Аэрофотосъемка местности. Аэрофотосъемочные работы, их состав, содержание и получаемые материалы. Виды аэрофотоснимков, их св-ва и масштабы. Аэрофотосъёмка

51. Аэрофотосъемка местности. Аэрофотосъемочные работы, их состав, содержание и получаемые материалы. Виды аэрофотоснимков, их св-ва и масштабы. Аэрофотосъёмка — фотографирование территории с высоты от сотен метров до десятков километров при помощи аэрофотоаппарата, установленного на атмосферном летательном аппарате  (самолёте,  вертолёте, дирижабле и пр. или их беспилотном аналоге). Полученные при аэрофотосъемке снимки особенно применимы в картографии , определении границ землевладений, видовой разведке, археологии, изучении окружающей среды, производстве кинофильмов и рекламных роликов и др. Аэрофотосъемка имеет несколько важных возможностей для съёмки заданной местности. Плоскость аэрофотоаппарата может занимать горизонтальное или наклонное положения. Эти аэрофотосъёмки называются плановыми и перспективными соответственно. Так же возможно фотографирование на цилиндрическую поверхность или вращающимся объективом. Такая съемка называется панорамной. В основном, аэрофотосъемка выполняется однообъективным фотоаппаратом, но если требуется увеличить площадь снимка, используются многообъективные аэрофотоаппараты. Фотографирование могут производить одиночными аэроснимками, по определённому направлению или по площади. Последние названы маршрутными и площадными аэрофотосъёмками соответственно.

1. 
   Топографияның анықтамасы, мазмұны және міндеттері.
   
2. 
   Топографияның ғылым жүйесіндегі орны мен рөлі
   
3. 
   Жер бетін топографиялық зерттеу әдістері.
   
4. 
   Басқа ғылымдармен байланыс.
   
5. 
   Топографияның ғылым мен практика үшін маңызы.
   
6. 
   Топографияның география үшін маңызы.
   

Жер туралы ғылымдардың ішінде картография, геодезия және топография ерекше орын алады – біздің планетамыздың бетін геометриялық тұрғыдан, жер бетіндегі дәл өлшеу әдістерін және жер бетінің жазықтықтағы, географиялық карталардағы суреттерін зерттеумен айналысатын ғылымдар. Картографиялық-геодезиялық өндіріс өнімдерін басқа ғылымдар, сондай-ақ экономиканың көптеген салалары кеңінен қолданады. Картографияның, Геодезияның және топографияның жалпы міндеті-шаруашылықты, ғылыми зерттеулерді, еліміздің Қарулы Күштерін геодезиялық деректермен және қазіргі заманғы географиялық карталармен қамтамасыз ету. Осы ғылымдардың әрқайсысы өзінің нақты міндеттерін шешеді. Топография — (τόπος — орын және γράφω – жазу) - жердің көрінетін физикалық бетін геометриялық тұрғыдан егжей-тегжейлі зерттейтін жаратылыстану ғылымының бөлігі; бұл бүкіл жер бетінің жалпы көрінісін зерттейтін геодезиядан ерекшеленеді. "Топография" терминін алғаш рет атақты грек географы және астроном Птолемей б. з. д. II ғасырда енгізген. Қазіргі мағынада, бұл жазықтықта жоспарлар мен карталар түрінде дұрыс бейнелеу үшін жер бетінің сипаттамаларын егжей-тегжейлі зерттейтін ғылым. Топографияның негізгі міндеті-жер бетінің нысандары (жер бедері), сондай-ақ онда табиғи және адам жасаған географиялық объектілердің орналасуы туралы нақты мәліметтер алу.

2. Жер бетін топографиялық зерттеу әдістері. Басқа ғылымдармен байланыс. Топографияның ғылым мен практика үшін маңызы. Топографияның география үшін маңызы. Топографиядағы жер бетін зерттеудің негізгі әдісі-топографиялық түсірілім.

Бұл жерде де, үйде де орындалатын жұмыстар жиынтығы. Тікелей жерде орындалатын жұмыстар далалық деп аталады, ал бөлмеде – камералық. Жер бетін зерттеуді, ондағы өлшеулерді және қағаздағы графикалық құрылыстарды қамтитын далалық және камералық жұмыстардың соңғы нәтижесі – топографиялық карта. Топографияның міндеттері сонымен қатар топографиялық түсірілім әдістерін зерттеуді қамтиды. Жер үсті, әуе және ғарыш түсірілімдерін бөліңіз. Жер үстінде суретке түсіру, негізінен, олардың ауданы аз болғандықтан немесе аумақтың табиғаты бойынша қиын болғандықтан (мысалы, таулы немесе қатты қиылысқан жер) басқа құралдармен картографиялау тиімсіз учаскелерде қолданылады.

Аэрофототүсірілім бүгінде топографиялық карталарды жасаудың ең кең таралған тәсілі болып табылады. Оның екі түрі бар: аралас түсірілім және стереотопографиялық.

1) аралас түсіру кезінде тек аэрофототүсірілім ғана емес, сонымен қатар барлық топографиялық жұмыстар тікелей жергілікті жерде орындалады;

2) ұшу кезінде стереотопографиялық түсіру кезінде картаның түсірілім қаңқасын жасау бойынша аэрофототүсірілім және радиогеодезиялық жұмыстар жүргізіледі, жергілікті жерде тірек геодезиялық желі салады, эталондық учаскелерді шифрын ашады және аэротүсірілімдерде көрсетілмеген объектілерді аспаптық түрде салады; картаны жасаудың қалған процестері (фотограмметриялық желілерді құру, рельефтің стереоскопиялық сызбасы және кескіндерді декодтау) – камералдық жұмыстар барысында жүзеге асырылады. Ғарыштық түсіру материалдары негізінен игерілмеген және аз зерттелген аумақтар үшін шолу-топографиялық және шағын масштабты топографиялық карталарды өндіруде қолданылады, сонымен қатар аэрофототүсірілім бірінші кезекте жүргізілуі тиіс аумақты анықтауға қызмет етеді.Топографиялық карталарды жаңарту, яғни олардың мазмұнын қазіргі заманғы талаптарға және жердің жағдайына сәйкестендіру топографияның дербес, барған сайын дамып келе жатқан әдісі болып табылады. Ауданның ерекшеліктеріне байланысты мерзімді (3-4-тен 12-15 жасқа дейін) немесе үздіксіз жаңарту қолданылады; екі жағдайда да ол аэрофототүсірілімге және картографиялық маңызы бар материалдарға (жерге орналастыру және орман жоспарлары, қалалардағы ғимараттарды түгендеу тізімдемелері, лоциялар, жолдардың сызықтық кестелері, электр беру желілерінің схемалары, әкімшілік-аумақтық бөліністің анықтамалары және т.б.) негізделуі тиіс, бұл жұмыстардың негізгі көлемін камералдық жолмен орындауға мүмкіндік береді. Карталарды жаңарту кезінде толықтырулар мен түзетулер негізінен ландшафттың әлеуметтік-экономикалық объектілері — елді мекендер, жолдар, егістік жерлер үшін қажет. Жаңартылған карталар белгілі бір масштабта түсіру кезінде алынған жаңа карталармен бірдей дәлдікке ие болуы керек. Карталарды жаңарту мақсатында және кем дегенде оларды түсіру әдістерімен жасау үшін жергілікті жер туралы ақпарат алудың негізгі құралы ретінде әуедегі қара-ақ немесе түрлі-түсті фотосуреттермен қатар фотоэлектрондық аэротүсірілім (атап айтқанда, радиолокациялық) қолданыла бастады. Топография географиялық ғылымдармен тығыз байланысты. Бұл карталарды, жоспарларды, профильдерді жасау үшін осы аумақты геометриялық тұрғыдан зерттеп қана қоймай, сонымен қатар топографиялық картада бейнеленген объектілердің мәнін білу керек, яғни.бұл аумақты географиялық тұрғыдан білу қажет. Аумақтың географиялық ерекшеліктерін білместен, тіпті геометриялық зерттеулердің нақты деректерімен де бетінің географиялық табиғатын көрсетуге болмайды. Топография электроника, кибернетика және басқа да ғылымдармен байланысты, сондықтан ол қолданбалы математика ғылымы болып табылады. Өз кезегінде топография көптеген ғылымдарға қажет материалдарды жасайды.