1. Тэарэтычны матэрыял Практычныя заданні
Тэма № 14. Правілы пераносу
жүктеу/скачать 1.92 Mb.
|
Тэма № 14. Правілы пераносу1. З аднаго радка на другі слова пераносіцца па складах: во-ля, тра-ва, стра-ка-ты, пра-ве-рыць, за-яц, ка-ва-лак, пе-ра-кі-нуць. 2. Калі ў сярэдзіне слова паміж галоснымі маецца спалучэнне зычных, то пераносіцца на наступны радок або ўсё гэта спалучэнне, або любая яго частка. Можна пераносіць: сяс-тра, сяст-ра; во-стры, вост-ры; пту-шка, птуш-ка; кро-пля, кроп-ля: ра-змова, раз-мова; за-става, зас-тава; ра-скрыць, раск-рыць; бяс-крыўдна, бя-скрыўдна; дзя-цін-ства, дзя-цінс-тва, двац-цаць, два-ццаць; калос-се, кало-ссе; сол-лю, со-ллю; памяц-цю, памя-ццю, мыц-ца, мы-цца; паа-бапал, па-абапал; насен-не, насе-нне. 3. Пры пераносе нельга:
4. У складаных словах кожная іх частка пераносіцца згодна з правіламі асобных слоў: се-на-ўборка, збож-жа-зда-ча. 5. Не дзеляцца пры пераносе абрэвіятуры, якія пішуцца вялікімі літарамі або з’яўляюцца спалучэннем літар і ліічбаў, а таксама графічныя скарачэнні слоў і выразаў: ААН, ЮНЕСКА, НАТА, АБСЕ, ДАІ, АІ-95, г.д., г.зн.; не адрываюцца пры пераносе ад лічбаў далучаныя да іх злучком канчаткі або часткі канчаткаў: а 19-й (гадзіне), 1-ага (студзеня); не адрываюцца ад прозвішчаў ініцыялы: Я. Брыль, К.М. Міцкевіч, Я.Ф, Карскі.; не пераносяцца на наступны радок знакі прыпынку; не пераносіцца на наступны радок злучок, які супадае са знакам пераносу; пры пераносе нельга адрываць ад лічбы скарочаныя назвы адзінак вымярэння: 1990 г., 100 кг., 50 га, 2 км, 19 см, 1000 руб. 
Тэма № 1.Заданне 1. Устаўце, дзе трэба, літары. Растлумачце правапіс. Вызначце, на якім прынцыпе беларускай арфаграфіі заснаваны гэтыя напісанні. Бя_шкодны, заячыя _ушы, ду_ка, гл_дач, бр_кет, бру_чатка, вора_, у запеч_ы, зав_шчанне, на гірлянд_е, прыве_ці дровы, прыве_ці дзіця, пос_ныя стравы, нато_п на плошчы, зернясхові_ча, дара_чык, на кве_цы, кл_новы ліст, падбе_чы, радуе_ся, бр_зент, прысе_ці, літ_ратура, вясел_е, абяз_броіць, выдаве_кі, каза_скі, па_ сасной, Уша_чына, бургун_скі, нясві_скі, кішэ_ны, пад_яка вучняў.
а) Сямнаццаць, ушчуваць, Генеральная Асамблея Арганізацыі Аб'яднаных Нацый, месяц, Сарока, пад Петрыкавам, нішчымніца, ва Уладзівастоку, герой. б) Заяц, расольнік, з Барысавым, Крапіва, шчасце, дзясятак, панна, зыходзіць, экзамен.
Г...аграфічныя назвы маюць св...ё другое жыц...ё ў на...меннях рэчаў матэры...льнай кул...туры, экзат...чных р...слін, кветак, пл...доў. Слова грэчка ўтв...рылася ад назвы краіны Гр...цыя, дзе яна ўп...ршыню стала в...домай як кул...турная расліна. Слова персік набыло ў нашай мове св...ё жыц...ё пад уплывам Персіі, дзе гэта садавіна в...дома са стараж...тнасці. А...тамабіл...ная фара за...мела назву ад егіпе...кага гор...да Фарэс, каля якога быў збудаваны в...домы маяк. Фара, як і маяк, свеціц...а далёка (Паводле У. Юрэвіча). Тэма № 2.Заданне 4. Запішыце словы ў адпаведнасці з новымі арфаграфічнымі правіламі. Ажыо, адажыо, аўдыё-, відэо-, імпрэсарыо, капрычыо, мультымедыа, адаптэр, аўтсайдэр, баластэр, бартэр, барэль, ганстэр, грэйдэр, камп'ютэр, карцэр, лідэр, містэр, прынтэр, світэр, фламастэр, шніцэль, шпатэль.
Зак..ранелы, с..кратар, ш..рсцяны, ст..млены, пагр..за, тры.., ж..леза, пч..ляр, р..партаж, М..л..дзечна, ч..рга, кр..вавы, п..ндзаль, р..монт, шч..дры, кат..т, ш..рань, ш..снаццаць, бесц..р..монны, ш..дэўр, бухгалт..р, чар..ўнік, д..када, угн..енне, т..хнічны, др..вотня, ч..рствы, сч..рсцвелы, ш..равокі, пагр..жаць. Заданне 6. Падбярыце аднакаранёвыя словы так, каб націскныя [о], [э] cталі не пад націскам. Запішыце словы парамі, правапіс галосных о, э, а растлумачце. Аздоба, навокал, папрок, сустрэча, стрэльба, дровы, мудрэц, тэкст, працэнт, Гомель, паэзія, тэрмін, філосаф, восень, сістэма, поспех, крэпасць, экскурс, экспарт, бор, кропля, эканоміка, мова, бактэрыя, вантробы, гарод, спрэчка, цэгла, мароз, мора. Заданне 7.Выберыце правільны варыянт напісання слоў і патлумачце яго. 1. Жыхар горада Брэста — брэстаўчанін ці брастаўчанін? 2. Нарэзанае дробнымі кавалачкамі смажанае або варанае мяса з якой-небудзь прыправай — фрыкасэ ці фрыкасе? 3. Абагульненне звестак, здабытых у працэсе аналізу даследаваных з'яў, у адзінае цэлае — сінтаз ці сінтэз? 4. Чалавек з вузкім мяшчанскім кругаглядам і ханжаскімі паводзінамі, абывацель — філістар ці філістэр? 5. Прамы абмен таварамі або паслугамі паміж прадпрыемствамі, краінамі; тавары, рэчы, атрыманыя такім шляхам, — бартар ці бартэр? 6. Маленькі бутэрброд на драўлянай ці пластмасавай палачцы — канапэ ці канапе? 7. Прычапная або самаходная землярыйная машына з адвалам для выраўноўвання палатна грунтавой дарогі, планіроўкі адхонаў, пракладкі канаў — грэйдар ці грэйдэр? 8. Падробнік крэдытных картак, які выкарыстоўвае іх для набыцця пакупак у інтэрнэт-магазінах, — кардар ці кардэр? 9. Двухбаковы інфармацыйны стэнд з падсветкай — лайт-постар ці лайт-постэр? 10. Пляжная хустка, якая павязваецца на талію, — парэо ці парэа? 11. Парода невялікіх сабак з кароткай шэрсцю і доўгімі вушамі — пінчар ці пінчэр? 12. Паляўнічы даўгашэрсны сабака — сетэр ці сэтэр? 13. Марское рыбапрамысловае судна, аснашчанае плывучай сеткай, здольнай захопліваць за плаўнікі рыб, якія да яе дакранаюцца, — дрыфтар ці дрыфтэр? Заданне 8. Запішыце словы ў адпаведнасці з прыведзеным значэннем. Правапіс галосных растлумачце. 1. Вышэйшая музычная навучальная ўстанова, якая рыхтуе выканаўцаў, кампазітараў, музыкантаў. 2. Той, хто пасылае паштовае адпраўленне. 3. Стылістычная фігура, аб'яднанне процілеглых сэнсам паняццяў, якія ў спалучэнні даюць новае ўяўленне, з’яўляюцца асновай экспрэсіўнага эфекту 4. Паэтычны прыём, заснаваны на паўтарэнні аднолькавых або блізкіх зычных гукаў у вершаваным радку для ўзмацнення інтанацыйнай i гукавой выразнасці мовы. 5. Насціл над столлю ў кватэры для розных рэчаў. 6. Надрадковы знак у выглядзе коскі. 7. Узяцце пад варту, пазбаўленне волі. 8. Дробныя цукеркі круглай формы. 9. Акрабатычны нумар, пры якім акрабат пераварочваецца ў паветры. 10. Спартсмен, які спецыялізуецца ў бегу, бегу на каньках, плаванні, у веласіпедным спорце i інш. на кароткія дыстанцыі. 11. Паходжанне якога-небудзь народа. 12. Вага тавару без тары i ўпакоўкі. жүктеу/скачать 1.92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|