8-дәріс. Тұтас педагогикалық үдерістегі тәрбиенің мәні мен мазмұны.
Жоспары:
1. Мақсат - ғылыми категория және тұлғаның идеалдық моделі. Тәрбиенің мақсаты -
тұтас педагогикалық үдерістің жүйетүзуші факторы.
2. Педагогикалық үдерістегі мақсаттардың иерархиясы. Тәрбиенің мақсаты - нақты
тарихи құбылыс.
3. Әлемдік және ұлттық мәдениет – тәрбие мақсатын анықтаудың әдіснамалық негізі.
4. ТПҮ-нің қозғаушы тетіктері ретінде тәрбиенің құралдары, формалары, әдістері
туралы түсінік, олардың өзара байланысы мен бір-біріне тәуелділігі.
5. Оқушылармен тәрбиелік жұмыс формаларының негізгі топтары: мектептік өмірді
басқару және өзін-өзі басқару формалары; танымдық формалары; қызықтырушылық
формалары және т.б.
6. Тәрбие әдістерін жіктеу және оларды дайндаудың өлшемдері.
Дәрістің негізгі мазмұны
Тәрбие процесі (ТП) - күрделі динамикалық жүйе. Бұл жүйенің әр компоненті өз
кезегінде өзіндік компоненттері бар жүйе ретінде қаралады. Қолайлы анықтау шектерін
қолдану арқылы әрқилы жүйе мен құрылымдар түзуге болады. Қазіргі теориялық
педагогикада ТП талаптарымен құрылған мынадай жүйелері белгілі: ТП мақсаты, міндеті,
мазмұны, процестің өту жағдайлары, тәрбиеші мен тәрбиеленушінің қарым-қатынасы,
тәрбие іс-әрекетінің қолданылатын әдістері мен формалары, процестің даму кезеңдері және
т.б. Солардың кейбіреулерін қарастырайық:
Мақсаттық талап ТП-нің құрылымын шешуге бағытталған міндеттердің бірізділігін
білдіреді. Қазіргі мектеп жағдайында тәрбие процесінің бағыттары мынадай: үйлесімді, жан-
жақты дамыту мақсатын есепке ала отырып, тұлғаны біртұтас қалыптастыру; азаматтық
құндылықтар, әлеуметтік-бағдарлы мотивация, ақыл-ой, эмоционалдық және еріктік үйлесім
ауқымы негізінде тұлғаның адамгершілік сапаларын қалыптастыру; оқушыларды ғылыми,
мәдени және өнер, т.б. қоғамдық құндылыққа қатыстыру; қоғамның демократиялық
өңделуіне, тұлғаның құқық-тары мен міндеттеріне сәйкес өмірлік позицияға тәрбиелеу;
тұлғаның мүмкіндіктері мен тілектерін, сонымен бірге әлеуметтік талаптарын ескере
отырып, оның икемділігін, ептілігін және қызығушылығын дамыту; - оқушылардың
даралық және қоғамдық түсінімдерін дамытатын танымдық іс-әрекет ұйымдастыру; тұлғаны
|