Тарау 3. Қарағанды облысының территориялық стратегиялық даму сипаты

Индустриалдық парк

2003 жылдың 8 қаңтарындағы ҚР «Инвестициялар туралы » заңына сәйкес жоғарыда көрсетілген өндірістерге приоритеттік бағытта болғандықтан инвестициялық артықшылықтар беріледі. Бұндай артықшылықтардың берілуі – капитал мен технологиялар тартуда және жаңа ғылыми бағыттағы жоғары қосымша құнды өнім өндіруде маңызды ынталандыру шарасы болып отыр.

Теміртау қаласында ӘКК «Сары-Арқа» арқылы индустриалдық (өндірістік) зона соғылады. Бұл өндірістік зонаның мақсаты – өндірістік кәсіпкерлікті жедел дамыту үшін отандық және шет елдік инвестиция тарту болып отыр.

Индустриалдық зона соғудың негізгі талаптарының бірі- техникалық инфрақұрылым және оның орналасқан жері.

Индустриалдық зона тиімді жұмыс істеуі үшін төмендегідей жағдайлар тудырылу керек:

• 
  30 га – кем емес жер учаскесі бөліну керек;
  
• 
  магистральдық коммуникацияларға дейінгі ара қашықтық – 20 км аспауы керек;
  
• 
  негізгі транспорттық бағыттарда орналасуы тиіс;
  
• 
  дамыған және жеткілікті инженерлік инфрақұрылым болуы шарт;
  
• 
  кеңселік және қоймалық бөлмелер саны жеткілікті болуы керек және әлеуметтік тұрмыстық жағдайлар шешілген болуы тиіс;
  
• 
  наличие доставочного количества рабочих кадров.
  

Қазіргі уақытта Қарағанды облысында индустриалдық зона жұмыс істеу үшін барлық жағдайлар жасалған:

• 
  бірінші алаң көлемі – 940 га, халықаралық «Алматы- Екатеринбург» автомагистраліне жақын орналасқан;
  
• 
  екінші алаң республикалық дәрежедегі «Қарағанды – Павлодар», автомагистраліне жақын орналасқан;
  

2003 жылың 8 қаңтарындағы «Инвестициялар туралы» ҚР Заңы бойынша инвестициялық жеңілдіктер алуға жатпайтын жаңа өндіріс орындарының келешекте ашылуына байланысты, жақсы техника экономикалық негіздемесі бар кәсіпорындар үшін Теміртау қаласында Индустриалдық зонаның негізінде арнайы экономикалық аймақ АЭА құру мүмкіндігін қарастыру керек.

Арнайы экономикалық аймақта жұмыс істеп жатқан компанияларға салықтық және кедендік жеңілдіктер беріледі. Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес АЭА территориясында еркін кеден зонасының үрдісі бойынша жұмыс жүргізіледі. Бұл- жоғары дәрежелі қосымша құнды ғылыми негізделген өнімдер шығаруға жағдай туғызады.

Салық және кеден заңдарында қарастырылған жеңілдіктерден басқа, түрлі формадағы субсидия ретінде қаржылай жеңілдіктер беріледі. Салық, кеден, қаржы жеңілдіктеріне қоса, жер учаскелері мен өндірістік ғимараттарды жалға беру бағасы мен коммуналдық төлем арзандатылып, оларға кәсіпорынды тіркеуден өткізу және шет елдік азаматтардың келіп- кету жөнінен әкімшілік жеңілдіктер беріледі.

2007 жылдың 14 сәуір ҚР өндірістік министрлігіне бірінші индустриалдық паркте «СЭЗ Металл өңдеу және машина жасаудан АЭА», екіншісінде «Кремний АЭА» құру туралы ұсыныс болды.
Қарағанды облысында арнайы экономикалық аймақ құрудың алғышарттары

Облыс артықшылықтары:

• 
  Қарағанды қаласы бойынша халық саны- 446,2 мың адам, Теміртау қаласында -170,7 мың адам болып отыр.
  
• 
  Орналасу жері -
  
  • 
    Ел орталығында
    
  • 
    Ірі қарағанды-теміртау агломерациясының территориясында (616,9 мың адам)
    
  • 
    кластері «Металлургия мен металл өңдеу »
    
• 
  Индустриалдық зонаның географиялық және әкімшілік жағынан жақын орналасуы, БКК «Сары-Арқа», Технопарк «UniScienTech»
  
• 
  Энергетика жағынан қуатты болуы
  
• 
  Шикізат көздерінің болуы
  

- Металлургиялық кремний өндіру

-Қүрылыс материалдарын өндіру

Транспорттық-логистикалық:

«Алматы- Екатеринбург» халықаралық автомагистраль

Республикалық дәрежедегі «Қарағанды – Павлодар» автомагистралі

Маандар потенциалы:

Қарағанды облысында мемлекеттің ғалымдарының 12% жиналған.

Қарағанды –теміртау қалалырнда 2005/2006 оқу жылының басында :

• 
  19 колледжде - 23043 оқушы,
  
• 
  15 кәсіптік-техникалық оқу орындарында– 6923 оқушы,
  
• 
  13 жоғары оқу орындарында - 63998 студент оқиды.
  

• 
  Жергілікті және шет елдік инвестициялар тарту
  
• 
  Машина жасау өндірісінің даму нүктесі
  
• 
  Жоғарғы қосымша құнды өнім экспорты
  
• 
  Қарағанды, Теміртау және сол маңда тұрып жатқан халықты жоғары айлықты жұмыспен қамтамасыз ету
  

бизнес-парктің негізгі міндеті- технологиялар трансферті және субконтрактинг пен аутсорсинг арқылы ғылым жаңалықтарын өндіріске енгізуге жағдай жасау болып отыр.

Алғашқы кезеңде бұндай технопарктер коммерциялық емес мекемелер болуы мүмкін, олар тек қана инвестициядан пайда алуды көздемей, өзіндік құнын өтей алатын қауіпті инновациялық жобаларды іске асыру мақсатында инкубациялық орта құруға ұмтылған кәсіпорындар болуы керек. Олар төмендегідей сипатта болуы керек:

• 
  компанияларға, соның ішінде, жас компанияларға, шағын және орта бизнеске, толық комплексті инфрақұрылымдар ұйымдастырып, керек болған жағдайда аутсорсинг негізінде менеджерлік қызмет көрсетіп, субконтрактілік қатынастың ұйымдастырушылары болуы керек;
  
• 
  қызмет көрсету бағасы жас компаниялар пайдалана алтындай болуы керек және бизнесті өзін өзі қамтамасыз ететін компаниялар есебінен жасауға жол бермеу керек;
  
• 
  өз бетінше заңды тұлға болуға мұқтаж емес кезеңде технологиялық ұжымдарға заңды жамылғы ретінде қызмет көрсету керек;
  
• 
  жаңа кәсіпкерлер мен компанияларға ашық болу;
  
• 
  шеберлер мен пайдаланушылардың белсенді және келісімді әрекет етуі үшін «электрондық дүкен» және инновациялық қызмет құру арқылы виртуалды орта ретінде жәрдем беру керек;
  
• 
  кластерге енген кәсіпорындардың бір – бірімен бірлесіп әрекет етуі- корпоративтік ақпарат жүйесін жасауға мүмкіндік береді.
  

Прототиптеу технологиясының негізіне заттардың компьютерлік үш өлшемді үлгісін жасау, САМ-технологиясы арқылы СAD көрсеткіштерін технологиялық құрал жабдықтарда материализациялау жатады.

Инновациялық өнімді нарықққа шығару мақсатында технологиялық тізбекті одан ары дамыту керек, демек өндірістік тәжірибе өнеркәсіптерін ашып, онда жаңа технологияларды сынақтан өткзу керек.

Бұл бағыттағы ең бірінші қадамды қазір технологиялық инжиниринг және трансферт Орталығы Ұлттық Инновациялық Қормен бірлесе отырып, "Машина жасау салаласының жоғары технологиялық Орталығы" атты жобасын "UniScienTech" технопарк базасында жүргізіліп отыр.

Орталықта тау кен өндірісіне машина жасау өнеркәсібінің қазіргі заманғы технологияларын ендіріп, оларды пайдалану жұмыстары жүргізіледі.

Аймақтың экономикалық потенциалын күшейтудің айрықша құралы ретінде жалпы экономиканың негізі болатын трансұлттық корпорациялар құру керек.

Қазақстан Дүние жүзілік сауда ұйымына кіргеннен кейін тек трансұлттық корпорациялар ғана басқа бәсекелестермен табысты түрде белдесе алады.
Кластерлік даму

Облыс экономикасын түрлендірудің айрықша «өсу нүктесіне», «Металлургия мен и металл өңдеу», «Фармацевтика», «Құрылыс материалдар». Кластерлері жатады. Аймақтың қара және түрлі түсті металладар саласы бойынша ААҚ «Миттал Стил Теміртау» және ЖШС «Корпорация «Қазақмыс» сияқты негізгі өндірістік компаниялар төңірегіне 200 жуық құрал жабдықтармен қаматамасыз етуші өнеркәсіптер топтасқан, оларға машина жасау және метал өңдеудің 30 астам тұтынушы өнеркәсіптері кіреді, олар қорғасын өңдеу, шойын, ақ мыс, катодтық мыс, мыстан жасалған сымдар өндіруші өнеркәсіптер болып отыр.

Ғылыми зерттеу, инновациялық потенциал және қазіргі заманғы тәжірибе базалары «Фармацевтика» кластерін жасақтаушы ретінде болып отар.

Фармацевтикалық кластерды ынталандыру жұмыстарын жүргізу фармацевтика саласының жалпы даму мәселелерін шешіп бере алады: отандық фармацевтика кәсіпорындарының ара қатынасын, ғылыми өндірістік потенциал мен материалдық табиғи ресурстарды рационалды түрде пайдалану, бәсекеге қабілетті өнеркәсіп өнімін өндіру мәселелерін шешуге ықпал етеді.

Қарағанды облысы ғылыми және мамандар жөнінінен жеткілікті түрде қамтамасыз етілуіне, дамыған дәріханалар жүйесінің барлығына және географиялық жағдайы бойынша Орталық Қазақстанда орналасуына байланысты республиканың фармацевтикалық кластер жағынан орталық ядросы болып отыр.

Құрылыс материалдар кластеры тұрғын үйлерге деген сұраныс негізінде дамып отыр (Тұрғын үй құрылысының мемлекеттік бағдарламасы, көпқабатты пәтерлерге деген сұраныс пен жеке меншік құрылыс) және өндірістік, азаматтық құрылыстың басқа түрлері даму үстінде, бәсекеге сай өнім бере алатын, инновациялық құрал жабдықтармен қамтамасыз тілген құрылыс компаниялары мен заводтарының бірталай қатары өсіп отыр.

Аймақ кластерлерінің дамуын тежеуші факторларға кластерлердің монополистік құрылымдық қатынастары жатады («Металлургия мен метал өңдеу»), ол дегеніміз бизнес пен жергілікті үкімет өкілдерінің кластерлер ұғымын, олардың маңызын жете түсінбей отырғандығын және аймақ өнеркәсіптерін кластерлерге топтастыру керектігін, сонымен бірге жергілікті бизнесті кооперацияғы біріктірудің төмендігін, кәсіпкерлер мүддесін қорғаушы мекемелердің жұмысының тиімсіздігін көрсетеді.
Мақсатты жүзеге асыру бағдарламалары

1. 
   «Қазына» ТДҚ, Дүние жүзілік даму банкы мен жеке компаниялар арқасында аймақты дамыту қорын құру
   
2. 
   30 корпоративтік жетекшілер атты бағдарлама аясында компанияларды дамыту
   
3. 
   БКК «Сары-Арқа» және «UniScienTech»технопарктің Индустриалдық паркпен байланысын жақсарту және АЭК құру
   
4. 
   Приориттетік салалар бойынша жаңа өндірістерге институтционалдық көмек көрстеу
   
5. 
   Шаруашылық субъектілерінің инновациялық ынталылығын арттыру және экономика секторына инвестициялар тарту
   
6. 
   Салалардың технологиялық тізімінің негізгі кезеңдерін құраушы өндірістерді қалыптастыру және алғашқы кезеңде тауар өндіруді арзандату арқылы бәсекеге қабілетті тауарлар өндіру мүмкіндігін тудыру ( қарқынды жобалар тарауын қараңыз)
   
7. 
   Қызмет көрсету саласын дамыту
   
8. 
   «Металлургия және метал өңдеу», «Фармация», «Құрылыс материалдары кластерлерін дамыту
   

Мақсат 1, жүзеге асырушы бағдарламалар мен жобалар кестесін «Болжамнан жобаны іске асыру» матрицасынан көруге болады.