1. Сураи Фотиња (Кушоянда)

2 Яъне: он шарикон, ки шумо муќаррар мекардед.

3 Яъне: хотири худро љамъ кунад ва хавф аз дили ў дур шавад.

1 Яъне: ба сўи њаќ.

2 Яъне: пайѓамбарон.

3 Яъне: 1) дин; 2) Ќуръон; 3) пайѓамбар.

1 Яъне: рўзи ќиёмат.

2 Яъне: љамъе дар Ислом дохил шуданд.

3 Яъне: бо ман силаи рањм кунед ва изо нарасонед.

1 Яъне: агар золиме бар заифе тааддї кунад, бузургони ќавм муттафиќ шаванд ва интиќом кашанд.

2 Дар њаќќи худ маѓфират азимат аст ва интиќом рухсат аст ва дар њаќќи заифони ќавм интиќом лозим аст, магар он, ки заифон худ даргузаранд.

1 Вањй иборат аз дидани хоб аст ва аз илќои илм дар хотир ба тариќи илњом; ва аз паси парда – иборат аз он аст, ки овоз шунавад ва касеро набинад. Ва ќисми сеюм он аст, ки фаришта ба сурати одамї намоён шавад ва сухан гўяд.

1 Яъне: Оду Самудро, ки аз Ќурайш ќавитар буданд.

2 Яъне: аз ќабрњо.

3 Яъне: тамоми аљноси махлуќотро.

4 Яъне: ба таваллуди духтаре.

5 Яъне: кофирон.

1 Яъне: пайѓамбар (с).

2 Яъне: боз њам ба падарони худ пайравї мекунед?

3 Яъне: дар авлоди њазрати Иброњим (а) анбиё ва авлиё пайдо шуданд.

4 Яъне: Макка ва Тоиф.

1 Яъне: дар забони њазрати Мўсо (а) лакнат буд.

2 Яъне: Исо (а).

1 Яъне: Исо (а).

1 Яъне: ањли тавњидро шафоат кунанд.

2 Яъне: Лайлату-л-Ќадр.

3 Яъне: онро бар пайѓамбар фуруд овардем.

1 Яъне: банї Исроилро ба ман супоред ва банда магиред.

2 Яъне: подшоњони Њимяр дар Яман дар асрњои 4-5 мелодї.

1 Яъне: ба заъми худ.

1 Яъне: мўътаќид нестанд, ки њодисаву воќеањо љазои аъмолашон аст.

1 Яъне: барои суолу љавоб омода карда шавад.

1 Яъне: нахустин.

2 Яъне: дар дунё.

3 Яъне: дар ин маврид, албатта, ситамкор бошед.

4 Яъне: мо аз онњо пештар онро ќабул мекардем.

1 Яъне: аз шумо дилтанг шудам.

2 Яъне: Њуд (а).

3 Регистоне аст дар наздикии Њазрамавт ба вилояти Яман.

4 Яъне: аз њар љониб ба ин мазмун…

1 Яъне: ќавми Од.

2 Яъне: бутон.

1 Яъне: дар дунё.

2 Яъне: ба љанг.

3 Яъне: асир кунед.

4 Яъне: љанг ба поён расад ва эњтиёљи силоњ намонад.

1 Яъне: муртад шуданд.

2 Яъне: мунофиќон ба яњудиён гуфтанд.

3 Яъне: торикии мунофиќиашон бар рўи онњо њувайдо мешуд.

4 Яъне: манфиати дар роњи Худо харљ карданро аз худ боз медорад.

1 Яъне: фатњи (фирўзии) Макка аз тарафи пайѓамбар салла-л-Лоњу алайњи ва саллам.

2 Яъне: арабњои бодиянишин.

1 Яъне: ѓаниматњои Хайбар.

2 Яъне: Форс ва Рум. Ва ин маънї дар замони њазрати Абўбакр (р) ва њазрати Умар (р) дар амал воќеъ шуд.

3 Яъне: дар бозпас мондан аз мисли он сафар.

4 Яъне: ѓаниматњои Хайбар ва ѓайра.

5 Яъне: ѓаниматњои Форсу Рум.

6 Яъне: кофирони Ќурайш.

1 Яъне: мўъминон аз кофирон.

2 Яъне: љамоате аз мусулмонон зидди ин сулњ буданд. Охируламр Худои Таъоло итминонро ба дили онњо андохт, то ба ризояти он њазрат, салла-л-Лоњу алайњи ва саллам, ризо доданд.

3 Њосили масал он аст, ки Ислом дар аввали њол заиф буд ва мусулмонон кам буданд, рафта-рафта ѓолибу бисёр шуданд.

1 Яъне: гурўњи тамасхуршаванда.

2 Яъне: занони тамасхуршаванда.

1 Яъне: он чиро, ки аз вуљуди инсон хок мешавад.

2 Яъне: Лавњи Мањфуз.

3 Яъне; агар калимаи њаќ бошад, фариштаи дасти рост менависад ва агар калимаи ботил бошад, фариштаи дасти чап менависад.

2 Яъне: дафтари аъмол.

3 Яъне: аз шаётин, аз инсу љин.

4 Яъне: њарчанд дар ў андозанд, зиёда талаб кунад.

5 Яъне: бо тавба бозгарданда ва нигоњдорандаи њудуди Худо.

1 Яъне: ризќу рўзї, кишварњо ва ѓайрањоро.

2 Яъне: роњњои ситорагон, ки суратњои мухталиф доранд, монанди шакли шер, шакли барра, шакли аќраб ва ѓайра.

3 Яъне: аз Ќуръон ё аз пайѓамбар (с).

4 Яъне: дар илми илоњї: аз хайр.

1 Яъне: чунон ки дар гуфтани худ яќин доред, ки мо, албатта, мегўем, њамчунин ба ин хабар яќин бояд овард.

2 Яъне: Иброњим гуфт.

3 Яъне: хонаи њазрати Лут (а).

4 Яъне: осори он сангборон мављуд аст.

5 Яъне: лашкари худ.

1 Яъне: Таврот ё Ќуръон.

2 Яъне: он ки дар осмон аст.

3 Яъне: осмон.

1 Яъне: Муњаммад (с).

2 Яъне: ин фариштаро.

1 Яъне: сангборон кард.

2 Ишора ба он ќисса аст, ки кофирон аз њазрати пайѓамбар (с) мўъљиза талаб карданд. Худои Таъоло моњро ду ќитъа сохт: яке бар кўњи Абўќубайс ва дигар бар кўњи Ќайќаъон.

1 Яъне: барои њалоки ќавм.

1 Њазира – деворе аст, ки аз шохњои хушку хор барои гўсфанд бино кунанд. Ва он чи бо мурури замон аз он ба замин афтода поймоли чорпоён мегардад, «њашим» аст. Худои Таъоло ба он поймолшуда ташбењ дод.

2 Яъне: дар Лавњи Мањфуз.

1 Яъне: ва он ќувват куљо аст?!

2 Яъне: ба осонї тавон гирифт.

1 Яъне: њама мусулмон шаванд, куфру ифтиро он љо нест.

2 Яъне: аз умматњои собиќа.

3 Яъне: аз уммати муњаммадия.

1 Яъне: бар ширк.

2 Яъне: дубора зинда гардониданро.

3 Яъне: маниро аз њоле ба њоле мегардонем, то одамї пайдо мешавад.

1 Яъне: Лавњи Мањфуз.

1 Яъне: рўзи «А ласту би Раббикум», ниг. 7:172.

2 Яъне: дар дунё равед ва тањсили нур кунед, ки ин љо тањсили нур нест.

3 Яъне: ба њаводиси бад, ки ба сари мусулмонон ояд.

4 Яъне: марг.

1 Яъне: ба Муњаммад (с).

1 Яъне: ба пайѓамбарони собиќ (а).

2 Яъне: Муњаммад (с).

3 Занеро шавњари ў гуфт: «Анти ъалаййа ка зањри уммї» – «ту бар ман монанди пушти модари ман њастї». Он зан пеши њазрат (с) омад ва мољаро арз кард. Фармуданд, ки њаром шудї. Он зан бисёрии аёл ва камии мол арз кард. Худои Таъоло ин оят фиристод.

4 Яъне: занони худро ба пушти модар ташбењ медињанд, то ки аз онњо људо шаванд.

1 Яъне: яњудиён, ки роз гуфтани онњо дар изои мусулмонон буд.

2 Яъне: ба љои «ас-салому ъалайка» – «ас-самму ъалайка» гўянд, яъне: «марг бар ту».

3 Яъне: агар пайѓамбар рост аст, бояд ки моро азоб мерасид.

4 Ии њукм бо ояти оянда мансух аст.

5 Яъне: мунофиќон бо яњудиён дўстї карданд.

1 Яъне: яњудиёни Банї Назир дар Мадина.

2 Яъне: ба навъе дигар.

1 Яъне: буридани дарахти мевадор ваќти љињод љоиз аст ва тарки он низ љоиз.

2 Яъне: Банї Назир.

3 Яъне: хешовандони пайѓамбар.

4 Яъне: Мадина.

5 Яъне: аз азоби Худо, ки муаљљал аст, парво надоранд.

1 Яъне: бо якдигар љангњои хонагї доранд ва маслињаташон яке нест.

2 Яъне: чунон ки ањли Бадр маѓлуб ва мунњазим шуданд, онњо низ гаштанд.

3 Яъне: барои рўзи ќиёмат.

1 Яъне: дар ин ќавл ба Иброњим пайравї кардан нашояд ва талаби маѓфират барои кофирон дуруст нест.

2 Яъне: ба онњо тавфиќи Ислом дињад.

3 Яъне: онњоро ќасам дињед, ки ба сабаби нохушии шавњарони худ ё ба сабаби ишќи мардони дигар наомадаанд.

4 Яъне: мањре, ки шавњарони кофир дода буданд, бозгардонед.

1 Яъне: бар никоњи кофира иќомат набояд кард.

2 Яъне: агар зане муртад шуда, ба кофирон пайвандад, мањри ў бояд талабид ва агар зане мусулмон шуда, њиљрат кунад, мањри ў бояд дод.

3 Яъне: аз онњо ѓанимат бигиред.

4 Яъне: фарзанди касеро ба дигаре мансуб накунанд.

5 Худои Таъоло ба азоби онњо њукм кардааст, пас, њаргиз имон наоранд, чунончи кофирон баъд аз мурдан бар куфр умеди савоб надоранд.

6 Яъне: бо Худо ањд кунед, ба вафо нарасонед.

1 Яъне: арабњо.

2 Яъне: дар онњое, ки баъд аз пайѓамбар (с) ба ислом мегараванд.

3 Яъне: фарзандони Одам.

4 Яъне: бо мусулмонон.

1 Яъне: дар хутба.

2 Ин оят итоб аст бар асњоб ва ишорат аст ба он ќисса, ки дар аснои хутба корвоне аз Шом омад, онњо корвонро дида пароканда шуданд ва дар хидмати он њазрат (с) намонданд, магар дувоздањ шахс, ки њазрати А6ўбакр (р) ва њазрати Умар (р) аз он љумла буданд.

1 Яъне: ба ёрони худ.

2 Яъне: мунофиќони тавонгар мусулмонони фаќирро.

1 Яъне: Ќуръон.

2 Яъне: дар тањре, ки мубошарат накарда бошед.

1 Яъне: мувофаќат падид ояд ва мурољаат кунад.

2 Яъне: аз муталлаќот.

3 Яъне: падар.

1 Яъне: бо адои каффора.

2 Яъне: Њафса (р) ва Оиша (р).

1 Ин барои кофиру мўъмин масал аст.

2 Яъне: сиёњ карда шавад.

1 Яъне: нармї.

2 Мардуми бадасл ѓолибан мавсуф ба ин сифати разила мебошанд.

3 Киноя аз расво кардан аст.

4 Яъне: оташ даргирифт.

5 Яъне: ин бўстони дигар аст, бўстони мо нест.

6 Яъне: руљўъ ба Худо кунед.

1 Яъне: Юнус (а).

2 Лекин рањмат даррасид ва ў бадњол нашуд.

1 Одати љаллод он аст, ки дасти рости асирро ба дасти чапи худ бигирад ва шамшер ба гардани ў њавола кунад. Бинобар ин ба чунин услуб гуфта шудааст.

2 Яъне: уќубати Моро.

3 Яъне: Љабраил (а).

4 Яъне: ќиёмат.

1 Яъне: аз манї.

1 Яъне: ба раисони куффор.

2 Ин панљ бут буданд.

1 Рўзе, ки њазрати пайѓамбар (с) намози бомдод беруни Макка мехонданд, љамоае аз љин онро гўш карданд ва имон оварданд. Худои Таъоло аз имони онњо ва гуфтугўи онњо бо ќавми худ дар ин сура хабар дод – то он љо, ки гуфт: «Ва аллави-стаќомў…» (ояти 16).

2 Ба он ишорат аст, ки дар љоњилият ба љое фуруд меомаданд, мегуфтанд: «Аъузу би саййиди њоза-л-водї мин суфањои кавмињи» (Паноњ мебарам ба худованди ин водї аз аблањони ќавми ў).

3 Яъне: пайѓамбар нафиристад.

4 Яъне: барои шунидани каломи малоика.

1 Яъке: арзонї мешуд ва ќањт намеомад.

2 Яъне: Муњаммад (с).

3 Яъне: аз њирс ба шунидани Куръон.

1 Яъне: ба сабаби њайбати вањй.

2 Яъне: агар шабњо накунї, гуноњ набошад.

3 Яъне: аз ними шаб.

4 Яъне: даъвати куффор ба Ислом.

5 Яъне: ќиёми шабро.

1 Яъне: ба умеди савоби охират дар љињод сарфи мол кунед.

2 Яъне: аз њайбати вањй.

3 Яъне: асбоби љоњу сарватро.

1 Яъне мегўянд: «Бояд ки Китоб бар њар як шахс нозил шавад».

1 Ки одамї баъд аз мурдан, албатта, барангехта хоњад шуд.

2 Яъне: дар замони њозира ва оянда.

3 Мисли садаќаи љория ва илми боќї.

4 Чун Љабраил (а) пеши он њазрат (с) вањй меовард, бањри азёд кардани он эњтимоми тамом мефармуд ва њам ба њузури Љабраил (а) пеш аз адои вањй такрор менамуд, то аз хотири муборак наравад. Худои Таъоло ба ин маънї ишорат фармуд.

5 Яъне: ба дурустї ки љамъ кардани Ќуръон дар Мусњафњо ва ќироати он ва эзоњу тафсири маонии он аз аср ба аср ба ўњдаи Мост.

6 Яъне: шахсе, ки дар њолати назъи равон аст.

2 Яъне: дар пой њаракат намонад.

3 Номи дигари ин сура: «Дањр» («Замон»).

4 Яъне: мании марду мании зан.

5 Яъне: аз оби чашмаи кофур.

6 Яъне: аз он њар љо, ки хоњанд, љўе бибаранд.

1 Яъне: аз зумраи банї Одам.

1 Яъне: дурўѓшуморандагон.

2 Мурод баъс ва ќиёмат аст.

3 Яъне: нару мода.

4 Яъне: офтоб.

1 Яъне: калимаи Ислом.

2 Яъне: як ќисм арвоњро ба сахтї аз баданњо берун мекашанд.

3 Яъне: як ќисм арвоњро ба осонї аз баданњо берун меоранд.

4 Яъне: дар њаво шино мекунанд.

5 Яъне: бар якдигар.

6 Яъне: рўзе, ки бори аввал дар сур дамида шавад.

7 Яъне: ваќте ки бори дуюм дар сур дамида шавад.

2 Яъне: ќиёмат.

1 Нобиное аз фуќаро ва сањоба ба маљлиси он њазрат (с) даромад ва ба суолњои мукаррар ташвиш дод ва он њазрат (с) дар он њолат ба даъвати ашрофи араб машѓул буданд, пас, онро макрўњ доштанд ва эъроз намуданд. Худои Таъоло бар хулќи азим далолат фармуд.

2 Яъне: аз Худои худ метарсад.

3 Яъне: фариштагон аз Лавњ наќл мекунанд.

1 Яъне: боарзиштарин чиз барои арабњо.

2 Яъне: сурх шавад – монанди баррае, ки пўсти ў масх карда бошанд.

3 Яъне: Зуњал, Муштарї, Миррих, Зўњра ва Уторид.

4 Яъне: дар малакути осмон.

1 Яъне: хазинањои худ ва мурдагонро партояд.

2 Яъне: ба сўи Худои Таъоло.

3 Яъне: оре, руљўъ кардан кори шуданї аст.

1 Яъне: дувоздањ бурљи осмон.

2 Яъне: рўзи ќиёмат.

3 Яъне: аз мўъминон.

1 Яъне: пушти мард.

2 Яъне: устухони синаи зан.

3 Яъне: то дона берун ояд.

1 Яъне: ќиёмат.

1 Яъне: Водї-л-Ќуро.

1 Яъне: Маккаи муаззама.

2 Яъне: барои ту љанг кардан дар Макка њалол (раво) хоњад шуд.

3 Яъне: Одам ва авлоди Одам.

1 Яъне: ба њама расонид.

1 Яъне: шањри Макка.

1 Яъне: аз ойини худ.

2 Яъне: сурањои Ќуръонро.

1 Яъне: ќиёмат.

2 Яъне: бисёрталабии молу фарзанд.

1 Яъне: а) асбоби рўзгор аз ќабили сўзан, дег, пиёла, сатил ва монанди он; б) закот.

2 Яъне: а) њавзе аст, ки дар охират хоњад буд; б) некии бисёр.

3 Яъне: марде, ки наслаш бурида шудааст ва писар надорад, ки баъди мурдан беному нишон мегардад.