Таяу Шығыстағы теке-тірестің екінші кезеңі (1948-2007 жж.)

1947 жылы Б¦¦-ныњ Палестинаны бµлу резолюциясына ќарсы ±станымда болѓан араб елдері Израильге ќарсы кешенді соѓыс ж‰ргізді. Билік басындаѓы кейбір араб елдерініњ басшылары соѓысты µз пайдасына шешуді ойлады. Єсіресе Трансиорданияныњ королі Абдолла, мейлінше µзініњ саяси м‰ддесін ойлады. Ол соѓыс арќылы Палестинаныњ шыѓысын, Иерусалимді ќосып алуды кµздеді, оны аѓылшындар ќолдады. Аѓылшындар оларды ќаруландырды, жєне де материалдыќ кµмек кµрсетті. Араб Шыѓысында ыќпалын саќтап ќалу ‰шін , аѓылшындар араб елдерін Израильге ќарсы соѓысќа баѓыттады. Аѓылшындар сионистерді тек Палестинаны ѓана емес, б‰кіл Таяу Шыѓыс аймаѓын жаулап алады деп араб халќына ‰гіт ж‰ргізді. Сирия мемлекетініњ билік басындаѓы топтар бейтараптыќ саясатќа кµшуді ќарастырды. Израильге ќарсы соѓысты ‰гіттеген негізінен ислам діни ±йымдары болды. Араб елдері лигасы єскери бµлімдерінде , діни топтардыњ ыќпалы зор еді. Жићад олардыњ негізгі ќ±ралына айналды. Олар µздерініњ ‰ндеуінде былай деді : “Палестинаны ќорѓау єрбір палестиндік арабтыњ , м±сылманныњ міндеті ”.[39] Араб елдерініњ басшылары ерікті моджахедтердіњ єрекетін ќадаѓалап отырды. Р.Петерстіњ айтуына ќараѓанда Египет басшылары партизандыќ топтардыњ єрекетіне сенімсіздік танытќан. 1948-49 жылдардаѓы соѓыста “исламныњ єсері ” ерекше байќалды. Араб елдері лигасы діни ±йымдарды ресми т‰рде ќолдады.

Камил аш-Шариф соѓыс кезењінде “Жићад батальонын” басќарѓан,ол өзінің еңбегінде сионистер ‰шін ењ ќауіпті өзінің бµлімі болғандығын, алайда оның батальонының ерлігі шынайы баѓаланбағандығын атап кµрсетеді.

Соѓыстыњ басында араб єскерлері бірќатар табыстарѓа жетті, мамырдыњ соњы мен маусымныњ басында Трансиордания мен Ирак єскерлерінен ќ±ралѓан араб легионерлері Шыѓыс Палестинаны , Иерусалимніњ араб бµлігін басып алды. Египет єскерлері Исдудќа дейін жетіп Тель-Авивтен 30 км ќашыќ жерде орналасты. Израиль єскери техникаларын ќолдана отырып, шабуылды ‰детті. 18 - шілдеде Израиль єскерлері б‰кіл Солт‰стік Палестинаны жаулап алды.

1948 жылы мамырда палестиндіктер Яффадан, Хайфадан, шілдеде Лидды мен Рамалладан , ќазанда Биршебы мен Батыс Галилейден ќуѓындалды. Израиль мемлекеті жарияланѓанѓа дейін ақ 400 мыњ палестиндік арабтар ‰йлері мен жерлерін тастап кетті, оған соѓыс кезењінде 350 мыњ босќын ќосылды. Ф. Бернадотт µзінiњ ќызметін Палестинада т±раќтылыќты орнатумен байланыстырды, єскери жаѓдайдаѓы елге араб босќындарын ќайтаруды ±сынды. 1948 жылы 17- ќырк‰йекте Б¦¦-ныњ сенімді адамы террористер тарапынан жасалѓан ќастандыќтан ќаза тапты.

1948-1949 жылдары т±танѓан соѓыс , Египетте “М±сылман бауырлар ” ќоѓамыныњ тарихында ќаралы к‰н болып танылды. “М±сылман бауырлар” ±йымы Египет саясаткерлеріне бірнеше ќастандыќ ±йымдастырды, 1948 жылы желтоќсанда “ислам тµњкерісінен” сескенген ‰кімет оларѓа ќарсы шаралар ж‰ргізді.Осыдан кейін ќастандыќ премьер-министр Нукрашиге жасалды. ¦йымѓа ќарсы жаппай к‰рес ж‰ргізілді, барлыќ м‰шелері т±тќындалды.

Палестинадаѓы “Жићад батальоны” ќиын жаѓдайда ќалды. Олардыњ алдында тањдау т±рды, ќару-жараќты тапсырып Египетке ќайту немесе Египет армиясыныњ басшылыѓы бойынша соѓысты жалѓастыру. К. Аш-Шарифќа кµптеген ±йым м‰шелері µзініњ алдына ќойѓан маќсатын орындаудан бас тартпайтын батыл адам деген пікір айтады.

Б±л бір жылдыќ тарихы бар соѓыста ±лы муфти Амин ал – Хусейнніњ де беделі жоѓары болды. Ол палестиндік ќозѓалыстыњ єскери, саяси жєне діни бірлігін ныѓайтты. Амин ал – Хусейнніњ тікелей баќылауында кµптеген партизандыќ топтар єрекет етті. 30- жылдары “Ќасиетті жићад” ±йымын Амин ал – Хусейнніњ жиені Абдел Ќадир ал –Хусейн басќарды. Палестинадаѓы билікті бµлісуде хашимидтердіњ королі Абдоллах пен “±лы Муфти” арасында жанжал туындады. Трансиордания монархына ќарсы Араб елдері лигасының бірќатар м‰шелері тєуелсіз Палестина ‰кіметін ќ±руѓа тырысты. 22 - ќырк‰йекте Араб елдері лигасы бірт±тас Палестина ‰кіметініњ ќ±рылѓандыѓын сµз ж‰зінде жария етті, билік басына кєсіпкер Ахмед Хильми келді. Газа ќаласында бірнеше к‰ннен кейін палестиндік араб ассамблеясы µтті, м±нда Палестина мемлекетініњ басшысы етіп Амин ал – Хусейн сайланды. Трансиорданиядан басќа Араб елдері лигасыныњ барлыќ м‰шелері Хильми ал – Хусейнніњ ‰кіметін мойындады.[28]

1949- жылдыњ бірінші жартысында араб єскерлері жењіліске ±шырады, Б¦¦ - ныњ араѓа т‰суімен келісімдер жасалынып, екі жаќты ќаќтыѓыс тоќтатылды. Араб елдерініњ єскери жолмен Израильді жою єрекеті сєтсіз аяќталды.

Израиль армиясы 181 (II) резолюция бойынша ќ±рылуы тиіс, Палестина территориясыныњ едєуір бµлігін жаулап алды. Солт‰стік Палестинада (Галилея) жєне оњт‰стік – батыс аймаќтарында µз аумаѓын кењейтті. Шыѓыс Палестина Трансиордания армиясыныњ баќылауында болып, 1950 жылы Иорданияныњ ќ±рамына ресми т‰рде кірді. Иерусалим ќаласы екіге бµлінді: бір бµлігі Израильдіктерге, екінші бµлігі Иорданияѓа тиесілі болды. Газа ќаласы египеттіктердіњ баќылауында болды. Соѓыстыњ зардабын негізінен палестиндік арабтар кµрді, олар ‰шін µз мемелекетін ќ±ру адам ќолы жетпес арманѓа айналды.

Араб – Израиль ќаќтыѓысыныњ басталуын араб елдерініњ Израильді мойындамауынан деп атап µтуге болады. Израиль мемлекеті “ќауіпсіздік шаралары” саясатын ќолдана отырып, µздерініњ территориясын ±лѓайтты. Израиль мемлекетіне ќарсы араб елдерi жања соѓысќа дайындалды.

1948 – 1949 жылдардаѓы Араб – Израиль соѓысында араб єскерлерініњ жењілуініњ басты себебі билік басындаѓы топтардыњ м‰дделерініњ ќарама - ќайшылыќќа ±шырауы болды.

Араб елдері лигасы армиясыныњ жењілуі барлыќ араб елдерінде жан т‰ршігерлік жаѓдайѓа айналды. Араб елдерініњ соѓыстаѓы жењілісі баспасµз беттерінде, тарихи ењбектерде кµптеп жазылды. Араб шыѓысында жаппай бас кµтерулер етек алды.

1949-жылдары Араб Шыѓысындаѓы елдерде жєне де Египетте саяси ќозѓалыстар, партиялар, топтар ќ±рылды, олар “араб ісіне” ерекше кµњіл аударуды талап етті.

1952 - жылы шілдеде Египетте Корол Фаруќтыњ монархиялыќ режимі ќ±лады. Оны “Еркін офицерлер” ±йымы ќ±латты.

1950 - жылдары араб елдерінде діни ±йымдардыњ белсенділігі к‰шейді. “М±сылман бауырлар” ±йымыныњ беделі µсті, олар Иорданияда, Сирияда єрекет етті.

Камил аш – Шариф µзініњ “М±сылман бауырлар Палестина соѓысында” деген кітабында араб армиясыныњ жењілу себебін жазады. Камил аш – Шариф Израиль мемлекетініњ ќ±рылуын араб жєне м±сылман елдеріне тµнген ќауіп деп т‰сіндіреді. М±сылман єлеміне тиесілі ќасиетті жерлерді ќайтару ‰шін к‰реске шаќырады. Камил аш – Шариф Израильге ќарсы жања соѓысќа дайындалу ќажеттілігін айтты, жєне соѓыс арќылы араб территориясын ±лѓайтуѓа болады деп сендірді.

Араб Шыѓысында Израильдiњ экономикалыќ ыќпалын єлсірету ‰шін Камил аш – Шариф экономикалыќ блокада туралы ой тастады.

Камил аш – Шариф палестиндік босќындар мєселесін Израиль мемлекетін жою арќылы шешуге болатындыѓын айтты.

1950 - жылдардыњ басында Таяу Шыѓыста єскери – саяси жанжалдар кењ етек алды. Израиль ‰кіметініњ басында отырѓан Д. Бен – Гурион барлыќ демилитарланѓан аймаќтарды оккупациялауѓа б±йрыќ берді. Израиль армиясы бірнеше рет Газа секторына шабуыл жасады. 1956 жылы ќазанда Франция мен Англияныњ агрессиясын пайдалана отырып, Египетке шабуыл жасады. Израиль Газа секторы мен Синай т‰бегін (жарты аралын) жаулап алды. 1957- жылы кµктемде Совет Одаѓыныњ талап етуімен олардыњ єскерлері оккупацияланѓан территориядан алып кетілді.[49]

1950 - жылдардыњ ќарсањында Израиль Сирияѓа да ќарсы єскери шара ќолданды. 1958 - жылы Тель – Авив тікелей АЌШ пен Англияныњ ќолдауымен Иорданияѓа жєне Ливанѓа єскери интервенция жасады. 1964 жылы Египет президенті Г. А. Насердіњ инициативасы бойынша Араб елдері лигасы, израильдік єскерлердіњ шабылуына тойтарыс беру ‰шін ресми палестиндіктердіњ ќозѓалысын ±йымдастыруды қолға алды . Израиль билік басындаѓылары кµрші араб елдеріндегі, ењ алдымен Иорданиядаѓы партизан топтарын ќудалады. Азаттыќ ‰шін к‰ресушілердіњ басым бµлігі дінді негізгі ќаруѓа айналдырды, жєне олар Израиль мемлекетініњ т‰пкілікті жойылуын ќалады.

Аймаќтаѓы жаѓдайѓа “ќырѓиќабаќ соѓыстыњ” ыќпалы басым болды. Сонымен ќатар ол араб елдерініњ арасында ќайшылыќ тудырды. 1950- жылдары Сауд Арабиясы м±сылман елдері ішінде жетекшi болу үшін белсенді к‰рес ж‰ргізді. 1950 – 1960 жылдары Сауд Арибиясы мен Египет арасында бірќатар ќайшылыќтар туындады. Насерлік Египет “Араб елдерініњ бірігуі” ‰шін к‰рес ж‰ргізсе, Сауд Арабиясы оларѓа ќарсы саясат ж‰ргізді. Сауд Арабия басшылыѓы Египеттіњ ‰кіметін “Израильге ќарсы жењіл саясат ±стауда” деп айыптады. ¤зініњ ыќпалын µсіру ‰шін Сауд Арабиясы м±сылман елдерін, жаќтастарын тарта бастады. 1965 – 1966 жылдары корол Фейсал ислам пактісін ќ±ру туралы жобаны ±сынды. Египет жєне бірќатар араб елдері µздерініњ ќарсылыѓын кµрсеттi.

Араб єлемінде жаппай ішкі даѓдарыстардыњ туындауы олардыњ азаттыќ к‰ресін єлсіретті. 1950 жылдары Египетте “М±сылман бауырлар” ќоѓамы м‰лдем жойылды, олардыњ м‰шелерініњ кµпшілігі Батыс Еуропаѓа, Сауд Арабияѓа барып ќызметтерін жалѓастырды. 1964 жылы Араб елдерініњ лигасы “Палестинаныњ толыќ азат етілуі” баѓытын ресми т‰рде жариялады.[55] Онда Египеттіњ ±сыныстары ќабылданды. Араб єлеміне жатпайтын м±сылман елдері Т‰ркия мен Иран, Палестина мєселесін шешуде Израильдiњ баѓытын ќолдады. Б±л екі елде Тель – Авивпен дипломатиялыќ ќарым – ќатынас орнатќан. 1920 - жылдары М±стафа Кемалдыњ радикалды реформалары Т‰ркияныњ м±сылман єлеміндегі рµлін бєсењдетті. Ал Иранѓа келетін болсаќ, єуел бастан – аќ к‰рес алањына ќатыспаѓан болатын.

1966- жылы к‰зде Израиль соѓысќа дайындыќты бастады. Ќараша айыныњ басында ер адамдарѓа єскери міндеткерлік 26 дан 36 айѓа дейін ±зартылды. 13- ќарашада Израиль µзініњ єскери операциясын Иорданияѓа ќарсы ж‰ргізді, желтоќсан айыныњ соњында Сирия мен Израиль шекарасында ќаќтыѓыстар кењ етек алды.

1967- жылы 7 - сєуірде Тивернад кµлінде Израиль мен Сирия арасында болѓан соѓыс 7 саѓатќа созылды.[56]

21 мамырда Израиль мобилизацияны ішінара ж‰ргізе бастады, ал 5 маусымда Египетке ќарсы соѓыс ашты.

Израиль Египетке жасаѓан агрессиясында, 500 ±шаќ жєне 8 танк бригадасын ќолданды. Б¦¦ - ныњ Кауіпсіздік Кењесініњ резолюциясына ќарамастан, Израиль соѓысты жалѓастыра берді.

1967 - жылы маусымда Израильдіњ араб елдеріне жасаѓан агрессиясын, халыќаралыќ ќауымдастыќ µзініњ баќылауына алды.

1967 - жылы агрессияныњ нєтижесінде Израиль палестиндік жерлерді – Иордан µзенініњ Батыс жаѓалауын, Иерусалимніњ шыѓыс бµлігін жєне Газа секторын, Египеттіњ территориясыныњ бір бµлігін (Синай т‰бегі) жєне Сирияныњ жерін (Голан ‰стіртін) жаулап алды. Оккупацияланѓан территорияныњ жалпы кµлемі 68,6 мыњ км² дейін жетіп, ауданы 4 есе ±лѓайды.[30]

1967 - жылы соѓыстан соњ оккупацияланѓан территорияларда оккупациялыќ режим орнады.

Осы кезењнен бастап оккупацияланѓан территорияларда, Израильдіњ єскери - єкімшілік басќаруы орнады. Израильдіњ єскери єкімшілігі ќарсы шыќќан к‰шті басып тастап отырды.

Израиль ‰кіметі мен єскери єкімшілік бірлесе отырып, оккупацияланѓан территорияларда єскери, саяси жєне экономикалыќ ыќпалын µсіруге ±мтылды. Израиль ‰кіметініњ м±ндаѓы маќсаты жаулап алынѓан территорияларда “¦лы Израильді” ќ±ру болатын. Осы арќылы б±л жерді д‰ние ж‰зі еврейлерініњ “рухани” жєне саяси орталыѓына айналдыру.

1967 - жылы Израильдіњ басшылыѓы оккупацияланѓан араб территориясын шешуде ќарама - ќарсылыќтарѓа ±шырады. Бірќатар топ µкілдері оккупацияланѓан араб территориясына жања еврей ќоныстарын салу керектігін айтты.

1967 - жылы Израиль ‰кіметі “Даяна” жоспары бойынша Батыс Жаѓалау, Газа секторын, Голан ‰стіртін, Синайдыњ бір бµлігін ќ±рамына ќосу туралы ±сыныс жасады.

1968 - жылы жасалѓан “Аллон” жоспары алдында жасалѓан жоспардан м‰лде µзгеше болды. Жоспар бойынша палестиндіктердіњ жерін Израиль мен Иордания бµлісіп алуы ќажет. Израиль б±л арќылы “ќауіпсіздік” шекарасын ќ±руды ойлады. Б±л жоспар тєуелсіз Палестина мемлекетініњ ќ±рылуына орын ќалдырмады.

1967 - жылы 30 - маусымда оккупацияланѓан Батыс жаѓалауда ФАТХ ±йымыныњ зањсыз конференциясы партизандыќ ќозѓалыстыњ басталѓанын жариялады.[5]

Араб елдері соѓысты тоќтатќанымен, ФАТХ ±йымы к‰ресті жалѓастыра берді.

1968 - жылы наурызда палестиндік партизандар мен израильдік єскерлер арасында ‰лкен ќаќтыѓыс болды.

1969 - жылы Палестинаны Азат ету ±йымың тµраѓасы болып Ясир Арафат сайланды.

1969 – 1970 жылдары Израиль ‰кіметі палестиндік партизандарды т‰пкілікті жою ‰шін, Иорданиядаѓы фидаиндер базасына ќарсы єскери к‰штерін т‰сірді.

1970. 
      -жылы кµктемде Ливанныњ оњт‰стігіне шабуылды ‰детті.
      

1968 – 1969 жылдары Ливанда жергілікті халыќ пен палестиндіктер арасында жанжал туды. 1969- жылы ќазандаѓы ќаќтыѓыстан кейін Насердіњ делдалдыѓымен ливан – палестин келісіміне ќол ќойылды. Ондаѓы ќаралѓан мєселелер Ливандаѓы палестиндіктердіњ ќ±ќын мойындау, єскери дайындыѓына кедергі жасамау; ал палестиндіктерге Ливан зањын б±збау туралы келісімдерге ќол жетті.

1970 - жылы 17 - ќырк‰йекте Иордания єскерлері палестиндік ќозѓалысќа ќарсы ќанды соѓыс ж‰ргізді. Иордания ‰кіметі елдегі палестиндіктердіњ єскери базаларын, ±йым мекемелерін тарата бастады. 1971- жылы сєуірде єскери базалар мен ±йымдар Сирия, Ливан елдеріне кµшірілді. 1971 - жылы ќырк‰йек – ќарашада Джиддада иордан – палестин келісімі жасалынды, ол сєтсіз аяќталды.

1970 –1971 жылдары Палестинаны Азат ету ќозѓалысындаѓы бірќатар топтар, ±йымдар арасында келіспеушіліктер туды, ол бір орталыќтан басќарудыњ єлсіздігін кµрсетті. Иордания ‰кіметі Иордан µзенініњ Шыѓыс жєне Батыс жаѓалауындаѓы палестиндіктер т±ратын территорияларды ќоса отырып, федерациялы Біріккен Араб королдігін ќ±ру туралы жобаны алѓа тартты. Б±л жоба 1972- жылы наурызда жасалып “Хусейн” жоспары деп аталды.

Палестинаны Азат ету ±йымы ќ±рамындаѓы топтар арасында ауыз бірлік болмады. Єсіресе Палестина ±лттыќ азат ету фронты ±йымы барлыќ террорлыќ єрекеттерге басшылыќ жасады. Олардыњ негізінен шабуыл жасайтын объектілері кєсіпорындар, авиалайнерлер, Израиль азаматтары кµп болатын мекемелер, Иорданияныњ, Батыс елдерініњ кењселері болды. Палестина азаттыќ ќозѓалысыныњ террористік єрекетке кµшуі, олардыњ беделіне н±ќсан келтірді. Израиль жєне бірќатар батыстыњ елдері террористік єрекетті желеу ретінде пайдаланып, Палестина Азаттыќ ќозѓалысына ќарсы к‰рес ж‰ргізді.

1973 - жылы Араб – Израиль соѓысында палестиндіктердіњ ќозѓалысы біраз болса да жетістіктерге жетті, соныњ ішінде фидаиндер ерекше ерлігімен танылды.[31]

Б±л соѓыста палестиндіктер саяси жетістікке ие болды. Израиль єскерлері Батыс жаѓалау мен Газа секторынан алып кетілді. Оныњ артынша Женева конференциясы шаќырылды.

1973 - жылы ќарашада Алжирде (Иорданиядан басќа) барлыќ араб елдері ќатысќан жиналыс µтті. Онда палестиндіктердіњ ќ±ќын ќалпына келтіруде, бірќатар шешімдер ќабылданды.

1974 - жылы Палестинаныњ Азат ету ±йымы палестиндіктердіњ ќ±ќын ќорѓау ‰шін к‰рескен жалѓыз зањды басшылыќ болды.

1973 - жылы ќазандаѓы соѓыстан кейін Таяу Шыѓыста АЌШ µзініњ ыќпалын µсіруге тырысты. Вашингтон басшылары делдалдыќ саясат ±стай отырып, арабтардыњ бірлігін жоюѓа талпынды. Араб елдерін ќаруландырѓан КСРО – да µз кезегінде американдарѓа ќарсы саясат ж‰ргізді.

Вашингтонныњ ±стаѓан баѓыты бойынша бейбітшілікті орнатудыњ алѓашќы ќадамы Израиль мен Иорданияныњ келісімге келуі деп мєлімдеді.

1974 - жылы жазда АЌШ – тыњ ќолдауымен Израиль жєне Иордан басшылыѓы Иордан µзенініњ бойындаѓы шекараны аныќтауы тиіс еді.

Жоспар Израильдіњ жаѓына кµбірек шешілгендіктен, Хусейн тарапынан ќолдау таппады.

1975 - жылы 4- ќырк‰йекте АЌШ – тыњ делдалдығымен Израиль мен Египет арасында екі елдің Синайдағы әскерлерін ажыратуды көздейтін екінші синай келісіміне ќол ќойылды.

1974 – 1975 жылдары Палестинаныњ Азат ету ±йымы американ дипломатиясына ќарсы к‰рес ж‰ргізді. Палестинаныњ Азат ету ±йымы президент А. Садатты Израильмен келісім жасаѓаны ‰шін айыптады. Араб елдерініњ ауыз бірлігі болмауы, Палестинаныњ Азат ету ќозѓалысын бєсењдетіп жіберді.

1974- жылы ќарашада ќарулы к‰рес жаппай батыс жаѓалау ќалаларын ќамтыды: Иерусалимніњ Шыѓыс бµлігін, Эль – Халиль, Наблус, Дженин,

Рамаллах, Тулькарм жєне т.б. Израиль ‰кіметі кµтерілісті к‰шпен басып тастады, мыњдаѓан адамдарды т‰рмеге жапты, кµтеріліс басшылары репрессияѓа ±шырады.

1975-жылы Ливан территориясында азамат соѓысы т±танды. Азамат соѓысы діни т‰рде сипатталѓанымен, шын мєнінде єлеуметтік - саяси ќайшылыќ еді. Израиль ‰кіметі осы соѓысты пайдалана отырып, палестиндіктердіњ ќозѓалысын єлсіретуге тырысты. Ливанныњ оњшыл христиандар тобы палестиндіктердіњ елден кетуін талап етті.

1976-жылы 22- ќањтарда Сирияныњ араѓа т‰суімен соѓыс тоќтатылды. Оныњ артынша Жоѓары єскери ливан – палестин – сирия комитеті ќ±рылды. Ол елдегі жаѓдайды реттей алмады.

Оњшыл христиандарды Израиль мен АЌШ ќолдады. Олар палестиндік босќындар лагеріне шабуыл жасап, оларды ќатањ жазалады.

1976 - жылы 17 - ќазанда Эр – риядта Сауд Арабия, Кувейт, Египет, Сирия; Ливан жєне Палестина Азат ету ±йымыныњ басшылары ќатысќан жиылыс µтті. Мынадай келісімдерге ќол ќойылды: Ливандаѓы соѓысты тоќтату, елдегі жаѓдайды ќалпына келтіру, Каирдегі келісімдердіњ баптарын орындау. Ал Палестинаныњ Азат ету ±йымы Араб елдерініњ ішкі саясатына араласпауѓа міндеттенді, осы келiсiмнен кейiн Ливанда соѓыс тоќтады, оњт‰стік аудандарында Литани µзені бойында Израиль баќылауы орнады.

АЌШ – таѓы президенттік сайлауда Картердіњ жењісі, палестиндіктерге ќатысты жања баѓыттыњ тууына себепші болды. Картер “Палестина ошаѓын” ќ±ру ±сынысымен шыќты.[42] АЌШ саяси баѓытын µзгерту арќылы Палестинаныњ Азат ету ±йымымен байланыс орнатуды кµздеді. Картер бастаѓан іс сынѓа алынып, сионистер тарапынан ќолдау таппады. Американ дипломатиясы Израиль мен Араб елдері арасында жасалатын келісімдерге делдалдыќ жасады. Осы уаќытта Израильдегі билікті Ликуд пен Херут партиясы бµліске салды, оныњ басында М. Бегин болды. 1977- жылы 17- мамырда билік басына келген б±л саяси блок, палестина мєселесін шешуде ќатањ саясат ±стады. Батыс жаѓалау мен Газа секторын израильдіктер оккупациялаѓан жер емес, азат етілген “Израильдіњ жері” деп атады.

Египеттіњ президенті Анвар Садаттыњ Израильмен бейбіт келісімге келуі араб елдерініњ Израильге ќарсы к‰ресін бєсењдетті. . Б±л келісім 1978- жылы ќырк‰йекте Кэмп – Дэвидте АЌШ - тыњ делдалдыѓымен жасалды.[33]

1979 - жылы 26 - наурызда Египет пен Израиль арасындаѓы келіссµздерде, “Палестина автономиясы” туралы мєселелер талќыланды. “Палестина автономиясы” жобасын Ликуд партиясы ±сынды. Бегинніњ басшылыѓымен жасалѓан б±л жоба араб территорияларын баќылауына ±стай отырып, жања еврей ќоныстарыныњ пайда болуына жол ашу еді. 1977 – 1978 жылдары Батыс жаѓалауда 28, Газа секторында – 3, Голан ‰стіртінде – 5 жања еврей ќоныстары пайда болды. 1980 жылдары еврей ќоныстарыныњ жалпы саны 100 – ге дейін жетті. Ликуд партиясы µзініњ саяси баѓдарламасымен ќатар “экономикалыќ интеграциялау” баѓытын ±стады. Батыс жаѓалау мен Газа секторы арзан ж±мыс к‰шін беретін аймаќќа айналды.

1980 - жылы 29- шілдеде кнессетте ќабылданѓан зањѓа сєйкес Иерусалимді Израильдіњ “мєњгі жєне бµлінбейтін” астанасы деп жариялады. Шыѓыс Иерусалимде Иерусалим ќаласын ќоршай 8 еврей кварталы, 40 – ќа жуыќ жања еврей ќоныстары пайда болды.

Кэмп – Дэвид келісімін кµптеген араб елдері ќолдамады. Палестинаныњ Азат ету ±йымы келісімді жоќќа шыѓарып, оларѓа ќарсы к‰ресті ‰детті.

1981- жылы сєуірде Дамскіде Палестина ¦лттыќ кењесініњ XV – сессиясы µтті, онда ±йымныњ болашақтағы ќызметi талќыланды.

АЌШ – тыњ билік басына республикашылдар келгеннен кейін, олар араб – израиль ќаќтыѓысын шешуде ±йымды ќатыстырмауѓа тырысты. Р. Рейган басќарѓан єкімшілік тєуелсіз Палестина мемлекетін ќ±руды емес, Израильдіњ ыќпалын к‰шейтуді ±сынды.

1981- жылы сєуірде Израиль АЌШ – тыњ ќолдауымен Ливанѓа ќарсы агрессия ж‰ргізді, 21- шілдеде тоќтатуѓа мєжб‰р болды. АЌШ Палестина мєселесін шешуде “Иордан вариантын” ±сынды.[24]

Палестина Азат ету ±йымыныњ ќарсыласуымен “Иордан варианты” ж‰зеге аспады.

1982 - жылы маусымда Израильдіктер Ливанѓа ќарсы кењ көлемді агрессияны бастады. Олардыњ агрессиясы Палестина Азат ету ±йымыныњ мекемелеріне, базаларына ќарсы баѓытталды. Парсы шыѓанаѓындаѓы даѓдарыс араб елдерініњ назарын сол жаќќа аудартты. 1982 - жылы сєуірде Египетке ќайтарылмай ќалѓан бµлігі ќайтарылды.

Тель – Авив араб елдерімен шекаралас жерлерге жања єскери базалар орныќтырды. Єскери к‰шті пайдалану арќылы Батыс жаѓалау мен Газа секторына баќылауын орнатты.

1982- жылы 3 - маусымда Лондонда Израильдік елшіге ќастандыќ жасалды деген желеумен жања агрессия басталды. 6 - маусымда Б¦¦ - ныњ уаќытша к‰штері т±рѓан территорияѓа Израильдіњ армиясы енді. “Галилееде бейбітшілік” деген атпен операция ж‰ргізді. Онда олар солт‰стік территорияда ќауіпсіздікті ќамтамасыз етеміз деген желеумен, µздерініњ агрессиясын Бейрутке дейін ±лѓайтты.

Батыс Бейрутті ќоршау кезењінде 87 мыњ бейбіт т±рѓын жараланды жєне ќаза тапты.[12]

1982 - жылы маусым – тамыз аралыѓында Б¦¦ - ныњ Ќауіпсіздік Кењесінде Израильдіњ агрессиясы талќыланды. Палестинаныњ Азат ету ±йымы Бейруттегі єскери к‰шін алып кетуге келісті. ¦йымныњ єскери к‰ші Алжирде, Тунисте, Суданда, Иеменде орныќты. ¦йымныњ штаб пєтері Туниске кµшірілді. Израильдіњ жасаѓан агрессиясы сєтсіз аяќталды.

1982 - жылы ќазанда Амманда Ясир Арафат пен Иордания королі Хусейн келісімге келді.

Иордания басшылыѓы Батыс жаѓалау мен Газа секторында тєуелсіз Палестина мемлекетінiњ ќ±рылуын ќолдайтындыѓын білдірді.

1983 - жылы аќпанда Алжирде Палестина ¦лттыќ кењесініњ XVI – сессиясы µтті. Онда Иордания мен мємілеге келу мәселесі және “Рейган жоспары” ќаралды.[5]

1983- жылы сєуірде Иорданиямен келіссµздер тоќтатылды. 1983- жылы мамырда Арафатќа ќарсы ФАТХ бµлімініњ м‰шелері Єбу Салех, Єбу М±са, Єбу Халед бас кµтерді. 1983 жылы ќараша – желтоќсан аралыѓында Триполиде Арафаттыњ жаќтастары мен оппозиционерлер арасында ќарулы к‰рес болды. Ол Сирия мен Сауд Арабияныњ араѓа т‰суімен тоќтады.

1983- жылы 22- желтоќсанда Ясир Арафат Египет президенті Мубаракпен кездесті. ¦йымныњ бірќатар м‰шелері Ясир Арафатты р±ќсатсыз кездесуге барды деп айыптады.

1984 - жылы 1- наурызда Иордан – Палестин келісімі жасалынды. Ясир Арафат Сирияныњ ќолдауына с‰йенді.

1984- жылы ќырк‰йекте Амманда Палестина ¦лттыќ кењесініњ XVII – сессиясы µтті. Сессияда Рейганныњ жоспарынан бас тарту, Израильмен ќарулы к‰рес ж‰ргізу керектігі айтылды.

Ясир Арафат Палестина Азат ету ±йымыныњ тµраѓасы болып ќайта сайланды.

1985 - жылы 11 - аќпанда Амманда Хусейн мен Ясир Арафат Палестина мєселесін шешуде бірлесе єрекет ететiндігін мєлімдеді.

1985-жылы 22 - аќпанда Египет президенті Мубарак аммандыќ келісімді дамыту ‰шін, µзініњ ±сыныстарымен шыќты. Ол 3 сатыдан т±рады:

1. 
   Иордан – Палестин жєне американ делегациялары арасында.
   
2. 
   Израиль делегацияларымен.
   
3. 
   Б¦¦ -ныњ Ќауіпсіздік Кењесініњ т±раќты м‰шелері арасында.
   

1985 - жылы 1- ќазанда Израиль єуе к‰штері Тунистегі Палестинаныњ Азат ету ±йымы штаб пєтерін бомбалады. Оныњ басты себебі Ларнак портындаѓы 3 – израильдіктіњ мерт болуы еді. Оныњ артынша Таяу Шыѓыстаѓы жаѓдай одан єрі µршіп кетті.

1987 - жылы ќарашада Амманда µткен араб елдері басшыларыныњ жиылысында, бірќатар мањызды ќ±жаттар ќабылданды. Онда ењ алдымен ішкі саясатты т±раќтандыру, Израильмен соѓысуѓа дайын т±рѓан елдерге кµмек кµрсету, Иран – Ирак соѓысын, Ливан соѓысын тоќтатуѓа баѓытталѓан Б¦¦ - ныњ резолюциясын ќабылдау ќаралды.[2] Б±л ќ±жаттыњ ќабылдануы палестиндіктердіњ ќозѓалысын одан єрі к‰шейтті.

1988 - жылы маусымда Алжирде µткен араб елдері басшыларыныњ жиылысында, Палестина мєселесі талќыланып, олардыњ ќозѓалысын бір ауыздан ќолдайтындыѓын білдірді.

1988 - жылы 15 - ќарашада Палестинаныњ Азат ету ±йымы Палестинаныњ тєуелсіздігін жариялады. Алайда Палестина тєуелсіздігін араб елдері, КСРО мойындаѓанымен сол кезењде, Израиль жєне оныњ жаќтастары мойындамады. Осы кезењнен бастап Газа секторы мен Батыс Иордан жаѓалауында “Интифада” басталды, алайда ол израильдіктердіњ к‰шімен басып тасталынды.

1991-жылы ќањтар айында Ирак Израильді “Скад” ракеталарымен атќылады. Американдыќ “Пэтриот” кешені “Скад” ракеталарын атып т‰сіре алмады. Тель – Авивтіњ 3 т±рѓыны ќаза тапты, ж‰зге жуыѓы жараланды. Аѓылшынныњ “Санди таймс” газеті Парсы шыѓанаѓы аймаѓындаѓы соѓыс кезінде Израиль Иракќа арнаулы отряд жіберіп, С. Хусейнніњ кµзін жоймаќ болѓанын хабарлады. С. Хусейнді µлтіру туралы б±йрыќ Израильге “Скад” ракеталары т‰се бастаѓаннан кейін барып берілген.

Иран Ислам республикасыныњ сыртќы істер министрі Єли Акбар Велаяти Таяу Шыѓыс даѓдарысына байланысты мєлімдеме таратты. Онда Таяу Шыѓыс даѓдарысыныњ шешімі б‰кіл Палестинаны сионистік басќыншылардан азат етуде екендігі жєне Тегеранныњ, осыдан басќа ешќандай шешімді мойындамайтыны айтылѓан.[7]

Ясир Арафат Парижде мынадай мєлімдеме жасады. “Егер Палестинада бейбітшілік болмаса, Таяу Шыѓыста ешќашан да бейбітшілік орнамайды” деп мєлімдеді. Ясир Арафат француздыњ “Фигара” газетінде жарияланѓан с±хбатында Б¦¦- ныњ Таяу Шыѓыстаѓы жаѓдайды реттеуге байланысты барлыќ ќарарын орындау ќажеттігін атап кµрсетті. Палестина Азат ету ±йымы Израилъдіњ шарттарына баѓынуѓа келіспейді жєне ќоќан-лоќќыны ќабылдамайды делінген.[11]

Израиль басып алѓан жерлерінде, Палестина автономиясын ќ±ру туралы ќ±жатќа ќол ќойылды деп хабарлады Амманда шыѓатын “Ар-Рай” газеті. Қазірдіњ µзінде деп ќуаттайды газет, Палестина мен Израильдіњ арасында аталѓан жобаныњ 30 пункті бойынша келісімге ќол жетті. Атап айтќанда,екі жаќ “ территориялардаѓы” Израилъ єскери жєне азаматтыќ єкімшіліктерін жойып, оларда Палестинаныњ µзін -µзі басќару органдарын ќ±руѓа жєне ол жерлерден Израиль єскерлерін єкету туралы уаѓдаласты.

Келісімде сондай – аќ палестина полициясын ќ±ру да кµзделген. Оѓан “территорияда” ќауіпсіздікті ќамтамасыз ету міндеті ж‰ктелді.

Палестинаныњ µзін - µзі басќару органдарына µкімет билігін беру сайлау µткізілгеннен кейін бір айдан соњ басталды, µтпелі кезењ бес жылѓа созылады.

Палестина мен Израильдіњ арасындаѓы бұл келісімде Иерусалим мєселесі шешілмеген к‰йінде ќалды.

1992 - жылы тамыз айында Израильге 6450 еврей ќоныс аударды, соныњ бес мыњнан астамы ТМД елдерінен шыќќан. Жыл басынан бері ТМД елдерінен 67 мыњнан астам еврейлер басќа жаќќа ќоныс аударса, соныњ тек 30 мыњы ѓана Израильге, ал ќалѓан 37 мыњы АЌШ пен Германияѓа ќоныс тепті.

Израильде еврей ќоныстанушыларыныњ саныныњ µсуі, жања елді мекендердіњ пайда болуына септігін тигізді. Б±л Палестина мєселесініњ шиеленісуін одан єрі к‰шейтті.

1993- жылы Ослодаѓы коференцияда Таяу Шыѓыс мєселесі ќаралды. Палестина Азат ету ±йымы мен Израиль арасындаѓы келісім сєтті аяќталды, араб елдері Израильдіњ µмір с‰руге ќ±ќылы екендігін мойындады, ал Израиль жаѓы Палестина Араб республикасыныњ болашаќта ќ±рылатындыѓына келісті.[25]

1998 - жылы Израиль премьері Биньямин Нетаньяху мен Палестина автономиясыныњ басшысы Ясир Арафат арасында болуы тиіс келіссµздер болмады. АЌШ – тыњ осы аймаќтаѓы арнайы µкілі Д. Росс Вашингтонѓа оралуѓа мєжб‰р болды. Оныњ делдалдыќ саясаты ж‰зеге аспады. АЌШ ±сынысын Я. Арафат ќолдап отыр, ол бойынша аймаќта т±раќтылыќты орнату ‰шін халыќаралыќ кењес шаќырылуы тиіс еді. Ал Израиль ‰кіметі оѓан ќатысудан бас тартты. 1998- жылы АЌШ президенті Б. Клинтон µзініњ Таяу Шыѓысќа сапарын Израильден бастап, Палестинаныњ Газа секторында да болып ќайтты.

АЌШ президенті Б. Клинтонныњ сапары Иран парламентінде сынѓа алынды, Ясир Арафатты Палестина ісіне опасыздыќ жасады деп айыптады. Иран парламентіндегі 270 депутаттыњ 152 – сі осы мєлімдемеге ќол ќойды.

1999- жылы Яхуд Барактыњ сайлаудаѓы жењісінен кейін Таяу Шыѓыста т±раќтылыќ орнай бастады. Яхуд Барак пен АЌШ президенті Б. Клинтонныњ 4 к‰ндік келіссµздерінде Таяу Шыѓыс мєселесі талќыланды. Яхуд Барак б±л келіссµздерді “Таяу Шыѓыста бейбітшілікті орнатудыњ ќадамы” деп атады.[21]

1999- жылы маусым айында Израиль мен Ливан шекарасында єскери ќаќтыѓыс болды. Ливанныњ оњт‰стігін ќамтыѓан ќаќтыѓыстан 8 ливандыќ ќаза тауып, 50 – ден астам жараќаттанды.

“ Хезбаллах” жауынгерлеріне ќарсы Израиль єскерлері батылдау ќимыл жасай бастады.

Яхуд Барак пен Мысыр (Египет) президенті Хосни М‰барак, Таяу Шыѓыстаѓы жаѓдайѓа байланысты Александрия ќаласында бас ќосты. Онда жасалған Уай – Плентейшн келісімі бойынша Израиль Иордан µзенініњ Батыс жаѓалауынан єскерлерінен алып кетуге мідеттенді. Яхуд Барак оѓан тез кірісетiнін Израиль телевизиясы арќылы хабарлады. Алайда Газа секторы мен Батыс жаѓалауда бейбітшілік орнамады. “Ислам жићады” жєне “Хамас” ±йымдары террорлыќ єрекетті кµбірек пайдалануѓа тырысты. Ол аймаќтаѓы жанжалды одан єрі µршітті.

Єу баста Израиль Ливанныњ оњт‰стігін ливан жєне палестин партизандарыныњ шабуылынан µзініњ солт‰стік аудандарыныњ ќауіпсіздігін ќамтамасыз ету ‰шін деген желеумен басып алѓан болатын. Алайда партизандарды тежеу оњайѓа соќпады. Олармен ќаќтыѓыстар кезінде Израиль єскерлерініњ шыѓындары да біраз болды. Наќ осы жаѓдай Израильді Ливанныњ оњт‰стігінен кетуге итермелеген еді. Єйтседе єскер єкетілгеннен кейін де тыныштыќ орнай ќоймады. “Хезболах” м±сылман экстремистік ±йымыныњ б±ѓан дейін ж‰ргізген операциялары ел аумаѓын басып алуѓа ќарсылыќ ретінде болѓандыќтан олардыњ ќимылы израильдіктер кеткеннен кейін тоќтауы м‰мкін. Ал Палестиналыќ ќарсыласу туралы б±лайша ‰міттенуге негіз шамалы. ¤йткені олардыњ к‰ресі палестиналыќтарды жарты ѓасырдан астам уаќыттан бері µз атамекендерінен аластаумен байланысты.

2001- жылы 6 - аќпанда Израильде болѓан премьер – министр сайлауында Ликуд партиясыныњ жетекшісі А. Шарон жењіске жетті. А. Шарон ‰кімет басына келгеннен бастап, Таяу Шыѓыста жаѓдай ушыѓып кетті. Палестиндік террористік ±йымдар Израильге ќарсы террорлыќ акттерді ±йымдастырды.

Израиль ‰кіметі Палестина Азат ету ±йымыныњ Рамалладаѓы резиденциясын атќылады. Ясир Арафатты террорлыќ ±йымдарды ќолдаушы деп айыптады.

2002 - жылы Израиль танктері Газа секторына басып кірді. Израильдіњ iс – ќимылдары салдарынан Рафиах ќаласы мен Газа секторында екі адам ќаза тапты.

2003 - жылы Израиль ‰кіметі Палестинаныњ «ХАМАС» ±йымына ќарсы кењ кµлемді соѓыс бастайтынын жариялады.[26]

Тель – Авив сонымен ќатар, егер автономия басшылыѓы лањкестіктіњ инфраќ±рылымына ќатысты ќажетті дењгейде шара ќабылдамаса, онда Палестинамен дипломатиялыќ ќарым – ќатынасын тоќтататынын мєлімдеді. М±ндай ресми мєлімдеме Израиль министрлер кабинеті кењесініњ ќорытындысынан кейін жасалды. Ќорѓаныс министрі Шауляй Мофаздыњ айтуынша, 19 – шы тамыздаѓы лањкестік дипломатиялыќ процестердіњ м‰мкіндігін жоќќа шыѓарды. Ал Палестина ‰кіметініњ µкілі Саеб Эрекат соѓыс бітімгершілікке бастайтын жол емес екенін кµлденењ тартты. Таяу Шыѓыстаѓы жаѓдайды реттеуде АЌШ президенті Д. Буш ±сынѓан “Жол картасы” жобасы ж‰зеге аспай отыр. Екі жаќта – Израильде, Палестинада бір – біріне айып таѓып, “Жол картасы” жобасыныњ ж‰зеге асуына кедергі болып отыр.

2004- жылы 22- наурызда Газа секторында Палестинаныњ рухани кµсемі, Хамас ќозѓалысыныњ жетекшісі Ахмед Ясин ќастандыќпен µлтірілді. Ќанды оќиѓа Ахмед Ясин жєне оныњ екі кµмекшісі автокµлікпен мешітке бара жатќан кезде Израиль єскери ±шаќтарыныњ атќылауы салдарынан орын алды. Аќпарат кµздерініњ мєліметтеріне ќараѓанда Ахмед Ясинніњ кµзін жою жµніндегі б±йрыќты Израиль премьер – министрі А. Шаронныњ µзі жеке берген. Оныњ артынша Ясинніњ ізбасары ХАМАС ±йымыныњ жетекшісі Абдель Азиз Єл – Райтисен Газа секторында автокµлікпен кетіп бара жатќан жерінде израильдік тік±шаќтыњ шабуылынан ќаза тапты. М±ныњ артынша Таяу Шыѓыста жања ќаќтыѓыстар туа бастады.[26]

2005- жылы 8- қаңтарда Шарм – аш – Шейх саммитінде тараптар (Египет, Иордания, Израиль, Палестина) бейбіт процесстің негізгі демеушісі «Төрттіктің»(БҰҰ,АҚШ,Еуроодақ,Ресей) теке- тіресті бейбіт реттеуді көздейтін «Жол картасы» жоспарына қайта оралуға шешім қабылдады. Израиль үкіметі Батыс жағалау мен Газа секторындағы барлық еврей қоныстарын жоюға шешім қабылдап, түрмелердегі 500 палестиндік тұтқындарды босатуды бастады. Израиль әскерлері Батыс жағалаудағы Иерихон қаласын Палестина ұлттық билігіне тапсырып, алда тағы 4 қаланы палестиндіктерге беруді көздеді.[27]

Өз кезегінде Палестина автономиясы құрамына көп жаңа адамдар кірген жаңа үкімет құрды.

Алайда 2005- жылдың 28 – ақпанындағы Тель – Авив диско клубтарының біріндегі палестиндік жанкешті Абдулла Бадранның терактісі осы тамаша басталған бейбіт процеске тосқауыл қойды. Израиль үкіметі бейбіт үрдісті жалғастырудан бас тартты. Палестиндік ұйымдардың ешқайсысы бұл терактіні өз мойнына алмады .

2006-жылдың 25- қаңтарында болып өткен Палестина Автономиясындағы парламент сайлауында батыста «террористік» ұйым деп есептелетін радикалды- діни бағыттағы ХАМАС ұйымы жеңіске жетіп, парламенттегі 132 орынның 74-ін иеленді. Исмайл Хания басқаратын өздерінің жаңа үкіметін жасақтады.

Халықаралық қауымдастық ХАМАС-тан Израильдың өмір сүруге деген құқығын мойындауды, террористік әдістерді қолданудан бас тартуды және Израильмен бейбіт келіссөздерді жалғастыруды талап етті. ХАМАС бұл талап- ты орындаудан бас тартқан соң, АҚШ пен Еуроодақ Палестина Автономиясына беріп отырған ірі қаржылай көмегін тоқтатып, ХАМАС пен оның үкіметіне 2007-жылдың маусымына дейін созылған халықаралық қаржылық блокада жариялады. Бұдан соң Батыс пен Израилдың қаржылай көмегі тек президент М. Аббастың әкімшілігіне, және оған қарасты әскери күштерді нығайту үшін ға- на бөлініп отырды.

Батыстың ірі қаржылай көмегінен айрылған соң, 2006-2007 ж.ж. елді терең әлеуметтік-экономикалық дағдарыс жайлады. Мемлекеттік қызметкерлер мен әскерилер жалақы беруді талап етті. ХАМАС үшін қаржылық дағдарыс ең қиын проблемаға айналды.

2006- жылдың 12- шілдесі күні Ливанның оңтүстігін бақылауға алған Х. Насралла басқаратын шииттік «Хезболла» тобы Израильдың солтүстігін ракета-минамётпен атқылап, Израильдың үш жауынгерін өлтіріп, екеуін тұтқынға алды. «Хезболланың» мұндағы басты мақсаты Газа секторында ХАМАС ұйымына қарсы әскери операция жүргізіп жатқан Израиль түрмелеріндегі палестиндіктерді босату болатын.

Бұған жауап ретінде Израиль «Хезболлаға» қарсы кең көлемді әскери операция бастады. Тек 14-тамызда БҰҰҚауіпсіздік Кеңесінің оқ атуды тоқтату- ға шақырған №1701 резолюциясы шыққаннан соң ғана ұрыс қимылдары тоқта- ды. Осылайша 2006 -жылдың 12- шілдесі мен 14 -тамызы аралығын қамтыған 2-Ливан соғысы болып өтті .

Соғыс нәтижесінде Израиль армиясы 120 жауынгерінен айрылып, 400-і жа- раланды. Одан басқа 44 израильдік азамат қаза тауып, 4262-сі жараланды. “Хез- болла’’500 жауынгерінен айрылды. Одан бөлек 1191 Ливан азаматы қаза тауып, 4409-ы жараланды. Соғыс екі елге де орасан зор материалдық-экономикалық шығын әкелді.

2006-2007 ж.ж. Автономияда ФАТХ пен ХАМАС ұйымдарының арасында билік үшін қанды күрес жүрді. Тек қаңтар айының соңғы күндері мен ақпанның 1-і аралығында ғана екі ұйымның өзара қақтығысынан 40 адам қаза болып, 60 шақтысы жараланды. Сондай-ақ екі ұйымның 50ден астам мүшесі із- түссіз кетті.[60]

2007- жылдың 6- ақпанында ФАТХ жетекшісі М. Аббас пен ХАМАС өкілі Х. Машал Сауд Аравиясының королі Абдалланың тікелей араға түсуімен Мекке қаласында «Меккелік келісімге» қол қойып, коалициялық үкімет құруға келісті. Келісімге сәйкес үкіметтегі 8 министрлік ХАМАС, 6 министрлік ФАТХ, қал- ған 4 министрлік парламенттегі ұсақ 4 партияның өкілдерінен тұратын болып келісілді.

2007- жылдың мамыр айында Ливандағы палестиндік «ФАТХ аль-Ислам» атты радикалды-діни ұйымы мен Ливан армиясының арасында қанды қақтығы- стар болып, жүз шақты адам қаза тапты, «Нахр аль-Барид» лагеріндегі 400 мыңға жуық палестиндік басқындардың жартысына жуығы лагерді тастап кетуге мәжбүр болды. Ливандағы палестиндік босқындардың әлеуметтік-саяси салаларда жергілікті халықпен құқығының тең болмауы олардың арасында радикалды топтардың тууына негіз болып, нәтижесі осындай жағдайға әкелген болатын.

2007- жылдың 8- маусымында Израиль үкіметі Сирия басшылығына екі елдің ала ауыздығын бейбіт шешуге бағытталған бірнеше ұсыныстар жолдады. Әлем бұл жаңалықты «сенсация» деп бағалады. Дәлірек айтқанда егер Сирия Иранмен және террористік ұйымдармен байланысын үзіп бейбіт келісімге қол қойса, Тель-Авив 1967- жылы соғыс кезінде Израиль әскері басып алған Сирияға тиесілі Голан қыраттарын оған қайтаратынын мәлімдеді.

«Меккелік келісімге» қарамастан ФАТХ пен ХАМАС ұйымдарының арасын- дағы күрес одан әрі өрістеді. Мәселен 9 маусымда екі ұйымның өзара қақтығы- сынан 80-нен астам адам қаза тапты. ХАМАС жауынгерлері Газа секторында М. Аббасқа қарасты қауіпсіздік қызметінің штабын жарып, оның мүшелерін Га- за аймағынан қуып шықты. 14- маусымда М. Аббас елде төтенше жағдай жариялап БҰҰ-нан халықаралық бітімгершілік күштерді Газаға жіберуді сұр-

анды. Осыдан соң Газа секторы толығымен ХАМАС-тың, ал Иордан өзенінің батыс жағалауы ФАТХ-тың қолына көшіп, Автономия өз ішінде екіге бөлінді.[58]

Маусымда халықаралық қауымдастық қаржылық блокаданы тоқтатып, Автономияға қаржылай көмегін қайта жалғастырды. Маусымның 3-і күні БАӘ, ал 10 маусымда Еуроодақ бюджеттік сала қызметкерлерінің жалақысын төлеу үшін Автономияның қаржы министірлігіне 80 млн доллар қаржы бөлді.

2007- жылдың желтоқсан айында АҚШ-тың Аннаполис қаласында араб-израиль проблемасын бейбіт шешуге бағытталған халықаралық конференция болып өтті. Оған 40 тан астам мемлекет пен халықаралық ұйымдардың өкілдері қатысты. Бұл конференцияда М. Аббас пен Э. Ольмерт «Жол картасы» жоспарына сәйкес 2008- жылдың аяғына дейін тәуелсіз Палестина мемлекетінің құрылатындығы жайлы бірлескен мәлімдеме жасап, өзара түсіністік жайлы құжатқа қол қойды. Сондай-ақ конференцияда осы мәлімдеменің іс жүзіне асуын және «Жол картасы» жоспарының барлық талаптарының орындалуын бақылау үшін АҚШ, Израиль және Палестина өкілдерінен тұратын үшжақты комиссия құру туралы шешім қабылданды.[61]

Иран үкіметі және палестиндік радикалдық ХАМАС, «Исламдық джихад» ұйымдары, Ливандық «Хезболла» ұйымы ,Аннаполис конференциясын қатаң айыптады. ХАМАС ұйымы өзінің жарты миллионға жуық жақтастарын Газа кө- шелеріне бастап шығып, Израиль мен бейбіт келіссөздердің жүргізілуіне қарсы- лық акциясын өткізді.

«Исламдық джихад» ұйымының бас хатшысы А.Р. Шалах өз мәлімдемесінде конференцияның басты мақсаты «Иранға шабуыл жасауға мүмкіндік беретін американ – израил – араб одағын құру» деп атады.[ 61]

Қазақстандық зерттеуші Е. Пастуховтың пікірінше бұл мәлімдеменің жаны бар. Е. Пастухов оған дәлел ретінде конференцияға Израиль мен ресми байланысын үзген Сирия мен Сауд Арабиясы өкілдерінің қатысып, конференция жөнінде жақсы пікір білдіруімен түсіндіреді.