Т.Гоббс философиясындағы адам және мемлекет мәселесі

«Левиафан, я Материя, шіркеу мен азаматтық мемлекеттің билігі мен бітімі» 
т.с.с
Жаңа дәуірдегі алғашқы философтармен салыстырғанда, Т.Гоббс философия 
пәнін ақыл-ой арқылы дүниетанумен теңеп шеберінен үзілді-кесілді 
теологияны шығары атады. ен қатар ол дінді, Құдайға сенуді қарапайым 
хатка керек C нәрсе деп есептеді, әсіресе ол оның моральдық жетілуінің 
тірегін құрайды. 
Сонау көне заманнан бері қоғам мен мемлекет мәселелеріне келген кезде, 
ойшылдар оны негізінен екі қарама-қарсы тұрғыдан қарады. Біреулер 
қоғамдық пен мемлекеттіліктің басымдылығын (мысалы Аристотель, кеңес 
заманындағы идеология), екіншілер жеке дамның мемлекет пен қоғам 
алдындағы біріншілігін (атомистер, қазір этпелі дәуірдегі кейбір 
реформаторлар) көрсетті. Т.Гоббсты бұл агалған екі бағыттың қайсысына 
жатқызамыз? Әрине, екінші бағытқа, өйткені ол өзінің ілімінде 
мемлекеттілікті адамның өзімшіл табиғатынан шығарады. Әрбір адам ең 
алдымен эз мүддесін алға қояды, олай болса жалқылық, жекелік - бірінші, ал 
қоғамдық, мемлекеттілік екінші орында 
Т. Гоббстың ойынша, әр халық өзінің тарихында екі сатыдан өте ар - 
мемлекеттікке дейінгі табиғи (status мемлекеттік (status civilis) саты. alis) 
және 
Алғашқы табиғи сатыда мемлекет те, жекеменшік те, мораль да әлі жоқ, тек 
қана адамдардың табиғи құқы бар. Ол адамның керек қылатын нәрселерінің 
бәріне деген құқы. Өзінің өмірін сақтап қалу жолында адам қандай іс-әрекет 
жасаса да, шектелген жоқ. Сондықтан мұндай жағдайда әр адам өмірге 
керекундылықтарды өзіне тартқаннан кейін, сферінің бәріне қарсы соғысы» 
(bella omnia contra omnies) басталады. Адамдар бір-біріне қасқыр сияқты 
(homo homini lupus est) болады. Мұндай жағдайда адамдардың өз эздерін 
құрту қаупі туып, табиғи жағдайдан азаматтық мемлекеттік деңгейге көшу 
қажеттігі пайда болады. 

жүктеу/скачать 0.79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: