31. Минералдық-шикізат ресурстарын кешенді қайта өңдеу және оның маңызы
Химия өнеркәсібіндегі энергия ресурстарына сипаттама беріңіз
жүктеу/скачать 33.24 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 36. Химия өнеркәсібінде қолданылатын энергия түрлері
| 35. Химия өнеркәсібіндегі энергия ресурстарына сипаттама беріңіз
Энергетикалық ресурс-бұл жабдықтың белгілі бір деңгейінде энергиямен жабдықтау үшін пайдалануға болатын энергия қоры. Бұл кең ұғым "энергия тізбегінің" кез-келген буынына, энергияны тұтыну сатысының табиғи көзінен жолдағы энергия ағынының кез-келген кезеңіне қатысты. Энергия ресурстары жіктеудің мақсаттары мен міндеттеріне қарай жіктеледі. Егер біз энергия ағынының кезеңдерін негізге алсақ, онда энергия ресурстарының, энергия көздерінің келесі түрлерін қарастырамыз: - табиғи энергетикалық ресурстар, олар өз кезегінде мыналарға бөлінеді: отын: органикалық отын—көмір, мұнай, газ, тақтатас, шымтезек, Отын және басқалары (мысалы, битуминозды құмдар); ыдырайтын материалдар (ядролық отын) – уран 235 және 238; отын емес: гидроэнергетика, күн, жел, толқындар, теңіз толқындары, геотермалдық энергия және басқа да түрлер (мысалы, мұхит тереңдігі мен жер бетінің температуралық потенциалдар айырмашылығының энергиясы).); - тазартылған (байытылған) энергия ресурстары: брикеттер, концентраттар, сорттық көмір, өнеркәсіптік өнім, шлам, елеу; - қайта өңделген энергия ресурстары: ашық түсті мұнай өнімдері, мазуттар, өзге де қара түсті мұнай өнімдері, кокс, жартылай Кокс, Кокс ұсақтары, ағаш көмірі, шайыр, антрацит; - түрлендірілген энергетикалық ресурстар: электр энергиясы, лот, Сығылған ауа және газдар (азот, оттегі, сутегі, аргон, оксид, көміртек және т. б.), генераторлық газ, кокс газы, тақтатас газы, мұнай өңдеу газы, биогаз және басқалары (мысалы, сапасы төмен көмірден алынатын сұйық отын); - жанама (қайталама) энергия ресурстары: жанғыш өндірістік және өндірістік емес қалдықтар (қатты, сұйық, газ тәрізді); жылу қалдықтары (негізінен сұйық және газ тәрізді); өнімдер мен аралық өнімдердің (қайта бөліністердің) артық қысымы. 36. Химия өнеркәсібінде қолданылатын энергия түрлері Химия өнеркәсібінде энергияны шығарумен немесе шығындармен немесе өзара түрлендірумен байланысты әртүрлі процестер жүреді. Энергия тек химиялық реакцияларды жүргізуге ғана емес, сонымен қатар қосалқы операцияларды жүргізуге – материалдарды тасымалдауға, майдалауға, сүзуге, газдарды сығуға және т.б. жұмсалады. Химиялық өндірістің энергия сыйымдылығының көрсеткіші алынатын өнім бірлігіне жұмсалатын энергия шығыны болып табылады. Ол кВт/сағ, ккал, кДж санымен немесе өнімнің салмақтық немесе көлемдік бірліктерін өндіруге жұмсалған отын (т, кг, м3) санымен айқындалады, мысалы, кВт*сағ/т, т/т, кг/м3 және т.б. әртүрлі химиялық өнімдерді алуға жұмсалатын энергия шығыны бірдей емес, жоғары және төмен энергия сыйымдылығы бар өндірістер бар. Химиялық кәсіпорындарда энергияның әртүрлі түрлері қолданылады. Химия өнеркәсібі тұтынатын барлық энергияның 40%-электр, 50% - жылу, 10% - отын. Химиялық өндірістің энергия сыйымдылығы (алынатын өнім бірлігіне жұмсалатын энергия шығыны) - өндіріс тиімділігінің аса маңызды көрсеткіштерінің бірі. Энергия әртүрлі бірліктерде (кДж, кВт / сағ және т.б.), оның ішінде шартты отын бірліктерінде (1 кг қатты отын немесе 1 м3 жану жылуы 29,3 МДж газ тәрізді) көрінеді. Химиялық өндіріс энергияны көп қажет ететіндердің қатарына жатады. Мәселен, егер бүкіл өнеркәсіп өнімінде энергияға жұмсалатын шығындардың үлесі 2,5% - ды құраса, онда мұнай-химия және химия салалары өнімінде ол 8,9% - ға жетеді. Өнеркәсіптің химия саласы өнеркәсіп өнімінің 6% - ға жуығын өндіре отырып, барлық өндірілетін электр энергиясының 12% - на дейін тұтынады. Бұл жоғары энергия сыйымдылығы аммиак, фосфор, кальций карбиді, натрий карбонаты, Химиялық талшықтар мен пластмассалар өндірісі сияқты Химиялық өндірістердің энергияны едәуір тұтынуына байланысты, бұл бүкіл саланың электр және 50% жылу энергиясының 60% құрайды. Химиялық өндірістің энергияны тұтынуы оның энергия сыйымдылығымен бағаланады. Өндірістің энергия сыйымдылығы-бұл өнім бірлігін алуға жұмсалған энергия мөлшері. Ол кВт-сағ (кДж) немесе өнімнің тоннасына шартты отын (ШО) тоннасында көрсетіледі. Энергия сыйымдылығы бойынша Химиялық өндіріс үш сыныпқа бөлінеді. І сынып. Бір тонна өнімге 2 тоннадан (58×103 кДж) асатын өндіріс. Оларға химиялық талшықтар, ацетилен, капролактам, полиэтилен, акрилонитрил және т. б. ІІ-ші сынып. Бір тонна өнімге 1 - ден 2 тоннаға дейін (29×103-58×103 кДж) кететін өндіріс. Оларға натрий карбонаты, аммиак, кальций карбиді, метанол және т. б. өндірісі жатады. III сынып. Өнімнің бір тоннасына 1 тоннадан (29×103 кДж) кем УТ шығыны бар өндіріс. Оларға сұйылтылған азот қышқылы, этиленгликоль, сірке қышқылы, анилин, полистирол, Қос суперфосфат және т. б. өндірісі жатады. Жеке өндірістердің энергия сыйымдылығы өте кең диапазонда өзгереді: алюминий үшін 20×103 кВт / сағ-тан бір тонна өнім үшін күкірт қышқылы үшін 60-100 кВт / сағ-қа дейін. Химиялық өндірісте энергия химиялық реакцияларды жүргізу, газдар мен сұйықтықтарды сығымдау, материалдарды қыздыру, жылу процестерін жүзеге асыру (ректификация, булану және т.б.), механикалық және гидродинамикалық процестерді жүргізу (ұнтақтау, сүзу және т. б.), материалдарды тасымалдау үшін қолданылады. Ол үшін электр, жылу, отын, механикалық, Жарық, ядролық және химиялық энергия қолданылады. жүктеу/скачать 33.24 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|