. КейбіржағдайлардапротозоидтықаурулардыбірдəріменғанаЕмес, екідəріменемдегендеоларбір-бірініңəсерінкүшейтіп, жақсыЕмдікнəтижебереді. Мұндайқұбылысты синергизм депатайды. Қорытакелгенде, айрықшапрепараттардыңжəнеорганизмніңҚорғаныскүштерінің паразитке жəнеинвазиялықпроцескеететінəсерінен ауру мал сауығады. Сауыққанмалдағы паразит толықжойылады, яғниинвазияланған организм толықтазарады, ал кейде паразит денедеаздапқалып, олардыңөсіп-дамуыденедегіиммундықмеханизмдерментежеледі, яғнимұндайдапремуницияқұбылысыбайқалады. ЕгерайрықшапрепараттардыжасырынкезеңніңаяғындаҚолданса, премуницияжағдайықалыптасып, аурудыңалдыалынады. Мұндайəдісмитигирлік (алдын-алу) дауадепаталынады. Айрықшапрепараттардыңішіндеқоздырғыштыжоймай, тек Олардыңөсіп-дамуынтежейтіндері де бар. БұлпрепараттарЖануарлардыңэймериозауруларыменкүрестекеңіненқолданутапты. Химиопрепараттардыңинвазияланғанорганизмде болу мерзімінҰзартуғаболады, егер осы препараттарменқатаролардыңорганизмненШығуынтежейтінпрепараттарбіргеқолданылса, олдəрілердіПролонгаторлар (ұзартқыштар) депатайды. Мысалы: азидинніңденеденШығарылуыннаганинтежейді. Айрықшапрепараттардың паразитке əсеретутиімділігіаурудыңСатысынажəнеинвазиялықпроцестіңжағдайынабайланысты. ЕмніңТиімділігінкөтеруүшінірімалдынеғұрлымертерекбөліпемдеуқажет. Айрықшапрепараттаноңəсердіңболмауы, олпаразиттіңдəл осы Дəрігетөзімділігінің бар екендігінде. Егерқарапайымдылар популяция-Сына қарсыайрықшапрепараттыкөпретқолданса, торшаҚабықшасының (пелликуласының) өткізгіштігіазайып, ондаға Метаболизм өзгереді, оныңөзіқарапайымдыларды осы препараттыңəсеріненқорғапқаладыдегенпікір бар. Басқатүсінікбойынша, қоздырғыштыңдəрігетөзімділігінқарапайымдылардыңпопуляциясында осы препаратқаикемділікреакциясыпайдаболуындадепсанайды. Мұндайжағдайда осы препараттыпайдаланудытоқтатып, оны басқағаауыстырады. Дəрілікпрепараттардымалдыңəртүлігінеберерде, оныңжалпыжағдайынескеруқажет, ал буазмалғаолазайтылғанмөлшердеберіледі. Симптоматикалық ем қоздырғышқаəсеретпей, денедегібұзылғанжүйкетрофикасын, мүшелердіңфизиологиялыққызметінқалпынакелтіругеəсержасайды, паразиттердіңметаболиттерініңуыттылықəсеріназайтадыжəнехимиялықпрепараттыңқосымшаəсеріназайтады. Бұлемніңмақсаты: ауырғанмалдыңбұзылғанфизиологиялықфункцияларыннеғұрлымтезірекқалпынакелтіру. Бабезиидоздаржəнетейлериидоздардыемдеутəжірибесіндеауырғанмалдыжұмыстанбосату, біржерденекіншіжергеайдаудытоқтату мен олардысалқынжəнежақсыжелдетілгенқорадаұстаусауыққан мал процентінкөбейтіп, жоғарыдəрежедеаурудыңқайталауынансақтандырады. Малдыңсауығыпкетуіаурудыңауырлығынабайланысты. Малдыңсауығыпкетуіжəнеорганизмніңқалпынакелуі, əсіресепироплазми-доздардаөтеұзаққасозылады. Мысалы, пироплазмозбенауырып, сауыққансиырдыңсүтеюіəдеттекелесібұзаулағаннанкейінғанақалпынакеледі. Протозоидтықаурулардыемдегендеинвазиялықпроцестіңөзінқадағалауменқатар, əрбірпрепараттықолданунəтижесінескеруқажет. Айрықшапрепараттардыңемдікəсерібабезиидоздартəріздіжітіөтетінпротозооздарда 12-14 сағаттанкейін-ақбайқалады. Атапайтқанда: дененіңыстығытөмендейді, организмніңжалпыкүйіжақсарып, несептүсіқалпынакеледі. Қанды микроскоп арқылызерттегенде паразит табыл-майдынемесеолардың саны бірен-саран ғанакездеседі. Керісінше, киеңкісияқтысозылмалытүрдеөтетінинвазиядасауығуұзаққасозылады. Айрықша(паразитотроптық) препараттардықолданудаоңнəтиже-лердіесепкеалу, емніңқаншалықтыдұрысжүргізілгенінкөрсетеді. Емдеудіңдұрыснəтижеліболмауыбірнешесебептергебайланысты: препараттың осы қоздырғышүшінайрықшаеместігі, диагноздыдұрысқоймаунемесе ауру малдыңденесінетағыбасқақоздырғыштыңтүсуі, сондай-ақпрепараттыөтекешқолданунемесеқоздырғыштыңайрықшадəрілергебейімделіпкетуінен де болады. Көпмалдыжаппайдауалағандахимиялықпрепараттардыңбағасынесептепкеліп, егермүмкіншілікболса, олардыңемдікəсерібірдейболғанжағдайдапрепараттардыңнеғұрлымарзандауынқолдануқажет. Трансмиссивтіпротозоидтықаурулардыдауалаудамитигирлікхимиялық терапия əдісіқолданылады, вакцинациялауіріқарамалдыңтейлериозында, кұстыңэймериозындажүргізіледі. Пироплазмидозқоздырғыштарынтасымалдаушыкенелердіқұртуарқылы да аурудыболдырмауғаболады. Трансмиссивтіемеспротозоидтықаурулардыдауалауденедегіжəнеқоршағанортадағықоздырғыштыжоюарқылыжүзегеасырылады. Протозоидтықаурулардыңалдыналу (профилактика) жəнекүресукөптегеншаралардантүрады: жалпышаруашылық, мал организмініңтабиғитөзімділігінсақтаумақсатындажүргізілетінжəнеарнаулыкешендішаралар, біріншіден, жануарлардыпротозоидтықаурулардыңқоздырғыш-тарымензақымдалудансақтауғабағытталған, екіншіден, инвазияныңкөзінжəне ауру қоздырғыштарынтасымалдаушылардыкенелерді, жəндіктердіжоюғаарналған. жүктеу/скачать 293.43 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|