3 Ɉԕɭɥɵԕɬɚԕɨɥɞɚɧɵɥԑɚɧɲɚɪɬɬɵɛɟɥɝɿɥɟɪ Грамматикалық материалдар



Pdf көрінісі
бет60/191
Дата19.07.2023
өлшемі3.57 Mb.
#475728
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   191
811-001-001к-20 КазЯзык 11 каз УЧЕБНИК ОГН Book

98
5.
Үш топқа бөлініп, тап сыр ма лар ды орын даң дар.
1-топ. Ал ғаш қы оқы лым мә ті ні не күр де лі жос пар құ рың дар. 
лгі:
І Кі ріс пе
1.1.
ІІ Не гіз гі бө лім
2.1.
2.2.
2.3.
ІІІ Қо ры тын ды
3.1.
2-топ. 9–10-сы нып та өтілген материалдарды еске түсіріп, екінші
оқылым мәтініне тезистік жос пар құрыңдар.
3-топ. Желдің пайдасы мен зиянын саралап, төмен де гі кестені тол-
ты рыңдар.
Желдің пайдасы
Желдің зияны
6.
Мәтіндердегі ақпараттарды ғаламдық (отандық) мәселелермен бай-
ла ныс ты рып, сұрақтарға жауап бере отырып, «Жел энергиясын 
қаншалықты тиімді пайдаланып жатырмыз?» тақырыбында пі кір 
ал ма су ұй ым дас ты рың дар.
1. Қазақстанда жел энергиясын дамытуға қолайлы аймақ-
тың көп болуына қарамастан, не себепті 1% қана бала-
ма лы энергия көздерін пайдаланып отырмыз?
2. Бұл мәселені шешуде «ЭКСПО-2017» көрмесінің рөлі 
қандай?
3. «Қазақстан-2050» Стратегиялық жоспарында тұ ты натын 
энергияның 50%-ін баламалы энергия сек 
то 
ры 
нан алу 
жос парлануда. Осыған еліміздің дайынды ғы қандай?
7.
Екі тапсырманың бірін орындаңдар.
1. Ғылыми стильдің ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды 
қолданып, жел энер гия сы ту ра лы мақала жа зың дар.
2. «ЭКСПО – жаңғырудың қозғаушы күші» тақырыбында пре зен-
та ция дайындаңдар.


99
§2.
 
Ни ко ла Тес ла. Электр энер гия сы
1.
Мәтінді оқып, алған әсерлеріңді талқылаңдар. Тілдік құрал дары 
арқылы стилін ажыратыңдар.
Ни ко ла Тес ла (1856–1943) – да ныш пан фи зик, ин же нер, 
элект ро тех ни ка жә не ра диотех ни ка са ла сының өнер тап-
қы шы, ұл ты – серб.
Оны 
«әлем нің 
пат ша сы, 
най за-
ғай ды ба ғын ды ру шы жә не ең би ік са -
на ның ие сі» деп атай тын. Ни ко ла Тес ла 
1856 жы 
лы шіл 
де 
нің 9-ынан 10-ына 
қа ра ған тү ні қат ты най за ғай бол ған да 
ту ған. Бо сан ды рып ал ған кін дік ше шесі 
на ным-се нім ге бай ла ныс ты най за ғай ды 
жа ман дық қа бол жа ған. Ол ша қа лақ тың 
қа ра тү нек тің ба ла сы бо ла ты нын ай та-
ды, бі 
рақ ана 
сы оған қар 
сы шы 
ғып: 
«Жоқ, ол Күн сәу ле сі нің ба ла сы бо ла-
ды», – дей ді.
Тес ла ның биог ра фы Бер нард Карл-
сон ның ай ту ын ша, ға лым та ма ша ин тел лектіге ие бол са да, 
идея лар ды іс ке асы ру ға жоқ екен. Тран сат лан ти ка лық ра дио -
ны жа сап шы ға ру ға бай ла ныс ты жа рыс ке зін де Тес ла өзі нің 
де меу ші сі мен іс кер лік се рі гі Джон Мор ган ға лез де бай ла ныс 
жа сау дың жа ңа тә сі лін ба ян дай ды. Оның мә ні – бир жа да ғы 
ба ға бел гі леу лер мен те лег рам ма лар оның зерт ха на сы на ба-
ғыт талып, ал Тесла код тап, әр қай сысы на жа ңа же лі та ға йын -
дап отыр ған. Тес ла ның тү сін ді руі бой ын ша, кей ін ха бар ла-
ма лар бір қол ға сыя тын құ рыл ғы ларға та ра ты ла ды. Бас қа ша 
айт қан да, ол мо биль ді бай ла ныс пен ға лам тор дың но бай ын 
кел тір ген. «Тесла ақ па рат ты же ке адам ға жі бе руді бі рін ші 
бо лып ой лап тапқан», – деп жа за ды Карл сон. Со ны мен қа тар 
ғалым ра дио ло ка тор, рент ген, сәу ле лік қа ру мен ра дио астро-
но мия жай лы идея лар ды ой лап тап қа ны мен, оларды іс ке 
асыр ма ған.
Тес ла жай лы көп та рал ған аңыз дың бі рін де ол өзі нің 
ман хэт тен дік 
зерт ха на сын да 
жер 
сіл кін ді ре тін 
мә ши не 
құ рас тыр ған де лі не ді. Ға лым өзінің бір сы на ғын да бү кіл 


100
бір ау дан ды қи ра та жаз да ған. Не гі зін де, Тес ла ның құ рыл-
ғы сы – жер сіл кін ді ре тін мә ши не емес, жо ға ры жиі лік ті 
ме ха ни ка лық ос цил ля тор бол ған. Плат фор ма ның ас тын да 
ор на лас қан пор шень оны қат ты ді ріл дет кен.
Тес ланың кі тап тар ды, су рет тер ді, жа ңа өнер та быс тар ды 
миын да ұзақ сақ тап жү ре ала ты н, ны сан дар ды бір көр ген де, 
оны то лық тай елес те те ала тын қа сие ті бол ған, ол ны сан дар ды 
үш өл шем де (3D) көз ал ды на әке ле ала тын. Бұл қа бі ле ті оны 
ба ла ке зі нен қи нап ке ле жат қан үрей лі түс те рін ба қы лау ға 
алу ға кө мек тес ті.
(reactor.inform.kz)


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   191




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет