2. Ғылыми танымның әдістері мен ғылыми ақиқаттың ерекшелігі. Ғылыми және ғылыми емес білімнің демаркация мәселесі



бет1/2
Дата15.03.2024
өлшемі17.96 Kb.
#495741
түріРеферат
  1   2
. Ғылым инстутут ретынде, БТ-301, Алиманова.А


Алихан Бөкейхан атыңдағы университет


Реферат

Тақырып : Ғылым әлеуметтік институт ретінде.


Орыңдаған : Алиманова Алида


Тексерген : Аймханова Гульмира Кырыкбаевна
Семей 2023
Жоспар:
1. Ғылым - білім, қызмет, әлеуметтік институт ретінде.
2. Ғылыми танымның әдістері мен ғылыми ақиқаттың ерекшелігі. Ғылыми және ғылыми емес білімнің демаркация мәселесі.

Ғылым - білім, қызмет, әлеуметтік институт ретінде.
Қазіргі эпистемология ғылым болмысының үш аспектісін бөліп көрсетеді: білімнің ерекше жүйесі ретінде, өзінің «технологияларымен» және әдістерімен танымдық іс-әрекет ретінде, әлеуметтік институт ретінде. Д. Норт «қоғамдағы ойын ережелері, немесе … адам жасаған адамдар арасындағы қарым-қатынасты ұйымдастыратын шектеу шеңбері». М. Вебер әлеуметтік институт –бұл, ең алдымен, әлеуметтік әрекетке бірлесіп қатысуға мүмкіндік беретін индивидтердің бірігуінің формасы екенін атап өтті. Әлеуметтік институттар қоғамның басты құрылымдық элементтері ретінде қаралуы мүмкін, олар арқылы коммуникация жүйелері ұйымдастырылатын, интеграцияланатын және реттелетін әлеуметтік іс-әрекеттердің ерекше құндылық-нормативтік үлгілері болып табылады. Басқаша айтқанда, әлеуметтік институт – бұл ақпараттық-коммуникативтік қажеттіліктерді қанағаттандыру арқылы белгілі бір мақсаттарға жету үшін құрылған әлеуметтік коммуникацияның қалыпты статус-рөлдік жүйесі. Әлеуметтік өмірді ұйымдастырудың салыстырмалы түрде тұрақты нысандары бола отырып, әлеуметтік институттар күнделікті өмірді тұрақты құрылымдау арқылы әлеуметтік сабақтастық және белгісіздікті азайту функцияларын орындайды. Әлеуметтік институттар қоғамдық өмірдің тұрақтылығын қамтамасыз етеді, өйткені қоғам мүшелерінің әлеуметтік қатынастар аясындағы іс-әрекеттерін реттейді, олардың мүдделерін, ұмтылыстары мен іс-әрекеттерін интеграциялайды, әлеуметтік бақылауды жүзеге асыруға ықпал етеді.
Қандай да бір жаңа әлеуметтік институттарды құру процесі, сондай-ақ қандай да бір қоғамдық қатынастарды құқықтық және ұйымдастырушылық тұрғыдан бекіту, яғни қызметті және қоғамдық қатынастарды формализациялау процесі әлеуметтік Институционализация деп аталады. Институционалдау барысында ұйымдастырылмаған қызмет пен формальды емес қатынастар қалыптасуда,бұл бірінші орынға регламент пен билікті реттеу шығатын ұйымдастырушылық құрылымдарды құруға алып келеді. Жеке субъектіге қатысты әлеуметтік институттың мәжбүрлеу сипатын Э. Дюркгейм, Т. Парсонс атап өтті.
Ғылым әлеуметтік институт ретінде-бұл ғылымның қызмет етуі мен дамуын, еңбектің қоғамдық бөлінісі құрылымындағы ғылыми қызметтің орнын, оның әлеуметтік-мәдени кеңістіктегі функцияларын және басқа да әлеуметтік институттармен өзара қарым-қатынасты қамтамасыз ететін әлеуметтік коммуникациялардың қалыпты статустық-рөлдік жүйесі.
Әлеуметтік институт ретінде ғылымның жұмыс істеу шарттары: қызметі ғылыми этос принциптерімен реттелетін ғалымдар қоғамдастығының, белгілі бір материалдық құралдармен жабдықталған және өз қызметін формальды-құқықтық регламентке сәйкес жүзеге асыратын мекемелердің болуы болып табылады. XX ғасырдың «институционалдық» ғылым социологиясының негізін қалаушылардың бірі Роберт Мертон ғылыми этос жазылмаған және заңды түрде ресімделмеген, бірақ ғылыми қоғамдастықтың барлық мүшелері мойындайтын және орындайтын мынадай ұйғарымдардың жиынтығы екенін көрсетті: ұжымизм (ғылыми еңбектің жалпыға ортақ сипатын көрсететін, ғылыми нәтижелердің жариялылығын болжайтын принцип, онсыз ғылым дами алмайды), универсализм (шынайы ғылыми білімнің объективті сипаты бар фактіні көрсететін принцип, оның мазмұны оны кім және қашан алуға), ұйымдастырылған скептицизм (ғылыми теорияларды, сондай –ақ ғылыми іздеу стратегияларын сыни қайта пайымдаудың талабы), риясыз (жалғыз мақсатқа қызмет ету-шындықты ұғыну, бұл беделді тәртіптің барлық ұғымдарынан, жеке пайдасынан, айналмалы кеуектерден және т. б. бас тартуды көздейді).
Бірақ ғылыми этостың өлі компоненттеріне тағы екеу қосу керек: ғылыми қоғамдастықтың барлық мүшелерінің ғылыми құзыреттілік талаптарын, өйткені ғылыми даулар, ғылыми қызметтің нәтижелерін бағалау және тану мәселелерін билік пен жұртшылық шеше алмайды. Мысалы, тек ғалымдардың өздері ғана қандай да бір ғылыми технологияларды енгізудің орындылығын бағалай алады, оларға алдын ала сараптама жүргізе алады, жаңа материалдарды пайдалану деңгейі, автоматтандыру деңгейі, пайдалану қауіпсіздігі, жылдам жаңғырту қабілеті және т. Б, қайталауға тыйым салу-басымдық қағидатын сақтауды қамтамасыз ететін плагиат. Бұл қағидат дәстүр жағдайында жұмыс істемейтінін атап өткен жөн, білім «қолдан қолға» беріліп, бұл «нормадан»ауытқуға тыйым салуды және әрекеттерді қайталауды көздейді. Ғылыми этостың бөлінген принциптері мен нормалары ғалымдардың әрбір бірлестігі үшін міндетті болып табылады, бұл ғылымды әлеуметтік институт ретінде жеке құбылыс ретінде жасайды.
Ғылымның әлеуметтік институт ретінде қалыптасуының ерекшелігі ғылымның әлеуметтік институтталуының Тарихи алдында когнитивті Институционализация рәсімі болып табылады. Әдетте әлеуметтік институционализация когнитивті құрамдас бөлікті қажет етпейді.


Достарыңызбен бөлісу:
  1   2




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет